Markt beschouwd en toegelicht in nieuw boek
De Middelburgse
Markt is klaar voor
gebruik. De leilin
des zijn vervangen
en de nieuwe bes
trating is gelegd.
Voor de markt-
koopmannen is
dat een hele op
luchting.
Verdreven van hun
oude stek stonden
zij drie maanden
op het Damplein.
Donderdag 28 mei
nemen zij hun ver
trouwde plekjes
aan de Markt weer
in.
-
Toeristische attractie
Middelpunt
Romeinen
Weekschema
J
Het boek 'Van alle markten thuis' dat vanaf
morgen in de boekhandel ligt is niet alleen
interessant om te lezen. Ook plaatjeskijkers
komen ruimschoots aan hun trekken. De
hoofdstukken die vier scribenten aanlever
den worden namelijk op meer dan de helft
van de pagina's onderbroken met illustraties.
P.W. Sijnke trekt in het boek aandacht onder
de titel Markt en Stadhuis, J. Louwerse be
ziet de markten in Middelburg, P.J. Smallen-
gange neemt de Calicotnijverheid in de ne
gentiende eeuw onder de loep en E. van Wijk
beschouwt de industriële ontwikkeling van
de Middelburg. Wethouder T. Strous mocht
het voorwoord schrijven en het naschrift is
van Peter Sijnke.
Katoenverwerking
Woensdag 27 mei 1997
FAAM/VLISSINGER
19
jrrr-. -
En dat moet gevierd wor
den. Per slot van rekening
waren veel ambulante han
delaren (marktkooplieden)
niet echt blij met de verhui
zing naar het Damplein.
Er werd gesproken over
omzetverlies wanneer ge
vraagd werd naar de erva
ringen op het tijdelijke
plein. Zo vertelde kleding-
handelaar J. van de Vreede
enkele weken geleden nog
in de Faam/Vlissinger: „De
verhuizing heeft mij, zeker
in de eerste weken van ja
nuari, ruim de helft van
mijn inkomsten gekost.
Klanten weten namelijk
precies wie waar staat op
de markt. Ze hebben geen
zin om steeds te moeten
zoeken naar hun vaste
kraam en blijven daardoor
weg.
Dit verlies haal ik niet meer
in, al wordt de rest van het
seizoen nog zo goed".
De meeste van de collega's
van Van de Vreede zijn het
met hem eens. Toch willen
ze niet echt klagen: de ge
meente Middelburg stelde
zich begripvol op richting
ambulante handelaren.
Zo werd, zo lang als de
marktkooplieden nog op
het Damplein stonden,
geen markgtgeld geïnd. Én
betaalde de gemeente het
geld dat nodig was om de
verhuizing terug naar de
oude stek op de Markt aan
het publiek kenbaar te ma
ken.
Wethouder M.L. Strouss
zei er dit over: ,,'t Blijkt in
derdaad zo te zijn dat het
omzet kost wanneer een
ambulante handelaar van
zijn vertrouwde plekje af
wordt gehaald, ledereen is
blij als de weekmarkt weer
op de Markt wordt gehou
den. Ik ook, ik ga er zelf
graag een visje halen".
Willem de Smit is lid van
het hoofdbestuur van de
Centrale Vereniging voor
Ambulante Handel, de or
ganisatie die de belangen
van de marktkooplieden
behartigt. Hij is ontzettend
blij met de terugkeer van
de weekmarkt op de Markt
in Middelburg. „Natuurlijk.
Maar, en daar wil ik heel
komstig is van het latijnse
woord mercatus, wat
(koop)handel betekent. Lou-
werse denkt dat de markten
zelfs al in de Romeinse tijd
populaire trefplaatsen wa
ren, onder meer voor de
soldaten om drank en voed
sel te kopen en zo een voor
beeld vormden voor de late
re stadsmarkten. „Zo ont
stonden onder meer in
Maastricht, Nijmegen, Lei
den en Zwolle verkoopplaat
sen waar soldaten allerlei
zaken konden kopen".
Louwerse neemt ons mee
naar de weekmarkt. Hij
noemt de donderdagmarkt
niet alleen een begrip voor
inwoners van de stad en be
woners van andere plaatsen
op Walcheren, ook bij tien
duizenden toeristen is de
Middelburgse weekmarkt
elk jaar weer een vast punt
om te bezoeken. „En als je
met gesloten ogen tussen
de kramen gaat staan, kun
je soms de indruk krijgen
dat je ergens in Duitsland of
België verblijft", schrijft
IBBMÉBÉÉÉMBÉÉBÉiHaaHHaaailBaii
Van alle markten
thuis. Geschiedenis
van markt en nijver
heid in Middelburg
door P.W. Sijnke, J.
Louwerse, P.J. Smal-
legange en E. van
Wijk. Uitgeverij ADZ
Vlissingen.
ISBN 90-72838-21-1.
Prijs: 24,95.
Westmonsterkerk, gewijd
aan St Maarten. Niettemin
is er al in de dertiende eeuw
sprake van een markt op die
plaats.
Tegen het eind van de zes
tiende eeuw werd de kerk
afgebroken en de straten
makers versjouwden in
1578 meer dan driehonderd
duizend stenen om de
plaats te bestraten. Dan
komt de markt in het mid
delpunt van de belangstel
ling te staan. Er komen ker
missen, feesten alsook
weekmarkten. Van overal op
Walcheren komt de bevol
king er met haar nering. Een
minder leuke bestemming
van het marktplein was de
executieplaats. En sedert de
vijftiende eeuw worden ook
misdadigers bij de houten
kaak aan de kaak gesteld.
De bedoeling van dat alles
was om er een afschrikwek
kende werking van uit te la
ten gaan. Na 1850 is dit
'evenement' niet meer te
zien op de Markt. Sijnke be
schrijft ook het retorische
verval en herbouwen van
het stadhuis van Middel
burg dat - zeker na het bom
bardement in 1940 - niet
echt de titel superorigineel
mag voeren.
J. Louwerse neemt het hele
marktgebeuren in Middel
burg breed onder de loep.
En zo komen we ook te we
ten dat het woord 'markt' af
Louwerse. Mensen schuif
elen langs de kramen waar
in een enorme diversiteit
aan goederen te koop ligt
uitgestald. Maar vroeger
was dat anders.
Op ansichtkaarten is te zien
dat de markt niet meer was
dan een groot plein waar
hier en daar kramen bij el
kaar stonden. Op ansicht
kaarten zijn ook de groepjes
pratende mensen in Wal-
chers kostuum te zien. An
dere markten zoals de Pot-
tenmarkt, de Groenmarkt,
de Vlasmarkt en de Vismarkt
herinneren de moderne
mens er aan dat anno toen
her en der in de stad inko
pen konden worden ge
daan. Louwerse noemt het
'milieuvriendelijke produc
ten' die nu door de moder
ne technieken en productie
methodes in de supermark
ten bij elkaar liggen. Ook de
Vleeshal wordt beschreven
an afgebeeld.
De marktdag - zo beschrijft
Louwerse - was voor de
meesten een vast onderdeel
van het wekelijkse werk
schema. Alles verliep in re
gelmaat en orde. Maar en
kele keren per jaar werd af
geweken van dat vaste pa
troon. Nieuwjaarsdonder
dag bijvoorbeeld was een
typische feestdag voor de
Walcherse plattelandsbevol
king. En twee keer per jaar
was het Liesjesdag. Het wa
rend e twee vrije dagen
voor boerenknechten en
weekmarkt behartigt, twee
bussen geregeld die lang
Middelburgse bejaarden
oorden rijdt om daar oude
ren op te halen.
Die kunnen dan - voor één
keer - voor hun deur in
stappen om tot aan de
Markt mee te rijden. Uiter
aard is er eveneens voor
vervoer terug gezorgd. In
de betreffende bejaarden
oorden hangen diens
troosters waarop aangege
ven staat hoe laat de gratis
bus naar de Markt vertrekt.
met gebak tegen een extra
vriendelijke prijs.
De eerste marktdag op de
nieuwe Markt (28 mei) gaat
zeker niet onopgemerkt
voorbij. Zo vindt u elders
in deze bijlage een over
zicht van acties en aanbie
dingen die de marktkoop
lieden speciaal voor deze
dag in petto hebben. Ver
der heeft de Reclamecom
missie, die de belangen
van de Middelburgse
Overigens de Middel
burgse Markt nog niet
helemaal klaar. Vlak
voor het stadhuis
wordt nog een fontein
gezet. Een speciale
commissie van de
Stichting Beeldende
Kunst Middelburg
(SBKM) nodigt kunste
naars uit om te 'sollict-
iteren' naar het maken
van het ontwerp van
deze fontein.
Lex ter Braak, direc
teur van de SBKM,
verwacht dat de fon
tein in het najaar van
1999 onthuld kan wor
den.
Middelburg is veel in boe
ken terug te vinden. Dat is
logisch voor een stad die in
de Nederlandse geschiede
nis geen onbelangrijke rol
heeft gespeeld.
En in zo'n stad ligt het voor
de hand dat ook de trefpun
ten van handel en consu
ment steevaste plaatsen
zijn. Zo ook de - zoals die in
het verleden werd genoemd
- de Groote Markt. Sijnke -
inderdaad de gemeente-ar
chivaris - meldt over 'het le
ge plein' dat het in het verre
verleden niet de centrale
plaats heeft gehad die de
Markt nu heeft. De plek
werd bovendien - zo meldt
Sijnke - voor een groot deel
in beslag genomen door de
Middelburgse marktdag. (Archief J. Louwerse)
boerenmeiden. Het waren
de dagen dat het contract
op de boerderij afliep, maar
bovenal vrije dagen om
eens flink de bloemetjes
buiten te zetten.
P.J. Smallegange gaat in zijn
verhaal over marktwerking
en sociale bijstand in op de
wijze waarop in het begin
van de negentiende eeuw
de provincies en gemeenten
trachtten de economsiche
achteruitgang een halt toe
te roepen. Velen - van wat
genoemd werd - 'uit de ge
ringe klasse der ingezete
nen' zouden er werk moeten
vinden in de katoenverwer
king, aldus geschiedde. We
verijen en andere verwer
kende industrienen moesten
een nieuwe economische
impuls geven aansche ge
ven aan het arme Walche
ren.
Daarvoor werd hulp inge
roepen van fabrikanten uit
Twenthe. E. van Wijk ten
slotte gunt de lezer van het
boek tenslotte een kijkje in
de industriële ontwikkeling
van Middelburg in de twee
de helft van de negentiende
eeuw.
Liesjesdag, 2 mei 1929.
(In het boek overgenomen uit D.J. van der Ven, Zeeuwsch volk
in Zeeuwsche dracht)
duidelijk in zijn, we zijn als
ambulante handelaren niet
de enigen die blij zijn met
de terugkeer op de Markt.
Ook de Verenigde Onder
nemers Middelburg en de
horeca is erg blij met de te
rugkeer. Vooral de zaken
die pal aan de Markt lig
gen. Want ook hen heeft
het omzet gekost". De ho
reca op de Markt viert de
terugkomst van de week
markt met een kopje koffie
'?rcgs*\mïï
