Zacharias lanssen bezongen in musical
breed
Purisme
BOV-trofee voor Hubro
im
AMI FILA
KAPPA NIKE
HELLY-HAN5EN
PROTEST
THE NORTH FACE
WOENSDAG 10 NOVEMBER 1999
JAARGANG 101 - NUMMER 45
UW BRUIN- EN WITGOED SPECIALIST
M
WEKELIJKS HUIS AAN HUIS OP GEHEEL WALCHEREN
door Joep Bremmers
Op verschillende plaatsen in Zeeland is de af
gelopen weken herdacht dat voor een deel
van de provincie vijfenvijftig jaar geleden een
eind kwam aan vier jaar Duitse bezetting. Jaar
lijks trekken de herdenkingen nog veel oud
strijders, en niet alleen militairen die aan geal
lieerde zijde vochten. Ook Duitse oorlogsvete
ranen komen terug naar de plaats waar ook zij
een bepalende periode van hun leven hebben
doorgemaakt.
Het leven van Zacharias Janssen - de Middel
burgse brillenslijper die wel de uitvinder
van de Zeeuwse verrekijker genoemd wordt -
staat centraal in de musical Zacharias Jansen,
die de Goese Operette Vereniging volgend
voorjaar brengt. De Oost-Souburger Rob van
der Meule neemt de hoofdrol voor zijn reke
ning.
door Marco Evenhuis
Sinds een jaar of twee bestaat er een heuse
website in en over het Zeeuws. Ik heb die
internetpagina's geschreven en hou ze ook bij.
Bezoekers hebben de mogelijkheid op de site
te reageren door een e-mailtje naar de maker
te sturen. Regelmatig ontvang ik zo aardige re
acties, interessante vragen en nuttige opmer
kingen.
Hubro Vleesprodukten uit Goes mag zich dit
jaar winnaar noemen van de Beste Onder-
nemings Visie-trofee Midden-Zeeland. Dat
werd afgelopen vrijdag bekend gemaakt in Ho
tel Arion in Vlissingen.
expert Kamperman
13
15
9
Informatie over de gemeente
Middelburg vindt u op pagina 3
Deze week:
•P
Voormalige vijanden verbroederen
Alan Green uit Manchester en
Rudolf Theissen uit Oberhau-
sen waren beiden betrokken
bij de strijd die in november
1944 een einde maakte aan
vier jaar Duitse overheersing
op Walcheren. Vijfenvijftig
jaar na dato ontmoeten de
twee oud-militairen voor het
eerst een voormalige tegen
stander.
De ontmoeting vindt plaats in
een appartement aan de voet
van de duinen bij Vlissingen.
Voor de twee veteranen is de
situatie nog wat onwennig.
Alan Green maakt een gere
serveerde indruk en posteert
zich op een hoge stoel vlak
naast de buitendeur vanwaar
hij de hele kamer kan over
zien. Rudolf Theisser maakt
het zich gemakkelijk op de
bank bij de salontafel. Alleen
voor de foto laten de oud-mili
tairen hun reserves even voor
wat ze zijn en nemen ze haast
broederlijk naast elkaar plaats
aan de tafel. Daarna nemen
Green en Theisser hun ver
trouwde posities weer in en
Rudolf Theisser begint te ver
tellen. „Ik was verbindings
man bij de stafcompagnie van
de divisie die in 1944 op Wal
cheren was gelegerd. Ik moest
een apparaat om lichtseinen
te geven bedienen vanaf een
bunker op de boulevard. Ik
was gelegerd in het Strandho-
tel dat toen dienst deed als
'Wehrmachtsheim'. Theisser
maakte deel uit van de zeven
tigste infanteriedivisie die
voor een groot deel bestond
uit maagpatiënten. „De 'Ma-
genkrankendivision' werden
we genoemd", vertelt Theis
ser, rammelend met zijn
maagtabletten die hij nog
steeds slikt. Ondertussen zit
Green zwijgzaam aan de grote
tafel, wachtend op het mo
ment dat ook hij z'n verhaal
kan vertellen. Net als Theisser
was Green in de Tweede We
reldoorlog verbindingsman.
Als drager van de groene ba
ret zette hij voet op het Euro
pese vasteland op 6 juni 1944
in Normandië. De tweede keer
dat Green deelnam aan een
amfibische landing was in
Westkapelle in het najaar van
1944. Green vertrok met een
landingsboot vanuit Oostende
naar de kust voor Westkapel
le. „Het was de nacht van 31
oktober op 1 november", ver
haalt de Engelsman. „De
nacht van Halloween, en grie
zelig was het zeker". Green
landde op het strand van het
zwaar door oorlogsgeweld ge
troffen Westkapelle, vlak na
de eerste aanvalsgolf. „Ik had
een loodzware radio op mijn
rug en moest de verbindingen
Rudolf Theisser (links) en Alan Green.
tussen de verschillende on
derdelen tot stand brengen.
We kwamen aan land met een
LCI, een Landing Craft Infant
ry. Vanuit de boot kwam ik
meteen tot m'n nek in het ijs
koude water te staan. Vanuit
Westkapelle zijn we opgerukt
in de richting van Domburg".
Terwijl in en rond Westkapelle
de vrijheid van Walcheren
werd bevochten hadden de
geallieerden ook in Vlissingen
een landing uitgevoerd. Ru-
dolf Theisser herinnert zich de
komst van de landingsvloot
nog goed. „Ik was op de bou
levard bezig met het leggen
van een kabel voor de com
mandant Reinhardt die zijn
hoofdkwartier in een bunker
bij Hotel Britannia had. Vlis
singen was net langdurig be
schoten vanuit Breskens en
vanaf de boulevard konden
we de landingsschepen zien
aankomen". Rudolf Theisser
werkte als verbindingsman bij
de stafcompagnie die verant
woordelijk was voor de verde
diging van Vlissingen. „Aan
vankelijk zat ik bij de vierde
compagnie", vertelt Theisser.
„Maar bij de stafcompagnie
zaten verschillende muzikan
ten die mij als accordeonspe
ler er graag bij wilden heb
ben. De vierde compagnie
heeft zware verliezen geleden
bij de Sloedam. Eigenlijk heeft
de accordeon zo'n beetje mijn
leven gered". De gepensio
neerde Duitser heeft Vlissin
gen voor het eerst terug ge
zien sinds 1946. „Toen kwam
ik vrij uit krijgsgevangenschap
in Engeland. We zijn toen met
de boot naar Antwerpen ge
bracht en zag ik Vlissingen
voor het laatst". Theisser is op
zoek gegaan naar herken
ningspunten in de Schelde-
stad. „We zijn jarenlang naar
Zandvoort op vakantie ge
weest maar waren eigenlijk
nog nooit terug in Vlissingen
geweest. Nu wilde ik wel eens
kijken of ik nog dingen zou
herkennen. Morgen ga ik kij
ken of ik 'mijn' bunker op de
boulevard nog kan terug vin
den". Alan Green kwam in
1984 voor het eerst terug naar
Foto Jaap Wolterbeek
Walcheren. Sindsdien bezoekt
hij bijna jaarlijks de herden
king in Westkapelle. Green:
„Ik heb veel vrienden in Ne
derland en de mensen kennen
me hier bijna beter dan in
Manchester". Een Duitse ve
teraan had Green tijdens zijn
bezoeken aan Walcheren nog
nooit eerder ontmoet. „Ik kan
geen hekel aan een Duitser
hebben, toen niet en nu ook
niet", besluit Alan Green. „Het
is allemaal zo lang geleden en
we zijn toch gewoon dezelfde
mensen, ieder met een eigen
verhaal. Mensen vragen me
wel of hij iemand heeft ge
dood. Dat weet ik niet en eer
lijk gezegd wil ik dat ook niet
weten".
Zacharias Janssen - nog altijd
is er een straat in de provin-
ciehoofstad die aan hem her
innert - leefde eind zestiende,
begin zeventiende eeuw. De
markante Middelburger is een
tijdlang gezien als uitvinder
van de verrekijker, maar te
genwoordig is duidelijk dat
Zacharias Janssen het instru
ment niet zelf verzon maar na
maakte: hij had op één van
zijn reizen door Europa een
soortgelijk apparaat gezien in
Italië, gemaakt door de Itali
aan Gualtrotti. Zijn verrekijker
was eerder een verbetering
van dat model dan het resul
taat van een eigen ingeving.
De Goese Operette Vereniging
(GOV) heeft de musical over
Zacharias Janssen zelf be
dacht en gemaakt. Voorzitter
van de GOV Sidney Henne-
En zeer regelmatig stelt men
mij de vraag of er nu geen
mooi Zeeuws woord voor
website bestaat. Talloze sug
gesties werden mij toege
stuurd: webplekke, zaete (Be-
velands voor een anker
plaats), webblad, infobladzie.
En voor e-mail: e-post, e-brief,
e-schriefsel en ga zo maar
door.
Daar zitten best aardige vond
sten tussen, maar het lijkt mij
vrij zinloos om Zeeuwse
woorden voor dergelijke be
grippen te bedenken. Natuur
lijk is het leuk om te zien dat
sommige kinders soms (per
ongeluk?) uutvege of kuse ge
bruiken voor 'deleten' (wis
sen), maar wie realistisch is,
ziet dat dergelijke kunstmati
ge vormen van taal kansloos
zijn. Tenzij je het hebt over
een taal met politieke macht.
In het prachtige boek 'Taai-
trots. Purisme in een veertig
tal talen' (geschreven onder
redactie van Nicoline van der
Sijs) zie je daar mooie voor
beelden van. In Vlaanderen,
bijvoorbeeld, hebben taalzui
veraars (soms met steun van
de Vlaamse politiek) heel wat
werk verzet om vooral Franse
leenwoorden te vervangen
door Vlaamse(re) alternatie
ven: 'faling' (failissiment), 'lid
geld' (contributie), 'omhaling'
(collecte), 'broekkousen' (pan
ty) en 'klever' (sticker) zijn
daar voorbeelden van.
Nog even terug naar 't Wal-
chers. Hoe leuk ze als woord
grapje ook zijn, zogenaamd-
Aeremuse of -Westkappelse
woorden als overkruupbedde,
varreluller, anmekaorefiets,
pèrrepluwuppertje (parachu
tist), 'o-'ouwer (rem), vrom-
stomper (terugtraprem), rien-
kelbusse (fietsbel), andnieper
(handrem) en zwaoier (drag
line) maken maar weinig kans
om in het gewone taalgebruik
door te dringen.
man: „We wilden in het jaar
2000 eens iets extra's doen,
een mooie grote Zeeuwse
musical neerzetten. Daarom
hebben we librettist Jan Burg
graaf gevraagd voor ons een
familiemusical neer te zetten,
waarin hij terugblikt op de ge
schiedenis en vooruitziet naar
de toekomst". Het resultaat is
een verhaal waarbij werkelijk
heid en fantasie hand in hand
gaan. Zo neemt Zacharias
Janssen door zijn verrekijker
bijzondere Zeeuwse gebeurte
nissen waar uit het rijke
Zeeuwse verleden. Maar is hij
ook in staat om situaties te
zien die zich in de toekomst
afspelen. Het publiek komt zo
roemrijke figuren als Jantje de
Prentenknipper (1867), Michiel
de Ruyter (1607-16760,
meneer Van Dale uit Sluit en
Jacoba van Beieren tegen, om
uiteindelijk in het jaar 2000 te
belanden. De markante Mid
delburger krijgt grote proble
men met zijn omgeving wan
neer hij zijn bevindingen we
reldkundig maakt. Hij wordt
beschuldigd van hekserij,
maar zoals dat hoort bij een
familiemusical loopt het ver
haal goed af.
De muziek voor de musical
werd door de Vlaming Hans
Swinnen gecomponeerd. Hij
deed dat in de stijl die zich het
beste laat vergelijken met die
van 'Les Miserables'. In het
stuk zijn bovendien regionale
Zeeuwse volksliederen te her
kennen. Swinnen neemt ook
de directie van de musical
voor zijn rekening. De Middel
burgse Anastasia Arestedes
tekent voor het ontwerp van
het decor. De Goese Operette
Vereniging trok voor de
hoofdrollen twee gastspelers
aan: Rob van der Meule speelt
Zacharias Janssen, Marjolein
van Zonneveld zet Zacharias'
dochter Maria neer.
Rob van der Meule voltooide
zijn klassieke zangstudie aan
het Brabants Conservatorium
in Tilburg. Hij studeerde bij
Marius van Altena, Meta
Bourgonjen, Bernard Kruysen
en Hans Smout. Als bas-bari
ton verleende hij solistische
medewerking aan menig ora
torium- en operaconcert.
Daarnaast is hij actief als lie-
derenzanger met een voor
keur voor het impressionisti
sche Engelstalige lied. Van der
Meule houdt zich ook bezig
met koor- en ensemblewerk.
Hij dirigeerde het kamerkoor
Musica Cordis uit Goes en het
barbershopkoor Sea Sound
Singers stond ruim elf jaar on-
Rob van der Meule kijkt in het Zeeuws Museum naar een instru
ment dat Zacharias Janssen ooit maakte. Foto Jaap Wolterbeek
der zijn leiding. Met deze
groep behaalde hij vier keer
een nationale titel, produceer
de een cd, trad op voor televi
sie en concerteerde met grote
regelmaat behalve in Neder
land ook in de rest van Euro
pa. Hij werkt als coach met ko
ren, kwartetten, zangers en di
rigenten in Nederland en
daarbuiten.
Als zanger/performer verzorgt
hij regelmatig workshops en
is hij aan cursussen en institu
ten als (gast)docent verbon
den. Hij werkt als freelancer,
heeft zijn eigen lespraktijk en
is artistiek verantwoordelijk
voor twee koren. Als bariton
zingt hij in een Nederlandsta
lig close harmony kwartet (Ra
dio Times) waarvan hij even
eens muzikaal leider is en
waarvoor hij alle arrangemen
ten schrijft. Afgelopen zomer
reisde hij naar Amerika voor
het volgen van een opleiding
tot coach lichte muziek (bar
bershop) en recentelijk zijn er
wat artikelen van zijn hand ge
publiceerd met betrekking tot
het interpreteren en uitvoeren
van lichte muziek. Marjolein
van Zonneveld (sopraan)
volgde zanglessen bij zangpe
dagoge Maria Daane uit Ber
gen op Zoom. In 1994 begon
ze met het theoretische deel
van de zangstudie aan het
conservatorium van Tilburg,
waar ze in 1997 voor slaagde.
Bij het bekwamen in prakti
sche zin liet Van Zonneveld
zich niet op het Tilburgse con
servatorium begeleiden, maar
door Maria Daane, waardoor
ze verplicht was haar studie
via de weg van het staatsexa
men af te leggen. Dat deed ze
in 1998. Nu heeft ze een eigen
zangpraktijk en is ze free lance
werkzaam als zangeres. Van
Zonneveld was jarenlang lid
van de Goese Operette Ver
eniging en vertolkte er diverse
rollen, waaronder die van Nik-
lausse in de opera-comique
Hoffman's vertellingen van
Jacques Offenbach, Paris in
La Belle Helene en verschil
lende soubrette-rollen in Der
Graf von Luxemburg, Das
Land des Lachelns en Grafin
Mariza. In verband met haar
studie zegde ze haar lidmaat
schap op, maar daarna vervul
de ze nog twee gastrollen: Va-
lencienne in Die Lustige Wit-
we van Franz Lehar en die van
Eurydice in Orpheus in de On
derwereld, de laatste produc
tie van de Goese Operette
Vereniging. Zang en dans
worden verzorgd door de
Goese Operette Vereniging en
de Stichting Dansz.
Het koor is voor de gelegen
heid aangevuld met Zeeuwse
jongeren, die daarvoor auditie
deden. De muzikale begelei
ding is in handen van een or
kest van zevenentwintig musi
ci. In totaal zullen zo'n hon
derd mensen aan de show
meewerken.
De voorstelling gaat 13 april
in première in de Stads
schouwburg in Middelburg.
Daar is 'ie 14, 15, 16 en 24
(speciale Paasmatiné) op
nieuw te zien. 29 april vertrekt
de Goese Operette Vereniging
naar het Zuidlandtheater in
Terneuzen, waar ook nog een
voorstelling wordt gegeven.
De BOV-trofee is een jaarlijkse
prijs van de Junior Kamer
Midden-Zeeland en stond dit
jaar in het teken van 'grens
verleggend ondernemen'. Met
een exportpercentage van
meer dan tachtig procent kun
nen de activiteiten van Hubro
Vleesprodukten, geleid door
de gebroeders Hugense, zeker
grensverleggend genoemd
worden.
Meer over de BOV-trofee
op pagina 11
LANGE NOORDSTRAAT 22,TELEFOON 0118-613373 MIDDELBURG
(advertentie)
4 Rembrandt Informatie na. v. de expositie "Rembrandt zelf'
L Topstukken van (Rekende personen tonen linn favoriete
IVoDsttlk hen boeken of muziek). Komende week;
burgemeester mevrouw A. Dok-van Weele
4 Week van het GRATIS bij aankoop van boeken voor f 25.-
ZeeUWSC boek "Zve&Larul", gedichten over Zeeland
t/m 13 november 1999.
4Nu inschrijven! I anaf 22 november elke maandagmorgen superkoele
airsus Internet of introductie PC-gebruik.
pag.
Meestal is een grondige
verbouwing bedoeld om een zaak
aan te passen aan de moderne tijd.
Bij Indonesisch restaurant
Surabaya in Middelburg had de
verbouwing echter een heel
ander doel. De zaak van Ernst en
Netty van Toll is teruggebracht in
de sfeer van Tempo Doeloe: de tijd die onherroepelijk
voorbij is, maar die voor het echtpaar Van Toll nog altijd
een belangrijke
inspiratiebron vormt.
pag.
Cowboys in spe leren in Heinkenszand de beginselen
van het westernrijden.
En dat gaat niet zonder slag of stoot.
pag.
In Cine City gaat deze
week de film
The General's Daughter
in première.
Echte filmliefhebbers
zagen de film al tijdens
het filmfestival Film by
the Sea, dat in
september werd
gehouden in de Vlissing-
se bioscoop.
De Willem Anna polder is nu nog een oase van rust en
ruimte. Maar als het aan het Vleutense
glastuinbouwbedrijf W. en J. Gressnigt ligt wordt er
binnen afzienbare tijd begonnen met de bouw van een
glastuinbouwbedrijf met warmte kracht centrale.
Advertentieverkoop
(01 18) 484 316
Redactie
(01 18) 484 276
Bezorgklachten
(0800) 023 1231
Uitgebreid colofon:
zie pagina zoekertjes
(advertentie)
4.
A
MIDDELBURG - VLISSINGEN - GOES
(advertentie)
De uitreiking in Hotel Arion in Vlissingen. Foto Jaap Wolterbeek
Aankomst Sinterklaas
Commissievergaderingen
Gladheidbestrijding winter 1999 - 2000
Najaarsconcert in Middelburg
