ïMmwmz Middelburgse schildersfamilie belicht in Walcherse musea Midden-Zeeland krijgt 'vliegend' museum Streeksieraden en klederdrachten in Zeeland c WOENSDAG 10 JUNI 1998 JAARGANG 100 - NUMMER 24 M Het mooiste vaderdag kado komt van de fotograaf FOTO VERSCHOORE WEKELIJKS HUIS AAN HUIS OP GEHEEL WALCHEREN Informatie over de gemeente Middelburg vindt u op pagina 3 Deze week: Nog geen kaartjes kunnen be machtigen voor een Oranje-wed strijd tijdens het WK deze zo mer? Niet getreurd, want niet ie dereen in Zeeland hoeft zich te beperken tot de televisie bij het volgen van de wedstrijden van het Nederlands elftal. Twee per sonen maken kans op een VIP ar rangement naar de wedstrijd Ne- derJand-Zuid-Korea. ...afs zo'n ding ermee ophoudt, kan je hem bij iedere boer neerzetten... ...vliegtuigen moeten kunnen vliegen, anders kun je net zo goed een foto ophangen... ...publiek moet om de vliegtui gen heen kun nen lopen... Nog een bitje Aerremuus Drie Walcherse musea tonen deze zomer wer ken van het Middelburgse schildersgeslacht Schütz. De tentoonstellingen zijn georgani seerd naar aanleiding van de verschijning van het boek 'Van den Storm in de Stilte, de Zeeuwse schildersfamilie Schütz (1817-1933)'. Het boek is geschreven door Mary Platier-van Engeland, in opdracht van het Koninklijk Zeeuwse Genootschap der Wetenschappen. PZC WEEKBLADEN f aam/vlissinger Maritiem lfrij parkeren, bellen en bussen in Vlissingen... Zeeuwse licht Streeksieraden in Zee land. Dat is de titel van een nieuw stan daardwerk dat vorige week werd gepresen teerd in Goes. Het is het eerste deel van een uitgave waarin Zeeuwse sieraden in relatie worden ge bracht tot verschillen de klederdrachten. Het boek is uitgegeven door De Koperen Tuin in Goes. am VLISSINGEN E Walstraat 109-III. 0118-41-4081 03 Schutterstraat Contouren Veldzigt in beeld Bedrijven goed bereikbaar Oude Gat natuurvriendelijk Middelburg toeristisch hart Het Middelburgs Braderie- en Podiumfestival staat voor de deur. Opnieuw proberen grote na men als Jan Vayne, Lenny Kuhr en Bief veel men sen naar de provinciehoofdstad te trekken. Maar ook Muis en Leeuw geven acte de présence. Verder deze week: smaakvol ijs in Domburgse delicatessezaak, modellenbureau geopend in Arnemuiden, handige van dag tot dagoverzichten en nuttige informatie van overheden. Om kans op die driedaagse reis te maken, kunnen de lezers van de PZC Weekbladen bellen naar een speciaal nummer, 0909- 2026002 (80 ct p/min). De PZC Weekbladen Nieuwsblad Extra, De Bevelander, de Faam/ Vlissinger en het Zeeuwsch-Vlaams Adver tentieblad hebben die unieke reis naar Mar seille exclusief in de wacht gesleept voor hun lezers. Deelnemers moeten trouwens wel bereid zijn de driedaagse trip naar Frankrijk te maken. Om de superprijs ter waarde van 4.800,- te winnen moet een aantal vragen worden beantwoord via de telefoonlijn. Het belang rijkste antwoord wordt verwacht op de vraag hoeveel Zeeuwse voetballers in het Nederlands elftal hebben gespeeld. Uit de goede antwoorden wordt de uiteindelijke winnaar getrokken. De prijs is bestemd voor twee personen. De winnaar wordt ongetwijfeld drie volle da gen in de watten gelegd. Het begint al op vrijdag 19 juni als per luxe toeringcar om acht uur de reis naar Brussel begint, vanuit Dordrecht. Rond tien uur komt de bus aan in Brussel voor de vlucht naar Nice. Iets meer dan twee uur later staan de beide gelukki gen in Nice alwaar het tweetal (weer) per luxe touringcar naar het vier sterren hotel Croisette Beach in Cannes wordt gebracht. Cannes verkennen of gewoon lekker luieren in het hotel is wat de Zeeuwen die middag kunnen doen. De wedstrijd wordt overigens zaterdag avond om 21 uur gespeeld in Marseille. On ze winnaars worden per bus naar het sta dion vervoerd en weer opgehaald met die zelfde bus. Ook in het stadion krijgen de bei de gelukkigen een oppperbeste plaats aan geboden zodat op alle fronten gesproken kan worden van een VIP-behandeling. Zon dag om 12 uur komt de bus weer voorrijden bij het vier sterren hotel in Cannes en tegen half zeven zondagavond staat de bus weer in Dordrecht. door Ferdinand Koppejan Het Nederlands elftal zoals het wellicht op het WK verschijnt. Vliegveld Midden-Zeeland krijgt er een nieuwe attractie bij. Zo als het er nu naar uitziet, opent Richard van As er begin vol gend jaar een 'vliegend museum'. In het museum zullen twaalf of dertien antieke vliegtuigen tentoongesteld worden. Alle vliegtuigen die in het museum komen, moeten nog in staat zijn om te vliegen. „Vliegtuigen moeten vliegen, anders kun je net zo goed een foto ophangen", verklaart Van As de term 'vlie gend museum.' In zijn hangar op Midden-Zee land staan al zes vliegtuigen die straks deel zullen uitma ken van de totale collectie. Daarvan is zonder enige twij fel een gyrocopter uit 1971 de meest bijzondere. Van de vliegtuigen die nog moeten komen zijn vooral een Fokker D7, een Fokker D8 en een Duitse Albatros bijzonder. „Maar", zegt Van As, „ze zijn allemaal schitterend mooi". Verder bestaat er nog een kans dat er een Spitfire in het museum komt. Van As noemt de collectie 'uniek voor Europa' omdat al le vliegtuigen nog kunnen vliegen. Het is dan ook de be doeling dat dit bij goede weersomstandigheden ook daadwerkelijk gaat gebeuren. Verder zijn er van sommige vliegtuigen maar weinig ge bouwd. Van de Fokker D8 zijn er in totaal maar dertig of veertig gemaakt. Alle vliegtui gen die in het museum komen zijn gebouwd in de periode 1910-1920. Een aantal daarvan is nog gebruikt in de Eerste Wereldoorlog. Vliegveld Midden-Zeeland is volgens Van As uitermate ge schikt voor de oude vliegtui gen. Deze moeten namelijk van gras opstijgen en weer op gras landen. Verder is Zeeland heel vlak. „Stel dat zo'n ding er mee ophoudt, dan kan je hem bij iedere boer neerzet ten. Als je dat in de randstad doet, heb je natuurlijk een probleem", aldus Van As. De vliegtuigen gaan niet naar ge renommeerde musea omdat dit vrijwel allemaal statische musea zijn. De vliegtuigen gaan daar niet de lucht in. Er moet nog veel gebeuren voordat het museum klaar is. De eerste zes vliegtuigen ko men waarschijnlijk 10 juni aan in containers. Daarin zullen ze blijven totdat Van As' tweede hangar is voltooid. Deze zal, zoals het er nu naar uitziet, 1 juli klaar zijn. Daarna gaat hij de vliegtuigen uit de contai ners opbouwen. Vervolgens zal alles nog moeten worden opgezet en ingericht. Naar verwachting opent het muse um zijn deuren begin 1999, maar Van As denkt dat bezoe kers misschien al in oktober een kijkje kunnen nemen. Antieke vliegtuigen, een antie ke propellor, een antieke ra dio, oude geweren, een oude auto en oude motoren. Dat zullen naast de vliegtuigen de voornaamste ingrediënten (advertentie) Een deel van de specifiek Arnemuidse woordenschat heeft iets heel aparts. Het zijn woorden die je ner gens anders op Walcheren (meer) hoort. 'Besoelje' bij voorbeeld, wat betekent: drukte, 't Is aoltied een 'êêle besoelje mee die ver- jaerdaegen van de twêê- lieng.' Het komt van het franse 'besogne' en dat was vroeger in Zeeland al gemener. Vormen met in plaats van een 'n' een 'I' of een dubbele 'j' aan het eind (besoejje) kwamen overigens ook wel voor in het Noorden van Zeeland. Het Arnemuids heeft wel meer vormen uit die streek, bijvoorbeeld 'ge noegt' met een 't'. Bijzonder is het woord voor het schuren van de stoep door de propere Arnemuidsen. Dat heet 'bèrgje schure'. Mis schien komt het uit het Zui den, waar nogal wat Arne muidse families oorspronke lijk vandaan kwamen. In het dialect van Tienen, een stadje in Belgisch Brabant, heet de stoep bijvoorbeeld de 'barrè'. Zou 't oorspronkelijk uit 't Frans komen? Andere woor den die alleen in 't Aerremuus voorkomen zijn 'smok' (snoep) en 'klöóme'. Dat laat ste staat voor het nieuwsgie rig iemand met de ogen vol gen of naar binnen kijken. Een 'plaetfuile' is Arnemuids voor een ouwe lap die als vaatdoek gebruikt wordt. 'Petieselijk' is een ouderwetse vervorming van 'bijtijds': 'Je komme mèr een bitje petieselijk, ee.' Wan neer kleine guus dreinerig worden van slaap of ver moeidheid, heten ze op Aerre- muu 'nietig'. Dat woord is waarschijnlijk broertje of zusje van het Walcherse 'netig', dat gewoon nijdig betekent. En wanneer u in Arnemuiden naar 'de dammen' verwezen wordt, dan hoeft niet te den ken aan waterstaatkundige constructies. 'De dammen' zijn op Arnemuiden de spoor bomen of ook de spoorweg overgang. Een 'lenewaegen' tenslotte is een duwslee. Het Arnemuids heeft vanzelf ook eigen uitdrukkingen, die je verderop op Walcheren niet hoort: een eindje peile - een boot lopend in dieper water bren gen een trappertje ebbe - tegen wind hebben 't is noga maat mee julder - 't is pot-an (koek en ei) Jan Zwemer Richard van As voor een Piper Super Cup, één van de vliegtuigen in zijn collectie. FOTO JAAP WOLTERBEEK Frederik Schütz werd in 1817 in Middelburg geboren. „Hij was een echte maritieme schilder", vertelt Huguette Estourgie, die namens de drie musea verantwoordelijk is voor de p.r. „Hij schilderde prachtige gedetailleerde stormzeeën in de romantische traditie. Naast zijn werkzaamheden als kunstschilder gaf hij les aan de Tekenacademie in Middel burg". Naarmate Jan Frederik Schütz ouder werd ging hij steeds meer realistische schil derijen maken. „Waar vader Schütz is opgehouden heeft zoon Willem Johannes het ei- van het museum worden. De auto en de motoren zullen nog kunnen rijden. De vlieg tuigen zullen als het weer goed is, historisch worden voorgevlog'en. Ze zullen een keer laag over vliegen en een voor een langs komen voor het maken van foto's. Verder is het voor bezoekers mogelijk als het weer er zich toe leent een rondje mee te vliegen met een antiek tweezitsvliegtuig. Het publiek moet om de vlieg tuigen heen kunnen lopen en dat niet vanachter een kettink je. Posters en schiderijen zul len het museum verder opsie ren. Van As weet nog niet wat gas ten moeten gaan betalen, maar het zal een naar het ge zin toe verantwoorde prijs zijn, vertelt hij. Dagjesmensen die elk weekend bij Midden- Zeeland komen kijken zullen nu ook in een museum met antieke vliegtuigen terecht kunnen. Het is de bedoeling dat het museum in het week end, in de zomer en op dagen als koninginnedag en pinkste ren geopend is. Het Stedelijk Museum Vlissin- gen, het Zeeuws Museum in Middelburg en het Marie Tak van Poortvliet Museum in Domburg zijn de drie Walcher se musea die tot 1 november werken tonen van de schil dersfamilie Schütz. Vader Jan Oplage: 51.450 ex. Uitgave: Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant b.v. Exploitatie: Ch. van den Oosterkamp (0113) 273000 Privé (0118) 417802 Administratie: PZC Oostsouburgseweg 10, postbus 18, 4380 AA Vlissingen. Advertentieverkoop: Jerry Tupanwel (0118) 484316 (privé (0118) 615044). Johnny Saija (0118) 484312 (privé (0118) 418686). A. Lammers-Van Otterdijk (0118) 484313 (privé (0118) 640277). Redactie: Ad Hanneman, (0118) 484275 en Ellen de Dreu-Erkens, (0118) 484276 privé 0118-641484 Redactie-adres: Postbus 18, 4380 AA Vlissingen fax. nr.: (0118) 472404 Bezorging: 0800-0231231 Druk: Wegener Nieuwsdruk Zeeland, te Vlissingen. Druktechniek: offsetrotatie. Sluitingstijd redactie: maandag 10.00 uur Advertenties: maandag 12.00 uur Faam/Vllssinger maakt deel uit van de Zeeland Combinatie huis-aan- huisbladen. Totale oplage: 181.000ex. advertentie „gratis MichieHjes bij uw aankopen. Michieltjes zijn spaarzegels die u op een DeRuyterkaart plakt. Een volle DeRuyterkaart met 40 Michieltjes levert u in bij de VW/ANWB op de Nieuwendijk. U ontvangt daarvoor gratis een PTT-telefoonkaart van f 10,- De deelnemende Vlissingse winkeliers zijn herkenbaar aan deur- en kassastickers. Spaar ichïeltjes voor gratis parkeren, telefoneren en vervoer! dersfamilie Schütz (1817- 1933)'. De publicatie wordt vrijdag in de Vlissingse Sint Jacobskerk gepresenteerd. Estourgie: „Het boek is ge schreven in opdracht van het Zeeuwse Genootschap. Tij dens het onderzoek is geble ken dat er ontzettend veel schilderijen en tekeningen van de familie Schütz bewaard zijn gebleven. Het grootste ge deelte bevindt zich echter, veelal in privé-bezit, buiten de provincie Zeeland". De drie musea hebben een groot aantal schilderijen terug naar Zeeland weten te halen. Het Marie Tak van Poortvliet museum in Domburg laat te keningen en schilderijen zien van zoon Willem Johannes Schütz. Hij exposeerde in de jaren twintig van deze eeuw al in het Domburgse tentoonstel lingsgebouw. Zijn impressio nistische kijk op het Zeeuwse landschap vormt samen met het befaamde Zeeuwse licht het thema in het Domburgse museum. Het Stedelijk Museum in Vlis singen schenkt aandacht aan het maritieme aspect in de werken van de schildersfami lie. „De tentoonstelling in Vlis singen bestaat uit drie delen", vertelt Huguette Estourgie. „Er zijn schilderijen en teke ningen te zien van zowel va der als zoon. De schilderijen beslaan drie thema's: de vis serij, het loodswezen en de to pografie van Vlissingen. Daar naast is er in het Stedelijk Mu seum een soort atelier nage bouwd". Het Zeeuws Museum in Mid delburg belicht met zo'n veer tig werken het volledige oeuvre van vader en zoon. Naast marineschilderijen en tekeningen kunnen bezoekers ook de Middelburgse stadsge zichten van vader Jan Frederik Schütz bewonderen. De drie tentoonstellingen 'De zomer van Schütz, schilders van Zeeland (1817-1933) zijn van 13 juni tot en met 1 no vember te zien. Een Belgische loodskotter op ruwe zee, geschilderd in 1871 door J.F. Schütz. FOTOGRAFIE A&A VERBURG genlijk overgenomen", weet Estourgie. „In het begin was hij sterk beïnvloed door zijn vader maar later was hij meer verwant met de Haagse school". Willem Johannes Schütz sloot zich uiteindelijk aan bij 'Domburgse schilders' als Mondriaan en Toorop. Het gezin Schütz had vijf kinderen. Behalve Willem Johannes Schütz trad ook Jan Frederik Schütz in de voetsporen van zijn vader. Aanleiding voor de exposities met schilderijen en tekenin gen van vader en zoon Schütz is het boek 'Van den Storm in de Stilte, de Zeeuwse schil- Man, vrouw en kind in Watchers kostuum, omstreeks 1850. „Het tweedelige werk 'Streek sieraden in Zeeland' vergde veel werk en flinke investerin gen", vertelt uitgever Jan Bruijns van De Koperen Tuin. „Maar het voorziet dan ook duidelijk in een leemte". Het eerste deel behandelt Walcheren, Noord-Beveland, Schouwen en Duiveland, Tho- len en Sint-Phillipsland. Het werd geschreven door kleder drachtkenner Sina Mol-Klei- nepier. Haar echtgenoot Wim Mol maakte de honderden de tailopnamen die in het boek zijn afgedrukt. 'Streeksieraden in Zeeland' is het eerste standaardwerk over sieraden sinds dertig jaar. In 1967 verscheen het inmiddels al lang uitverkochte 'Kostuum en sieraad in Zeeland', van J. de Bree, dat echter globaler van opzet was en beperkter van uitvoering. Ook Sina Mol behandelt in haar boek de sieraden in rela tie tot de verschillende Zeeuwse drachten en de ver schillende stijlperioden. Nieuw is, dat zij de ontwikke ling van vorm en functie van elk stuk streeksieraad miniti- eus behandelt, of het nu gaat om Thoolse rouwsieraden, Walcherse oorijzers, Arne muidse vissersdracht of Noord-Bevelandse 'klokkebel- len'. Behalve bijna vierhonderd de tailopnamen van sieraden, zijn ook oude prenten en aquarel len met streekdrachten opge nomen. De kleurige schilderij en en tekeningen tonen de oudst bekende vormen van Zeeuwse dracht en verhogen de kunsthistorische waarde van het werk. y.::a.T

Krantenbank Zeeland

de Faam | 1998 | | pagina 1