Middelburgse serviceflat bestaat vijfentwintig jaar
Zeeuwse geschiedenis vastgelegd op nieuw medium
ÖSIMO
KËfiMX
de Klerk parketvloeren
3^^
.ÉftliJtll >€ï!f binnenhuis
WOENSDAG 22 OKTOBER 1997
JAARGANG 99 - NUMMER 43
ARISTO
TRETFORD
speciaalzaak in vloer- en vensterdecoratie
Kromme Weele 21-23 M'burg 0118-614077
WEKELIJKS HUIS AAN HUIS OP GEHEEL WALCHEREN
De fotograaf komt er niet in. „Ik weet wel
waarvoor u komt", vertelt ze hem vriendelijk
door de intercom. „Uw collega zit al boven
voor het interview. Maar ik wil niet op de foto
en ik laat u ook niet binnen". Beslist loopt de
86-jarige mevrouw J.J. Nieuwenhuis terug naar
haar stoel om haar verhaal te vervolgen. „Ik
geef me nooit helemaal prijs, weet je".
Drachtenshow Ons Boerengoed
Op uitnodiging van de Vlissingse wijkvereni-
ging Rosenburg verzorgt Ons Boeregoed uit
Kruiningen zaterdag 1 november een Zeeuwse
avond in het Arsenaaltheater in Vlissingen.
Meer dan honderd personen laten klederdrach
ten zien. Het koor van Ons Boeregoed zing
Zeeuwse en Vaderlandse liedjes alsook enkele
zeemansliedjes. De Zeeuwse avond begint om
19.30 uur.
...ik kreeg het hier
gemakkelijk...
...ik ben altijd een
beetje bang dat ik
val en niet bij de
bel kan komen...
...als ik de deur
achter me dicht
trek, ben ik hele
maal op mezelf...
...heeft nog heel
wat voeten in de
aarde gehad
voordat iedereen
het ermee eens
was dat de
vrouwen ook
gingen biljarten...
if 1
PZC WEEKBLADEN
faam/1
Uniek
Bedrijven
Onderwijs
'WeUc&enb
ptcU
'Andniepers en aore 'aeneiers
I?
VbeJI
Griekse LIVE-MUZIEK
zaterdag 1 november
met
bij:
SHLONIKI
At i i
seisplein 5 middelburg 0I 18-626721
PLOEG
STOFFEN
GORDIJNSTOFFEN
interart tapijt
Zeeuwse klederdrachten met vlnr dracht uit Noord-Beveland,
Tholen, Thoolse rouw, Schouwen en Duiveland.
Naast allerlei Zeeuws erfgoed
presenteert Ons Boeregoed
ook een cd - de eerste - met de
titel Lied van Zeeland. Com
missaris van de koningin in
Zeeland, drs. W. T. van Gelder
neemt die eerste opname van
het koor in ontvangst. Het op
treden van het koor wordt af
gewisseld met 30 verschillen
de Zeeuwse drachten. Gezon
gen worden liedjes als 'Ja me
bin Zeeuwen', 'Bedelaarskind',
'Als de klok van Arnemuiden'
en het Zeeuws-Vlaams volks
lied. En na de klederdrachten
show treedt de toneelgroep
van Ons Boeregoed op met
het stuk Liefde in 't Oenderkot.
Ons Boeregoed kwam tot le
ven in de herfst van 1989. Bij
een dorpsfeest in Kruiningen
staken heel veel inwoners zich
in de traditionele dracht. Na
het feest realiseerde een aan
tal mensen zich dat het niet
lang meer zou duren of nie
mand zou meer in dracht ver
schijnen. Die mensen besloten
kort daarop om een vereni
ging op te richten, met het ac
cent op de kleding. Op 6
maart 1990 verdiende de ver
eniging een aubade. Maar
liefst 250 personen staken zich
tijdens een bijeenkomst in kle
derdracht en nu - na zeven
jaar - zijn het er al 450. Daar
door is de vereniging de
grootste in Nederland gewor
den. Overigens wordt niet al
leen gegokt op de Zuid-Beve-
landse of Walcherse dracht. Er
zijn ook leden uit Cadzand,
Axel, Noord-Beveland, Hulst
en Tholen die ieder zijn en
haar dracht mee naar bijeen
komsten neemt. Tevens is er
een aantal rouwdrachten en
kleding uit de negentiende
eeuw. De leeftijd van de leden
varieert van een tot negentig
jaar. Naast kleding dragen
wordt ook aandacht besteed
aan het onderhoud er van.
Ook maken de leden replica's
met behulp van deskundigen.
Voor het plooien en opmaken
van mutsen is professionele
hulp voorhanden.
De Middelburgse serviceflat
De Middelburcht bestaat vol
gende maand vijfentwintig
jaar. Mevrouw Nieuwenhuis
woont er even zo lang. Ze
houdt niet van drukte om haar
persoon, dat is duidelijk. Toch
wil ze wel uitleggen waarom
ze destijds koos voor een ser
viceflat. En hoe het komt dat
dat zo goed bevalt dat ze er
tegenwoordig nog steeds
woont.
Even moet ze nadenken. Maar
niet lang. „Waarom ik hier al
vijfentwintig jaar woon? Nou,
ik kreeg na mijn zestigste
steeds meer moeite met het
huishouden.
Mijn man en ik woonden des
tijds op de Boulevard Evert-
sen in Vlissingen, in een an
tiek huis. Maar het schoonma
ken en onderhouden van zo'n
oud huis kost veel werk. En
dat ging op een gegeven mo
ment niet meer. Op aanraden
van de dokter zijn we toen
verhuisd naar een serviceflat.
De Middelburcht was overi
gens niet de enige flat in zijn
soort hier in Zeeland. We zijn
ook in Goes geweest, maar ik
wilde liever niet van Walche
ren af".
„En toen we eenmaal hier zijn
gaan kijken, was ik gelijk ver
kocht. Mijn man wilde op de
zevende verdieping wonen,
zonder buren boven zijn
hoofd. Ik wilde persé aan de
zonkant". Ze wijst op haar uit
zicht op het centrum van Mid
delburg. „De andere kant is
ook mooi. Daar kijk je uit over
weilanden. Maar dit is de zon
kant, hier heb je licht".
In de serviceflat werd alles
een stuk rustiger voor het
echtpaar Nieuwenhuis. „Ja, ik
kreeg het hier gemakkelijk. Er
wordt natuurlijk iedere dag
een warme maaltijd voor je
gekookt. Je hebt hier wel
mensen die zelf koken: ieder
een heeft ook gewoon zijn ei
gen keuken. Maar ik vond het
heerlijk om ineens een kok te
hebben. Ik heb in vijfentwintig
jaar nog nooit één keer ver
brand eten gehad. Als je zelf
eten kookt is dat nog wel eens
anders", lacht ze bij de herin
nering.
Maar de voordelen van het
wonen in een serviceflat gaan
verder dan de dagelijkse war
me maaltijd. „Het eten wordt
in een speciale kast op de
gang gezet. Er wordt dan ook
op gelet of het eten wel uit de
kast gehaald is. Dat geeft een
veilig gevoel. Trouwens, er is
hier ook een speciale alarm-
wacht".
Ze wijst op een knopje aan de
muur. „Als je daarop drukt,
komen ze gelijk kijken hoe het
met je gaat. Gelukkig heb ik
het zelf nog maar één keer no
dig gehad. Toen lag ik met
griep en koorts in bad en kon
er niet meer uitkomen. Dan is
het wel fijn dat iemand je
even komt helpen. Kijk, toen
we hier nog met ons tweeen
zaten letten we wel een beetje
op elkaar. Maar sinds de dood
van mijn man, nu vier jaar ge
leden, ben ik ook maar in mijn
eentje, weet je. Ik ben wel al
tijd een beetje bang dat ik val
en niet bij de bel kan komen.
Maar dan sla ik wel gewoon
tegen de verwarming. Dan ko
men ze ook wel kijken". De
alarmwacht heeft een eigen
post in de flat en is vieren
twintig uur per dag te berei
ken.
Het concept van de serviceflat
lijkt op dat van een aanleun
woning. Toch is er een wereld
van verschil, legt Nieuwen
huis uit.
„Ja, dat is een gedachtenfout
die veel mensen maken. Maar
aanleunwoningen zijn meestal
huurwoningen, terwijl deze
flats echt gekocht kunnen
worden. De service koop je er
naar eigen wens bij. Je blijft
hier helemaal zelfstandig. Als
ik de deur van mijn woning
achter me dichttrek, ben ik he
lemaal op mezelf. Er is nie
mand die op me let of me
komt halen voor activiteiten.
Tenzij ik met iemand heb af
gesproken natuurlijk. En als ik
geen zin heb, ga ik gewoon
niet. Je bent hier vrij, onaf
hankelijk. Dat is het grootste
voordeel, vind ik".
Voor de bewoners van De
Middelburcht wordt van alles
georganiseerd. „Ook dat gaat
anders dan in een aanleunwo
ning. Daar wordt alles in het
bejaardenhuis geregeld en
daar kun je dan gebruik van
maken. Wij regelen zelf wat
we willen doen. Mevrouw Van
de Sande, die woont hier ook
in de flat, organiseert altijd
van alles".
Zelf is mevrouw Nieuwenhuis
lid van de Nachtegalen: de
zangclub van de flat. En ze
bridget. Daarnaast is de bil
jartclub zeven jaar geleden
ook opengesteld voor vrou
wen. Mevrouw Nieuwenhuis
meldde zich destijds direct
aan. „Vroeger was dat een
echte mannenbezigheid. Het
heeft ook nog heel wat voeten
in de aarde gehad voordat ie
dereen het ermee eens was
dat ook de vrouwen zouden
gaan biljarten.
Twee van de mannelijke leden
wilden niet hebben dat vrou
wen zomaar zonder meer in
eens aan het biljart zouden
komen. Ze waren nogal bang
dat het laken kapot zou gaan,
weet je. Daarom kregen we al
lemaal lessen en na een tijdje
ook een soort proefje, om te
bewijzen dat je het kon. We
zijn zeven jaar verder en met
het laken is nog nooit iets ge
beurd.
Biljarten is trouwens wel iets
waar je eigenlijk op jongere
leeftijd mee moet beginnen. Ik
heb het dus zeven jaar gele
den geleerd, maar mis nog
steeds".
Mevrouw Nieuwenhuis weet
het zeker. Zij wil niet meer
verhuizen, maar tot aan haar
dood in De Middelburcht blij
ven. „Kijk nou eens om je
heen. Deze ruimte krijg ik ner
gens anders meer. Nee, ik blijf
hier".
De Middelburcht.
Oplage: 51.110 ex.
Uitgave: Uitgeverij Provinciale
Zeeuwse Courant b.v.
Exploitatie:
Ch. van den Oosterkamp
(0113) 273000
Privé (0118)417802
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Advertentieverkoop:
Jerry Tupanwel
(0118) 484316 (privé (0118) 615044).
Johnny Saija
(0118) 484312 (privé (0118) 418686).
A. Lammers-Van Otterdijk
(0118) 484313 (privé (0118) 640277).
Redactie:
Ad Hanneman, (0118) 484275 en
Ellen de Dreu-Erkens, (0118) 484276
Redactie-adres: Postbus 18.
4380 AA Vlissingen
fax. nr.: (0118) 472404
Bezorging: (0118) 484216.
Druk: PZC Grafische Bedrijven,
Postbus 18, 4380 AA Vlissingen.
Druktechniek: offsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
maandag 12.00 uur PZC,
Oost-Souburgseweg 10. Postbus 18,
4380 AA Vlissingen, tel. (0118) 484000
Faam/Vlissinger maakt deel uit van
de Zeeland Combinatie huis-aan-
huisbladen in Zeeland.
Totale oplage: 178.455 ex.
De plek in Yerseke waar de moord op een vader van tien kinde
ren plaatsvond en de indrukwekkende begrafenisstoet in het
dorp. De bruiloft van de 71-jarige Pieter Schout en de 79-jarige
Pieternella van de Broek uit Koudekerke. De brand in de Zierik-
zeese sigarenfabriek Borneo. Het zijn een paar nieuwsfeiten uit
het jaar 1927, in beeld gebracht in het geïllustreerde weekblad
Ons Zeeland en nu op initiatief van Ad Weststrate door uitge
verij De Koperen Tuin op cd rom uitgegeven.
„Alle beelden en verhalen
passen op één enkele cd
rom", vertelt uitgever Jan
Bruijns van de Goese boek
handel. „De mogelijkheden
daarvan zijn ongekend. Het is
gebruiksvriendelijk en ook de
prijs houden we laag. Je kunt
op je computer de foto's ach
ter elkaar bekijken, maar ook
op trefwoord opzoeken. Zee
land in vroeger tijd op cd rom,
dat is oud en nieuw met el
kaar verenigd".
Samensteller Ad Weststrate
uit Veere maakte eerder een
cd rom met enkele duizenden
ansichtkaarten. Zijn bedoeling
is nu in totaal enkele tiendui
zenden foto's en verhalen uit
Ons Zeeland voor iedere com-
puterbezitter raadpleegbaar te
maken. Kort geleden tikte hij
nog een aantal jaargangen op
de kop en 1927 wordt de eer
ste cd rom in een lange reeks.
Weststrate: „Ik ben nu bezig
met het voorbereiden van een
volgende cd rom, over het
jaar 1928. Het is een uitdaging
de reeks straks compleet te
maken".
De fotoverzameling van Ons
Zeeland is uniek te noemen.
Een fotograaf reisde speciaal
de provincie af, op zoek naar
nieuws. Zo legde hij vast dat
er in Bath een haai was aan
gespoeld en in Sluis was hij
getuige van de ingebruikname
van de nieuwe katholieke
kerk. Hij bezocht bekende
plekjes in de steden en dor
pen om ze op de gevoelige
plaat vast te leggen, zoals de
kerk en het stadhuis in Veere
en de Abdij van Middelburg.
Maar hij fotografeerde ook
schilderachtige achterafstraat-
jes. Hij bracht het suikerzoete
villa-complex Zorgvliet in Elle-
woutsdijk in beeld en de 's
avonds verlichte Gentsepoort
in Hulst.
In Middelburg zag hij hoe er
in het dok werd gewerkt aan
De Ruyter, waarvan de mas
ten hoog boven de huizen uit
staken. De meeste opnamen
zijn levendiger dan oude an
sichten, omdat het dagelijks
leven in beeld is gebracht. De
fotograaf had een voorkeur
voor foto's van m'ensen die
ergens mee bezig waren, zo
als het breien van vissersnet-
ten in Veere, het laden lossen
van schepen in tal van haven
tjes, het slachten van een var
ken en het opvissen van kreef
ten in de Schelde. Je ziet hoe
bij Bath schepen werden inge
klaard. Het vermaak kwam
daarnaast ook aan de orde,
zoals een optreden van de
Goese toneelvereniging On
derling Kunstgenot, kermis in
Kruiningen, ringrijden in
Nieuw- en Sint Joosland en
handboogschutters tijdens
een toernooi.
Er was in Ons Zeeland veel
aandacht voor bedrijven. Ad
Weststrate: „Er stonden talrij
ke reportages in van bedrij
ven, zoals Maison Codi, het
Grand Hotel en de Auto Cen
trale in Middelburg en ijsfa
briek De Noordpool in Goes.
Die reportages zijn natuurlijk
ook interessant, dus die heb ik
niet overgeslagen".
In 1927 werd er volop gewerkt
aan wegen, dijken en brug
gen. De sluis van Hansweert
werd vernieuwd en een brug
bij de Zierikzeese Havenpoort
afgebroken.
In Vlissingen richtte men een
aanlegplaats in voor ferry-bo
ten, die kort daarop werd be
zocht door Koningin Wilhelmi-
na. Op Zuid-Beveland werd de
locaalspoorlijn feestelijk in ge
bruik genomen. Kort daarna
vond het eerste ongeluk
plaats: een auto kwam in bot
sing met de locaaltrein. En
dan de bouw van de Thoolse
brug over de Eendracht. Er
werd geheid om de fundering
van de brug aan te leggen,
maar er moesten ook huizen
voor worden gesloopt en te
gelijkertijd werd er riolering
aangelegd.
Bij de foto's staat geschreven:
„Het oude Tholen ondergaat
wel een algeheele verbete
ring". Het is bij elkaar slechts
een kleine greep uit de vele
reportages in de jaargang
1927 van Ons Zeeland.
Een van de opgenomen foto's.
Samensteller Ad Weststrate:
„Het op cd rom zetten van de
Óns Zeelandjaargangen is een
groot project, dat een paar
jaar in beslag gaat nemen. Het
wordt een omvangrijk naslag
werk over onze provincie voor
de oorlog, dat iedere compu-
terbezitter thuis kan raadple
gen. Ik ben er ook aan begon
nen om het materiaal toegan
kelijk te maken voor het on
derwijs".
Als begin volgend jaar het
Centrum De Veste wordt geo
pend, komt daar ook een afde
ling nieuwe media. Iedere be
zoeker kan daar gratis de al
uitgegeven Zeeland cd roms
raadplegen en opzoeken wat
er over een bepaald dorp of
onderwerp is gepubliceerd.
Uitgever Jan Bruijns verwacht
dat er ook veel bronnen-uitga
ven op cd rom zullen volgen.
Toch betekent dit volgens
hem niet, dat er binnenkort al
leen nog op schijfjes wordt
uitgegeven: „Je zult dat doen,
als het om iets omvangrijks
gaat, om iets dat je alleen op
cd rom kunt aanbieden. Er zul
len zeker ook boeken blijven
verschijnen, want die hebben
een eigen charme en zijn uit
eindelijk toch het eenvoudigst
op te slaan. Ik verwacht juist,
dat er door alle nieuwe ont
wikkelingen alleen nog maar
meer op de markt komt".
tl
De twee hoofdrolspelers, de beide we
zen' Caroline Bardoux en Krista de Koe.
Het Middelburgs
Theater komt
met een herop
voering van de
voorstelling 'De
twee wezen' van
d'Ennerij en Cor-
mon. Regisseur
Ans Schilder be
werkte het stuk
dat aanstaande
zaterdag in pre
mière gaat.
Zeeuws gereedschap begint een
tweede leven in Afrika.
De afdeling Noord- en Midden-Zeeland van de
Nederlandse Verenigingn tot Bescherming van
Dieren bestaat driekwart eeuw.
Met andere woorden:
Vijfenzeventig jaar strijd tegen dierenleed.
Hakken en zagen in het Zeeuwse landschap. Dat
gebeurt zaterdag 25 oktober op initiatief van het
Zeeuwse vrijwillige natuur- en landschapsbeheer.
En verder: informatie van stad en provincie en
andere instituten in de voorlichtingsrubrieken.
D'r wordt wat afgepraat
over dialect tegenwoordig.
De één zou het Zeeuws
liefst een officiële status
geven, de ander spreekt
graag plat, maar vindt al
het overige mè praot van
niks. Feit blijft, dat steeds
meer oud dialect verdwijnt
en dat er zo goed als geen
nieuw dialect meer ont
staat.
Gelukkig zijn er prettige uit
zonderingen op die regel; Jan
Zwemer schreef al eens over
knaezen ('t bin gin knienen,
mèr ook gin 'aezen), juunbu-
zen (frikandellen) en zwêêtblik
(gereedschap). Dat zijn alle
drie min of meer serieus be
doelde woorden, die in princi
pe best kans maken om tot de
spreektaal door te dringen.
Maar er zijn ook 'nieuwighe
den' die óf nogal geforceerd,
óf spottend zijn. t
Voorbeelden van geforceerde
nieuwe woorden vind je bij
voorbeeld in 't Boerekrantje
van de Bevelandse kleder
drachtenclub Ons Boeregoed.
In dat krantje las ik onder
meer een goedbedoeld
Zeeuws alternatief voor 'ho
mepage' op internet: 'n zaete.
Een zaete, moet u weten, is
onder meer op Yesse een
plaats voor de kust, waar de
boten ten anker gaan. In het
noordoosten van het land lijkt
het overigens te lukken om de
aldaar uitgevonden term
'sied' (van [blad-jzijde) er in
de spreektaal in te krijgen.
Spottende nieuwe dialect
woorden kom je vooral in
Vlissingen nogal 's tegen. Die
stad kent al sinds het eind van
de vorige eeuw een grote Ar-
nemuidse gemeenschap, die
vooral aan de oostkant van de
oude binnenstad goed verte
genwoordigd is. Vlissingers
spotten nogal eens met het in
hun oren platte Erremuus en
verzinnen de gekste 'Erremuu-
se' woorden: een anmekaore-
fiets zou een tandem, andnie
pers handremmen en een zui
veren geeltje (natuurlijk net
even groter dan een zilveren
tientje) 'Erremuus' voor cd
zijn. Ook 'echt' Arnemuids is
vromstomper voor terugtrap
rem. Een woord dat op Sou
burg, hoewel ironisch, wel
echt in gebruik is. Ik heb het
althans meerdere malen ge
hoord.
Maar ook buiten Vlissingen
kom je 'Arnemuids' tegen.
Een laatste voorbeeldje: een
Walcherse kippenboer vertel
de in alle ernst dat ze op het
vissersdorp kalkeieren aenei
ers noemen. Ook na enige on
gelovige opmerkingen bleef
hij dat volhouden. Zijn vrouw
kon haar lach niet meer in
houden en bracht uit: ,,Lou,
zei noe mèr eerlijk da je dat
gisterenaevend onder de kof
fie verzonne 'Aeneiers
dus. Lijkt me een aardig
nieuw woord voor pseudo-
dialect.
Marco Evenhuis
SHOES FOR KIDS
Ontdek 'The original
base". Kleurrijk, modieus
en origineel. l)e nieuwe
O'SlMO-collectie staat
nu in onze winkel.
Schoenen van
rM
Goes/
Middelburg
Gravenstraat 6, Middelburg
Tel: 01 I 8-61 3022
reserveren gewenst
U/xj, yvjix Ci> ixxct
\J/04>A. vf
