Rust en ruimte
in Seisveste
Boek 'In veilige haven' over
onderduikers in Colijnsplaat
Geallieerde fotoverkenning en bombardementen in beeld
Schelde leidt het beste op
Kom naar het Seminar
digitale fotografie
Culinaire maaltijd in bruine kroeg
FOTO VERSCHOORE
Seminar digitale fotografie
Net
zwanger?
Restauratie begraafplaats verloopt voorspoedig
Historisch Vrouwenpolder gebundeld
Peuter wint kleurwedstrijd
VERVOLG VAN VOORPAGINA
...als je denkt dat je iets
niet kunt kun je er beter
niet aan beginnen...
Kouwe Muller verhuisd
Renault en afval
Toon's Rijwielshop
Vijfde Nederlandse bakker
Sinterklaasactie
Fotomagazine voor jongeren
Hunkemoller en kerstkaarten
Een boek dat nog maar eens duidelijk maakt
hoe vreselijk de gevolgen kunnen zijn van ras
sen- en vreemdelingehaat Zo zou in de noten
dop het net verschenen boekje 'In veilige ha
ven' met als ondertitel 'Joodse onderduikers in
Colijnsplaat 1942-1944' van Gert Groenleer om
schreven kunnen worden. Het ADZ (Adminis
tratief Dienstencentrum Zeeland) tekent voor
de uitgave die kortgeleden officieel werd over
handigd.
Vier koks serveren dinsdag 18 november de
stamgasten van café Seventy Seven in Middel
burg een culinaire maaltijd. Eén van hen is Mi
chel Louws. Hij vertelt: „Eigenlijk is het alle
maal begonnen met een grap".
De restauratie van de Portugees-lsraelitische
begraafplaats in Middelburg verloopt voor
spoedig. Naar verwachting worden de herstel
werkzaamheden binnen enkele maanden afge
rond. De restauratie was mogelijk na bijdragen
van de gemeente Middelburg en de Rijksdienst
voor de Monumentenzorg.
Voorafgaande aan de landing van de Geallieer
de troepen om Walcheren te bevrijden, werden
de Duitse batterijen gebombardeerd en de dij
ken van Walcheren gebroken om het eiland on
der water te zetten. De landingstroepen leden
echter zware verliezen, omdat de Geallieerde
legerleiding deze operatie te weinig prioriteit
hadden gegeven. Onnodig, omdat fotoverken
ningsvliegtuigen de Duitse posities tot in de
tails in kaart hadden gebracht.
Leerlingen in de Metaal- en Elektrotechnische
Industrie uit de regio Midden-Zeeland hebben
de Koninklijke Schelde Groep gekozen tot op
leidingsbedrijf van het jaar. De prijs voor de
beste leerling van het jaar werd toegekend aan
René van der Linde. Stef Abrahamse ontving
de prijs voor de beste praktijkopleider.
Een visuele wandeling door het Vrouwenpolder van
voor de tweede wereldoorlog. Dat is in het kort de in
houd van het boek 'Vrouwenpolder in vroeger tijden',
dat onlangs uitkwam bij Uitgeverij Deboektant. Sa
mensteller Cor Joziasse zocht ongeveer negentig fo
to's uit die een mooi tijdsbeeld geven van het Wal
cherse kustdorp.
Woensdag 12 november 1997
FAAM/VLISSINGER
19
Het publiek dat op zijn optre
dens afkomt is inderdaad be
hoorlijk gemêleerd. „De optre
dens zijn twee en een half uur
durende shows. Met een live
orkest en een live koor. Een
concert moet perfect zijn. Ik
wil mensen zoveel mogelijk
geven. Dat iedereen met een
goed gevoel naar huis gaat.
Bovendien houd ik ervan om
altijd een paar verrassingen in
een optreden te verwerken.
Nee, ik verklap niets. Kom zelf
maar kijken in de Zeelandhal
len.
Over het algemeen zijn de
concerten één groot feest".
Bauer heeft - ondanks zijn be
scheidenheid - geen hekel aan
de aandacht rond zijn per
soon. „Hier in Nederland is
dat echt geen probleem. Ik
stap nog altijd zo een patat
zaak binnen. Als mensen een
handtekening willen, kunnen
ze die krijgen. Ik vind het al
heel wat dat ze de moeite ne
men om me daarom te vra
gen. Gelukkig heb je in dit
land geen poespas met body
guards enzo nodig. Want dat
zou ik wel erg vinden".
Kaarten voor het concert van
Frans Bauer in de Zeelandhal
len zijn verkrijgbaar via de
Zeeuwse Theater Stichting.
Aannemingsbedrijf Kouwe-Muller is verhuisd naar de Gilde-
weg in Vlissingen. Zowel kantoor als werkplaats zijn gevestigd
in het nieuwe onderkomen. Voorheen werkte Kouwe-Muller
vanuit meerdere locaties.
Alle Renault-dealers in Nederland hebben kortgeleden een
compleet afvalverzorgingssysteem gepresenteerd. De impor
teur van het Franse merk heeft daarvoor een samenwerkings
overeenkomst gesloten met afval inzamelaar Van Gansewinkel.
Bij de uitvoering van de integrale afval behandeling staan mi
lieuvriendelijk oplossingen voorop, zo meldt de importeur.
I Toon's Rijwielshop in Papegaaienburg in Vlissingen viert dit
jaar zijn derde lustrum. Vandaag (woensdag 12 november) is
het precies vijftien jaar geleden dat de zaak werd geopend.
Toon's Rijwielshop heeft voor zijn jubileum een aantal aanbie
dingen in petto.
Bakker Leo Voshol van Bakkerij Grent in Vlissingen is vijfde
geworden bij het Nederlands kampioenschap. Voshol deed mee
in de categorie brood en banket.
Foto Verschoore in Vlissingen heeft voor jonge foto-enthou
siasten een gratis fotomagazine klaarliggen. Het magazine heet
'Ben ik in beeld' en staat vol met allerlei tips om nog beter te
kunnen fotograferen. In het magazine wordt ook een oproep ge
daan aan de jongeren om mee te doen aan een grote nationale
fotowedstrijd die is georganiseerd in samenwerking met het
Bureau Voorlichting Foto Film Video. Alle informatie voor deel
name staat in het gratis foto magazine.
Te koop: 26 luxueuze appartementen. Deze maand
begint Kiewiet Schutting met de verkoop van ap
partementen in Seisveste. Deze wijk ligt aan de
noordwestelijke rand van Middelburg: op loopaf
stand van het centrum en vlakbij de Seissingel.
Het project is een initiatief van de Woningbouwvereniging
Middelburg en de Walcherse Bouwunie en speelt in op het
tekort aan luxueuze koopappartementen in de regio. Archi
tect van het project is T. Tuinhof van architectenbureau
Rothuizen van Doorn 't Hooft. Hij was ook verantwoorde
lijk voor de appartementen die*'in 1995 op Seisveste ge
bouwd zijn. Daarnaast ontwikkelt Tuinhof het plan voor
het nabijgelegen woonzorgcentrum Hof Ter Veste.
In het Middelburgse Hotel
Arneville houdt Stef Pluim
woensdag 19 november
een seminar digitale foto
grafie. De organisatie van
de avond is in handen van
Foto Verschoore. Stef
Pluim is product specialist
van Sony Nederland.
„Digitale fotografie is het ont
wikkel- en afdrukwerk van
morgen", stelt Verschoore.
Koppelingen met de compu
ter, internet en de snelheid
van het printen van de afbeel
dingen zijn de sleutelwoor
den. Verschoore is druk bezig
zich te specialiseren in de di
gitale fotografie. Zo is er bin
nen het bedrijf een persoon
aangesteld die zich bezig
houdt met de jongste ontwik
kelingen op dit gebied. Tijdens
het seminar wordt uit de doe
ken gedaan welke digitale op
lossingen marktleider Sony te
bieden heeft.
EEN KLEINE MOEITE
VOOR ZO N GROOT GELUK
Bel voor meer informatie
of aanmelding gratis
0800-022 80 70, of je informatrice:
Mevr. P. Minnaar
tel. 0118-61 15 47
Mevr. L. de Jong
tel. 0113-22 08 90
Woensdag 19
november houden
wij In samenwerking
met Sony een uniek
seminar over het
thema "Digitale
fotografie". U wordt
door Sony specialist
Stef Pluim uitvoerig
geïnformeerd over
de onbeperkte
mogelijkheden van
o.a. deze afgebeelde
unieke nieuwe
digitale camera van
Sony.
Frans Bauer heeft inmiddels
ook een eigen fanclub. Die telt
duizenden leden en nog
steeds melden zo'n honderd
fans zich per week aan om
ook lid te worden. Zijn groep
bewonderaars is groot, weet
Bauer. „Maar ik heb niet zo
zeer een bepaalde doel
groep", vertelt hij. „Ik heb pu
bliek van drie tot tachtig jaar
oud. Ik kan niet zeggen dat ik
voor een bepaald type mens
zing. Ik zing voor iedereen".
terugkeerden. Wat velen niet
weten is dat in 1942 alle Jo
den uit Zeeland weg moesten,
de mensen moesten zich ves
tigen in Amsterdam. Ook de
familie Polak volgde het bevel
op. Maar een zakenrelatie van
vader Mozes Polak, de lom
pen- en metaal handelaar
Kees Groenleer uit Colijns
plaat, trok zich het lot aan van
de Polakken. Toen in juli 1942
de eerste transporten van Jo
den uit Amsterdam naar ver-
In Veilige haven behandelt
hoe de Duitse bezetter de Jo
denvervolging in 1942 nog
grimmiger aanpakte. De Jo
den waren vanaf dat moment
hun leven niet meer zeker. Ve
len probeerden een goed
heenkomen te zoeken. Zo ook
de Joodse familie Polak in
Middelburg. Al in 1940 had
het gezin de bui zien hangen
en vluchtte naar Frankrijk.
Maar de pas was hen afgesne
den zodat ze in datzelfde jaar
nietigingskampen begon, be
woog Groenleer de bevriende
familie om maar zo snel mo
gelijk te ontsnappen uit Am
sterdam. Met vervalste per
soonsbewijzen reisde het ge
zin naar Rotterdam. Daar werd
het opgepikt door schipper
Engelvaart die de familie naar
Colijnsplaat vervoerde. Overi
gens geen sinecure, want Zee
land was spergebied en alleen
Zeeuwse schippers mochten
er stevig gecontroleerd vaten.
Het werd een enerverende
tijd. Verraad lag voortdurend
op de loer en het samenleven
van twee gezinnen met vols
trekt andere achtergrond in
een betrekkelijk kleine woning
bracht - bijna logisch - span
ningen met zich mee. Een ver
gelijk met de verhalen van An
ne Frank is in dit boek snel ge
maakt. Maar met de Polakken
liep het goed af. Twee jaar
duurde het samenwonen dat
Hij vervolgt: „We komen alle
maal regelmatig in Seventy.
Dan heb je het natuurlijk als
koks onder elkaar best wel
eens over je werk. De rest van
de gasten zei op een gegeven
moment: 'nou, laat nu maar
eens zien wat je kan'. En zo is
het idee ontstaan".
Twee jaar geleden vergastte
het kwartet de vaste cafébe
zoekers al op een zeven gan
gen menu. „Een culinair
menu, want we willen juist
iets op tafel zetten dat je nor
maal gesproken niet zo snel
tegenkomt", zegt Louws. „Wat
we dit jaar precies op de
menukaart zetten wil ik nog
niet bekend maken, maar in
één van de gerechten is bij
voorbeeld kangaroevlees ver
werkt. En wat exotische vis.
Zulke dingen eet je normaal
gesproken nooit".
Hayo Duinkerken werkt bij
Seventy Seven en vindt het
een prachtig idee. „Seventy
staat natuurlijk bekend als een
bruine kroeg. Dus de meeste
mensen dachten de vorige
keer dan ook dat het bij een
sjiek sateetje zou blijven. De
verwachtingen zijn dit keer
hoger". Overigens blijft het
café tijdens de culinaire maal
tijd gewoon open.
Het is de tweede keer dat de
vier koks (Michel Louws van
Visüüs De Bakêête, Remco
van Schijndel van de Boeka
nier, Marco Adriaanse van de
Bourgondiër en Edwin Joosse
van Duinoord) samenwerken
om tot een culinair menu te
komen.
Hayo Duinkerken (voor) van Seventy Seven en kok Michel Louws: ...iets op tafel zetten dat je
normaal gesproken niet zo snel tegenkomt in een restaurant... FOTO JAAP WOLTERBEEK
De oude grafzerken op de be- De begraafplaats is één van
graafplaats worden geconser
veerd en waar nodig gerestau
reerd.
Aan de achterzijde van de ste
nen wordt een betonnen plaat
bevestigd die de eeuwenoude
graven de noodzakelijke ste
vigheid moet geven.
De begraafplaats was van
1655 tot 1721 in gebruik bij de
Portugese Joden die in Mid
delburg al voor 1600 een veili
ge haven hadden gevonden.
de oudste kerkhoven van Ne
derland en de enige tastbare
herinnering aan de Portugees-
Joodse gemeenschap die in
de Gouden Eeuw een belang
rijke rol in Middelburg speel
de.
De Stichting Synagoge Mid
delburg benaderde vorig jaar
een aantal fondsen om aan de
begraafplaats een passend
hekwerk en bronzen toe
gangsdeuren toe te voegen.
Beeldend kunstenaar A.
Drielsma uit Maastricht kreeg
de opdracht de deuren te ver
vaardigen. Drielsma maakte
ook de bronzen deuren in de
Sint Servaes in Maastricht en
die van de Middelburgse sy
nagoge.
Daarnaast maakte hij andere
werken, die voor een deel ook
internationaal bekendheid ge
nieten.
Zo werd het Nederlands mo
nument in Mauthausen on
langs door Prins Bernhard
onthuld.
Zijn bronzen plastiek voor de
Rose Garden in Jeruzalem
werd onthuld in aanwezigheid
van Koningin Beatrix. De
bronzen deuren voor de be
graafplaats zijn volgens plan
volgend voorjaar gereed.
den. Honderdduizenden van
deze foto's worden in Enge
land en Amerika nog steeds in
archieven bewaard. Historicus
Paul Crucq uit Middelburg is
door dit materiaal gefasci
neerd geraakt en het resultaat
van zijn speurwerk legde hij
vast in 'Walcheren 1943-1944,
fotoverkenning en bombarde
menten'.
De auteur legt daarin uit hoe
en waarom de foto's werden
gemaakt en beschrijft vervol
gens chronologisch de lucht-
strijd om Walcheren in het
brede kader van de Geallieer
de strategie.
Om Walcheren in te nemen
werd Operatie Infatuate uitge
voerd.
Deze was onderdeel van het
plan om de Scheldemond vrij
te maken, waardoor de haven
van Antwerpen in gebruik kon
worden genomen voor de be
voorrading van de legers die
oprukten in de richting van
Duitsland.
Het boek is rijk geïllustreerd
met luchtfoto's en op een ex
tra groot formaat, om ze goed
tot hun recht te doen komen.
Van iedere stad en elk dorp op
Walcheren is tenminste één
foto opgenomen en ook wordt
in beeld gebracht de gehele
kustlijn van het eiland, dat
met de vele bunkers en ande
re verdedigingswerken door
de Duitsers in een fort was
veranderd.
Daarnaast zijn er ook foto's te
zien, die schuin naar beneden
zijn genomen, zoals een aan
tal opnamen van de Sloedam,
waarop de vele bomkraters
goed te zien zijn. Ook doen in
'Walcheren 1943-1944' piloten
en andere bemanningsleden
persoonlijk verslag van lucht
gevechten, fotoverkennings
vluchten en bombardemen
ten. Hieruit blijkt ook, hoe
moeilijk sommigen het von
den om dijken te bombarde
ren.
Zoals staartschutter Geoffrey
Payne, die vertelt dat er 's
morgens eerst een briefing
was over de geplande aanval
len op Walcheren en dat de
bemanningen daarna direct
naar de vliegtuigen gingen:
„Gezien de aard van de aanval
begon in mij rond deze tijd
verontrust te voelen.
Het onder water zetten van
uitgestrekte gebieden op de
zee veroverd land, wat jaren
in beslag had genomen, en
diepe betrokkenheid met de
benarde toestand van de
plaatselijke bevolking die
reeds vijf jaren van ontberin
gen had moeten doorstaan.
Nog nooit eerder had ik dit ge
voel gehad en ook nooit eer
der hadden wij een aanval in
Nederland uitgevoerd. Dit ge
voel raakte ik kwijt toen ik in
mijn geschuttoren klom".
De inundatie van Walcheren
gaf de Walcherse bevolking
veel ongemakken en bij het
bombardement op Westkapel-
le vielen er vele slachtoffers.
Onvermijdelijk, aldus Paul
Crucq.
Het was nodig voor de be
voorrading van de Geallieerde
legers en door hun offensief
werd de oorlog bekort. Met dit
doel zetten de deelnemers aan
de Geallieerde landing ook
hun eigen leven op het spel.
regelmatig werd onderbroken
als er gevaar dreigde. Mozes
Polak keerde in november
1944 terug naar Middelburg
waar hij de draad van zijn be
drijf weer oppakte, namelijk
handel in lompen en oud ijzer.
Uit dankbaarheid schonk Po
lak de Nederlands hervormde
kerk in Colijnsplaat een nieu
we kerkklok. De oude was im
mers weg, gevorderd door de
Duitsers.
Het boekje is eenvoudig uitge
voerd, telt 64 pagina's en
voorzien van ruim honderd il
lustraties. 'In veilige haven'
kostf 14,95 in de boekhandel.
De tweejarige Marie-Rosé uit Nieuw- en Sint Joosland heeft
de kleurplaatwedstrijd 'Wat bakt bakker Beer' bij Banketbakkerij
Bliek (winkelcentrum Dauwendaele in Middelburg) gewonnen.
De prijs die zij won, een reuzenbeer, was groter dan Marie-Rosé
zelf en moest door haar ouders naar huis worden gedragen.
je had geholpen. De Duitse
batterijen richtten zich op de
ondersteuningsschepen in
plaats van de landingsvaartui
gen en vier artilleriestellingen
verstomden, toen ze zonder
munitie kwamen te zitten. Al
dus een van de opzienbarende
conclusies van Paul Crucq in
zijn zojuist verschenen boek
'Walcheren 1943-1944'.
De schrijver breekt in zijn boek
een lans voor degenen die het
fotoverkenningswerk hebben
verricht.
Hij constateert dat in de regel
de piloten van jachtvliegtui
gen en de bemanningen van
de bommenwerpers sterker
tot de verbeelding spreken
dan de piloten van de fotover
kenningsvliegtuigen. Ze heb
ben echter zeer belangrijk
werk verricht en verdienen
daarvoor de erkenning die
hen toekomt.
Om luchtaanvallen te kunnen
plannen en uitvoeren, was het
voor de legerleiding en de be
manning van bommenwer
pers noodzakelijk gedetailleer
de informatie te hebben van
de te bombarderen doelen en
hun ligging.
Er werden vanuit speciale fo
toverkenningsvliegtuigen op
namen gemaakt voorafgaande
aan de bombardementen, om
voor de bommenwerpers de
doelen te kunnen bepalen.
Maar ook tijdens en na de ac
ties werd er gefotografeerd.
Deze foto's dienden om het re
sultaat van de aanval in beeld
te brengen en nieuwe bom
bardementen voor te berei-
De Zeeuwse Verwarmings Unie
repareert uw CV. Als het moet
binnen een halve dag,
overal in Zeeland! Bel:
Terneuzen: 0115-613641
Goes: 0113-221116
De verkiezingen maken onder
deel uit van de landelijke cam
pagne 'Met een leerling heb je
goed gereedschap in handen'.
Een initiatief van de sociale
partners in de Metaal- en Elek
trotechnische Industrie, met
als doel het vakmanschap in
de bedrijfstak te behouden en
de instroom van jonge men
sen te bevorderen.
De bedrijfstak voorziet name
lijk een groot tekort aan ge
schoolde vakmensen en pro
beert op deze manier scholie
ren te interesseren voor een
loopbaan hierin. Daartoe be
staat een tweejarige beroeps
opleiding. Gedurende deze
periode krijgen leerlingen een
arbeidsovereenkomst en vol
gens zij hun opleiding op een
bedrijfsschool van een onder
neming of in een Regionaal
Opleidings Centrum.
De afgelopen tijd vonden in
verschillende regio's in Neder
land soortgelijke verkiezingen
plaats, eind november wordt
uit deze regio-winaars het lan
delijke opleidingsbedrijf van
het jaar gekozen.
het dan net opgerichte VVV
een verzoek aan de gemeente
om aansluiting op het water
leidingnet.
Het duurt dan nog twee jaar
voor in advertenties gelezen
kan worden dat alle gasten
verblijven van water zijn voor
zien. De foto wandeling in het
boek wordt onderbroken door
Maar de bombardementen uit te schakelen. De landing bij
waren onvoldoende om de Westkapelle zou zelfs mislukt
Duitse batterijen naar behoren zijn, als het toeval geen hand-
Vlnr: beste leerling René van der Linde, prijsuitreiker ir. A.
van der Ent, ir. P.E. Dénis (algemeen directeur scheepsnieuw-
bouw van De Schelde) en Stef Abrahamse.
Het boek maakt deel uit van
een hele reeks met historische
fotoboeken over Zeeuwse dor
pen. Opvallend aan deze uit
gave is de uitgebreide bege
leidende tekst bij de beelden,
die het werk ook voor niet-
Vrouwenpoldenaars toeganke
lijk maakt. De wandeling door
historisch Vrouwenpolder be
gint op de voormalige buiten
plaats Elsenoort. Van de luxu
euze inrichting van dat land
schap is nagenoeg niets meer
over. De restanten van wat
vroeger een weelderige vijver
was, wordt 's winters nog
steeds gebruikt door schaats
ende kinderen. Speciale aan
dacht van samensteller Jo
ziasse gaat uit naar de bewo
ners van het kustdorp. Hoe er
gewoond, geleefd en gewerkt
werd is te zien op foto's van
het alledaagse leven. Daarbij
wordt duidelijk hoe het dorpje
zich van agrarische gemeente
langzaam ontwikkelt tot pen
sion-badplaats. In 1932 doet
een beeld van Eurotel, een
zeer omstreden project in de
jaren zestig.
Eurotel, een zestien verdiepin
gen hoge wolkenkrabber, zou
het dorp een toeristische im
puls moeten geven, maar de
discussie die na de aankondi
ging van de plannen losbarst
te was zo fel dat uiteindelijk
van de bouw ervan is afge
zien. De tegenstanders kregen
gelijk en Vrouwenpolder bleef
zoals het was: een klein, lan
delijk dorp aan de rand van
Walcheren. Het boek Vrou
wenpolder in Vroeger Tijden is
verkrijgbaar bij de erkende
boekhandel.
Vrouwenpolder in de tijd vöör de elektrische straatverlichting.
O Ook dit jaar weer houdt de Stichting Welzijn Gehandicapten
Nederland de Sinterklaasactie 'Maak je droom waar'. Ze doet
dat door marsepeinen sinterklazen aan te bieden aan het be
drijfsleven. Met de winst kan voor een groot aantal gehandicap
ten een reis naar Disneyland wor
den betaald. Ook kunnen bedrijven
marsepeinen Sinterklazen kopen
die worden verdeeld in ziekenhui
zen, bejaardencentra en kinderdag
verblijven voor kinderen met een
verstandelijk handicap. Vorig jaar
werden 35.000 Sinterklazen ver
kocht. Zo'n vijftigduizend bedrijven
hebben een brief gehad van de
stichting met het verzoek mee te
doen aan de actie.
Van de opbrengst kan een ge
handicapten een reis naar Disney
land worden aangeboden.
Om met nog meer
kracht aids te be
strijden hebben
Hunkemoller en de
Stichting Aids Fonds
een cassette met
kunstkaarten op de
markt gebracht, het
initiatief is een ver
volg op de Week
van de Lingerie van
de Body fashion
Promotion Neder
land. De afbeeldingen op de kaarten zijn van toonaangevende
kunstenaars en kunnen worden gebruikt als kerstkaart.
De cassettes kunstkaarten.
«Goes ■Vliiiingcn «Middelburg HulstTerneuzen Zicrikzee ■Enen-Leur
