Hoogtij voor Zeeuwse mosselindustrie
DEZE WEEK IN PARTY:
DANA INTERNATIONAL
IK HEB GEEN SEX!
SCHAATSMISS MARIANNE
TIMMER WIL BLOOT!
Piet de Keuning: „Het Veerse Meer is 's zomers
in trek bij toeristen en 's winters bij vogels"
Geen Abonnement op de natuur
I
ANNETTE BARLO: IK WIL
DEZE ZWANGERSCHAP NIET
Kunst in open lucht
Het gonst van de activiteiten aan de Korringa-
weg in Yerseke. Hier, in het hart van de Zeeuw
se mosselindustrie, wordt hard gewerkt. Vori
ge week is het mosselseizoen geopend en dat
is te merken: machines draaien op volle toeren,
vrachtwagens rijden af en aan en iedereen
heeft het druk.
Waterstanden
06-9771
Weerbericht
06-9775
~T~
Bodem cultuur
Natte pakhuizen
Gestresst
Melken
Beach aerobic in Zoutelande
Auto Poppe verbouwd
Het Veerse Meer is een gebied van uitersten.
Verdringen de zeilboten elkaar in de zomer, 's
winters nemen tienduizenden vogels bezit
van het gebied. Als geboren en getogen
Zeeuw geniet boswachter Piet de Keuning da-
gelij'ks van 'zijn' meer. Per boot geeft hij Na
nette Hagendoorn een rondleiding langs de
vele eilandjes.
De rubriek "Op bezoek bij de boswachter" is elk kwartaal te lezen in Onverwacht Nederland,
het kwartaalmagazine van Staatsbosbeheer. Dit kwartaalmagazine is een boeiende
ontdekkingstocht voor natuurliefhebbers. Onverwacht Nederland biedt sfeervolle reportages over de mooiste na-
tuurplekjes van Nederland en interviews met de natuurbeheerders van Staatsbosbeheer. In de kern van Onver
wacht Nederland vindt u bovendien een uitneembare
activiteitengids die elk seizoen boordevol ideeën staat voor uitstapjes in de natuur.
De prijs voor een jaarabonnement is 20,-. Abonnees ontvangen vier maal per jaar, met het wisselen van de sei
zoenen, het maar liefst 60 pagina's tellende natuurmagazine. Goed om te weten is dat er in 1999 een aantal inte-
rsssante lezersaanbiedingen op stapel staan.
'■let 100-jarige Staatsbosbeheer trakteert namelijk het hele jaar door met speciale
lezerskortingen op excursies en jubileumuitgaven.
Neem nu een proefabonnement en ontvang het zomernummer gratis.
Bel gratis 0800-0230308 of stuur de bon in.
staatsbosbeheer
Woensdag 21 juli 1999
FAAM/VLISSINGER
23
door Ellen de Dreu
De mosselindustrie van Yerse
ke is geconcentreerd aan de
Korringaweg. In één straat
staan bedrijven die internatio
nale bekendheid genieten als
Aqua Mossel, Roem van Yer
seke en marktleider Prins
Dingemanse. Vanaf de dijk is
er een mooi zicht op de Oos-
terschelde. De mosselkotters
bevaren de percelen waar het
zwarte goud van Zeeland
groeit. Arno Dirkzwager is ma
nager marketing- en commu
nicatie bij Prins Dingeman
se. Hij vertelt over de start van
het mosselseizoen: „Dat is
echt een hele belevenis. Nor
maal gesproken is het hier al
een af- en aankomen van
vrachtwagens, maar op zo'n
eerste dag is het echt heel
hectisch. Veel restauranthou
ders of eigenaren van viswin
kels proberen om als eerste in
hun gebied de nieuwe verse
mosselen te kunnen leveren.
Die sturen dan een eigen
vrachtwagen, terwijl ze de rest
van het seizoen gewoon afne
men van de groothandel die
wij bevoorraden". Prins Din
gemanse is de grootste leve-
HUISARTSEN
Middelburg: Zaterdag tot 23
uur: M.A. de Vries-Prins, Heren
straat 18, tel. 639933. Zondag tot
23 uur: R.R. Lankhorst, Seisweg
29, tel. 639933. Visites aanvra
gen voor 10 uur. Spreekuur voor
dringende gevallen 12.30 tot 13
uur en 17.30 tot 18 uur (zonder
afspraak).
Vlissingen: Zaterdag tot 24 uur:
F.G. Snijder, Burg. van Woelde-
renlaan 12, tel. 413933. Zondag
tot 24 uur: J.M.G. Roebroecken
en E.R. van Russen Groen, Le-
liënstraat 2, tel. 412225. Visites
aanvragen voor 10 uur. Spreek
uur voor dringende gevallen
12.30 tot 13 uur en 17.30 tot 18
uur (zonder afspraak).
Souburg, Nieuw- en St. Joos-
land, Arnemuiden, Gezond
heidscentrum Middelburg-
Zuid (praktijken van J.H. Ver-
vloet, J.C. Ponten, J. Visser):
Zaterdag tot 24 uur: J.F.M. Ber
gen, Kanaalstraat 89, Oost-Sou
burg, tel. 461500. Zondag tot 24
uur: H. Meijer, Kanaalstraat 70,
Oost-Souburg, tel. 461212. Visi
tes aanvragen voor 10 uur.
Spreekuur voor dringende geval
len van 12.30 tot 13 uur en van
17.30 tot 18 uur.
Grijpskerke, Gapinge, Oostka-
pelle, Serooskerke, Vrouwen
polder, Veere en Zanddijk: Za
terdag en zondag: G. Rullens,
Dorpsstraat 2, Oostkapelle, tel.
581276.
Biggekerke, Koudekerke, Me-
liskerke en Zoutelande: Van
vrijdag 18 uur t/m zondag 24 uur:
PK. Noorlander, Middelburgse
straat 94, Koudekerke, tel.
551231.
Aagtekerke, Domburg en
Westkapelle: Van vrijdag 18 uur
t/m zondag 24 uur: F. van Eede,
De Casembrootstraat 24, West
kapelle, tel. 571234.
West- en Midden-Walcheren:
Zaterdag en zondag: -4. Stutter-
heim, Rapenburg 4, Meliskerke,
tel. 561760.
TANDARTSEN
Spreekuur voor spoedgevallen
van 11 tot 12 uur: Zaterdag en
zondag: J.W.A. v.d. Heijden, Turf-
kaai 1, Middelburg, tel. 612738.
APOTHEKEN
Middelburg: van vrijdag 18 uur
tot de vrijdagmorgen daaropvol
gend (geopend van 8.30 - 18
uur): Apotheek Hummelen,
Markt 69, tel. 612134.
Vlissingen: van vrijdag 18 uur
tot de vrijdagmorgen daaropvol
gend (geopend van 8.30 - 17.30
uur): Apotheek De Singel, Singel
9, tel. 412730.
VERLOSKUNDIGEN
Vlissingen en Oost-Souburg:
Van donderdag 20 uur tot zondag
22 uur: H. Klompe, tel. 471140.
Middelburg: Van donderdag 20
uur tot zondag 20 uur: M. de
Jonge, tel. 616761.
DIERENARTSEN
Kleine huisdieren: (gezel
schapsdieren): Zaterdag en zon
dag: C. Brink, Meanderlaan 326,
Middelburg, tel. 611011. Spreek
uren zonder afspraak 11-12 uur
en 17-18 uur.
Dierenartsenpraktijk Middel
burg: (grote huisdieren) tel.
633803. Visites aanvragen van 8-
9 uur.
Dierenartsenpraktijk Oostka
pelle: Oude Domburgseweg
33A, Oostkapelle, tel. 581443.
Behandeling kleine huisdieren op
afspraak.
Dierenartsenpraktijk Melisker
ke: (kleine huisdieren): Kelder-
weg 1, tel. 592838.
rancier van verse mosselen in
Nederland, België en Frankrijk.
Vorig jaar leverde het bedrijf
zo'n zeventien miljoen kilo
Zeeuwse mosselen aan hore
ca en detailhandel. „De
Zeeuwse mossel zoals wij die
hier kweken is een bodemcul
tuur mossel", vertelt Dirkzwa
ger. „Dat betekent dat hij op
de bodem van de Ooster-
schelde groeit en in feite het
zelfde is als een wilde mossel.
Je hebt tegenwoordig ook
hangcultuur mosselen, maar
wat hier uit Yerseke komt, is
altijd bodemcultuur". Prins
Dingemanse is één van de
oudste bedrijven in de mos-
selverwerkende industrie van
Yerseke. Dirkzwager: „De fa
milies Prins en Dingemanse
begonnen aan het eind van de
negentiende eeuw met een
oesterkwekerij. Pas later
kwam daar een mossel-tak bij.
De mossels werden toen niet
gekweekt om vers gegeten te
worden, maar werden op zuur
gezet om zo lang houdbaar te
blijven. Dat moest ook wel,
want gekoeld vervoer van de
verse mossel was in die tijd
De mosselkotters, hier nog in de haven, zijn hard aan het werk. Tot april, wanneer het mosselsei
zoen ten einde loopt, vissen zij de groeiende mossels op de bodem van de Oosterschelde op.
foto Anton Dingemanse
nog bijna onmogelijk". De fa
milies Prins en Dingemanse
besloten in de jaren tachtig
samen te gaan. Aan het begin
van de jaren negentig kwam
het bedrijf in Franse handen.
Dirkzwager: „We werden toen
overgenomen door Euro Na-
De eerste zondag van de maand is in Middelburg al
tijd een heel bijzondere. Dan wordt namelijk de
Kunst en Cultuurroute gehouden, met maandelijks
een ander thema. Dit keer (zondag 1 augustus} staat
de wandeling in het teken van 'kunst in de open
lucht'. C H
Lia Hector is, behalve eigenaresse van Galerie T in Middel
burg, initiatiefnemer van de Middelburgse Kunst en Cul
tuurroute. „Middelburg verdient iets dat bij de zondag past.
Dat was ons uitgangspunt. Dus geen schreeuwerige evene
menten, want dat is de bedoeling niet. Maar iets cultureels,
daar vraagt een stad als Middelburg gewoon om".
Hector nodigde kunstenaars uit het hele land uit om in Mid
delburg iets van hun werk te laten zien. „Het is dan ook de
bedoeling dat ze ook echt iets laten zien. Dat ze iets doen
met het plekje dat ze kozen langs de route". Ais voorbeeld
noemt ze de Zeeuwse Kunstkring, die als stunt de in Arne
muiden woonachtige Russin Ludmiila Kaimaeva portretten
maakt van voorbijgangers. De Rotterdamse kunstenaar Jan
Maarten Leupen doet het op een heel andere manier: hij
biedt zichzelf te huur aan en ziet de herinnering die de ko
per hiermee binnenhaalt als kunst. „Het is geen statische
route met kunstenaars", verduidelijkt Lia Hecto. „Het zijn
allemaal kunstenaars die iets teweeg brengen bij het pu
bliek". Folders met daarin een routebeschrijving zijn te vin
den bij de Kust-VVV's in Walcheren en de meeste galery's
in Middelburg.
ture, maar dat bleek toch niet
te werken. Na een jaar of
twee, drie heeft de familie
Prins de zaak weer terugge
kocht". De directie wordt mo
menteel gevoerd door de
broers Ko en Johan Prins. „Er
is eigenlijk nooit sprake ge
weest van een naamswijzi
ging. Er is al jaren geen Din
gemanse meer in de zaak,
maar de naam 'Prins Dinge
manse' is nu eenmaal een be
grip. Dat moet je niet verande
ren".
De meeste Zeeuwse mosselen
zijn eigenlijk 'geboren' in de
Waddenzee. „Daar wordt het
mosselzaad gehaald", legt
Dirkzwager uit. „Het wordt ge
veild op de mosselveiling en
vervolgens door de handela
ren overgebracht naar de
mosselpercelen in de Ooster
schelde, de zandbanken waar
de mosselen verder kunnen
groeien".
Die mosselpercelen (door de
mosselhandelaren ook wel
'natte pakhuizen' genoemd)
zijn vanaf de Korringaweg
goed te zien. Net als vroeger
worden ze van elkaar geschei
den door palen in het water.
„Tegenwoordig hoeft dat ei
genlijk niet meer, want in de
mosselkotters, de schepen die
de mosselen opvissen, zit ge
avanceerde apparatuur waar
mee zo te zien is waar de per
celen beginnen en ophouden.
Er zit zelfs een zwarte doos in
de kotters. Daardoor kan be
keken worden of er niet gevist
is op het perceel van een an
der". De mosselen krijgen
ruim de tijd om te groeien.
Hoe langer hij leeft, hoe gro
ter de mossel wordt. Op de
markt zijn vijf variëteiten te
onderscheiden: van supergi
gant Goudmerk tot de steeds
kleiner wordende Jumbo, Im
perial, Super en Extra. De
mossel zelf maakt geen on
derscheid: op de percelen lig
gen grote en kleine mosselen
gebroederlijk naast en door
elkaar. Het sorteren is dan ook
een flinke klus.
„Het is eigenlijk een heel uniek
productie proces", vertelt Dirk
zwager. „Want er zit nog
steeds een flink stuk ambacht
in. De inkoper moet goed op
de hoogte zijn van de kwaliteit
van de percelen. Sommige
stukken in de Oosterschelde
kennen meer stroming of licht
dan andere, en dat heeft in
vloed op de groei. Ook het
sorteren gebeurt nog veelal op
het oog. Er is geen machine
die dat zo goed kan als de
mens".
Nadat de mosselen groot ge
noeg zijn voor consumptie
worden ze uit het water gevist.
„Daar raken ze flink gestresst
van", weet Dirkzwager. „En
dat komt de smaak niet ten
goede. Daarom worden ze
eenmaal aan de wal in een
groot bassin gelegd. 'Verwate
ren', noemen we dat. Het wa
ter waarin ze liggen is gefilterd
Oosterschelde water waarin
geen bacteriën meer zitten. Zo
wordt het zand dat in de mos
sel zit eruit gehaald. Boven
dien krijgt de mossel de tijd
om weer tot zichzelf te ko
men". Na het verwateren volgt
het sorteren. Via een enorme
lopende band waar medewer
kers en machines de verschil
lende groottes uit elkaar hou
den komt de mossel uiteinde
lijk in een verpakking. Dirkzwa
ger: „We hebben sinds dit jaar
een heel nieuwe manier van
verpakken. Een mossel moet
nog leven als je hem in de pan
gooit, dus tot en met vorig
jaar waren ze verpakt in jute of
plastic met gaten. We hebben
dit jaar een manier gevonden
om ze in een beschermende
omgeving waterdicht te ver
pakken. Om de mosselen in le
ven te houden wordt een
mengsel van koolzuur en zuur
stof toegevoegd. Lekvocht tus
sen de boodschappen hoort
daarmee wat ons betreft tot
het verleden".
Vroeger werd gezegd dat mos
selen alleen gegeten konden
worden als er een 'r' in de
maand zat. Nu loopt het mos
selseizoen van juli tot april.
Dirkzwager: „Die 'r', dat heeft
te maken met de koeling. Een
mossel moet vers blijven en
koelen is dan ook uiterst be
langrijk tijdens het hele pro
ductieproces. Vroeger hadden
ze daar niet de apparatuur
voor die we nu hebben. En
dus liep je kans om bedorven
mosselen te kopen als het zo
mer was. Maar dat is ook echt
de enige reden".
In april loopt het mosselsei
zoen ten einde. „Dan wordt
het warmer en gebruikt de
mossel al zijn kracht voor de
voortplanting", legt Dirkzwa
ger uit.
Een mossel is tweeslachtig -
zowel mannelijk als vrouwe
lijk. Wanneer het tijd wordt
voor de voortplanting, scheidt
de mossel een melkachtige
substantie af waarmee een an
dere mossel bevrucht kan
worden. „'Melken', noemen
we dat", doet Dirkzwager uit
de doeken. „Voor de con
sumptie is zo'n vruchtbare
mossel niet echt geschikt. Bo
vendien proberen we overbe-
vissing te voorkomen door
drie maanden stil te liggen. En
dan begint het hele verhaal
weer van voren af aan".
Lekker aerobicen op het strand. Dat kan elke woensdagavond
in juli bij Strandpaviljoen Neptunus in Zoutelande. Ook in au
gustus gaat de groep door: vrijdag 20, woensdag 25 en vrijdag
27 augustus kan iedereen meedoen met de lessen. De organisa
tie is in handen van sport- en fitnesscentrum Fit for All uit Mid
delburg en Strandpaviljoen Neptunus uit Zoutelande. Het aero
bicen gaat niet door als het regent.
In de verbouwde Audi en Volkswagen showrooms van Auto
Poppe aan de Vlissingse Gildeweg werden 25 en 26 juni open
dagen gehouden. Tijdens het drukbezochte open huis konden
bezoekers meedoen aan een prijsvraag door vijf vragen over
Auto Poppe te beantwoorden. De eerste prijs een weekend Lon
den voor twee personen, werd gewonnen door Nico Buys. De
tweede prijs, een Pioneer radio/cd-speler, werd gewonnen door
Conny Goeman. Mark Bakker won de derde prijs: een twinny
load fietsendrager. Zaterdag 3 juli werden de prijzen overhan
digd aan de gelukkige prijswinnaars.
Directeur Gillis Poppe (geheel rechts) overhandigt de prijzen in
de verbouwde showroom.
(advertentie)
SCHOKKEND!
en in het water verkoeling vin
den. Het gebied is zo populair
bij surfers en zeilers dat op
een mooie zomerdag tussen
de witte zeilen nauwelijks het
bos aan de overkant van het
water is te zien.
In de zomer ligt het Veerse
Meer vol met boten. Vormen
de bezoekers geen bedreiging
voor de natuur?
„In principe gaan natuur en
recreatie hier goed samen.
Van de zeventien eilanden zijn
er twaalf speciaal voor de vele
bezoekers ingericht met veel
voorzieningen. Op de eilan
den Haringvreter, Aardbeien
eiland en Lemmerplaat zijn
wat minder voorzieningen,
maar er valt hier wel veel te
genieten van de mooie na
tuur. De twee eilanden in het
middelplatengebied zijn erg
kwetsbaar en daarom niet toe
gankelijk. Zolang het publiek
Het Veerse Meer bestaat niet
alleen uit water, maar ook uit
vele eilanden en oevers. Het
ontstaan dateert uit 1961 toen
de Veerse Gatdam de voorma
lige zeearm afsloot van de
zee. Zowel voor de natuur als
voor de recreatie heeft dit ge
bied grote betekenis. Als wa-
tervogelgebied is het zelfs van
internationaal belang. Aan de
westzijde ligt De Schotsman,
een buitendijks natuurgebied
met vochtige graslanden,
dichte struwelen en jong loof
bos. Maar ook midden in het
water zijn prachtige stukjes
natuur te vinden. In het 22-ki-
lometer lange meer bevinden
zich maar liefst zeventien ei
landen, waaronder Haringvre
ter, Aardbeieneiland en Lem
merplaat. De eilanden oefe
nen een enorme aantrekkings
kracht uit op de vele duizen
den bezoekers die zomers op
alleen op bezoek komt, is er
niets aan de hand. Het zou
een ander verhaal zijn als de
bezoekers van het Veerse
Meer er ook allemaal een
tweede huis zouden neerzet
ten. Er was afgesproken dat
hier niet meer gebouwd
mocht worden, maar tot mijn
schrik zie ik sluipenderwijs
steeds meer bungalowparken,
hotels en trekkershutten ver
schijnen. Dat verontrust me
toch wel".
Wat is de taak van de bos
wachter op de eilandjes en in
de rest van het gebied?
„We controleren of gasten
niet 's nachts een tentje opzet
ten, want dat is verboden. We
maaien het gras, maar legen
ook om de paar dagen de mo
biele toiletten en vuilcontai
ners van de bezoekers. Zij la
ten vaak voedselresten achter,
waar ratten op af komen. Die
proberen we te bestrijden, bij
voorkeur in de winter als er
geen recreanten zijn. Op de
Haringvreter hebben we trou
wens nooit last van ratten,
omdat ze daar natuurlijke vij
anden zoals de hermelijn en
bunzing hebben. Gek genoeg
leveren de gasten op ons na
tuurkampeerterrein bij Veere
vrijwel geen extra werk op.
Dat zijn allemaal rustige men
sen die echt voor de natuur
komen. Ze maken zelfs eigen
handig de toiletten schoon.
Waar zie je dat vandaag de
dag nog"?
Hoe komt het eiland de Ha
ringvreter aan zijn bijzondere
naam
„Aan het begin van de eeuw
zagen Zeeuwse vissers op het
eiland vaak zeehonden liggen,
die ze haringvreter noemden.
Vandaar de naam. De laatste
zeehond ben ik nooit verge
ten. Hij was na de bouw van
de Veerse Gatdam in 1961 per
ongeluk achtergebleven en
zwom vaak achter onze boot.
Vis was in ruime hoeveelhe
den aanwezig, dus hij heeft
hier zeker nog vijfentwintig
jaar als een vorst geleefd".
Wat maakt het natuurgebied
De Schotsman zo bijzonder?
,,'s Zomers bloeien hier prach
tige orchideeën en zeldzame
planten, zoals parnassia en
sierlijk vetmuur. Ook komen
er zeldzame zeggesoorten
voor. Voordat de Veerse Gat
dam er kwam, lag De Schots
man aan zee. Het zag er toen
compleet anders uit, met een
grote strandvlakte met duin-
tjes en een schor met geulen.
De laaggelegen geulen, kre
ken en het strand liepen des
tijds twee keer per etmaal on
der water".
Het Veerse Meer is een be
langrijk gebied voor trek- en
watervogels. Waarom kiezen
ze voor dit gebied?
„Het ligt midden op de vaste
route van veel vogels die in
het najaar van Scandinavië
naar Afrika trekken. Het Veerse
Meer ligt zo ongeveer op de
helft en is dus een prima plek
voor een tussenstop. Vooral
de Haringvreter is bij de trek
kers geliefd. Ze rusten hier een
paar dagen uit en doen weer
energie op voor de rest van de
reis. Daarnaast is het een in
ternationaal belangrijk over-
winteringsgebied voor water
vogels. Er overwinteren hier
zeker 40.000 vogels uit Scandi
navië en Noord-Rusland,
waaronder de fuut, de brildui-
ker, de smient en de meerkoet.
Van die laatste zijn er hier jaar
lijks wel 10.000 te vinden! De
vogels arriveren tussen sep
tember en november en als ze
in de lente vertrekken, komen
de mensen weer".
Houdt u het meest van het vo
gel- of van het mensensei
zoen?
„Ik houd van de verscheiden
heid van het gebied. De afwis
seling in het landschap, maar
ook in bezoekers. Zomer- en
wintergasten zijn me beiden
lief. In het voorjaar ben ik al
tijd blij als ik de eerste recre
anten zie. Maar na de zomer
ben ik ook blij als ze vertrek
ken, het Veerse Meer tot rust
komt en de vogels weer ko
men".
mmcÏÊS-mm mmmmm
Ja, ik neem een proefabonnement op Onverwacht Ne
derland, het kwartaalblad van Staatsbosbeheer,
ik ontvang 5 nummers voor 20,-
Naam
StraatNr.
WoonplaatsPostcode
TelefoonGeb. datum
HandtekeningBW7R72-99
I
I
.VoorlettersM/V I
I
I
I
I
I
I
I
Stuur deze bon in een ongefrankeerde enuelop aan:
I Onuerwacht Nederland, Antwoordnummer 10323, 4800 DG BREDA
y