Doopsgezinden vieren vijfhonderdste
geboortejaar Menno Simons
Beroerte? Bel 06-11
'Het is nu niet meer
zo uitzichtloos'
Activiteiten
Menno Simons
vijfhonderdviering
'Je komt er nooit
meer echt bovenop'
1496-1996
NEDERLANDSE SPECIALISTEN DOEN OPROEP:
De doopsgezinden vieren in 1996 het vijfhon
derdste geboortejaar van hun leidsman, de
Nederlandse hervormer Menno Simons. Naar
hem heten de doopsgezinden wereldwijd men
nonieten. Er zijn nu ongeveer een miljoen
doopsgezinden, waarvan de meesten in Noord-
Amerika en Afrika wonen. In Nederland telt de
'doopsgezinde broederschap' ongeveer vijftien
duizend leden. Dit zijn alleen volwassenen,
want de geloofsgemeenschap kent geen kinder
doop.
ADS
Oecumene
Navolging
Gewetensbezwaren
NEUROLOOG DRS. P.J.M. RAEDTS:
„Deze ontdekking is een goede stap vooruit".
Aldus neuroloog drs. P.J.M. Raedts (51) van het
Elkerliek Ziekenhuis in Helmond over de ont
dekking dat toediening van het geneesmiddel
piracetam (of nootropil) direct na een hersenin
farct blijvende schade waarschijnlijk kan voor
komen.
Voorlichting
Vrouwen
Jongeren
Het blijkt faliekant ver
keerd om bij een
beroerte rustig af te
wachten tot de vol
gende dag. Veel te
vaak is 'even afwach
ten tot morgen' omge
slagen in blijvende
invaliditeit. Voor het
eerst, eigenlijk sinds
een paar weken,
neemt de neurologie
internationaal één en
hetzelfde standpunt
in.
Zes uur
Cijfers
Medicatie
Praktijk
Dramatisch
Open
Naar ziekenhuis
Snel handelen
Woensdag 27 december 1995
DE FAAM - DE VLISSINGER
13
Hoewel de hoofdkenmerken
hetzelfde zijn, bestaan er tus
sen diverse doopsgezinde
broederschappen in de wereld
onderlinge verschillen. Zo zijn
sommige broederschappen
rechtzinnig en van de wereld
afgekeerd en andere meer vrij
zinnig en in de wereld staand.
Deze verschillen zijn voor een
belangrijk deel te verklaren uit
de eigen geschiedenis.
Nadat de beweging in 1525 in
Zwitersland is ontstaan, ont
wikkelen zich spoedig twee
hoofdgroepen: de Zwitsers en
Zuid-Duitsers èn de Nederlan
ders en de Noord-Duitsers. In
ruil voor godsdienstvrijheid en
vrijstelling van militaire dienst
en belasting worden Neder
landse en Noord-Duitse
doopsgezinden gelokt naar
ontginningsgebieden in Prui
sen en na 1780 Wit-Rusland.
Russische Revolutie en Twee
de Wereldoorlog brengen
velen later naar Zuid- en
Noord-Amerika. Vervolgingen
in Zwitserland en Zuid-Duits-
land doen ook veel van de daar
wonende doopgezinden uit
wijken naar Amerika. Afrika en
Azië komen in aanraking met
het doperdom door hulp-, ver-
zoenings- en zendingswerk
van Noord-Amerikaanse orga
nisaties.
In Nederland bestaan lange
tijd verschillende doopgezinde
groepen, maar sinds 1811 vor
men zij als Algemene Doops
gezinde Sociëteit (ADS) één
broederschap. Bij de ADS zijn
momenteel 135 gemeenten
aangesloten. De meesten zijn
te vinden in Friesland en
Noord-Holland. Er zijn kleine
gemeenten als Middelstum en
Poppingawier met een leden
tal onder de twintig, maar ook
enkele grote als Haarlem en
Amsterdam met ongeveer dui
zend leden. De snelst groeien
de gemeente is Ouddorp.
Tweemaal per jaar komen ver
tegenwoordigers van alle
gemeenten bij elkaar in een
'broederschapsvergadering'.
Deze vergadering vormt het
hoogste orgaan van de Socië
teit. Samen bepalen de leden,
de gemeenten, het 'geestelijk
en materieel beleid' van de
Sociëteit en achten zich er ook
aan gebonden.
Doopsgezinden doen van har
te mee in de oecumene. Zij zijn
mede-oprichters van de
Wereldraad van Kerken en zijn
plaatselijk en landelijk verte
genwoordigd in de Raad van
Kerken. Verder nemen ze deel
in onder andere IKV, IKON,
SOH en Kerken in Actie. Van
samengaan met andere kerk
genootschappen is echter
geen sprake. Deelname aan
het 'Samen op Weg'-proces
werd resoluut afgewezen en
ook voor een vergaande
samenwerking met de Remon
strantse broederschap, waar
mee op plaatselijk niveau wel
banden bestaan, voelen zij
niet. Versterking en profilering
van de eigen identiteit hebben
de voorkeur en bezinning op
Menno Simons' gedachten-
goed past daarbij. De doops
gezinden zijn van mening dat
Menno Simons' ideeën ook nu
nog zeer actueel zijn en voor
de kerk en samenleving van de
eenentwintigste eeuw veel
waarde hebben.
De doopsgezinden kiezen voor
navolging van Christus en
daarmee voor werken aan een
rechtvaardige en vreedzame
samenleving. Door de doop,
die volgt op de zelf geschreven
belijdenis, kiezen de doopsge
zinden bewust voor het volgen
van deze weg. Zij ervaren hun
geloof als levensvernieuwend:
de doop markeert de wederge
boorte. Werken aan een recht
vaardige samenleving bete
kent bijvoorbeeld het helpen
van asielzoekers. Zo verlenen
de doopsgezinde gemeenten
Surhuisterveen, Drachten en
Rottevalle tweeëneenhalf jaar
kerkasiel aan een met uitzet
ting bedreigde Syrisch-ortho-
doxe familie en vangt de
doopsgezinde gemeente Mid
delburg Koerdische vrouwen
op. Doopsgezinden bieden ook
'jonge onbegeleide asielzoe
kers' de gelegenheid om in de
zomer enkele weken samen
met Nederlandse jongeren op
vakantiekamp te gaan. Niet
alleen in eigen land wordt
geprobeerd een bijdrage te
leveren aan een betere wereld.
In voormalig Joegoslavië
wordt samen met Duitse
doopsgezinden hulp- en ver
zoeningswerk gedaan. Door
een helpende hand uit te ste
ken naar oorlogsslachtoffers
wordt een eerste stap gezet op
de lange weg naar verzoening.
Het werken aan verzoening en
afwijzen van geweld komt ook
naar voren in de doopsgezinde
huishouding ten opzichte van
het leger. Veel doopsgezinden
weigeren in militaire dienst te
gaan en helpen anderen bij het
doen van een beroep op de
„Want het gaat uiteindelijk om
de kwaliteit van het leven. Tot
nog toe was het zo dat er door
de meeste mensen, ook die
werkzaam zijn in de gezond
heidszorg, nogal defaitistisch
werd gedacht over het feno
meen herseninfarct. Zo van:
het is hopeloos en het blijft
hopeloos. Maar nu lijken er
mogelijkheden te ontstaan om
de beschadigde hersenen
weer kansen op herstel te
geven. En daar ligt de winst
die we kunnen boeken"!
Zo veel mogelijk redden wat
beschadigd is, is dan ook het
leitmotiv van neuroloog
Raedts. „Maar de vraag die ik
me elke dag stel: weet de
gemiddelde Nederlander wel
waaraan je een infarct kunt
herkennen? Zoals wegvallen
van de spraak, of een halfzijdi-
ge verlamming, duizeligheid
en hoofdpijn, een voorbij
gaand verschijnsel van dubbel
zien, of zwart voor de ogen?
Als dat langdurig aanhoudt,
bijvoorbeeld één uur, dat is er
wat aan de hand. Waarschuw
de huisarts, die dan waar
schijnlijk zal doorverwijzen
naar het ziekenhuis, om zo
snel mogelijk te starten met de
behandeling'!
Volgens Raedts is gerichte
voorlichting aan het publiek
van groot belang. "Een hartin
farct weet iedereen te herken
nen. Waarom dan niet het her
seninfarct? En ik vind net zo
noodzakelijk dat men op de
hoogte is van belangrijke risi
cofactoren: hoge bloeddruk,
verhoogde cholesterol, teveel
roken, stress en alcoholge
bruik! In een vergrijzende
bevolking zoals bij ons komt
het herseninfarct op een hoge
plaats van doodsoorzaken.
Statistisch is dat één op vier.
Medisch ligt dat iets genuan
ceerder, afhankelijk van risi
cofactoren. Vooral gezien de
hoge frequentie van deze aan
doening dienen wij wel elke
mogelijkheid die bijdraagt tot
herstel, aan te grijpen".
De doopsgezinde kerk aan de Middelburgse Lange Noordstraat.
FOTO: ANDA VAN RIET.
Wet Gewetensbezwaren Mili
taire Dienst. Nu de dienstplicht
(bijna) is afgeschaft, rest het
streven om ook de gewetens
bezwaren tegen het betalen
van defensiebelasting wettelijk
geregeld te krijgen. Het doops
gezinde verzoeningswerk
wordt in het algemeen uitge
voerd door de 'Doopsgezinde
Vredesgroep' (DVG), terwijl
het hulpwerk voor een belang
rijk deel op rekening komt van
de 'Stichting voor Bijzondere
Noden' (BN). Omdat hulp- en
verzoeningswerk vaak hand in
hand gaan werken beide
orginsaties overigens nauw
met elkaar samen.
Doopsgezinden willen een
samenleving waarin eerlijk
delen, een gezond milieu en
soberheid in persoonlijke
levensstijl centraal staan en
geen enkele plaats is voor
nationalisme, racisme en dis
criminatie. Dat vrouwen en
mannen binnen de doopsge
zinde broederschap gelijke
rechten en mogelijkheden
hebben, ongeacht hun geaard
heid, is dus logisch. De doops
gezinden waren in 1911 in
Nederland de eersten die een
vrouwelijke predikant hadden
in de persoon van Annie
Mankes-Zernike. Thans is
veertig procent van het aantal
doopsgezinde predikanten en
pastoraal werkers vrouw en in
menige kerkeraad zijn de 'zus
ters' in de meerderheid. Vaak
is de plaatselijke zusterkring
de kurk waar de gemeente op
drijft. Landelijk zijn de zuster-
kringen verenigd in de 'Lande
lijke Federatie van Doopsge
zinde Zusters' (LFDZ).
Naast bloeiende zusterkringen
kennen de doopsgezinden een
goed lopend jongerenwerk,
met de 'Doopgezinde Jeugd
Centrale' (DJC) en de 'Algeme
ne Kampcommissie voor
doopsgezinde kampen' (AKC).
De laatste organiseert jaarlijks
met tachtig vrijwilligers twaalf
verschillende vakantiekam
pen, waaraan zo'n driehon
derdjongeren deelnemen. Een
deel van de kampen wordt
gehouden in doperse accom
modaties in Giethoorn (Samen
Vanaf nu geldt: iedereen met
verschijnselen die duiden op
een beroerte, moet direct naar
het ziekenhuis voor de juiste
diagnose en snelle medische
behandeling. In Europa wor
den jaarlijks twee tot vijf mil
joen mensen slachtoffer van
een beroerte, in de volksmond
de verzamelnaam voor her
seninfarct, hersentrombose of
attaque. De aandoening is
doodsoorzaak nummer één bij
65-plussers en is in de helft
van alle gevallen verantwoor
delijk voor blijvende, vaak
desastreuze, invaliditeit.
Tot nu toe stond de de medi
sche wetenschap met de rug
tegen de muur. Met computers
kan men op de milimeter
nauwkeurig in beeld brengen
welk gedeelte van de hersenen
is uitgevallen, maar daar blijft
het'bij. Sinds 1992 is men in
vijftig grote ziekenhuizen in
Europa bezig geweest met een
dubbelblind onderzoek naar
de werking van het genees
middel piracetam (nootropil)
bij patiënten die met een
beroerte werden binnenge
bracht. De conclusie van dit
onderzoek: het helpt voorna
melijk bij iemand die binnen
zes uur na het optreden van
een beroerte wordt binnenge
bracht. Alleen dan zijn er nog
goede vooruitzichten op her
stel: de hersenschade kan nog
worden beperkt en complica
ties kunnen worden voorko
men.
Bij een kwart van alle 'zes-uur
slachtoffers' was sprake van
aanzienlijk herstel. Twee op de
tien patiënten knapten hele
maal op. Maar van alle patiën
ten die later dan zes uur waren
binnengebracht, kon bij nie
mand meer enige vooruitgang
worden geboekt. Aldus de
unanieme melding van bijna
vijftig deelnemende ziekenhui
zen, waaronder die in Gronin
gen, Breda, Delft, Almelo en
Helmond.
De uitslag van dit grootschali
ge PASS-onderzoek (PASS -
Piracetam in Acute Stroke Stu
dy) heeft onder de medici
behoorlijk wat losgemaakt.
Over twintig jaar zal het aantal
beroertes per jaar in Europa
met vijfendertig procent zijn
gestegen. Het aantal personen
dat eraan zal overlijden, zal
nog eens met vijfenveertig
procent toenemen. De tragiek
is echter dat twee van de drie
patiënten nu nog de noodzake
lijke medische behandeling
binnen het 'tijdraam' van zes
uur niet krijgen. De situatie is
daarna niet meer te keren.
Juist daarom is snel handelen
geboden: men dient zo vroeg
mogelijk een goede diagnose
te stellen om te weten of er
nog enig vooruitzicht bestaat
en hoe de behandeling moet
zijn.
De medische wereld is er sinds
kort van overtuigd dat snel
toedienen van een geneesmid
del geboden is. Bij een
onlangs afgesloten Europees
onderzoek is gebruik gemaakt
van piracetam (nootropil).
Deze stof blijkt het omliggende
weefsel (de penumbra oftewel
FOTO ANDA VAN RIET
het 'schemergebied') te be
schermen tegen verdere be
schadiging, celmembranen
worden gestabiliseerd en de
doorbloeding wordt op peil
gehouden. Dat laatste is
belangrijk, want hoe sneller
hersencellen weer van zuur
stof worden voorzien, des te
kleiner is de kans op blijvende
beschadiging en zelfs verdere
uitbreiding van het gekwetste
gebied.
De kans dat een beroerte toe
slaat, vordert met de leeftijd. In
de praktijk houdt de omgeving
te vaak een afwachtende hou
ding aan. Veelal houdt de
familie de patiënt liever vast in
de huiselijke situatie. Deskun
digen zeggen nu echter dat
met een beroerte op dezelfde
manier dient te worden omge
gaan als met een hartinfarct.
Een beroerte is een dramati
sche aandoening. Het is een
herseninfarct dat zich in enkele
minuten voltrekt. De kwaliteit
van het leven wordt meestal in
één klap geruïneerd. Veel
mensen kunnen jarenlang,
vaak voor de rest van hun
leven, op een verschrikkelijke
manier gehandicapt worden.
28 januari: Start Menno Simons vijfhonderd,
met vieringen van World Fellowship Day in:
Aalsmeer, Alkmaar, Amsterdam, Den Burg,
Dokkum, Drachten, Eindhoven, Elspeet, Giet
hoorn, Groningen, Haarlem, Heerenveen, Hen
gelo, Koog aan de Zaan, Leeuwarden, Leiden en
Workum.
2-3 februari: Wetenschappelijk historisch con
gres over de plaats van Menno Simons en de
ontwikkeling van zij ideeën in de context van
zijn tijd en tijdgenoten. Plaats: Doopsgezinde
kerk Leeuwarden. Organisatie: Doopsgezinde
Historische Kring en Fryske Akademy.
4 februari-31 maart: Landelijke Menno Simons-
tentoonstelling in het Fries Museum (Leeuwar
den). Bij de opening op 3 februari vindt de pre
sentatie plaats van een dubbel-CD met mennis-
te liederen, uitgevoerd door het gezelschap
Camerata Trajectina.
februari en maart: Studiedagen 'Landelijke
Federatie Doopsgezinde Zusters' met als thema
'Het leven van Menno'. Plaatsen: Drachten (27-
2), Wormerveer (29-2), Wageningen (12-3), Bre
da (19-3) en Utrecht (23-3). Inleidster: ds. G.A.
Reinhold-Scheuermann.
16-19 mei: Mennonitische Europaïsche Regio
nal Konferenz (MERK) in Elspeet (Mennorode).
Thema: 'Menno Simons nu'; subthema's: 'kie
zen', 'dienen en lijden', 'troost en hoop'. De
zondag zal een Nederlandse doopsgezinde
'Landdag' zijn.
15 mei-30 juni: Menno Simons 'Monument van
de maand' in Friesland: Onderdelen: Tentoon
stellingen in Gorredijk (Streekmuseum Op-
sterlan) 16 maart-15 juni; Harlingen (Hannema-
hus) 'prenten van Menno' 15 mei-30 juni; Frane-
ker ('t Coopmanshus) 'boekjes van Menno' 15
mei-30 juni; Sneek (Scheepvaartmuseum);
Zwaagwesteinde (Bijbel in beeld) 'De Menniste
bijbel' 3 april-30 juni; Hollum (Sorgdragermuse-
um) 1 april-31 december; NCRV's kerkepad
(twee zaterdagen); activiteiten bij Menno's
pleats (waaronder de officiële opening door
minister Jorritsma), lezingen en concerten.
3-6 juli: Internationaal Symposium in Elspeet
(Mennorode). De centrale vraagstelling luidt:
Wat is de relevantie van het gedachtengoed van
Menno Simons voor vandaag en voor de toe
komst?
begin september: Symposium over doopsgezin
den en lutheranen en openingscollege over Cal-
vijn, Luther en Menno Simons. Organisatie:
Theologische Faculteit, UvA.
14 september: Open Monumentendag met
openstelling van vele doopsgezinde kerken.
24-27 oktober: Internationaal Jongeren Con
gres (Groningen).
16 november: Afsluitende landelijke bijeen
komst.
Eén) en Nijhuizum (Menno's
Pleats). Naast deze kampeer-
huizen zijn er 'broederschaps
huizen' te vinden op Texel, in
Schoorl, Steenwijk en Elspeet.
'Fredeshiem' bij Steenwijk en
'Mennorode' bij Elspeet,
adverteren gezamenlijk met de
tekst 'ongedwongen gastvrij
heid in een unieke omgeving'.
Vele doopsgezinden en niet-
doopsgezinden weten hun
weg te vinden naar deze 'per
fecte lokaties'.
Hoewel de doopsgezinden
veel landelijke organisaties
hebben, is de plaatselijke
gemeente toch de plek waar
het in eerste plaats gebeurt.
Zondags is er de kerkdienst en
door-de-weeks zijn er activitei
ten aid koren, jeugdclubs, bij
belkringen en gespreksgroe
pen. In de gemeenten weet
men zich geborgen en toch
vrij. Belangrijke kenmerken
voor een geloofsgemeen
schap, die ondanks de vijfhon
derdste verjaardag van haar
leidsman nog bij de tijd is en
volledig openstaat voor een
ieder die zich ertoe aangetrok
ken voelt.
„Een beroerte is een ziekte
die toeslaat. Daarbij ging
men er tot nog toe vanuit,
dat er niets meer aan te
doen was. Dat is juist het
nare ervan. Maar sinds een
paar weken weten we dat er
mogelijkheden aankomen".
Prof. dr. J.M. Minderhoud
(63), tot voor kort verbonden
aan het Academisch Zieken
huis Groningen, ziet ineens,
meer hoop voor patiënten
die met een beroerte het zie
kenhuis worden binnenge
bracht: „Het verwachtings
patroon voor beter herstel is
duidelijk hoger geworden".
„Bij een beroerte valt een
deel van de hersenen uit.
Rondom het gebied waar de
bloedvaten zijn verstopt of
beschadigd ontstaat een
gebied dat niet meer werkt
maar niet dodelijk bescha
digd is en dus nog te redden
valt. Dat gebied heet de
penumbra, oftewel sche
mergebied. Met een genees
middel kan dit aangeslagen
weefsel worden beschermd
en gestabiliseerd, en krijgen
we tijd om dat gebied weer
op gang te krijgen. Zou je
niets doen dat is de kans
groot dat dit hele gebied
eromheen ook zijn functie
verliest".
houd: „Direct naar het zie
kenhuis!
Een onderzoek duurt dan
hooguit een uur en we
weten wat er aan de hand is.
In het ene geval kun je mis
schien direct weer naar huis,
is het andere geval kun je
overgaan tot opname,
observatie en toediening
van een geneesmiddel.
Snelle diagnose is altijd zin
vol".
Wat dr. Minderhoud ook
heeft geconstateerd: „Er
moet een leidraad komen
voor huisarts en specialist.
Niet alleen vierentwintig uur
wachten en afkijken of het
misschien voorbij gaat. Als
je vierentwintig uur wacht
kun je weinig meer uitrich
ten en blijft de aandoening
in feite vrijwel zoals die is. Er
zijn mensen die nooit meer
zullen kunnen praten, die
nooit meer zullen kunnen
lopen".
Snel handelen is de bood
schap. Minderhoud: „De
hele wereld moet 'minded'
worden om snel te-hande
len. Niet alleen de huisart
sen en specialisten, ook het
grote publiek moet dat
weten.
Een beroerte is doodsoor
zaak nummer twee voor
mannen en nummer drie
Daarom pleit dr. Minder- voor vrouwen".
