OPRUIMING
Middelburger schrijft lofrede over stamkroeg
GOES
1
Middelburgse ijskelders
beschreven in De Wete
Bouw Westerschelde-
tunnel begonnen
PEETERS
'Hopelessly devoted to you1
oftewel Grease in Middelburg
geschenkenX^
^HENKEJ^
LAATSTE WEEK!
JAARGANG 100 - NUMMER 5
Niet alleen de songs uit de oorspronkelijke
musical die in 1973 in New York in première
ging worden in de Nederlandse theaterpro
ductie van Grease gezongen. Ook de songs
uit de film waarmee John Travolta en Olivia
Newton-John wereldsuccessen boekten zijn
er in opgenomen.
PZC WEEKBLADEN
faam/vJIèsi
De Middelburgse
schrijver Joop Buma
heeft vijf verhalen ge
schreven ter ere van
het eerste lustrum van
zijn stamkroeg The
Duke aan de Vlas-
markt. De naar Iers
voorbeeld ingerichte
pub viert deze maand
haar vijfjarig bestaan.
De verhalen die Buma
heeft gebundeld in het
boekje Vier vijf! heb
ben allemaal één ding
gemeen: ze spelen
zich af in de pub van
Freek Kooman en Ma
ry van Dijk.
Mea Sponte
Voorlezen
Vanaf vrijdag 30 januari
GRANDIOZE
BALANSOPRUIMING
KORTING 60%
AA A VC T
ZEELANDHALLEN
JANUARI
FEBRUARI
De Westerscheldetunne! komt eraan! Afgelo
pen maandagmiddag gaf minister A. Jorritsma-
Lebbink van Verkeer en Waterstaat bij Terneu
zen het officiële startsein voor de bouw van de
tunnel, een miljardenproject. De Westerschel
detunnel verbindt Zeeuws-Vlaanderen met
Zuid-Beveland.
...het vinden van
mensen voor het
werk is
een probleem...
...er wordt een
unieke boortech
niek toegepast...
..een klein lekje
en de tunnel
stroomt vol...
Noe vö 't lest
Middelburg, Nieuwe Burg 8, tel. 613266
Vlissingen, Lange Zelke 26, tel. 411477
Scene uit de Nederlandse versie van Grease.
FOTOGRAFIE ROY BEUSKER
loos te worden. De musical
uit de jaren zeventig die min
of meer de verpakking van
de jeugd in de jaren vijftig
zestig vertolkt, trekt net als
vijfendertig jaar geleden vol
le zalen. De hits uit de musi-
De wereld van vetkuiven,
petticoats en ontluikende
liefdes wordt vrijdag 6 en za
terdag 7 februari vertolkt in
de Middelburgse Stads
schouwburg.
Grease lijkt een beetje tijd-
cal liggen nog lekker in het
gehoor en de songs die er la
ter in de film aan werden
toegevoegd worden nog re
gelmatig in het programma
Arbeidsvitaminen gedraaid.
Twee Nederlandse talenten
spelen de grote rollen, het
zijn Brigitte Nijman en Den
nis de Klundert. De eerste
liefde, de eerste kus en de
eerste tranen om de verloren
eerste verliefdheid maken
van de musical in combina
tie met spetterende dansen
en meeslepende muziek een
blijvende hit.
Aan Terneuzense kant zijn de werkzaamheden inmiddels begonnen. FOTO PETER VERDURMEN
Nee, we houden nog niet
op met deze rubriek. Ten
minste niet als het aan Jan
Zwemer en mijzelf ligt.
Waar ik het wel vö 't lest
over wil hebben, is dat
nieuwe Zeeuwstalige tijd
schrift Noe. Daar is onder
tussen al meer dan genoeg
over gezegd en geschre
ven.
En eigenlijk ben ik niet
van plan er nog veel aan
toe te voegen. Vooral niet
omdat ik zelf in de redac
tie van 't blad zit. Maar er
zit een facetje aan Noe dat
voor de trouwe lezers van
Walchers Plat de moeite
meer dan waard is: de vele
misverstanden die een der
gelijk initiatief altijd weer
oproepen.
Noe is een Zeeuwstalig tijd
schrift. Maar, zeggen sommi
gen, dat kan helemaal niet. Er
bestaat helemaal geen
Zeeuws, er zijn alleen een
groot aantal Zeeuwse dialec-
Oplage: 51.450 ex.
Uitgave: Uitgeverij Provinciale
Zeeuwse Courant b.v.
Exploitatie:
Ch. van den Oosterkamp
(0113) 273000
Privé (0118)417802
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10.
postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Advertentieverkoop:
Jerry Tupanwel
(0118) 484316 (privé (0118) 615044).
Johnny Saija
(0118) 484312 (privé (0118) 418686).
A. Lammers-Van Otterdijk
(0118) 484313 (privé (0118) 640277).
Redactie:
Ad Hanneman, (0118) 484275 en
Joep Bremmers (al), (0118) 484276
Redactie-adres: Postbus 18,
4380 AA Vlissingen
fax. nr.: (0118) 472404
Bezorging: (0118) 484216.
Druk: Wegener Nieuwsdruk Zeeland,
Postbus 18, 4380 AA Vlissingen.
Druktechniek: offsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
maandag 12.00 uur PZC,
Oost-Souburgseweg 10. Postbus 18,
4380 AA Vlissingen, tel. (0118) 484000
Faam/Vlissinger maakt deel uit van
de Zeeland Combinatie huis-aan-
hulsbladen in Zeeland.
Totale oplage: 180.947 ex.
Zolang als The Duke open is
komt Joop Buma er elke dag.
„Ik ben vaste klant", vertelt
Buma. „Maar dat klinkt zo ne
gatief. Zeg maar dat ik er elke
dag mijn koffie en thee drink".
De mensen en hun verhalen
die dagelijks in het kenmer
kende interieur van de pub ko
men hebben Buma geïnspi
reerd om vijf verhalen over
zijn stamkroeg te schrijven.
De personen die in de verha
len voorkomen zijn door Bu
ma verzonnen,, overeenkom
sten met klanten van The Du
ke berusten op toeval. Alleen
Mia die in het verhaal 'Een le
ge plek' een hoofdrol speelt
bestaat echt.
„Ik ben er eigenlijk aan be
gonnen met Carmiggelt in het
achterhoofd", legt de schrijver
uit.
„Niet dat ik heb geprobeerd in
zijn stijl te schrijven, dat zou
toch niet lukken, maar het
café als overeenkomstige in
spiratiebron. Het is eigenlijk
meer geschreven met een
knipoog naar Simon.
In één van de verhalen komt
hij ook voor. Ik vond de verha
len van Carmiggelt eigenlijk
altijd wel leuk maar hij kwam
pas echt in mijn gedachte
toen ik aan dit boekje begon".
Joop Buma heeft het bundel
tje Vier vijf! niet alleen zelf ge
schreven maar heeft de tek
sten ook gedrukt, ingebonden
en uitgegeven. „Het is echt
een ambachtswerkje", is Bu
ma van mening. „Ik heb mijn
uitgeverij ook Mea Sponte ge
noemd.
Dat betekent letterlijk 'uit ei
gen beweging', dus eigenlijk
een beetje chique voor in ei-
De Middelburgse schrijver Joop Buma.
FOTO JAAP WULI tHBttK
gen beheer uitgegeven". Vier
vijf! is in twee versies ver
schenen. Een goedkopere pa
perback en een luxe ingebon
den versie voor de bibliofie
len. „Ik heb er enkele honder
den gedrukt", doet Buma uit
de doeken. „Mocht er nog
meer vraag naar zijn dan kan
ik er natuurlijk altijd nog meer
drukken". Vier vijf! is niet het
eerste werk dat van de hand
van Buma verschijnt. Sinds
1967 heeft hij onder meer kin
derboeken, kunsthistorische
publicaties en autobiografi
sche boeken het licht doen la
ten zien.
Buma: „De meeste mensen
zullen mij kennen van Fran
cois Rijckhals, een zeventien
de eeuwse Middelburgse
dichter. Daar heb ik jarenlang
een studie naar verricht en
ook over gepubliceerd".
Dinsdag 27 januari presen
teert Joop Buma zijn verha
lenbundel in, hoe kan het ook
anders, The Duke. Om 17.15
uur leest hij enkele verhalen
voor.
„Niet alles", verduidelijkt Bu
ma. „Je kunt niet van een
kroegpubliek verlangen dat ze
een uur aandachtig naar je
gaan zitten luisteren". Eige
naar Freek Kooman, die vijf
jaar geleden met Celtic Pub
The Duke begon, heeft al een
paar stukjes van Vier vijf! mo
gen lezen. „Wat ik heb gele
zen is heel herkenbaar", vindt
Kooman. „Ik denk dat Joop er
goed in is geslaagd om de
sfeer van The Duke weer te
geven".
The Duke viert haar eerste lus
trum verder met live-muziek.
Aanstaande vrijdag wordt The
Duke geëerd door de Ierse
brouwerij Murphy's. De pub
mag zich dan Murphy's Fine
Quality Pub noemen. „Daar
ben ik erg trots op", zegt
Kooman. „Het is een kwali
teitscertificaat wat ook in Ier
land zelf bestaat. Jaarlijks
kiest de brouwerij ook buiten
Ierland een pub uit die het
predikaat krijgt. Voor mij is
het een teken dat ik in mijn
opzet ben geslaagd, een stuk
je Ierland in Middelburg".
Libris.
Walstraat 94, Vlissingen, (0118) 412483
ten. Mis! Natuurlijk bestaat
'het Zeeuws'. Net zo goed als
'het Limburgs', 'het Vlaams'
en noem maar op bestaan.
Het Zeeuws is gewoon de
naam voor een groep zeer
nauwverwante dialecten.
Door iets in het Zeeuws te
brengen zou je niet-'Zeeuws-
taligen' buitensluiten. Ook al
helemaal mis.
Zeeuwse avonden worden
doorgaans net zo goed door
import-Zeeuwen als door min
of meer authentieke exempla
ren bezocht. Juist niet-Zeeu-
wen weten de streektaal op de
juiste waarde te schatten en te
waarderen. Zo is mijn erva
ring althans.
Zeeuws is een spreektaal, die
zou je niet op moeten schrij
ven.
Ook al glad gin waer. Alle ta
len beginnen als ongeschre
ven. Sterker nog, meer dan de
helft van alle talen op de we
reld worden niet geschreven!
Dat geldt zeker voor dialecten.
Waarom zou je niet beginnen
met in zo'n ongeschreven taal
of dialect te schrijven? Die ta
len en taalvarianten zijn toch
niet minder dan die waar wel
al langer in geschreven
wordt?
En tot slot: als je één spelling
gebruikt om Zeeuws in te
schrijven, zou er geen ruimte
meer zijn voor de verschillen
de dialecten. Je zou dus een
soort standaard-Zeeuws op
moeten stellen. Dat klopt ook
al niet.
Als je afspreekt bepaalde klan
ken op een bepaalde manier
te noteren, wil dat toch niet
zeggen dat er geen ruimte
meer is voor dialectverschil
len? Je spreekt alleen af dat je
bijvoorbeeld 'n, 't en d'n
schrift en geen un, ut en dun.
Knoop die dingen mé 's goed
in j'n oren. Dan ku me einde
lijk zeie: die misverstanden,
da was Noe echt vö 't lest!
Mocht u geen
exemplaar van Noe
hebben kunnen
bemachtigen,
bel dan even met
Stichting Zuudwest 7,
(0118)461364.
Marco Evenhuis
SNUFFEL
KRAANVERHUUR 0164-257521 INFO 0164-235916
DE GEZELLIGSTE RCMMELMARKT VAN NEDERLANP
ZATERDAG
9.00 TOT 17.00 uur
ZONDAG
,10.00 TOT 17.00 uur
In het januari-nummer
van De Wete, het kwar
taalblad van de Heemkun
dige Kring Walcheren,
worden onder meer de
Middelburgse ijskelder
beschreven. De kelders
werden in vroeger tijden
gebouwd door de wat
meer gefortuneerde Mid
delburgers om hun etens
waren en wijn te koelen.
De opkomst van de elek
trische koelkasten in de
jaren twintig van deze
eeuw maakte een einde
aan het tijdperk van ijs
kelders. Op het Seisbol-
werk zijn nog de restan
ten van zo'n kelder en
ook op het Noordbolwerk
zijn nog niet zo lang gele
den gewelven gevonden
die mogelijk als ijskelder
gebruikt zijn.
Het artikel over ijskelder
en ijsfabrieken in Middel
burg is van de hand van
Leo Hollestelle. De oud
ste ijskelder in Middel
burg is gebouwd op het
Seisbolwerk, waarschijn
lijk in opdracht van jonk
heer Jan van Borssele. De
producten die in de kel
ders lagen opgeslagen
werden koel gehouden
door natuurijs. Het ijs
werd in de wintermaan
den uit de Middelburgse
grachten gehakt of werd
geïmporteerd uit Scandi
navische landen. Rondom
de kelders werden bomen
met een dik bladerdak
gepland zodat de kelder
zo min mogelijk aan zon
licht werd blootgesteld,
schrijft Hollestelle. In Ne
derland zijn ijskelders
voor het eerst gebouwd
in de zeventiende eeuw,
zo ook het exemplaar op
het Seisbolwerk. De kei
der is lange tijd gebruikt
door banketbakker J.J.
Bal uit de Korte Noord
straat. Hij hield in de kel
der zijn ingrediënten
koel. Bal fabriceerde ook
aalbessenwijn, champag
ne mousseux en andere
mousserende dranken.
Nadat bal in 1890 over
leed kwam de ijskelder in
handen van de Middel
burgse koopman Pieter
de Broekert. Nadat Mid
delburg in 1912 werd
aangesloten op het elek
triciteitsnet is de kelder
waarschijnlijk buiten ge
bruik geraakt. In De Wete
staan verder artikelen
over het honderdjarig be
staan van Kaljouw papier
in Abeele, het achthon
derdjarig bestaan van
Koudekerke en het red
den van drenkelingen in
Veere.
wip" 'IBvWVV
Prijsuitreiking van de eindejaarsactie in Koudekerke.
De in 1899 in Middelburg geboren P.J. Meertens
stond model voor de romanfiguur Anton Beerta
in het boek Meneer Beerta (Het Bureau 1)
van schrijver J.J. Voskuil. Voskuil komt
10 februari naar de Zeeuwse Bibliotheek in
Middelburg waar een kleine expositie
over Meertens is ingericht.
Verder: alle evenementen op Walcheren
overzichtelijk voor u gerangschikt,
voorlichting van de overheden en nieuws
uit de zakenwereld.
Vice-voorzitter Jan van de Velde van de
Ondernemersvereniging Koudekerke blikt
terug op een geslaagde eindejaarsactie.
De achtenveertig winkeliers deelde
in de maand december maar liefst
honderdzestigduizend lootjes uit.
De veerponten
BreskensA/lis-
singen en Krui-
ningen/Perkpol-
der zetten nu
gemiddeld
7500 auto's per
dag over. Als de
tunnel functioneert wordt iets
minder dan het dubbele aan
tal verwacht. De maximale ca
paciteit bedraagt 27.000 au
to's per etmaal.
In Zeeland is tientallen jaren
van discussie voorafgegaan
aan de definitieve beslissing
tot bouw van de Westerschel-
detunnel.
Het is in alle opzichten een in
novatief project, zeker voor
Nederlandse begrippen. De
meeste tunnels in Europa zijn
gebouwd in een steenachtige
grondsoort. De Westerschel-
detunnel wordt geboord in
(Boomse) klei. Deze boortech
niek werd eerder toegepast in
Japan. Van de daar opgedane
ervaringen wordt dankbaar
gebruik gemaakt. De Heinen-
oord-tunnel bij Rotterdam is
volgens hetzelfde principe ge
boord. Helemaal
nieuw is de
boortechniek
dus niet.
Het werk wordt
uitgevoerd door
de Kombinatie
Middelplaat-Westerschelde,
een combinatie van zes grote
aannemings
bedrijven, drie
Nederlandse,
één Belgische
en drie Duitse.
Voor de aan
leg van de
tunnel en bij
behorende infrastructuur staat
zestig maanden. Dat betekent
dat zonder tegenslag de Wes-
terscheldetunnel eind 2002
klaar moet zijn. De Kombina
tie Middelplaat-Westerschelde
zet twee reuze
boormachines
in voor het
graafwerk.
„Het zijn gigan
tische fabrie
ken op wielen",
zegt voorlichter Jan van Gorp
van de N.V. Westerschelde-
tunnel i.o. De boormachines,
die ter plaatse in elkaar wor
den gezet, hebben een lengte
van maar liefst vierhonder
meter! Als een mol graven zij
zich een weg naar de 'over
kant'. De Westerscheldetunnel
komt op een diepte van circa
60 meter beneden N.A.R Op
een dergelijke
diepte is de
waterdruk gi
gantisch. Jan
van Gorp:
"Eén klein
lekje en de tun
nel stroomt zo vol. We boren
in slappe grond." In de beton-
fabriek bij de bouwput aan
Terneuzense kant worden
tienduizenden betonelemen
ten gefabriceerd. In totaal zijn
er 45.000 nodig. Wat er met
de grond die naar boven ge
bracht wordt gaat gebeuren is
nog niet bekend. Omdat het
om schone grond gaat wordt
ze mogelijk hergebruikt. Een
andere optie is de grond te
storten in de Westerschelde.
De aanleg van de Wester
scheldetunnel is begroot op
1,9 miljard gulden. Het karwei
levert de komende jaren 'gi
gantisch' veel werkgelegen
heid op. Jan van Gorp: „In
Zeeland is de werkloosheid
laag. Het vinden van voldoen
de mensen stelt ons dan ook
voor problemen. Inmiddels
hebben we met het Arbeisbu-
reau een gezamenlijk wer
vingsproject
opgezet." De
Westerschel
detunnel heeft
een lengte
van circa zes
km, het totale
tracé is 21 km lang. Aan
Zeeuws-Vlaamse kant sluit de
tunnel aan op de weg Hoek-
Sluiskil; aan Bevelandse kant
komt de tunnel uit op de Sloe-
weg. Jan van Gorp: „Het gaat
om een regionale verbinding,
geen internationale."
Ook bij Ellewoutsdijk is inmid
dels van enige activiteit spra
ke. Waterbouwqwerkers zijn
daar bezig met grondonder
zoek. De onteigeningsproce
dures lopen nog. Inmiddels
zijn twee boerderijen opge
kocht. Begin december zijn de
werkzaamheden in Terneuzen
van start gegaan. De aanleg
van de bouwput heeft daar nu
alle aandacht.
