Ziekenhuis en patiëntenvereniging
krijgen 30.000,- van ziekenkas
Kees Petiet: van ie hobby een café maken
Zeeuwse detailhandel scoorde
hoger dan rest van Nederland
Zillen en omstae
WOENSDAG 14 JANUARI 1998
^^SEBIBUO^
^ODELBO^
JAARGANG 100 - NUMMER 3
EKELIJKS HUIS AAN HUIS OP
Juwelier^RfJ^
VAN DERJMADEN
Iets gestegen
Werkgelegenheid
Arbeidsvoorziening Zeeland naar Middelburg
Het nieuwe praktijk
centrum van de Ar
beidsvoorziening Zee
land wordt in Middel
burg gebouwd. Het op
leidingscentrum wordt
gebouwd in de Mortie
repolder aan de oost
kant van Middelburg.
Het centrum is daar zo
wel via van A 58 als de
spoorwegen optimaal
bereikbaar. Momenteel
zijn de centra vakoplei
dingen verspreid door
heel Zeeland.
Na zeventig jaar valt
deze maand het doek
voor de ziekenkas van
Biggekerke. De parti
culiere verzekering
werd in 1927 opge
richt als 'Vereniging
Draagt Elkanders Las
ten'. De vereniging
telt nu nog maar acht
leden en heeft zo'n
dertigduizend gulden
in kas. Het geld wordt
geschonken aan het
Streekziekenhuis Wal
cheren en de patiën
tenvereniging Harte-
zorg.
...elke week
contributie ophalen...
...we zijn nu toch
meer een spaarclub...
PZC WEEKBLADEN
faam/citeer
Bar American aan het
Middelburgse Plein
1940? Je bent geen
rocker als je er niet
binnen bent geweest,
wordt wel eens ge
zegd. Eigenaar Kees
Petiet vierde begin ja
nuari het feit dat het
20 jaar geleden is dat
hij zijn hardrockcafé
opende. Het is niet zo
zeer het verhaal van
een succesvol onder
nemer als wel dat van
een enorme hardrock-
fanaat, die een enorm
uitgebreide platencol
lectie heeft aangelegd
en nog steeds voort
durend in touw is om
goede live-bands te
contracteren.
Hardrock en Heineken
...we willen dat het geld
naar de bestrijding
van kanker en
hartkwalen gaat...
Wi
Swingende disco op
Vlissings bevrijdingsfestival
RHC Zeeland wil werkgelegenheid
veilig stellen
Ook deze week weer uitgebreide
informatie van de overheden en de
handige uit-agenda's
c
faam vlis singer
KU;L\E MARKT 1
(Wahirmtprumemuic)
F.dehtcenkumlige F. G. A. Diamanlexperl G. I. A.
4381 F.J VÜSSINGEN Tel. 0118-412605
Vrijdag koopavond
M'-- -V
De Zeeuwse detailhandel
boerde goed in 1997.
Steeg de landelijke omzet
met 0,3 procent, de Zeeu
wen realiseerden een om
zet verhoging van 2,4
procent. Vooral de non-
food-branche kan tevre
den terugblikken. Die re
aliseerde een omzetstij
ging van 2,7 procent. Al
les bij elkaar opgeteld re
aliseerde het Zeeuwse
bedrijfsleven een groei
van 2,6 procent, landelijk
werd 3,1 procent meer
omzet gerealiseerd. Dat
onder meer is de uit
komst van 'de ERBO en
quête die de Kamer van
Koophandel voor het der
de achtereenvolgende
jaar hield onder 2.500
Zeeuwse ondernemers.
Landelijk deden 66.000
bedrijven mee aan deze
Enquête Regionale Be
drijfsontwikkeling.
Is er voor de detailhandel re
den tot juichen, in zijn ge
heel bleef Zeeland iets ach
ter bij de landelijke progres
sie. In deze provincie werd
minder geïnvesteerd en de
omzet kende een lichte stij
ging. De werkgelegenheid
nam in Zeeland toe met een
aanwas van 2.000 arbeids
plaatsen, oftewel 2,6 pro
cent.
Landelijk steeg de werkgele
genheid met 3,1 procent.
Ook de omzet steeg landelijk
meer dan in Zeeland en lan
delijk werd 5,7 procent meer
naar het buitenland verkocht
dan het jaar er voor.
De kleinere bedrijven met
minder dan vijftig werkne
mers boekten betere omzet-
resultaten dan hun grotere
collega's.
Op nationaal niveau scoor
den evenwel de grotere jon
gens beter.
Het Zeeuwse bedrijfsleven
realiseerde in 1997 een om
zet van 27 miljard gulden.
Daarmee is de omzet van het
hele bedrijfsleven iets geste
gen. Alleen de landbouw en
visserij scoorden negatief
door de tegenvallende prij
zen en de schadelijke nacht
vorst in het voorjaar. Daarte
genover staat de stijging van
de omzet in de detailhandel.
Ook de dienstensector hoeft
met een omzetstijging van
2,6 procent niet te klagen,
Met wat gegoochel met cij
fers kan Zeeland de omzet
stijging niettemin op een 2,2
procent vaststellen voor
1997. Volgens de kamer van
Koophandel moet in Zeeland
namelijk anders worden om
gegaan met cijfers. Zeeland
heeft een specifieke econo
mische structuur, waardoor
veel bedrijven afhankelijk
zijn van prijsontwikkelingen
in het buitenland. Relatief
minder bedrijven kunnen
hun resultaat daardoor ver
gelijken met andere Neder
landse bedrijven, alwaar de
ERBO op 3,1 procent uit
komt. Overigens is het voor
al de industriële sector die
hoog scoort in de omzetont
wikkeling. Landelijk is sprake
van het omgekeerde. On
danks grote exporttoenames
in de dienstensector en de
bouwsector blijft de grcfei in
Zeeland beperkt tot 0,4 pro
cent. Maar ook' hier moet
weer gecorrigeerd worden
omdat de Zeeuwen stomweg
vijftien procent meer expor
teren dan hun collega's el
ders in het land. Ook hier
moet dus een correctie op
worden toegepast. De reële
groei komt dan uit op vier
procent. De landelijke stij
ging met 5,7 procent is voor
al te danken aan de industrie
en de groothandel. Regio
naal waren er forse stijgin
gen te zien in de diensten
sector in Midden- en Noord-
Zeeland (16,3 procent), als
ook de bouwsector in
Zeeuws-Vlaanderen (33,5
procent). De grote expor
teurs in Zeeland temperen
die onwikkeling met een lich
te afname van de export.
Het midden- en kleinbedrijf
in Zeeland creëerde vorig
jaar verhoudingsgewijs net
iets meer werkgelegenheid
dan de rest van Nederland.
Met een toename van 3,9
procent is het midden- en
klèinbedrijf voor het grootste
deel verantwoordelijk voor
de toename. In totaal kwa
men er in Zeeland tweedui
zend banen bij. Het landelij
ke cijfer ligt iets hoger, maar
de bouw, de detailhandel en
de dienstensector scoren ho
ger dan hun collega's in het
land. Het percentage winst
gevende bedrijven ligt met
88,3 procent iets hoger dan
het landelijke cijfer. Ook het
percentage bedrijven met
voldoende rendement ligt in
Zeeland iets hoger. De groot
handel kan het meest tevre
den terugblikken op 1997.
Het aantal Zeeuwse bedrij
ven dat exporteert gaat naar
verwachting in 1998 verder
stijgen. Vooral Zeeuws-
Vlaanderen profiteert het
meest van de export dit jaar.
En wat de werkgelegenheid
betreft, verwacht bijna acht
procent van de bedrijven
een personeelstoename.
Landelijk meent 12,8 procent
meer personeel te moeten
aannemen. Maar meer
Zeeuwse bedrijven dan in
1996 verwachten een beter
resultaat.
Het nieuwe praktijkcentrum
van Arbeidsvoorziening Zee
land is een regionale voor
ziening die plaats biedt aan
tweehonderdvijftig cursisten
en zestig personeelsleden.
Bestuur en directie van het
centrum zijn van mening dat
Middelburg de enige ge
schikte locatie voor nieuw
bouw is, omdat het de
hoofdstad van Zeeland is en
meerdere regionale voorzie
ningen kent.
Aspecten als de aantrekke
lijkheid van het gebied, goe
de verbindingen en een mo
gelijkheid tot uitbreiding
hebben de doorslag gegeven
voor vestiging in Middel
burg.
Met de bouw van het pand
wordt dit jaar een begin ge
maakt. Naar verwachting
wordt de nieuwbouw in 1999
opgeleverd.
Alle centra vakopleiding van
Zeeland worden na opleve
ring in Middelburg geves
tigd. Alleen de vestiging in
Zeeuws-Vlaanderen houdt
een eigen locatie. In het
praktijkcentrum gaat de Ar
beidsvoorziening Zeeland
technische opleidingen, za
kelijke dienstverlening en
een oefenfirma onderbrerv-
gen.
Lang voordat je 'even naar
Apeldoorn' kon bellen of kon
proeven van het Zwitserleven-
gevoel had Biggekerke al een
eigen verzekeraar. Enkele
vooruitziende dorpelingen
richten gesteund door de
Christelijke Nationale Werkne
mers Vakbond op.
Nu, zeventig jaar later, heet
die vakbond CNV en bestaat
de ziekenkas van Biggekerke
nog steeds.
„Ziekenfondsen waren er in
die tijd nog niet", weet voor
zitter Bram Lampert. „De eni
ge verzekering die de burgers
hadden waren de kerken. Ei
genlijk waren de kerken op so
cialistisch gebied eerder dan
de politiek. Je kan discussië
ren over de manier waarop
maar de gedachte was natuur
lijk goed".
Nog voordat in 1929 een ziek
teverzekering voor werkne
mers door de regering ver
plicht werd gesteld richtten
enkele inwoners van Bigge
kerke een eigen verzekering-
op: de Vereniging Draagt El
kanders Lasten. Enkele man
nen van het eerste uur waren
Piet .Janse, die al eerder een
werknemersbond had opge
richt, en het hoofd van de
school Rozendaal. „Ze werden
gesteund door dominee Post-
ma", heeft Lampert uit de ar
chieven opgediept. „Het
hoofd van de school heeft niet
lang van de ziekenkas kunnen
genieten.
Hij verhuisde in 1930 naar
Rotterdam en liet het bestuur
van de vereniging in Bigge
kerke schriftelijk weten hoe hij
er na een jaar voor stond. Zijn
vrouw was inmiddels ernstig
ziek en Roèendaal leefde 'in
kommervolle omstandighe
den, vooral op financieel ge
bied'".
Voorzitter Bram Lampert van de ziekenkas van Biggekerke.
De Vereniging Draagt Elkan
ders Lasten sloot zich aan bij
het Nederlands Verbond van
Ziekenkassen, een dochteror
ganisatie van de Christelijke
vakbond. Reclame hoefde de
ziekenkas niet te maken. „In
het begin van de jaren dertig
was er een griep-golf", vertelt
Lampert.
„Er zijn toen formulieren in
het dorp uitgedeeld en het
aantal leden steeg begrijpelij
kerwijs onmiddellijk".
De leden van de ziekenkas be
taalden wekelijks tweeëneen-
halve cent per verzekerde gul
den. Lampert: „Het weekloon
voor een arbeider was toen
zo'n twaalf gulden. De contri
butie voor de ziekenkas werd
iedere week door een be
stuurslid opgehaald".
De laatste jaren is de premie
van de ziekenkas wat hoger.
„We betalen nu ieder jaar
honderdachtenvijftig gulden",
legt secretaris Louw Verhage
uit.
„Bij ziekte wordt er het eerste
half jaar maandelijks honderd
gulden uitgekeerd. De rest
van het jaar ontvangt de zieke
vijftig gulden en dan nog eens
een jaar vijfentwintig gulden
per jaar".
De ziekenkas beleefde haar
hoogtepunt in 1951 met een
record aantal leden van een
enveertig. „Nu zijn we nog
maar met zijn achten", vertelt
Bram Lampert. „Hoewel we
vorig jaar nog geld hebben
uitgekeerd zijn we toch meer
een spaarclubje geworden.
Omdat het eigenlijk ook nog
illegaal is houden we er nu
mee op".
Toen na de oorlog ziekteverze
keraars massaal de kop opsta
ken werden ziekenkassen zo
als die van Biggekerke opge
heven.
Verzekeraars moesten aan
door het rijk gestelde regels
voldoen en de ziekenkas van
Biggekerke viel daar in geen
geval onder.
Lampert: „We zijn eigenlijk
door de belastingdienst oog
luikend toegestaan.
Maar het mag al lang niet
meer, nieuwe leden werven
kan dus ook eigenlijk niet".
Oplage: 51.450 ex.
Uitgave: Uitgeverij Provinciale
Zeeuwse Courant b.v.
Exploitatie:
Ch. van den Oosterkamp
(0113) 273000
Privé (0118)417802
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Advertentieverkoop:
Jerry Tupanwel
(0118) 484316 (privé (0118) 615044).
Johnny Saija
(0118) 484312 (privé (0118) 418686).
A. Lammers-Van Otterdijk
(0118) 484313 (privé (0118) 640277).
Redactie:
Ad Hanneman, (0118) 484275 en
Ellen de Dreu-Erkens, (0118) 484276
Redactie-adres: Postbus 18,
4380 AA Vlissingen
fax. nr.: (0118) 472404
Bezorging: (0118) 484216.
Druk: Wegener Nieuwsdruk Zeeland,
Postbus 18, 4380 AA Vlissingen.
Druktechniek: offsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
maandag 12.00 uur PZC,
Oost-Souburgseweg 10. Postbus 18,
4380 AA Vlissingen, tel. (0118) 484000
Faam/Vlissinger maakt deel uit van
de Zeeland Combinatie huls-aan-
h>'isbladen in Zeeland.
Totale oplage: 180.947 ex.
Toen Petiet, oorspronkelijk sa
men met Ad Lips, met Bar
American begon, was er nog
nergens op Walcheren een
dergelijk hardrockcafé. De ge
boren en getogen Middelbur
ger wilde via het café in de
eerste plaats de populariteit
van zijn favoriete muziek on
dersteunen. De vele concerten
die hij heeft georganiseerd,
waren daar onderdeel van.
Hoewel hij ze nog allemaal
voor de geest kan halen, ste
ken bepaalde bands er voor
Petiet met en kop en schou
ders bovenuit. Niet in de laat
ste plaats door de vaak nogal
opmerkelijke bijkomstighe
den, waarmee sommige con
certen vergezeld gingen.
„Joshua. Dat was voor mij het
hoogtepunt. Dat was een
Amerikaanse hardrockband,
die in Europa op toernee was.
Maar dan wel met het open
baar vervoer. Dan moesten ze
met al die gitaren en het
drumstel onder de arm over
stappen. Via een kennis hoor
de ik van ze en ik besloot ze te
boeken", vertelt Petiet. On
danks de nodige problemen
die de band bij de overstap in
Roosendaal had ondervon
den, arriveerde men voltallig
in Middelburg. „Toevallig
stond er op het Plein 1940 nog
een podium dat was gebruikt
tijdens de braderie. Daar zet
ten we de band op. Wat de ge
meente niet wist, was dat we
er ook een geluidsinstallatie
van twee keer vierduizend
watt neergezet hadden. Op
een gegeven moment was er
een meisje dat zei: 'Ja ik was
aan het werk en hoorde dat er
muziek in de stad was'. Wij
dachten eerst dat ze ergens in
de stad werkte, maar ze bleek
in een winkel in Middelburg-
Zuid te werken", vertelt Petiet
grinnekend. „Het bleek dat de
band op heel Walcheren te
horen was geweest en het liep
uit op een flinke rel met de ge
meente. Een week later vroeg
er iemand vergunning aan bij
de gemeente om een violist
op zijn terras te laten spelen,
maar die werd hem gewei
gerd. Die ambtenaar zei dat
de gemeente voorlopig even
genoeg had van levende mu
ziek." De naam Dr Feelgood,
een Engelse kroegband die
ook geregeld voet zette op
Zeeuwse bodem, roept weer
geheel andere herinneringen
op. „Die hadden zoveel ruimte
nodig, dat we de wc's moes
ten blokkeren. De concertgan
gers moesten daarom bij de
buren naar het toilet. In café
Alassio was het biljart-avond
en een oude baas, een stam
gast, was op het idee geko-
Cees Petiet
men om een kwartje te vragen
aan elke concertganger die
van het toilet gebruik kwam
maken. Elke keer als hij ge
noeg bij elkaar had gehaald,
wenkte hij de ober. Zo zat als
een aap ging 'ie naar huis."
Een aantal jaren geleden werd
Petiet door een Belgisch hard-
rockmagazine benaderd voor
een interview. Een van de vra
gen luidde: 'wat is uw motto?'
„Zonder' na te denken ant
woordde ik: 'Hardrock en Hei
neken'. Die spreuk werd voluit
boven het artikel afgedrukt en
ging zodoende heel Vlaande
ren door.
Het zou echter ook de lijf
spreuk van Bar American blij
ven. In 1983 moest Petiet sa
men met een aantal anderen
op zoek naar een grotere zaal,
omdat de concert-activiteiten
uit hun jas begonnen te groei
en. Zo kreeg hij de discotheek
annex concertzaal The Cavern
in handen. Dankzij zijn goede
connecties wist hij de Neder
lands toppers van toen, Van-
denberg te boeken. „Het was
onvergetelijk, 's Zaterdags
hielden ze hun lp-presentatie
in Paradiso, de zondag daarop
stonden ze in een zaaltje in
Middelburg voor 250 man te
spelen." Werd de Bar Ameri
can opgericht vanuit de ge
dachte om Kees Petiet zijn fa
voriete muziek, de overwe
gend blues-georiënteerde
hardrock zoals Thin Lizzy,
Rainbow en ACDC die speel
den, tegenwoordig ligt de na
druk eerder op bands als Me-
tallica.
Omdat Petiet daar naar eigen
zeggen minder voeling mee
heeft, laat hij de muziek wat
meer aan de jongere genera
tie over, in de persoon van
FOTO: JAAP WOLTERBEEK
Erik Louws. Zelf staat hij nu
nog één avond in de week
achter de bar. Maar zondag 4
januari was het zijn dag. Het
20-jarig jubileum van Bar
American als hardrockcafé
werd gevierd met vele oude
bekenden, veel oude hardrock
en véél bier. Toch heeft de
muziek nog steeds zijn onver
minderde aandacht. In de
Stichting Rock en Blues Con
certen (RBC) werkt hij samen
met Jimmy Pentury en Hajo
Duinkerken. RBC haalde in het
recente verleden legendari
sche bands als Uriah Heep en
Mothers Finest naar Middel
burg. Daar verdient hij niet zo
veel aan. Het is in de eerste
plaats de hobby van een enor
me muziekfanaat, die uit de
enorme collectie Ip's en
singletjes nog moeiteloos zijn
allereerste plaatje, 'Heart of
stone' van de 'Rolling Stones,
kan opdiepen.
Behalve zo'n dertigduizend
gulden laat de ziekenkas een
compleet archief achter waar
in de geschiedenis van het
fonds accuraat staat beschre
ven. „Eigenlijk is het een soort
monument", is voorzitter
Lampert van mening. „Zoals
je monumentale gebouwen
hebt is ook dit archief een
tastbaar overblijfsel van de
geschiedenis van Biggeker
ke". Bram Lampert en Louw
Verhage hebben de geschie
denis van hun ziekenkas op
gediept uit de oude notulen
en kasboeken van de vereni
ging.
Het geld wordt tijdens een
laatste ledenvergadering in
het Dorpshuis van Biggekerke
aan het eind van deze maand
weg gegeven. Het Streekzie
kenhuis Walcheren krijgt zes
tienduizend gulden voor de
aanschaf van een projector
voor röntgenfoto's. „We heb
ben daar bewust voor geko
zen", verklaard secretaris
Louw Verhage. „Die projector
wordt gebruikt om röntgenfo
to's van kankerpatiënten met
meerdere doctoren tegelijk te
bekijken.
We zijn in de laatste jaren van
ons bestaan geconfronteerd
met sterfgevallen door kanker
of hartkwalen. We willen be
wust dat ons geld naar de be
strijding van deze ziektes
gaat". De Vereniging Harte-
zorg Midden-Zeeland krijgt
twaalfduizend gulden voor de
aanschaf van onder meer een
kleuren kopieerapparaat. Lam
pert: „Die vereniging doet
goed werk maar is nog niet
erg bekend.
Met het apparaat kunnen ze
een goede brochure maken
om zichzelf te presenteren".
Overlesten vroog ik an êên bie ons van 't durp, of 'n
wist wat as 'zillen' bin. Moe-je nie dienke dat 'n dat wist
en de man praot toch wezenlijk 'êêl z'n leven Walchers.
Bie ons an taefel wier 't woord daerom dikkels ge-
bruukt: 'Eh, van die aokelige zillen Dan was t'r êên,
die as iets uut z'n mond 'aelde, de onverteerbaere dêê-
len van een stik vleis, zei mè 't kraekbêên.
Het woord 'zillen' is aan het
verdwijnen. In het Zeeuws
Woordenboek werd 't alleen
nog opgegeven voor het
Noordwesten van Walcheren
en nu is het daar dus lang niet
meer algemeen bekend. Dan
is het aardig te weten dat zo'n
woord in een ander dialect
nog springlevend is. In een
liedje van de Achterhoekse
popgroep 'Boh foi toch' gaat
het over 'mansleu met zwil in
de hande', dus 'venters mee
eelt op d'r klavieren'. Zwil be
tekent daar dus eelt, dat is
niet precies hetzelfde als
kraakbeen, maar 't heeft er
toch veel van weg: het is een
tweede laag, geen gewoon
vlees. Zouden 'zillen' en 'zwil'
ontstaan zijn uit het oude
Duitse woord 'zwilih', dat
'tweevoudig' betekent
Een bijna eender verhaal kan
ik vertellen over het begrip
'omstae'. Bij ons een woord
dat opduikt wanneer vader
vertelt over vroeger: "Mien
vaoder z'n boer, Krien Janse,
verdêêlde 't vleis dat 'n kreeg
as t'r nöödslachtienge was,
aoltied onder z'n eirrebeiers.
Eên van ons, joengers, moch
di dan om nè 't slacht'uus en
dat mochte me bie moeder
brienge. Die verdêêlde 't eer
lijk in porties en dan moch
êên van ons d'r vö omstae.
Die stoeng dan mee z'n ge
zicht nè de muur en dan wees
moeder achter z'n rik een
'oopje vleis an: Vö wien is dit
Vö Piet Theune.' En dan een
ander 'oopje: 'En dat 'Vor
ons.'"
In het Zeeuws Woordenboek
ontbreekt 'omstae'. Maar tot
mijn verbazing vond ik in het
oude woordenboek het
Vlaams Idioticon een exacte
beschrijving van 'omstaan':
"Wanneer iets bij paarten on
der verschillige persoonen
moet verdeeld worden,
plaatst een hunner zich met
den rug naar hetgeen ver
deeld moet worden, een an
der wijst dan elk paart beurte
lings aan en vraagt: voor wie
is dit Degene die 'omstaat'
noemt dan telkens den naam
van eenen der deelhebbers,
wien het aangeduide dan ook
wordt toegewezen."
Jan Zwemer
