Abdij
Nieuws
Vernieuwd museum trekt meer bezoekers
De terugkeer van 't Kurkeduutje
mosiisoajWL
Toeristisch Zeeland presenteert
zich op vakantiebeurs 1999
'Walc&enzi
fo&zt
WOENSDAG 13 JANUARI 1999
JAARGANG 101 - NUMMER 2
JN
De informatierubriek
van de Provincie
staat wekelijks
op
PAGINA 7
WEKELIJKS HUIS AAN HUIS OP GEHEEL WALCHEREÏ
Diverse Zeeuwse instanties hebben gezamen
lijk een stand ingericht op de Vakantiebeurs
1999 die in de Jaarbeurs in Utrecht wordt ge
houden. Het Bureau voor Toerisme Zeeland,
de Kust-VVV Walcheren, VVV Schouwen-Dui-
veland en het Toeristisch Bureau Zeeuws-
Vlaanderen zijn aanwezig in het zogenaamde
Nederlandse Kustpaviljoen. De beurs is 13 ja
nuari begonnen en duurt nog tot en met 17
januari.
Het Zeeuws Biologisch Museum in Oostkapelle is
verbouwd. Onlangs vernieuwde het museum de en
tree en het horecagedeelte. Nieuw in de presentatie
is een zaal waarin aandacht wordt geschonken aan
Zeeland in de ijstijden en de tentoonstelling Wouter
Kabouter, voor kinderen van 6 tot 10 jaar is sinds
een half jaar te zien. „We krijgen zo'n veertigdui
zend bezoekers per jaar", vertelt museumdirecteur
Bert van de Hoef. „De helft daarvan zijn kinderen.
Sinds de tentoonstelling Wouter Kabouter is het
aantal bezoekers met dertig procent gestegen".
Kabouter
PZC WEEKBLADEN
fai
Veel zorg
Genetische waarde
Dichterbij
Onderhoud
Mastodonten
EEN BETER MILIEU
BEGINT BIJ JEZELF
Informatie over de gemeente
Middelburg vindt u op pagina 3
dom en Dom
n
NIKE -LEVI'S - TRIPPER -
ADIDAS - WRANGLER -
HELLY-HANSSEN - KAPPi
faam vlissinger
MEDEDELING
Provincie Zeeland
De Nederlandse kustprovin
cies presenteren zich dit jaar
gezamenlijk op de Vakantie
beurs met een eigen kustpa
viljoen. Het paviljoen is inge
richt als een kustlandschap
met eilanden, schelpenpa
den, vuurtorens, strandstoe
len, beachvolleybal, helm
gras en strandhuisjes als in
formatiebalies. Vanuit het
kustpaviljoen loopt de be
zoeker fysiek ook naar het
achterland van een bepaalde
regio.
Ook in de Zeeuwse stand
wordt de aantrekkelijke com
binatie van kust en achter
land in beeld gebracht. De
verschillende mogelijkheden
op het gebied van actie,
sport, cultuur, steden, natuur
en streekeigen producten die
Zeeland rijk is komen aan
bod.
De deelnemende instanties
hebben hiervoor gekozen
om zich te onderscheiden
van de andere kust-gebieden
in Nederland en om het ei
gen karakter en identiteit van
Zeeland uit stralen. De Va
kantiebeurs 1999 wordt ge
houden tot en met zondag
17 januari en is geopend van
9.30 tot 17.30 uur. Op don
derdag en vrijdag zijn er
avondopeningen, dan is de
Vakantiebeurs open tot 21.30
uur. De beurs is ook per trein
eenvoudig bereikbaar. Voor
de beurs is Rail Idee met kor
ting op de toegangsprijs van
kracht.
door Joep Bremmers
De vernieuwingen in het
Zeeuws Biologisch Museum
maken deel uit van de be
drijfsfilosofie van het muse
um. Van de Hoef: „Onze be
zoekers willen een totaalpak
ket, niet alleen een bezoek aan
het museum maar ook aan de
heemtuin, het bos en iets eten
of drinken in het horecage
deelte van het museum. Nu
kunnen we beter aan die wen
sen voldoen". Voorheen werd
de bezoeker van het museum
bij binnenkomst geconfron
teerd met een grote balie
waarin entree en horeca ge
combineerd waren. De twee
ingrediënten zijn nu gesplitst
wat het geheel overzichtelijker
maakt.
„Onze medewerkers waren
duizendpoten", verklaart Van
de Hoef. „Ze moesten niet al
leen de toegangskaartjes ver
kopen maar ook eten en drin
ken en de spulletjes van de
museumwinkel. Nu we twee
verkooppunten hebben, één
voor het museum en één voor
de horeca.
Het kost iets meer aan perso
neel maar het werkt een stuk
gemakkelijker". Het horecage
deelte van het Zeeuws Biolo
gisch Museum is fors uitge
breid. Er is een nieuwe keuken
geplaatst waarin ook wat gro
tere spijzen bereid kunnen
worden. Het aantal zitplaatsen
is van zesendertig uitgebreid
tot zestig. „We krijgen steeds
meer bussen en nu kunnen
we ook die grotere gezel
schappen prima ontvangen",
vertelt Van de Hoef.
Een van de trekkers waar die
grote groepen op af komen is
de tentoonstelling Wouter Ka
bouter die sinds een half jaar
in het museum te zien is. Aan
vankelijk zou de expositie tot
eind april te zien zijn, maar
door het grote succes is Wou
ter Kabouter geprolongeerd
tot september. „Het is een
tentoonstelling die speciaal
bedoeld is voor kinderen van
6 tot 10 jaar", doet Van de
Hoef uit de doeken. „Gezien
het succes is het echt een
schot in de roos geweest. De
kinderen krijgen bij binnen
komst een rode puntmuts en
een zaklampje. In het verhaal
heeft bosbewoner Wouter Ka
bouter een feestje gehad
waarbij hij zijn speeldoos is
kwijt geraakt.
De kinderen moeten in het na
gebouwde bos op zoek naar
de speeldoos waarbij ze aller
lei verschillende dieren tegen
komen". Het Zeeuws Biolo
gisch Museum heeft de ten
toonstelling aangekocht in sa
menwerking met musea in IJ-
muiden en Tilburg. Tijdens
hun zoektocht komen de kin
deren op speelse wijze in aan
raking met onder meer kik-
door Hans Meijer
Als 't een beetje meezit hebben we over een tijdje in Zeeland
weer volop kurkeduutjes. Kurkeduutjes op Walcheren ook be
kend als korpeduutjes) zijn appeltjes met 'n korte steel. Ze
groeien daarentegen aan bomen met 'n hoge stam. Hoogstam-
fruitbomen dus. Op alle Zeeuwse boerenerven waren ze vroe
ger te vinden. Als 't aan de Stichting Landschapsbeheer Zeeland
ligt, komen ze terug. Niet om met het fruit ervan de schappen
van de supermarkt te vullen. Wél als aankleding van landschap,
erf en tuin.
In Kapelle start binnenkort een
serie bijeenkomsten in het
fruitteeltmuseum, waar ver
teld wordt hoe hoogstambo-
men moeten worden aange
plant en onderhouden en wel
ke rassen het goed in Zeeland
doen.t Kurkeduutje zal ver
moedelijk weinig last hebben
van het 'millenniumprobleem
Oplage: 51.450 ex.
Uitgave: Uitgeverij Provinciale
Zeeuwse Courant b v
Exploitatie:
Ch van den Oosterkamp
(0118) 484399'
Privé (0118)417802
Administratie:
PZC
Oostsouburgseweg 10,
postbus 18,
4380 AA Vlissingen
Advertentieverkoop:
Jerry Tupanwel
(0118) 484316 (privé (0118) 615044).
Lisetta de Witte
(0118) 484313 (privé (0118) 471876).
Linda Heikoop
(0118) 484312 (privé (0118) 641569),
Redactie:
Joep Bremmers (a.i.), (0118) 484276.
Chef-redacteur:
Ad Hanneman, (0118) 484275
of 06-54267115
Redactie-adres: Postbus 18,
4380 AA Vlissingen
fax. nr (0118)472404
Bezorging: 0800-0231231
Druk: Wegener Nieuwsdruk Zeeland,
te Vlissingen
Druktechniek: offsetrotatie.
Sluitingstijd redactie:
maandag 10 00 uur
Advertenties:
maandag 12.00 uur
Faam/Vlissinger maakt deel uit van
de Zeeland Combinatie huis-aan-
huisbladen.
Totale oplage: 165.775ex.
waarmee onze digitale cultuur
bedreigd wordt. Er wordt wel
verondersteld dat het ras in
de Romeinse tijd al bekend
was. Het kloeke appeltje heeft
de tands des tijds goed door
staan en wordt beschouwd als
één van de oudste appelras
sen die we kennen.
Buiten Zeeland dan weliswaar
onder een andere naam:
Court Pendu. 'n Franse naam,
die als je 'm uitspreekt koer-
pendu wordt. Korpeduutje
dus.
Het is een van de vruchten die
onze oude hoogstambomen
voortbrachten. Veel van die
oude hoogstammen zijn in de
jaren veertig en vijftig verd
wenen. Waarom? Winant
Halfwerk van Landschapsbe
heer Zeeland doet dat uit de
doeken. Hij vertelt: „Op ieder
Zeeuws erf stonden vroeger
minstens 'n paar hoogstam-
fruitbomen. Wat hoogstam is?
Je moet dan uitgaan van fruit
bomen die 'n stam hebben
van twee tot tweeëneenhalve
meter. Waar je dus zo onder
door kunt lopen.
Na de oorlog zijn veel van die
hoogstammen geveld of ger
ooid.
Er werden op veel boerener
ven grote nieuwe schuren ge
bouwd. De bomen moesten
daarvoor wijken. Op Walche
ren hadden we nog met een
heel ander verhaal te maken.
Daar verdwenen veel van de
hoogstamfruitbomen toen
Walcheren onder water werd
gezet.
Op Beveland kwam men er al
vrij snel achter dat het veel ef
ficiënter was om laagstamfruit
te planten en werden de
hoogstammen dus gerooid of
zó verwaarloosd dat ze van
zelf verdwenen. Ook vaak on
der het motto: „Fruit, ach dat
kun je toch net zo goed in de
winkel krijgen".
De eerlijkheid gebiedt te zeg
gen dat de oude hoogstam
men nogal wat zorg nodig
hebben. Ze moeten op tijd en
vooral ook goed worden ge-
Hoogstammen: een lust voor het oog.
snoeid. 't Duurt na aanplant
jaren voordat ze appels, peren
en pruimen geven. En 't pluk
ken van dat fruit is een ver
haal apart, want daarvoor
moet je hoog de boom in. Wi
nant Halfwerk: „Ondanks dat
zijn er steeds meer mensen
die graag 'n paar hoogstam
men op hun erf hebben. Wie
een grotere tuin heeft kan er
enkele planten en je ziet links
en rechts ook wel weer wat
boomgaardjes met hoogstam
men.
Daar zijn meerdere redenen
voor. De hoogstammen zijn
een lust voor 't oog wanneer
ze bloeien. Je kunt er in de zo
mer onder gaan zitten. In de
winter zijn ze trouwens ook
heel aantrekkelijk vanwege
hun vorm. Bovendien trekken
ze vogels en andere dieren
aan.
Veel mensen zien de hoog
stammen dan ook weer graag
terug in het landschap ver
schijnen. De laatste jaren zijn
er, onder meer met hulp van
Landschapsbeheer, honder
den aangeplant op tal van
Zeeuwse erven".
Hoewel de fruitkwekers in
Zeeland al lang geen brood
meer zien in hoogstammen,
hebben de oude rassen een
grote genetische waarde. „Je
kunt zeggen dat de nieuwe
rassen ontwikkeld zijn uit de
oude", aldus Winant Half
werk. In specifieke oude fruit-
gebieden elders in Nederland
is men daar ook al jaren gele
den achter gekomen. In Lim
burg bijvoorbeeld, waar de
hoogstamfruitbomen van
oudsher het gezicht van het
landschap hebben bepaald.
En dat op sommige plaatsen
nog doen. Maar ook in het
noorden van ons land. Daar
werd tien jaar geleden de
Noordelijke Polomologische
Vereniging opgericht. Leden
van die vereniging reisden 't
hele land af om enthout van
de laatste hoogstammen te
verzamelen. Ze hebben daar
mee nu een collectie opge
bouwd van bijna duizend ou
de fruitrassen. Voor het me
rendeel appels, peren en prui
men. Ze zijn verzameld in een
acht hectaren grote tuin: De
Fruithof in Frederiksoord.
Maar ook dichterbij, in Zee
land, krijgt de hoogstam
steeds meer waardering. In
Kapelle heeft kweker Leen van
Liere met zijn bedrijf aan de
Wemeldingse Zandweg zich
de laatste jaren gespeciali
seerd in het leveren van oude
fruitboomrassen. Hij werkt in
dat verband bijvoorbeeld sa
men met de Stichting Land
schapsbeheer Zeeland. Sa
men hebben ze een lijst opge
steld van de oude rassen die
anno 1999 leverbaar zijn en
die 't bovendien van oudsher
goed doen op Zeeuwse bo
dem. Keuze volop. Bij de
handappels alleen al zo'n vijf
tien rassen, vaak met wellui
dende namen, zoals Benoni,
Notarisappel, Groninger
Kroon en Franse Bellefleur.
Verder een tiental zoete appel
rassen, te beginnen met Dijk-
manszoet tot Zoete Paradijs
en Kaneelzoet. Bij de peren
kan worden gekozen uit even
eens een 25-tal verschillende
hoogstamrassen, waaronder
zes verschillende soorten
stoofperen.
We zeiden 't al: hoogstam
fruitbomen vragen veel on
derhoud. Om goed te floreren
moeten ze om de twee tot drie
jaar worden gesnoeid. Anders
kan er onvoldoende licht en
lucht in de kroon komen en
blijft het aantal bloeiende
scheuten beperkt. En dat zou
jammer zijn, want de volle
bloei is nu juist de charme
van zo'n statige hoogstam
langs de akker, op erf of in de
tuin. Goed snoeien bevordert
bovendien de levensduur van
de boom. Winant Halfwerk
daarover: „Wist je trouwens
dat een goed onderhouden
hoogstampeer tussen de tach
tig en negentig jaar kan wor
den? Appels tot een jaar of ze
stig.
Om ze te onderhouden is eni
ge kennis nodig. Nu steeds
meer mensen in Zeeland
hoogstammen zijn gaan aan
planten, is er ook behoefte
aan een cursus waarin je ver
telt hoe die mooie bomen 't
best kunnen worden onder
houden.
Op de cursus in Kapelle wordt
iets verteld over de geschie
denis van de cultuur van
hoogstammen. De landschap
pelijke en natuurwaarden ko
men aan bod. En natuurlijk
het onderhoud zelf, zoals het
wegwerken van achterstallig
onderhoud, bestuiving, wond
verzorging, pluk en verwer
king van het fruit. We hebben
bij onze stichting twee men
sen die er veel van afweten:
Peter Maas en Jan Traas, die
beiden uit Zeeuws-Vlaanderen
komen. Zij verzorgen de cur
sus".
De cursus „Hoogstammen"
omvat twee informatie-avon
den: de dinsdagen 26 januari
en 2 februari. Zaterdag 6 fe
bruari gaan cursisten een dag
het veld in tijdens een prak
tijkdag snoeien en aanplant.
Tot 20 januari is aanmelding
mogelijk bij de stichting Land
schapsbeheer Zeeland te
Goes, tel. 0113-230936. Na af
loop zullen de deelnemers on
getwijfeld nog met meer ple
zier dan voorheen tegen hun
eigen of andermans hoge
stammen aankijken. En dat
niet alle appels en peren van
hun hoogstam even blozend
en groot zijn als die in de su
permarkt zal nauwelijks een
probleem zijn. Immers: de
hoogstam heeft méér te bie
den dan fruit alleen.
Directeur van het Zeeuws Biologisch Museum Bert van de Hoef met een van zijn jonge bezoe
kers. foto Jaap Wolterbeek
kers, een nachtuil, een mie
rennest en een wild zwijn. In
het decor verwerkte sensors
zorgen voor de bijpassende
dierengeluiden. Na het bos
van Wouter Kabouter is een
zaal ingericht met een groot
aquarium waarin de onderwa
ter-wereld van de Ooster-
schelde wordt getoond. Van
de Hoef: „Het is een ecolo
gisch aquarium dat de flora
en fauna laat zien zoals het in
het echt is. Er zitten onder
meer kwallen, schollen, kabel
jauw en zeebaars in". Naast
het aquarium is een voelbak
waar kinderen bijvoorbeeld
een zeeanemoon of een zees
ter kunnen aanraken.
Een ander nieuwtje in het
Zeeuws Biologisch Museum is
de zaal die als naam 'sporen
uit de ijstijden' heeft gekre
gen.
De zaal op de bovenverdie
ping van het museum is sinds
Kerstmis geopend en geeft
een overzicht van vondsten
uit de ijstijd. „Dan zie je me
teen dat het millennium ei
genlijk niets voorstelt. De bot
ten die we hier tonen zijn van
dieren die in Zeeland leefden
tijdens het pleistoceen, zeg
maar tussen de 1 en 2,3 mil
joen jaar geleden. Vissers ko
men regelmatig botten uit de
ze periode tegen in hun net
ten". De presentatie is samen
met het Koninklijk Zeeuws Ge
nootschap der Wetenschap
pen ingericht.
De botten zijn afkomstig van
dieren als de mastodont, een
soort voorloper van de olifant,
holenberen, mammoeten en
zelfs een sabeltandtijger die in
vroeger tijden in Zeeland
voorkwam. Aan de hand van
dia's is te zien hoe de botten
worden opgevist. „In tegen
stelling tot Wouter Kabouter
is dit een permanente presen
tatie", vertelt Van de Hoef.
Naast de zaal over de ijstijden
heeft het museum ook nog
een traditionele opstelling
met onder meer opgezette vo
gels.
Buiten het museum is de
heemtuin die in 1996 is geo
pend. „In die tuin laten we
verschillende elementen zien
die karakteriserend voor het
Zeeuwse landschap zijn. Zo'n
tuin moet natuurlijk aan beet
je groeien voordat je echt kan
zien of het wordt zoals je had
gedacht. Maar de tuin voldoet
prima en trekt steeds meer
bezoekers van buiten Zeeland.
Precies zoals we het verwacht
hadden. En met de nieuwe
presentatie en inrichting in
het museum zijn we weer he
lemaal klaar voor een nieuw
seizoen".
(advertentie)
Deze week:
Nieuwjaarstoespraak
burgemeester
Brede School in
Middelburg-Zuid
Kwaliteitsatlas in de
inspraak
Aanbieding
Koppermaandagprent
breedUIT
In ons overzichtelijke uitkatern BREEDUIT weer heel
veel informatie over uitgaan in Midden-Zeeland en
natuurlijk handige ladders met films, podiumkunsten
en exposities.
Deze week onder meer aandacht voor Ronin, de nieuwe film
van regisseur John Frankenheimer met in de hoofdrol Ro
bert de Niro. In het Vlissingse Vestzaktheater gaat zaterdag
het stuk 'Zonder Gekheid' van de Zeeuwse Komedie in pre
mière. Het is het laatste stuk dat het toneelgezelschap in het
theatertje aan het Bellamypark opvoert. Een ander Vlissings
podium, de Piek, gaat zaterdag weer open met een concert
van saxofonist Hans Dulfer.
In de gemeente Borsele is de komende drie maanden kin
dertheater te zien en cabaretier Victor Bijlo speelt donderdag
zijn nieuwe voorstelling 'Scheve Bomen' in de Stads
schouwburg in Middelburg.
Voor mensen die niet zo
heel slim zijn, zijn de tij
den door altijd veel woor
den en uitdrukkingen ver
zonnen en in gebruik ge
weest.
Misschien omdat de ene vorm
van domheid de andere niet is
In elk geval hoorde ik laatst
een hele ouwe uitdrukking
van een oude man: 'Da's ook
een koeiewachter Wie vroe
ger als kind al van de lagere
school gehaald werd om op
de koeien van een of meer
boeren te passen, aan een dijk
of op het vroon, miste natuur
lijk veel onderwijs. Dan bleef
je vanzelf tamelijk 'ongelet
terd', want die 'schade' kon je
nooit meer inhalen. De uit
drukking had volgens mijn
zegsman ongeveer de beteke
nis 'een uilskuiken', dus ie
mand die iets stoms doet.
Kort tevoren praatte ik met
een ander over een persoon
die opviel door een bepaald
soort domheid: 'Die kan wè
mee in tuug Op de plaats
van de puntjes werd de naam
van een dorpsgenoot ge
noemd. Met dit commentaar
werd bedoeld dat beide per
sonen ongeveer dezelfde
mankementen vertoonden als
het op wakkerheid aankwam.
Het beeld dat ervoor gebruikt
werd, was dus een 'tuug'
paarden. Voor het gelijkmatig
bewerken van het land met
twee paarden naast elkaar,
had je immers twee dieren
nodig die elk even snel of
even langzaam, even driftig of
even gehoorzaam waren
Op Arnemuiden hoorde ik ten
slotte nog een oud woord
voor 'niet goed bij je hoofd
zijn': gedroebeleerd. Het
woord is verwant aan 'troebel'
en komt rechtstreeks uit het
Frans. Als je in het Frans zegt
dat iemand 'troublé' is, bedoel
je precies het zelfde: zo ie
mand heeft ze niet allemaal
op een rijtje. Dat dat iets an
ders is dan gewoon dom zijn,
hoef ik natuurlijk niet uit te
leggen. Nu we het toch over
'dom' hebben: wist u dat 'de
Dom van Veere' eigenlijk hele
maal geen Dom is Ik ben
daarvoor wel eens op de vin
gers getikt door een geleerde
heer. De toren van de Grote
Kerk in Veere wordt in de
volksmond, niet alleen in Wal
cheren maar ook in het Wes
ten van Zuid-Beveland, de
Dom van Veere genoemd.
Maar dat is niet terecht: een
Domkerk is officieel de hoofd
kerk van een aartsbisdom en
in Nederland hebben we er
daarvan dus maar één: de
Dom van Utrecht
Jan Zwemer
(advertentie)
MIDDELBURG - VLISSINGEN - GOES
