Familie Smits de boer op met ouderwetse wasdag Hoogste bod blijft 2.500,- MhÉt HULP! lvlEfT 'WatcAena Stad ontmoet land bij Nationaal Ontbijt FOTO VERSCHOORE WOENSDAG 2 SEPTEMBER 1998 JAARGANG 100 - NUMMER 36 NU BIJ 1-UUR FOTO SERVICE ALTIJD GRATIS WEKELIJKS HUIS AAN HUIS'OP GEHEEL WALCHEREN Bod doen? De was doen? Jaap en Janny Smits uit Wemeldinge kunnen er uren over praten. Ze trekken er in sinds 'n Jaar of wat vee! bekijks mee in heel Zeeland. De familie Smits, zoon en schoonmoeder incluis, laat op evenementen zien hoe een vooroorlogse was dag er uitzag. En dat is méér dan de vuile was in een machine stoppen. Er komt een heel ritueel aan te pas. Kort geleden trokken ze met hun wasdag in Vlissingen op de Boulevard veel bekijks. Zaterdag 12 september laten ze tijdens Wemeldinge(n) Dag zien hoe een ouderwetse was gedaan werd. "li IH l i tel PZC WEEKBLADEN faam, Walcherse onderzoekers slopen Hilversums mïljoenenproject De Zeeuwen kunnen za terdag 19 september deelnemen aan het Na tionaal Ontbijt. Ze hoe ven daarvoor niet per se naar de Randstad, want als ouverture naar de Week van het Platteland wordt op die dag op het Abdijplein in Middelburg een ontbijt geserveerd. Boeren, tuinders en het stadspubliek kunnen vanaf 9.30 uur aan tafel. Informatie over de gemeente Middelburg vindt u op pagina 3 Idioom Een stuitje terug lag ik naest de vrouwe in bédde en 'k zeide: zun me 't is gae mêêne? Ze keek me mee gröö- te ogen an asof ik een ieselijk serieuze gewe- tensvraege an 't stel len was... Mè dat was glad nie zö. Ik bedoel de alléén mè: zun me is opstae? Die maniere van zeien kende ze nie, begriep je: ze komt van een aore kant van Walcheren as ik. Griekse LIVE MUZIEK Zaterdag 5 september met SftLONIKI MIDDELBURG Lange Delft I IS (Lo. Halfords) VLISSINGEN Walstraat 109-11 Eenmaal andermaal voor aquarel Rien Poortvliet Het hoogste bod op het aquarel van Rien Poortvliet (f 2.500,-) is deze week niet overschreden. Als dat bod tot eind september blijft staan, komt het unieke aquarel in handen van Philip en Leonieke Delfgaauw uit Zonnemaire. Wel kreeg de redactie deze week een aantal telefoontjes. Het ziet er in ieder geval naar uit dat het bod uit Zonnemaire wordt overschre den. De PZC Weekbladen die in diverse edities huis-aan- huis verschijnen op de Zeeuwse eilanden en Goe- ree-Overflakkee (Zuid-Hol land) verkopen een aquarel van Rien Poortvliet bij op bod. Ze doen dat in samen werking met de Stichting Omloop Goeree Overflak- kee, die jaarlijks een wan deltocht van 110 km rond de eilanden organiseert. De op brengst van de illustratie is bestemd voor hospice Ca- lando in Dirksland, een voorziening waar ernstig zieke en lijdende mensen in de laatste fase van hun le ven worden verzorgd en be geleid. Poortvliet zelf stelde het aquarel vlak voor zijn dood beschikbaar voor een goed doel in de streek waar de wortels van zijn familie liggen verankerd, Goeree- Overflakkee. Hij schonk het via zijn neef aan de organi satie van de marathonwan deltocht die jaarlijks eind augustus wordt gehouden en steeds een aantal goede doelen probeert te helpen. Het aangeboden aquarel toont het typische (duin)landschap nabij Oud dorp met de alom bekende vuurtoren op de achter grond. De illustrator die vooral bekend werd door zijn vele met tekeningen verrijkte boeken schonk het werk een jaar voor zijn dood aan zijn neef Gerrit Poort vliet om er een goed doel mee te dienen. De tekenaar schrijver hoopte de verkoop bij opbod zelf mee te ma ken. Hij overleed echter in 1995 op 63-jarige leeftijd. Om die reden heeft neef Gerrit het doek een tijdje achter gehouden. Overigens dienen geïnteresseerden in het aquarel schriftelijk een bod uit te brengen via de Zeeuwse en Zuid-Hollandse huis-aan-huisbladen. Het doek is evenwel getaxeerd. De waarde er van is geheim en de gegevens liggen vei lig opgeborgen bij notaris mr. L. de Koning in Goede reede. Het hospitium werd in juli van dit jaar in gebruik geno men. Het ligt in Dirksland naast het Van Weel-Bethesda Zie kenhuis, maar functioneert geheel zelfstandig. Het werd gerealiseerd op initiatief van de Stichting Palliatieve Zorg Dirksland. Naast een team professionals worden dage lijks enkele tientallen vrijwil ligers ingeschakeld bij het werk in hospice Calando. Wie een bedrag over heeft voor het schilderij kan dat kenbaar maken door een briefje te stu ren naar de centrale redactie van de PZC Week bladen, Postbus 5017, 4380 AA in Vlissingen. Faxen kan ook: 0118-472404. Op de inzending graag vermelden 'Rien Poortvliet' Eventueel kunt u ook de reden vermelden waarom u de aquarel graag zou willen hebben. De actie duurt tot 30 september. De aquarel waarvoor f 2.500,- is geboden. door Hans Meijer De hele dag staan Jaap en Janny Smits dan te wassen. Er komt 'n grote wastobbe aan te pas, een ouderwets wasbord, zeepkloppers om sop te maken, een wasklok en vooral ook veel ouderwetse kleding. Onderkleding vooral. „En dat is juist zo mooi. Want er zijn in Zeeland wel vereni gingen te vinden die de oude klederdrachten laten zien, maar hoe de onderkleding van vroeger er uitzag, weten veel mensen niet. Op onze wasdag kun je ook laten zien wat er voor de oorlog aan ondergoed werd gedragen. En dat is niet niks", aldus Jaap Smits, die samen met zijn vrouw het af gelopen jaar al een hele verza meling ouderwetse wasattri- buten bijeen heeft weten te krijgen. Dat was onder meer te danken aan een uitzending van Omroep Zeeland, waarin verslag werd gedaan van de wasactiviteiten van de Wemel- dingse familie. Zwaar werk Het idee om een ouderwetse wasdag op te zetten werd ruim een jaar geleden gebo ren toen in Wemeldinge een dag werd gehouden waarop allerlei oude ambachten de re vue passeerden. „We waren op dat moment op bezoek in Klundert en bedachten dat 't leuk zou zijn om niet perse een ambacht te laten zien, maar iets wat vroeger in ieder huishouden moest gebeuren: gewoon wassen. Een wasdag en dat is meestal de maandag. Daar werd veel tijd voor uitge trokken. En ik ben er nou zelf ook ach tergekomen waarom. Want 't is zwaar werk", aldus Jaap Smits die vroeger in de bouw heeft gezeten. Hij is al een aantal jaren op non-actief. Maar stilzitten kan-ie niet. Evenmin als z'n vrouw trou wens. Ze hebben aan de Julia- nastraat 1 in Wemeldinge, op een steenworp van de nieuwe jachthaven bij de sluizen, een fuchsiatuin .opgebouwd. Die trekt al jaren in de zomer veel bekijks. Hij maakt ook onder deel uit van de kunst- en na- tuurroute waarmee het dorp aan de Oosterschelde afgelo pen zomer veel bezoekers trok. Er is in die tuin voldoen de ruimte om over anderhalve week ook weer een wasdag te houden. Een soort van thuis wedstrijd dus. „Zijn we ook ei genlijk wel blij mee. Want er komt bij onze ouderwetse wasdag veel meer kijken dan je verwacht. We hebben een flinke bus met aanhanger, waarmee we 'n paar weken geleden naar Vlissingen zijn geweest voor onze wasvoor stelling. Die bus zat barstens vol. Zo moet je bijvoorbeeld, naast je oude wasbak, em mers, wringers en dat soort ium iH zijn, en nou ruik ik 't hier na zoveel jaar weer op straat'. Verder komen mensen die ons aan 't werk hebben gezien, la ter naar je toe met ouderwet se wasspullen die ze zelf nog in huis hadden. Op die manier hebben we langzamerhand al een collectie gekregen die je best in 'n museum zou kun nen wegzetten. Maar dat is niet de bedoeling. We werken ermee en er wordt niks van verkocht". Kwestie van zeep In huize Smits heeft het hele circus dat nodig is om anno 1998 een bevredigdende ou derwetse wasdag te houden, een eigen plaats gekregen. Janny kan een hele collectie vooroorlogse soorten zeep uit de kast trekken: Daz, Pre, Sol- eil, Vixil, Sil en Castella. Geen nieuwe namen dus, waarmee we dagelijks op de Sterrecla me worden overspoeld. Ze zit- Oma is op de wasdag ook regelmatig van de partij. zaken ook zorgen dat je vol doende water bij je hebt. Ik denk zo'n tweehonderd liter". Vee! reacties De ouderwetse wasdagen van de Smits-en geven aanleiding tot veel reacties. Jaap Smits vertelt: „Veel leuke reacties. Kinderen staan te popelen om mee te mogen doen. Die wil len bijvoorbeeld dolgraag de ouderwetse waswringer draai en. Er was laatste 'n vrouwtje in Vlissingen die voorbij kwam toen we op de Boule vard stonden met onze voor stelling. Die zei: 'nou dacht ik eindelijk eens van die lucht van 't wassen op de hand af te ten nog in de originele verpak king en de pakjes zeep om sop te maken, komen overal van daan: tot in België toe. Overi gens wordt daar zuinig mee omgesprongen, want die ou de zeep is intussen een curio siteit geworden en de familie Smits vindt 't jammer om de verpakking te beschadigen. Er wordt dus gewerkt met zeep- soorten die nu nog verkrijg baar zijn, maar hetzelfde re sultaat geven als de ouder wetse merken. En dan zijn er natuurlijk ook nog zeepvlok ken. Op een dubbelpak Sun- light-zeep lezen we hoe onze (groot)moeders er het beste resultaat mee konden berei- k. k k k k Oplage: 51 450 ex Uitgave: Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant b.v. Exploitatie: Ch. van den Oosterkamp (0113) 273000 Privé (0118)417802 Administratie: PZC Oostsouburgseweg 10, postbus 18, 4380 AA Vlissingen. Advertentieverkoop: Jerry Tupanwel (0118) 484316 (privé (0118) 615044) A. Lammers-Van Otterdijk (0118) 484313 (privé (0118) 640277) Redactie: Ad Hanneman, (0118) 484275 en Ellen de Dreu-Erkens, (0118) 484276 privé 0118-641484 Redactie-adres: Postbus 18. 4380 AA Vlissingen fax. nr.: (0118) 472404 Bezorging: 0800-0231231 Druk: Wegener Nieuwsdruk Zeeland, te Vlissingen. Druktechniek: offsetrotatie. Sluitingstijd redactie: maandag 10.00 uur Advertenties: maandag 12.00 uur Faam/Vlissinger maakt deel uit van de Zeeland Combinatie huis-aan- huisbladen. Totale oplage: 181.000ex. Drie Walcherse bunkerspecialisten zijn de Stichting Menno van Coehoorn te hulp geschoten met argumenten om een ambitieus bouwplan voor een peperdure villawijk in Hilver sum te torpederen. De argumenten zijn aan elkaar geregen in een boek. Fortress Books in Nieuw Weerdinge heeft de bevindingen van Mare Machielse en Joep Bremmers uit Vlissingen en Hans Sakkers uit Koudekerke gebundeld en uitgegeven. De stichting heeft nu voldoende handvaten om de sloop van de „historisch waardevolle bunker" tegen te gaan, Bert Slingerland van de afdeling stadsontwikkeling in de omroepstad onthult al bij voorbaat dat het werk van de Zeeuwen indruk heeft gemaakt. „De geplande villa's worden verschoven". Volgens hem wordt niet alleen de bunker gespaard, maar krijgt ook de kazerne een herkansing. De bunker ligt op het terrein van de voormalige Van Helsdingen- kazerne. Studenten van het conservatorium wonen er om kraken te voorkomen. Bunker en kazerne moesten tegen de vlakte, om plaats te maken voor tien villa's van elk om en nabij de de ander half miljoen gulden. Althans, dat was het plan van projectonwik- kelaar Heilijgers bv. Tijdens het onderzoek - aldus het drietal - kwam extra informatie naar boven. „De.bunker in de wijk Kan- nesheuvelpark is gebouwd op het terrein waar voor de Tweede Wereldoorlog een inrichting voor zwakzinnige joden was geves tigd". De stichting houdt zich bezig met het behoud van vestingwer ken. „Menno van Coehoorn", zo doceert Bremmers geschiede nis, „was immers een vestingarchitect. Sinds kort beseffen ze bij die organisatie ook de historische waarde van bunkers. De bun ker in Hilversum is een voormalige commandobunker, het hoofdkwartier van de Atlantikwall in Nederland". Burgemeester drs E. Bakker van de Gooise stad krijgt binnenkort van de Stichting Menno van Coehoorn het boekwerk officieel aangeboden. Bert Slingerland, van de afdeling stadsontwikke ling in Hilversum, weet dat zijn eerste burger goed nieuws heeft voor de vertegenwoordigers van de stichting. „Er ligt weliswaar een bouwplan, maar het zal weinig moeite kosten om de villa's een stukje verderop te laten bouwen. Dan kan gewoon alles ge handhaafd blijven". Voor Bremmers, Sakkers en Machielse ligt het voor de hand dat de bunker zinvol gebruikt kan worden. Het zou bijvoorbeeld in gericht kunnen worden als museum waar de positie van zwak zinnige joden in en voor de oorlog wordt toegelicht. Bremmers benadrukt dat dit de meest onderbelichte groep slachtoffers is uit de Tweede Wereldoorlog. De Week van het Platteland is in vergelijking met andere provincies in Zeeland wat ma gertjes. Alleen de Zeeuwse Schaaps kudde aan de Nieuwkamerse- weg heeft de zaterdagen 19 en 25 september een evene ment in petto. Het publiek kan er de schaapskooi en de kud de bezoeken en er is een wan del- en fietsroute uitgezet. Vlaggen markeren de lokatie op beide dagen. In het land zijn in totaal circa tweehon derd evenementen die boeren en tuinders het publiek aan biedt. Boeren en tuinders bieden ook het Nationaal Ontbijt de bevolking aan. Wie zin heeft kan zich voorbereiden op ge zonde en verrassende produc ten van eigen bodem. Tevens kunnen ze met de producen ten van gedachte wisselen over de producten en de pro ductiemethode. Omdat ook het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt deelneemt is de verwachting dat veel jonge boeren acte de precen- se geven. Met het Nationaal Ontbijt en de Week van het Platteland bieden boeren burgers nieu we platforms om met elkaar te discussiëren. De boeren en tuinders willen de komende jaren die dialoog verdiepen om onder meer duidelijk te maken dat wat in de schappen van de supermarkten ligt, voor een groot deel afkomstig is van de boerderijen en de landerijen op het platteland. Met de introductie van dit ini tiatief hebben ze zichzelf 'on dernemers van nature' ge noemd. ken: een dubbel stuk is vol doende voor vier emmers, of veertig liter water. Als het wa ter te schraal is, neemt u meer zeep. Schaaf de zeep in een pannetje met water, breng dit aan de kook en voeg de oplos sing toe aan het te gebruiken waswater. Op 'n andere ver pakking zien we dat in België destijds vijf francs moest wor den betaald voor twee pakjes Dreft. Wasgoed Voor een geslaagde wasdag is wasgoed nodig. „Het grootste probleem", aldus Jaap Smits. „Want hoewel de kwaliteit van het ondergoed Van destijds uitstekend was, zouden we graag nog wat meer hebben. Want natuurlijk slijt 't telkens een beetje wanneer je 'n hele dag op de hand staat te was sen. Bovendien wassen we de hele dag door. Wanneer we 's morgens om negen uur op een evenement beginnen, gaan we door tot tegen de avond. We leggen de was ook op ouderwetse manier te dro gen. In ons geval op kunst gras. 't Mooiste is natuurlijk wanneer je een grasveld in de buurt hebt, dat je als bleek kunt gebruiken. Probleem is dat 't gras tegenwoordig nog al kort wordt gemaaid en om lekker te kunnen drogen moet't wat langer zijn. Wind? Dat kun je natuurlijk op zo'n wasdag ook hebben. We heb ben altijd een flinke partij gro te witte stenen bij ons om te verhinderen dat 't hele spul wegwaait. Zoals gezegd was sen we de hele dag door. Dus wanneer we er een rondje wassen op hebben zitten, be ginnen we weer opnieuw des noods wordt de was die te dr ogen ligt weer in de wasbak gegooid. Want je kunt natuur lijk moeilijk tegen 't publiek zeggen dat je klaar bent en er mee stopt. En ook kun je moeilijk aan de omstanders vragen of ze iets willen uittrek ken". Geen namaak Zoals gezegd trekt niet alleen het opvoeren van de was-act op zichzelf veel bekijks, ook de attributen. Tijdens het wassen vertelt Jaap Smits er een heel verhaal bij en vertelt-ie ook wat over de voorwerpen die tijdens de wasvoorstelling worden gebruikt. Tot en met de te wassen onderkleding toe. In ons geval een interes sant onderdeel. Want de Zeeuwse klederdracht heeft ook op dat gebied heel wat te bieden. En daarvoor zijn zeer plasti sche benamingen in omloop, zoals open rijtuig of snelzei- ker, sluiergordijn en een val- broek. „Prachtig toch", aldus Smits, die zijn wascollectie graag nog eens zag uitgebreid met een ouderwets corset. (advertentie) Wij zoeken met spoed een huishoudster voor ons woonhuis aan de Vlissingse boulevard. U kunt zelfstan dig werken, hebt geen hekel aan trappen lopen, en vindt hel leuk om af en toe onze hond uit te laten? Reageer dan vandaag nog op deze unieke kans: schrijf naar: Fam. Verschoore, Postbus 5030, 4380 KA Vlissingen. Of, sneller nog, bel 011 8- 4l408l (advertentie) 9 VOOR MEER INFO ZIE PAG. 15 (advertentie) Deze week: Begroting 19S9 Gemeente Middelburg Nieuwe sub lokatie Arduin Inspraakavond N57 Speeltuinen Middelburg "Nee heb je, ja kun je krijgen" vieren feest Janny en Jaap Smits in hun mooie fuchsiatuin in Wemeldin ge. FOTO BEPPY EVEBAERS „Dat zoek ik nog. Oude onder kleding in 't algemeen trou wens". De act moet zo tradi tiegetrouw mogelijk zijn. Na maak wordt door de familie Smits op de ouderwetse was dag geweerd. Zelfs 'n plastic stoeltje in de buurt kan sto rend zijn... Wie de ouderwetse wasdag wil meemaken, kan zaterdag 12 september terecht aan de Julianastraat 1 in We meldinge. Er wordt gewassen vanaf 10.30 uur. Jaap Smits: „Ik zie er al weer naar uit. Al weet ik nu al dat we 's avonds doodop zijn". Reden dus ook dat de familie Smits ondanks alles 'n wasautomaat in huis heeft, zoals iedereen. „Nog 'n tamelijk nieuwe ook. Want stel je voor. Toen we laatst van een wasdag thuiskwamen, begaf onze vorige wasmachi ne 't. Ik heb meteen tegen Jaap gezegd dat er een nieu we moest komen", aldus Jan ny Smits. Middelburg staat deze week in het teken van muziek. Niet alleen tijdens de traditionele kroegentocht die vrijdag wordt gehouden, ook de zaterdag is ingeruimd voor vrolijke concerten. Zo zal de bekende Nederblues band Cuby The Blizzards optreden tijdens het festival Marktrock. Verder deze week: straatmuzikanten zetten Domburg op stelten, omgaan met eetproble men, Vlijt en Volharding in de Sint Jacobskerk, handige van dag tot dag overzichten en nuttige tips van verschillende overheden. 't Gae mêêne' betekent voor mij zoveel als: kom-af maeke, opstappen. Zo'n manier van zeggen kun je eigenlijk niet eens 'een uitdrukking' noe men. 't Gae mêêne' valt wel onder het grote gebied dat de taalkundigen 'idioom' noe men: karakteristiek woordge bruik dat van dorp tot dorp en zelfs van familie tot familie kan verschillen. Soms zijn de woorden die ik wel gebruik en anderen niet, gewoon woorden die aan het verouderen zijn. 'k Heb ze van mijn ouders gehoord en mis schien kwamen die woorden al in hun generatie niet meer algemeen voor. Zij groeiden op, net als ik, buiten het dorp. Dat betekent waarschijnlijk dat je naar verhouding méér beïnvloed wordt door het 'idi oom' van vorige generaties dan door het 'idioom' dat zich vormt door de onderlinge aanpassing van de mensen die op één tijdstip in een en hetzelfde dorp wonen. Een van de woordcombinaties die ik zelf gewoon gebruik maar nog zelden van anderen hoor is: 's zieens uut' (naar de zijkant). 'Dae vloog noe aomè een blauw lentertje (witte kwikstaart) vö me uut. Een 'êêle stuit. Mèr a'k korter bie kwam, goeng 'n inêêns 's zie ens uut.' Een ander voorbeeld van idioom is: 'op je voorraed weze' (vooruit werken). Ik ken het, m'n vrouw hoort het voor het eerst. Dat gebeurde vorige week ook met het woord 'veroppere'. Ook dat wordt voornamelijk nog door ouderen gebruikt: 't Weer is veropperd, mè uutriee zun de boeren vandaege nie mi kunne.' Zo moet ik af en toe uitleggen wat ik zeg. Hebt u dat ook wel eens Nou, dat is dan een mooi bewijs van het feit dat taal lééft, dus aan verandering onderhevig is. Daarover de volgende twee weken méér. Jan Zwemer (advertentie) m i Gravenstraat 6. Middelburg Tel.: 0118- 613022 Reserveren gewenst

Krantenbank Zeeland

de Faam | 1998 | | pagina 1