i
Souburger wil 400e sterfdag Marnix vieren
&0®s
Moonlight-shopping
I
Randstad remt ontwikkeling Walcheren
BIJLAGE
WOONSFEREN
'97-'98
Permanente snelheids
controle N-288
ZATERDAG 4 OKTOBER
ZATERDAG 25 OKTOBER
SPORTHAL BASKENBURG VLISSINGEN
JAARGANG 99 - NUMMER 40
^OfLBU^0
M
WEKELIJKS HUIS AAN HUIS OP GEHEEL WALCHEREN
Oktober Nationale Woonmaand
...gemeente wil
al het geld
opsparen voor
nieuw museum...
...dat schilderij
zal wel boven
het bed van
een ambtenaar
hangen...
...één van de eerste
erotisch getinte
schilderijen van
Nederland...
VAN 19.00 UUR TOT 22.00 UUR
VOORPROGRAMMA: SURRENDER INFO RESERVERING: 0118-490382
Wie na 1 oktober te hard over de N-288 rijdt,
heeft een grote kans door de radarcontrole op
de bon te worden geslingerd. Debet daaraan is
een snelheidsproject dat vandaag begint en
duurt tot 31 maart volgend jaar. Burgemeester
A.C. de Bruijn van Veere en officier van justitie
mr J.J.A. de Groen stellen het systeem officieel
in werking. De snelheid wordt gemeten met
een zogenaamde roulerende radarkast.
PZC WEEKBLADEN
...hoop dat mensen
bestaande werken
willen afstaan...
De Souburger Ko Deij wijst op de kaart van-
West-Souburg en omgeving. „Kijk, hij woonde
hier in feite vlak bij. Waar nu de wijk Wester-
zicht ligt. Mensen die daar nu wonen weten
dat vaak niet eens. Maar onder hun huizen lig
gen nog steeds de resten van het kasteel". Deij
heeft het over Philip van Marnix van Sint Al
degonde van Souburg, beter bekend onder de
naam Marnix van Sint Aldegonde.
^VWJSE BIB£/O>\
WOENSDAG 1 OKTOBER 1997 I
nssin
Dw§ wmki
„Hij was de rechterhand van
Willem van Oranje", verhaalt
Ko Deij de geschiedenis van
Van Aldegonde. „Een be
roemd theoloog in de tijd van
de tachtigjarige oorlog. En
staatsman natuurlijk, echt een
duizendpoot. Hij heeft het Wil
helmus geschreven, ook al is
er de laatste tijd weer een
enorme discussie onder letter
kundigen of Marnix van Sint
Aldegonde nu wel of niet de
schrijver van alle vijftien cou
pletten is geweest".
Hij weet, als oprichter van de
Aldegonde Oudheidskamer,
als geen ander te vertellen
over de geschiedenis van
Marnix van Sint Aldegonde,
die nauw verweven is met de
geschiedenis van West- en
Oost-Souburg. Volgend jaar is
het vierhonderd jaar geleden
dat de Souburger Marnix van
Sint Aldegonde stierf. De ge
meente Vlissingen wil daar
geen geld aan uitgeven - „die
willen alle geld opsparen voor
het nieuwe maritieme muse
um", zegt Deij schouderopha
lend - maar als het aan de
Souburger en zijn Vrienden
van de Oudheidskamer ligt,
gaat deze sterfdag niet onop
gemerkt voorbij.
„Tja, hoe de dag er precies uit
gaat zien, weet ik nog niet he
lemaal. Maar ik heb wel
ideeën. Een uitvoering van het
hele Wilhelmus, van alle vijf
tien coupletten. Dat is nog
nooit vertoond. Meestal wor
den alleen het eerste en zesde
couplet gezongen, die zijn het
bekendst. En dan natuurlijk
sprekers, bijvoorbeeld een
vertegenwoordiger van het
Koninklijk Huis, de provincie
en de stad Antwerpen, waar
Marnix na zijn tijd in Souburg
burgemeester is geweest en
waar hij nu nog steeds geëerd
wordt".
kasteel Suytburg, waar Oost
en West-Souburg later naar
genoemd zijn", legt Deij uit.
De inhoud van die expositie is
voor een groot deel nog onbe
kend. „Dat hangt ervan af wat
mensen insturen", vertelt De
ij. „Ik hoop dat mensen be
staande werken over het kas
teel of Marnix van Sint Aldeg
onde in bruikleen willen af
staan, en ik heb links en
rechts rondgevraagd of er
mensen zijn die misschien iets
'kunnen tekenen dat naar ons
op willen sturen. De tekenlera
res van sociaal cultureel cen
trum Het Bolwerk doet in ie
der geval mee. En we hebben
behalve de zeven Marnix Col
leges die er zijn ook het Mar
nix Gymnasium in Rotterdam
gevraagd of hun leerlingen
misschien iets in willen zen
den".
De tentoonstelling wordt ge
deeltelijk gehouden in een ou
de kelder van het huis Park
zicht op het West-Souburgse
Marnixplein. „Dat is een hele
oude kelder die al uit de tijd
van voor Marnix stamde",
weet Deij. „Dus echt op histo
rische bodem, kun je wel zeg
gen".
Het idee om werken in te za
melen kreeg hij naar aanlei
ding van een verdwenen
schilderij bij de gemeente
Vlissingen: „Een werk van Lu-
teijn waar het kasteel op
staat". Hij doelt op een schil
derij dat de West-Souburger
G. Luteijn van een ets na
maakte en in 1954 schonk aan
de gemeente Souburg. „Het
heeft een hele tijd in de raads
zaal van de gemeente West
en Oost-Souburg gehangen.
Na een bericht in de PZC is er
een oud-archivaris van de ge
meente naar voren gekomen
die vertelde dat hij het schil
derij verhuisd heeft naar een
studiezaal van het college van
b&w van de gemeente Vlissin
gen. Daarna zou het naar het
Stedelijk Museum gebracht
zijn. Maar daar is het dus
nooit aangekomen". Hij lacht.
„Het zal wel boven het bed
van een ambtenaar hangen,
denk ik. In ieder geval is er in
middels een vrouw uit Sou
burg naar voren gekomen die
al heeft aangeboden om het
schilderij opnieuw na te schil
deren van de ets. En zo kwam
ik eigenlijk op het idee. Laat
iedereen zo'n schilderij maken
en zet alle werken samen in
een expositie. Dat brengt het
onderwerp ook een stukje
dichter bij de mensen. Hart
stikke leuk toch?"
Een ander werk waarvan hij
op dit moment al naarstig
probeert om het binnen de ex
positie op te nemen is het
schilderij 'Neptune en Amp-
hitrite', waarop de heerser
W'/é
mÊÊBÊÊBUBÈBwSSBSBBêÈÊËM
Een uu-zouwster
Een van de fraaiste Walcherse
woorden vind ik: 'uus'oud-
ster'. Het is een heel gewoon
woord, simpelweg de vert
aling van het Nederlandse
'huishoudster'. Maar omdat
de klemtoon op de eerste let
tergreep valt en de 's' tussen
twee klinkers meestal een 'z'
wordt, wordt het als volgt uit
gesproken: uu-zouwster. In
'huishouden' blijft de 's' ech
ter wel, misschien omdat de
klemtoon minder sterk op de
eerste lettergreep valt:
'uus'ouwen. Ook grappig klin
ken woorden waarvan huis-
houd- het eerste deel vormt:
'uus'oudzêêpe wordt in de
uitspraak: u-zout-sêêpe. Een
'z' wordt voor een 't' immers
een 's' in het Zeeuws.
Het principe dat de 's' afslijt
tot de zachtere 'z', zien we
mooi terug in de verschillende
uitspraken van 'Dis'oek'. Ik
zeg altijd 'Dissoek', terwijl an
deren 'Diz'oek' zeggen. Nu is
Dishoek voor Oostkappelaars
nogal ver weg. De mensen die
ik ken die 'Diz'oek' zeggen,
kennen het plaatsje beter en
gebruiken het woord dus veel
meer. Nu was het woord oor
spronkelijk 'Dijkshoek'. Dat is
later veranderd in Dishoek en
later blijkbaar, althans wat de
uitspraak betreft, in Diz'oek.
Die fase is in het Noorden van
Walcheren, waar het woord
weinig gebruikt wordt, (nog)
niet aangebroken, veronder
stel ik.
De combinatie 'st' wordt nog
al eens 'ss' in het Zeeuws. Bij
voorbeeld: kasse voor kast en
bossel voor borstel (een 'r'
valt dikwijls weg voor een 's').
Daarom wordt de Walcherse
naam Kesteloo uitgesproken
als 'Kesseloo'. Veel bijzondere
kenmerken vertoont de uit
spraak van achternamen in
het Walchers niet (enkele
voorbeelden verschenen al in
een eerder 'stikje' van 'Wal
chers Plat'). Afwijkingen in de
uitspraak komen er meestal
op neer dat een onbeklem
toonde 'e' weggelaten wordt:
Geldof wordt 'Hldof', Corbijn
wordt 'Krbien' en Verhage
wordt 'Vraohe'. Cijvat wordt
'Cevat' en Wijckhuijs wordt
'Wiekes'. Verder zijn er de
lang uitgesproken klinkers in
achternamen zoals Van den
Driest, Pouwer en Schoe.
Apart is eigenlijk alleen de uit
spraak van de naam Tilroe.
Daar maakte men vroeger in
Vrouwenpolder 'Tiro' van. En
weet u hoe men in het Noor
den van Walcheren iemand uit
de familie Goedbloed noemt
Nee Nou, dat zijn de 'Hoep-
jes'. Ik vind dat wel grappig
klinken, een beetje hups. Maar
uu-zouwster vind ik toch nog
mooier.
Jan Zwemer
In Middelburg is vorige week het Toeristisch Huis
geopend. Het monumentale Polderhuis van architect
J.G. Berghoef is in een modern jasje gegoten.
Verder deze week: slurfter wordt uitgegraven,
streektaal en stevige muziek van Rowwen Hèze en
Surrender, permanente snelheidscontroles op de
N-288, nuttige informatie van de overheid en handige
van dag tot dag overzichten.
En dan als klap
op de vuurpijl
twee volle
pagina's met de
allerlaatste
snufjes over
wonen. Dat alles
met het oog op de
Woonmaand
Oktober.
Zaal open: 19.30 uur. Aanvang: 20.30 uur. Voorverkoop kaarten 20,-
(excl. reserveringskosten) bij de volgende voorverkoopadressen:
VLISSINGEN: V.V.V. Nieuwendijk 15 OOST-SOUBURG: VIDEOTHEEK SOUBURG
Oranjeplein 29 MIDDELBURG V.V.V. Markt 65 a GOES V.V.V. Stationsplein 3
BERGEN OP ZOOM MUSIC STORE Stationsstraat 7ZIERIKZEE DELTA DISCS Mol 15
TERNEUZEN V.V.V. Markt 11 BRESKENS V.V.V Boulevard 14
De Vereniging Onder
nemers Middelburg in
Henk Boers de opvol
ger van voorzitter Han
Bogaert gevonden. Hij
vertelt: „Wat we in
feite proberen is het
koopcentrum van
Middelburg onder één
paraplu te krijgen".
Soms wordt de snelheid op de N-288 behoorlijk overschre
den. FOTO JAAP WOLTERBEEK
De N-288 beslaat het traject
Middelburg-Koudekerke-West-
kapelle.
De snelheidscontrole wordt
steeds op een andere plaats
uitgevoerd en past in het stre
ven van de politie om het aan
tal verkeersongevallen met
dodelijke afloop drastisch te
verminderen.
Politie en VVN (Veilig Verkeer
Nederland) willen in 1999 vijf
tien procent minder dodelijke
verkeersslachtoffers hebben
dan in de periode 1994-1996.
Ook wil de politie het aantal
snelheidsovertreders aan ban
den leggen met deze actie. Op
de N-288 werden in de perio
de 1994-1996 64 verkeerson
gevallen geteld waarvan twee
met dodelijke afloop en 28
met lichamelijk letsel. Het
aantal snelheidsovertreders
op de weg moet terug worden
gebracht met tien procent.
Voorafgaand aan officiële in
gebruikname van de rouleren
de radarkast is er in het voor
malige gemeentehuis van Ma-
riekerke in Meliskerke een bij
eenkomst, waar sprekers het
hunne zegje doen over veilig
heid en snelheid op de weg.
Oplage: 51.110 ex.
Uitgave: Uitgeverij Provinciale
Zeeuwse Courant b.v.
Exploitatie:
j Ch. van den Oosterkamp
(0113)273000
Privé (0118) 417802
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Advertentieverkoop:
Jerry Tupanwel
(0118) 484316 (privé (0118) 615044).
Johnny Saija
j (0118) 484312 (privé (0118) 418686).
A. Lammers-Van Otterdijk
(0118) 484313 (privé (0118) 640277).
Redactie:
Ad Hanneman, (0118) 484275 en
j Ellen de Dreu-Erkens, (0118) 484276
Redactie-adres: Postbus 18,
J 4380 AA Vlissingen
j fax. nr.: (0118) 472404
Bezorging: (0118) 484216.
Druk: PZC Grafische Bedrijven,
Postbus 18, 4380 AA Vlissingen.
Druktechniek: offsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
j maandag 12.00 uur PZC,
j Oost-Souburgseweg 10. Postbus 18,
4380 AA Vlissingen. tel. (0118) 484000
Faam/Vlissinger maakt deel uit van
de Zeeland Combinatie huis-aan-
huisbladen in Zeeland.
Totale oplage: 178.455 ex.
V
van de zee Neptunus staat af
gebeeld samen met zijn
vrouw Amphitrite. „Dit werd
gemaakt door de schilder Jan
Gossaert. Deze schilder uit
Middelburg kreeg opdracht
van Philip van Bourgondië,
die heer van Souburg was
voordat Marnix het werd, om
het kasteel te versieren. Er
hingen veel naaktschilderijen,
maar het leuke aan dit werk is
dat het in feite één van de eer
ste erotisch getinte schilderij
en van Nederland is".
In ieder geval zal een exposi
tie deel uitmaken van de acti
viteiten rond de herdenking.
„Een expositie over Marnix èn
het kasteel waarin hij woonde:
Ko Deij: „In Antwerpen wordt Marnix van Sint Aldegonde nog steeds vereerd".
FOTO JAAP WOLTERBEEK
Hij laat een afbeelding van het
werk zien. „Het was niet eens
zozeer schokkend dat die
mensen naakt staan afge
beeld, maar vooral omdat hun
armen rond elkaar zijn gesla
gen. Tot die tijd was het ge
bruikelijk om mensen vooral
los van elkaar af te beelden".
Het schilderij hangt momen
teel in een museum in het
voormalige Oost-Duitsland.
„En het zal nog een flinke dui-
velsklus worden om dat hier
in de tentoonstelling op te ne
men, maar we gaan het in ie
der geval proberen".
Overigens is aan de tentoon
stelling ook een soort wed
strijd verbonden. Alle inzen
dingen zullen worden beoor
deeld door een jury. De beste
tekeningen worden opgeno
men in een speciale tentoon-
stellingskatalogus. Meer infor
matie is verkrijgbaar bij de
Oudheidskamer Aldegonde of
het sociaal cultureel centrum
Het Bolwerk in West-Souburg.
burgse Bedrijven Club). Begin
vorig jaar heeft het bestuur
van deze ondernemersclub
een enquête onder haar (Mid
delburgse) leden gehouden.
Uit de antwoorden kwam vast
te staan dat ruim zes procent
van de leden op zoek was
naar een andere lokatie omdat
de bereikbaarheid ronduit
slecht is. Tel daarbij op dat de
werkgelegenheid in Middel
burg achterloopt bij de rest
een groot verkeersprobleem
oplossen en zal Middelburg,
de binnenstad en de bedrij
venterreinen een economi
sche impuls geven, evenals
de rest van Walcheren".
En er zit nog veel meer aan
vast. De drie gemeenten: „De
uitvoering van de Rijksweg
N57 is van groot belang voor
de ruilverkaveling Walcheren;
beide processen zijn op elkaar
afgestemd. De aanleg van de
Rijksweg N57 is tevens van
groot belang voor de vorming
van het stadsgewest Vlissin-
gen/Middelburg. Vertraging
van de realisering van de
Rijskweg N57 doorkruist de
ontwikkeling van twee belang
rijke lokaties in Midelburg, na
melijk het Stationsgebied en
de Veersepoort, aangezien de
ze ontwikkeling is afgestemd
op de aanleg van de N57.
Naast het kantorengebouw in
het Stationsgebied is tevens
een gecombineerd NS/bussta
tion gepland". Dat laatste pro
ject - aldus nog steeds de drie
gemeenten - hangt nu aan
een zijden draadje omdat het
volgens de zogenaamde 'De
Boer-gelden' voor de eeuw
wisseling moet zijn gereali
seerd. Volgens de gemeenten
is de noodzaak van de N57
steeds onomwonden vastge
legd in de tracenota die eind
1994 door de minster werd
vastgesteld. Alle betrokken in
stanties hebben zich over die
plannen gebogen, er van uit
gaande dat er voor 2000 ge
start zou worden met de uit
voering.
De provincie herinnert aan
een brief die het college van
gedeputeerde staten in maart
van 1991 aan de verantwoor
delijke minister heeft geschre
ven. In dat schrijven wordt be
vestigd dat in de loop van de
jaren negentig de bouw van
de Dammenroute zou kunnen
beginnen. Sindsdien is een
hele reeks stappen gezet om
aan de slag te kunnen gaan.
Rijkswaterstaat heeft zelfs me
dio '96 aan de Middelburg ge
meld dat niet eerder dan in
1999 kan worden begonnen
met de aanleg, maar dat zal
worden bekeken in hoeverre
de uitvoeringsperiode bekort
kan worden. De provincie ver
volgens: „Uitstel vanwege pri
oriteiten van de werken in de
Randstad brengt de ruimtelij
ke ontwikkeling van Walche
ren in gevaar".
Middelburg raakt steeds meer geïsoleerd. Debet daaraan is de
minister van verkeer en waterstaat die de aanleg van de N57
vetraagt. Deze Dammenroute met aanleg van een aquaduct on
der het Kanaal door Walcheren nabij Middelburg zou eind jaren
negentig beginnen. De minster heeft nu bepaald dat met de
ontsluiting van de Zeeuwse hoofdstad pas rond 2002 kan wor
den begonnen. De provincie, de drie Walcherse gemeenten
Veere, Vlissingen en Middelburg, de Kamer van Koophandel en
de Middelburgse Bedrijven Club hebben per brief fel geprotes
teerd in Den Haag met woorden als 'verontrust', 'verbazing',
'ongeloof en het 'schenden van een harde bestuurlijke af
spraak'. Ze vinden dat ontwikkelingen op Walcheren op een
niet te accepteren wijze worden geremd.
Uit de brieven kan worden op
gemaakt dat de schrijvers me
nen dat de minster er maar
een potje van maakt. De ge
meenten herinneren de Twee
de Kamer er aan dat de voor
malige minister van verkeer
en waterstaat, Maij-Weggen,
beloftes heeft gedaan die haar
opvolger, Jorritsma, aan zijn
laars lapt. De Kamer van
Koophandel schrijft aan de
Kamercommissie voor ver
keer en waterstaat dat na alle
inspraakrondes en democrati
sche besluitvorming het uit
stel feitelijk niet meer is te
verkopen. Er hebben te veel
mensen bergen werk moeten
verzetten om tot het eindoor
deel te komen. De KvK: „Daar
naast is een beslissing tot uit
stel van de aanleg van deze
route ongeloofwaardig nu
met grote betrokkenheid en
inbreng van de regio - zowel
overheden, bedrijfsleven als
inwoners - de zogeheten
Open Plan Procedure nage
noeg geheel is doorlopen. Het
aan het einde van een derge
lijk proces besluiten tot uitstel
zal veel onbegrip oproepen bij
diegenen die tijd en energie in
de procedure hebben geïnves
teerd". Heel concreet over de
gevolgen is de MBC (Middel
van Zeeland, dan wordt dui
delijk dat de de ondernemers
in Middelburg duidelijk recht
van weeklagen hebben. Vol
gens de MBC wordt Zeeland
ook al een probleemgebied
als de kerncentale sluit, de
veerdiensten stoppen als de
WOV een feit is en dat de Ko
ninklijke Scheldegroep ook al
regelmatig inkrimpt. De club
schrijft verder: „Uitstel bete
kent ook veel verspilling van
tijd en energie. Aan de in
spraakronde en aan het expe
riment van de Agora-sessies
hebben ook wij twee jaar
deelgenomen. Indien de Dam
menroute wordt uitgesteld is
al dit werk voor niets geweest,
want er zal dan een nieuwe in
spraakronde nodig zijn. Zo
gaat een fatsoenlijke staat
toch niet met zijn onderne
mers om. De aanleg van de
broodnodige Dammenroute
zal voor de stad Middelburg
Het blijft druk voor de 'Monumentale' stationsbrug in Middel
burg, zolang het gebied achter Middelburg niet op een heden
daagse wijze is te bereiken. FOTO JAAP WOLTERBEEK
