Kinderen in Bangladesh via Brac naar school
Novib begint grootscheepse actie
"Bij ons thuis werd
altijd gehamerd op
goede schoolcijfers"
Doe mee met de muntjesactie
„Wij waren boekenkinderen,
wij kenden het leven niet"
Overal in Nederland zijn projecten
Mitch mist CDRO-project op een haartje
Russisch-Joodse schrijfster Irina Grivnina:
Miljoenen kinderen willen
toegang tot onderwijs
De orkaan Mitch raasde het afgelopen najaar
met veel geweld over Midden-Amerika. In Gu-
atemala-stad werden ongeveer 300 mensen ge
dood. De tornado sloeg net voor de deelstaat
Totonicapan een andere richting in, zodat de
projecten van Novib-partnerorganisatie CDRO
niet in gevaar zijn gekomen. Het succes van de
ze projecten zit 'm in het aanspreken van de
bevolking in hun eigen taal.
Taal
Samenwerking
Presentatrice van het Jeugdjour
naal Aldith Hunkar:
Vier jaar alweer presenteert Aldith Hunkar (36) het
Jeugdjournaal van de NOS. Daarvoor woonde ze in
vijf verschillende landen, deed ze uiteenlopende
studies en had ze een groot aantal baantjes. „In al
die landen heb ik veel geleerd. Natuurlijk ook van
mijn ouders. Ik heb er grote bewondering voor hoe
ze ons hebben begeleid. We zijn in al die verschil
lende landen in allerlei situaties terechtgekomen.
Overal moest je je plek weer zien te veroveren."
Een dorp in India. Een koffieceremonie in Ethio
pië. Of een schooltje in Bangladesh. Dat zijn de
dingen waar kinderen in het basisonderwijs
mee kennismaken als hun leerkracht educatie
materiaal van Novib bestelt. Het lespakket is
bedoeld om de kinderen kennis te laten maken
met de dagelijkse werkelijkheid van gewone
mensen in die drie landen.
Extra levendig
irina Grivnina bracht het grootste deel van haar
kindertijd bij haar grootouders door. Ze woon
den aan de rand van Moskou, in een soort
dorp: een woningbouwvereniging met twintig
mensen die één grote tuin hadden.
Helpende hand
Sponsorloop
Elk kind, waar ook ter wereld, heeft recht op basis
onderwijs. Daar is iedereen het wel over eens. Af
spraken maken om er geld in te stoppen, om daad
werkelijk scholen te bouwen en onderwijzers aan
te trekken, is niet zo moeilijk. Maar vervolgens ko
men overheden en organisaties die afspraken te
vaak niet na. Novib begint dit jaar een campagne
om ze aan hun beloften te herinneren. Een handte
keningenactie ondersteunt de campagne.
Het schooluniform is te duur. De school is te
ver weg. Of het kind moet helpen geld te ver
dienen voor het gezin. Voor arme gezinnen in
Bangladesh zijn dat vaak de redenen waarom
hun kinderen geen onderwijs krijgen. De kleine
dorpsschooltjes van Brac in Bangladesh hou
den daar rekening mee. Ze zijn vlak bij huis,
een uniform is niet nodig en de schooltijden
zijn vastgesteld in overleg met de ouders. In
middels zijn er 34.000 van die scholen. Er leren
meer dan een miljoen kinderen lezen en schrij
ven.
Rietmatten
Zelfstandig
12
FAAM/VLISSINGER
Woensdag 7 april 1999
Schoolklassen wonen éven in
Ethiopië, India of Bangladesh
Dit jaar is Novib een grootscheepse
campagne begonnen rond het thema
onderwijs. In 1995 beloofden vele rege
ringsleiders actie te ondernemen om er
voor te zorgen dat over 15 jaar onder
wijs voor iedereen mogelijk is. In de
praktijk blijkt dat ze nu al flink achter
lopen op het schema. Daarom is deze
actie nodig. Miljoenen kinderen wach
ten op onderwijs. De campagne zal zich
speciaal richten op onderwijs voor
meisjes. In het speciale campagneboek
staan twaalf portretten van bekende of
succesvolle vrouwen van buitenlandse
afkomst die nu in Nederland wonen.
Twee van hen vertellen nu alvast iets
over hun onderwijservaringen en wat
dat in hun leven heeft betekend.
Onderwijzer Bert Scholl kwam met het
lesmateriaal in aanraking tijdens de
jaarlijkse muntjesactie van Novib. Deze
actie wordt elk jaar aan het eind van de
zomervakantie gehouden.
Het principe is eenvoudig: de kinderen
halen in hun omgeving zoveel mogelijk
overgebleven vakantiemunten op. Die
worden vervolgens op school gesor
teerd (deze actie sluit overigens mooi
aan bij de rekenlessen). Banken wisse
len deze munten niet om. U kunt dit
geld alsnog een goede bestemming ge
ven want de GWK-bank accepteert dit
geld wel en maakt de Nederlandse te
genwaarde over aan Novib. Novib zorgt
ervoor dat organisaties in de derde we
reld dit geld inzetten voor onderwijs en
gezondheidszorg en goed voedsel.
Schoon drinkwater en medische zorg
hoeven geen onbetaalbare en onbereik
bare luxe meer te zijn. Voor meer infor
matie kunt u bellen met Novib: 070-
3421777
CDRO (Cooperación para el
Desarollo Rural de Occidente)
bereikt met haar educatiepro
gramma ruim 17.000 mensen.
De organisatie ontplooit pro
jecten op het gebied van land
bouw, gezondheidszorg, on
derwijs en organisatievorming.
CDRO richt zich op ontwikke
ling binnen de dorpen en het
opzetten van een organisatie
structuur. In het bergachtige
gebied dat met name door
Maya-indianen wordt be
woond, spreekt CDRO in
tweeërlei opzicht de taal van
de bevolking.
Zelfredzaamheid waarbij de ei
gen cultuur behouden wordt,
staat voorop. De diverse Maya
gemeenschappen spreken
meer dan twintig verschillende
talen. Doordat de bevolking
zelf de coördinatie en uitvoe
ring doet, slaan de projecten
enorm aan. Ook wordt een
model gebruikt dat in de
Maya-cultuur is ingebakken.
Dorpelingen kunnen plaatsne
men in projectgroepen (voor
het aanleggen van een water
leiding bijvoorbeeld) die weer
zijn vertegenwoordigd in de
dorpsraad.
Educatieve centra
Om de administratie in de
dorpsraad te verzorgen, moet
je de taal beheersen. De bevol
king ziet in dat wanneer je kunt
lezen en schrijven, je meer
kunt bereiken. Onderwijs is
derhalve één van de pijlers van
het project; 25% van het bud
get wordt daaraan besteed. In
Totonicapan zijn twaalf educa
tieve centra opgezet. Ze zijn
veelal gevestigd in gemeen
schapsgebouwen, waar ook.
andere activiteiten en vergade
ringen worden gehouden.
In Guatemala genieten man
nen gemiddeld slechts een a
twee jaar onderwijs. Vrouwen
doorgaans helemaal niet.
CDRO biedt daarom alfabetise
ringsprogramma's en Spaanse
les. Maar ook de typelessen en
computeruren worden veel be
zocht. Gelukkig ziet ook de Gu
atemalteekse overheid dat de
CDRO-programma's succesvol
zijn. De samenwerking met de
regering neemt dan ook toe.
Veel partnerorganisaties zoals
CDRO worden via Novib door
actieve Nederlanders onder
steund.
„Dat er thuis vrij strenge regels golden, was denk ik wel nodig.
Er werd altijd gehamerd op goede schoolcijfers en op het be
lang van een familieleven. Van al dat reizen en contacten met
een verscheidenheid aan mensen heb ik geleerd dat er niet één
blauwdruk is van hoe de wereld in elkaar steekt. In Nederland
wordt over het algemeen gedacht dat Nederland de norm is,
maar dat is natuurlijk niet zo. Ik ben er sterk van doordrongen
geraakt dat de waarheid wel op zestig of zeventig verschillende
manieren verteld kan worden. Dat de ene manier van leven of
van denken niet beter of slechter is dan de andere. Ik denk dat
ik er heel open door geworden ben."
Bert Scholl (47) is onderwijzer
in groep 8 van basisschool
Het Tweespan in Naaldwijk en
gebruikte dit jaar het educatie
pakket over India bij zijn aard
rijkskundelessen over dat
land. „Wij deden al mee aan
de muntjesactie van Novib,"
vertelt hij. „Toen we de munt
jes kwamen inleveren, viel
mijn oog op het lesmateriaal.
In groep acht behandelen we
India bij aardrijkskunde, dus ik
was meteen geïnteresseerd."
„Met het educatiepakket tover
je het klaslokaal in een mum
van tijd om naar bijvoorbeeld
een Indiaas dorp. Naast India
se kledingstukken, Indiase
kranten, dia's en een muziek-
cassette, zat er ook kerrie en
wierook in. "Als je de klas bin
nenkwam róók je India echt",
vertelt Bert Scholl. „Dan is de
sfeer er meteen al en worden
je aardrijkskundelessen extra
levendig."
Het materiaal van Novib is be
doeld om kinderen een beeld
te geven van de positieve kant
van landen in Afrika, Azië en
Zuid-Amerika. Bert Scholl:
„Mijn leerlingen onthouden
de kennis over India makkelij
ker als ze er op een speelse
manier mee in aanraking ko
men."
Door de speelse aanpak onthouden leerlingen de stof beter
„Mijn ouders zag ik niet veel
in die tijd. Eens in de twee
maanden of in de zes weken.
Dat lijkt misschien heel een,-
zaam, maar dat valt mee. Het
was een heel aparte leer
school. Je hebt de rest van je
leven eigenlijk nooit meer
echt gezelschap nodig."
Ook op de school in het dats-
ja-dorp, waar Irina vanaf haar
zevende heenging en tien jaar
bleef (in Rusland vormen ba-
sis- en middelbare school een
geheel) probeerde ze de gren
zen te verkennen.
„Wij waren boekenkinderen
en kenden het leven niet. Eind
jaren vijftig, tijdens de zoge
naamde 'dooi-periode' werd
het anders. Niemand begreep
precies wat er politiek aan de
hand was. ledereen gedroeg
zich vreselijk vrij en zei dingen
die ze tien jaar later nooit
meer hadden durven te zeg
gen. Er kwamen gevangenen
terug uit de kampen en die
vertelden hun verhalen. In
mijn omgeving waren er veel
van zulke mensen. Zo bijzon
der was dat trouwens niet.
Eén op de twee gezinnen had
wel iemand in de Goelag ge
had. Maar lang niet iedereen
wilde die verhalen horen. Ik
wel. Ik probeerde me die din
gen te herinneren. Ik hield een
dagboek bij maar dat vernie
tigde ik uit angst dat iemand
het in handen zou krijgen."
Ondanks de toenemende individualisering in onze samenle
ving, dragen veel landgenoten de mensen in de derde wereld
een warm hart toe. Vele Nederlanders leveren reeds een bijdra
ge aan één of meer ontwikkelingsprojecten. Zij doen dit op ver
schillende manieren. Bijvoorbeeld door financiële steun te ge
ven. Maar u kunt zich ook aansluiten bij een stichting of een
werkgroep, om andere mensen een juist beeld te geven van
het leven in ontwikkelingslanden.
Ook uitwisselingen maken
deel uit van educatieve initia
tieven. Zo komen mensen van
Novib-partnerorganisatie CD
RO (Cooperación para el Des
arollo Rural de Occidente) uit
Guatemala eind april op be
zoek. Ze nemen deel aan een
seminar waarbij de toegang
tot onderwijs centraal staat.
Novib zorgt door haar in
vloedrijke lobby dat dit onder
werp bij beslissers (internatio
naal) op de agenda komt te
staan.
Onderwijs is een recht voor
iedereen. Voor alle kinderen
en dus ook voor meisjes. Als
meisjes naar school gaan,
kunnen ze hun toekomst in ei
gen hand houden.
Het is gebleken dat vrouwen
die zelf naar school zijn ge
weest, vaak ook hun eigen
dochters naar school sturen.
School is één van de belang
rijkste middelen om de ar
moede de wereld uit te hel
pen.
Tradities spelen natuurlijk een
grote rol, net als vroeger in
Nederland. Maar wereldwijd
gaan in de lokale gemeen
schappen steeds meer stem
men op die zeggen dat onder
wijs voor iedereen bereikbaar
moet zijn. Alleen stellen de
overheden vaak andere priori
teiten. Niettemin kunnen pro
jecten vanuit Nederland de
helpende hand bieden. Bijna
alle gemeenten hebben bin
nen hun beleid ruimte voor
ondersteuning van particulie
re initiatieven.
Zoals bijvoorbeeld de werk
groep in Elburg. Deze club en
thousiaste vrijwilligers koopt
met de hulp van sponsors
eens per jaar een pagina in de
krant. Ook organiseren de le
den regelmatig een sponsor
loop en verspreiden ze lesma
teriaal in scholen. Daarnaast
zetten ze de bekende 'munt
jesactie' op touw. Het netto re
sultaat van deze werkgroep
bedroeg vorig jaar 25 duizend
gulden. Verder is Elburg een
partnerkoppeling aangegaan
met de organisatie Brac in
Bangladesh. Er zijn dus ge
noeg manieren om vanuit Ne
derland de mensen in ontwik
kelingslanden een kans op on
derwijs te geven. De samen
werking van Novib met de zo
genaamde partnerorganisa
ties in ontwikkelingslanden is
uniek. Deze organisaties in bij
voorbeeld Guatemala of Ban
gladesh, weten zelf wat voor
hen de beste oplossing is. Zij
bepalen daar wat er gebeurt
en Novib ondersteunt die acti
viteiten vanuit Nederland.
Door samenwerking komt er
meer begrip voor mensen in
arme landen en wordt de kans
op scholing voor iedereen
groter.
Meisjes die naar school gaan,
houden de toekomst in eigen
hand
Onderwijs is een van de kern
punten van de Novib Metho
de, die inhoudt: mensen leren
zichzelf te helpen. De methode
werkt, omdat het een duurza
me oplossing is voor proble
men als armoede. Dat geldt in
het bijzonder voor onderwijs.
Een jongen die naar school is
geweest, kan zijn ouders de
bijsluiters van medicijnen
voorlezen. Of hij kan een ei
gen bedrijfje beginnen en an
deren in dienst nemen. Als
een kind vier jaar naar school
gaat, haalt hij of zij later tien
procent meer oogst van het
land. Dat is in onderzoek aan
getoond.
Actie
De laatste Sociale Top, in 1995
in Kopenhagen, eindigde met
de slogan: 'In 2015 basison
derwijs voor iedereen'. Over
heden van ontwikkelingslan
den beloofden minstens twin
tig procent van hun geld in
onderwijs en andere sociale
sectoren te stoppen. De rijke
landen zouden op hun beurt
ook twintig procent van hun
budget van ontwikkelingssa
menwerking aan onderwijs
besteden. Als iedereen die af
spraken na zou komen, zou er
in 2015 onderwijs voor ieder
een zijn.
Tot nu toe is er echter bar wei
nig gebeurd. Maar belofte
maakt schuld en daarom start
Novib deze internationale
campagne. Want er moet nü
actie komen. Miljoenen kinde
ren wachten erop.
Onderwijs voor meisjes
Novib richt zich met deze we
reldwijde campagne, samen
met andere internationale or
ganisaties, op de overheden
van zowel de rijke als de ont
wikkelingslanden. De organi
satie pleit speciaal voor de
toegang van meisjes tot on
derwijs. En dat ouders bij het
onderwijs van hun kinderen
worden betrokken.
De dorpsschooltjes zijn een
initiatief van Brac, een organi
satie die zich richt op de plat
telandsbevolking. Novib werkt
al ruim twintig jaar met Brac
samen. Marjolijn Verhoog is
programmamedewerker bij
Novib en gaat twee keer per
Met eenvoudige middelen wordt veel bereidt
jaar naar Bangladesh om de
projecten te bezoeken. „De
drempel van die schooltjes is
heel laag," zegt ze. „Ze richten
zich speciaal op meisjes. Want
juist meisjes worden sneller
thuisgehouden dan jongens.
Daarom is de onderwijzeres
ook heel belangrijk. Bij de
Brac-schooltjes is dat altijd
een vrouw uit het dorp, een
bekende dus van de ouders.
Zij heeft het vertrouwen van
de ouders en kan ze er ook op
aanspreken als hun kind niet
naar school gaat."
„Zo'n dorpsschool is een heel
eenvoudig gebouwtje van riet
matten," vertelt Marjolijn Ver
hoog, „Er is één schoolbord
en een paar krijtjes. Vaak
schrijven de kinderen nog met
een leitje. Ik ben elke keer
weer onder de indruk als je
ziet wat er met heel eenvoudi
ge middelen geleerd en ge
daan kan worden." De onder
wijzeres krijgt door haar rol
meer status in het dorp. „Ze
vervullen er een soort voor
trekkersfunctie", zegt Verhoog.
Dat geldt ook voor de kinde
ren die via Brac leerden lezen
en schrijven. Een van hen is
de 28-jarige Cherum Begum.
Ze volgde onderwijs op een
Brac-school. Ze viel op en in
middels heeft ze een belang
rijke functie in haar dorp als
leidster van een spaargroep.
Die groep van dertig vrouwen
spaart samen voor een lening
bij Brac. De vrouwen overleg
gen over de besteding van het
geld en lossen de lening sa
men af. „Mijn leven is beter
geworden doordat ik naar
school ben geweest," zegt
Cherum. „Ik ben veel zelfstan
diger geworden." Haar man
Mohammed (40) heeft met
een lening van Brac een eigen
bedrijfje opgezet, samen met
de buurman. Al met al is hun
levensstandaard aanzienlijk
verbeterd. Dochter Taslima is
11 jaar en zit in het laatste jaar
van een Brac-schooltje. Ze
krijgt Engels, Bangla (de loka
le taal), rekenen en söciale
vakken. „Ik wil later lerares
worden," zegt ze. „Liefst op
een Brac-school!"
