LLADRp
'Zo vroeg had ik het niet gepland'
1 UUR FOTOSERVICE
3zóf Q-c
TWEEDE VLEERMUIZENONDERZOEK OP WALCHEREN
Un idelboS^-
STIJLVOL
TUINMEUBILAIR
A. W. COPPOOLSE
Voor het tweede achtereenvolgende jaar
doen Hans Huitema en Ben Verboom in de
maanden mei tot en met juli onderzoek
naar het landschapsgebruik van de vleer
muizen op Walcheren. Gewapend met bat
detectors en zaklampen struinen ze in de
nachtelijke uren door het veld, op zoek
naar vleermuiskolonies en jachtgebieden.
Sonar
-WA
PZC WEEKBLADEN
Toegankelijk
Oproep
VIJF JONG AMBONSPELERS GESELECTEERD DOOR FEYENOORD
De jongste speelt op het moment van het
gesprek een toernooi met Feyenoord D1 in
Brussel. Een ander geniet van een welver
diende vakantie. Drie andere spelers van
de Middelburgse voetbalclub Jong Ambon
zitten erbij alsof het de normaalste zaak
van de wereld is. Meivin Telussa (12), Juan
Tuhuleruw (12) en Paul Noya (13) zijn
samen met Nan Noya (10) en Martin Waisa-
py (12) door de profvoetbalclub Feyenoord
uitgenodigd te komen voetballen in Rotter
dam. Leider Johnny Saija noemt de selec
tie 'toch wel uniek voor zo'n kleine armza
lige vereniging'. Het geheim zit volgens
hem in de sfeer van de club.
;«Z30NG-AMBON
Flexibel
Toekomstmuziek
Nabijheid en regelmaat
VERVROEGDE AFSLUITING
UK ifeW.t
ze weekbladen
1
UITERSTE INLEVERTIJD VOOR
REDACTIE: donderdag 19 mei 17.00 uur
ADVERTENTIES: vrijdag 20 mei 11.00 uur
SERVICE KWALITEIT GARANTIE
LANGE DELFT 50 MIDDELBURG
01180-13221
94e JAARGANG NUMMER 20
voor binnen en buiten
In onze showroom staan
enkele modellen opgesteld
in diverse uitvoeringen
o.a.: teakhout
(plantageteak)
hoogwaardig smeedijzer
(3 jr. gar.)
Noord weg 345
4333 KA Middelburg
0118042259
dealer van American Gardens
18 MEI 1994
'Over vleermuizen bestaan
nog veel misverstanden'
De twee medewerkers van
het Instituut voor Bos- en
Natuuronderzoek (IBN) in
Wageningen zijn bezig met
het derde van hun vijf jaar
durende promotieonder
zoek. „Het eerste jaar heb
ben we onderzoek gedaan
in Twente," vertelt Ben Ver
boom. „Maar het gebied
was moeilijk vat op te krij
gen: dorpen van uiteenlo
pende grootte en her en der
verspreide bosjes beïn
vloedden het onderzoek.
Wat we zochten was een
eenvoudiger, overzichtelij
ker gebied. Bovendien had
den de boeren in Twente
geen zin in onderzoekers op
het land. 'Je kiek moar' was
de meest positieve reactie."
Door onderzoek willen de twee
achterhalen wat voor vleer
muizen het belang is van lijn
vormige beplantingen, zoals
bomenlanen, windsingels en
houtwallen. Uit eerder onder
zoek is gebleken dat vleermui
zen veelvuldig gebruik maken
van dergelijke structuren.
Vleermuizen zenden op hun
vlucht hoogfrequente geluiden
(sonar) uit. Door de echo vor
men ze zich een beeld van hun
omgeving: als een blinde die
zich oriënteert op de tikken van
zijn stok. Huitema en Verboom
willen weten of de vleermui
zen nadeel ondervinden van
het verdwijnen van lijnvormi
ge landschapselementen, bij
voorbeeld door toenemende
schaalvergroting in de land
bouw. Mocht onderzoek uitwij
zen dat de vleermuizen daar
negatief op reageren, dan kan
het ministerie van landbouw,
visserij en natuurbeheer - dat
v
DD© HfcfflflDQ
Oplage: 24.600.
Gratis huis-aan-huis op
geheel Walcheren in
combinatie met de Vlissinger.
Totale oplage: 49.000.
Uitgave: Provinciale Zeeuwse
Courant b.v.
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18,4380 AA
Vlissingen.
Advertentieverkoop:
L.F. Kuijs,
tel. 01180-27524.
Redactie: Ad Hanneman,
01180-81271 en Liesbet
Mallekoote (ai), 01180-81270.
Redactie-adres: Postbus 5017,
4330 KA Middelburg
Faxnr. 01180-81215.
Bezorging: 01184-84215.
Druk: Vink-Rotadruk b.v.,
postbus 36, 4570 AA Axel.
Druktechniek: otfsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
vrijdag PZC, Markt 5117.00 uur,
Postbus 5017, 4330 KA
Middelburg, tel. 01180-81000
Oost-Souburgseweg 10,17.00
uur. Postbus 18, 4380 AA
Vlissingen, tel. 01184-84000.
De Faam en De Vlissinger
maken deel uit van de Zeeland
Combinatie huis-aan-huisbladen
in Zeeland.
Totale oplage: 170.025
het onderzoek mede-financiert
- daarmee in zijn natuurbeleid
rekening houden. Alle vleer
muissoorten in Nederland -
het onderzoek richt zich vooral
op de dwergvleermuis en in
mindere mate de laatvlieger -
gelden sinds 1973 als
beschermde diersoort.
Vorig jaar zijn de onderzoekers
begonnen met het verkennen
van het terrein en het in kaart
brengen van de diverse vleer-
muizenkolonies. Ze plaatsten
oproepen in de Faam/de Vlis
singer en de PZC en kregen op
die manier zeventien meldin
gen binnen. „Sommige men
sen hebben ze al jaren in huis,
soms zelfs zonder dat ze het
weten." Een van de reacties
kwam uit Nieuw en St Joos-
land, waar het huis van de
familie Pulles al enige jaren
een dwergvleermuizenkolonie
herbergt. Huitema en Ver
boom zijn er vlak na zonson
dergang en hebben de plek
snel gevonden: de vleermuize-
keuteltjes onder het raam ver
raden de aanwezigheid van de
kleine zoogdieren.
Het wachten is op het moment
van uitvliegen, meestal zo'n
twintig minuten na zonsonder
gang. Door opgewonden so-
narsignalen, die de bat-detec
tor vertaald naar voor mensen
hoorbare klikjes, kondigen de
vleermuizen hun vertrek aan.
Even later schieten de beestjes
(dwergvleermuizen hebben
een spanwijdte van zo'n twin
tig centimeter) tussen het hout
Hans Huitema (midden) en Ben Verboom (rechts), gewapend met vleermuisdetectors
in Nieuw en St Joosland.
vandaan. Verboom en Huite
ma tellen er vijftien: meer dan
verwacht. ,,lk dacht dat het ei
een stuk of vijf waren," zegt W.
Pulles. „Maar ik zit er niet mee.
Die beestjes eten mooi de
insekten op." Volgens Huite
ma en Verboom bestaan er
nog veel misverstanden over
vleermuizen. „Veel mensen
denken dat ze ziektes over
brengen of dat het vampieren
zijn. Maar eigenlijk zijn het
heel nuttige dieren en boven
dien zoogdieren, net als de
mens. Dat ze insekten eten
spreekt de meeste mensen wel
aan."
Huitema en Verboom zoeken
tijdens hun nachtelijke speur
tochten ook zelf naar kolonies.
„Die vind je vooral in de och
tenduren, als de vleermuizen vervelende reacties hebben
terugkeren naar hun nest." De we nooit gehad." Bovendien
meeste vleermuiskolonies - be"iei het Walcherse land-
die bestaan uit vrouwtjes en scnap. Hans Huitema: „Het is
(later) jongen; de mannetjes
leven solitair - zitten in spouw
muren of onder daklijsten van
woonhuizen. De kleinere kolo
nies verhuizen nogal eens,
maar grotere groepen die
beschikken over een goed
onderkomen kunnen wel tien
tot dertig jaar op dezelfde plek
terugkeren.
Verboom en Huitema ontvin
gen tijdens hun eerste onder
zoek op Walcheren diverse
enthousiaste reacties. Ver
boom: „Mensen kijken ons wel
eens vreemd aan als we met
mijnwerkerslamp op en bat
detector in de hand 's avonds
in een stoel bij iemand in de
tuin zitten te schrijven. Maar
een eenvoudig gebied, met
wegen en windsingels en
dorpjes van ongeveer gelijke
grootte. Daarnaast is het een
toegankelijk gebied: we kun
nen de vleermuizen vanaf de
wegen tellen."
De twee onderzoekers willen
ook dit jaar doorgaan met het
in kaart brengen van de vleer
muiskolonies. Verder zullen
Huitema en Verboom vooral
kijken naar de functies van lijn
vormige begroeiingen, door in
detail te kijken naar de verde
ling van insekten, het gebruik
van de sonar en weersinvloe
den. Om daar meer inzicht in
te krijgen fietsen Huitema en
Verboom de komende weken
's nachts over B-weggetjes en
langs bomenlanen om met
bat-detectors, UV-lampen en
vangnetten de nodige gege
vens te verzamelen. Verboom:
„Mogelijk blijven de vleermui
zen in de buurt van de vegeta
tie omdat zich daar veel insek
ten bevinden en boven bouw
land minder. Door met lampen
insekten aan te trekken boven
open terrein willen we onder
zoeken of de vleermuizen dan
geneigd zijn de begroeiing
meer los te laten en het open
terrein in te vliegen." Huitema:
„In andere landen, bijvoor
beeld in Polen boven extensief
beheerde landbouwgronden,
zie je bijvoorbeeld dat de
vleermuizen verder van de
beplanting af jagen."
Uit eerdere experimenten is al
het een en ander bekend over
het sonargebruik van de vleer
muis. Zo kunnen veranderin
gen in het landschap de vleer
muis voor grote problemen
stellen: het lijkt enige tijd te
duren voor de 'inwendige plat
tegrond' van het dier de nieu
we situatie heeft opgenomen.
Een belangrijk deel van het
onderzoek van Huitema en
Verboom richt zich op de
mogelijkheden van de vleer
muis om zich aan te passen
aan wijzigingen in de omge
ving. Een deel van dat onder
zoek wordt uitgevoerd in Fries
land en draait om de meer-
vleermuis, die op Walcheren
nauwelijks voorkomt.
Wie vermoedt een vleermui-
zenkolonie te kennen of te her
bergen die nog niet bij de
onderzoekers bekend is, kan
die melden bij Ben Verboom
en Hans Huitema. Zij zijn
bereikbaar via het Instituut
voor Bos en Natuuronderzoek
in Wageningen (085-452991)
of 's avonds op tel. 03434-
54214.
door Liesbet Mallekoote
Johnny Saija en (vlnr) Juan Tuhuleruw, Paul Noya en
Meivin Telussa. Nan Noya en Martin Waisapy vertrekken
eveneens naar Feyenoord.
„Het was ooit mijn droom
om met deze jongens te
scoren als eerste elftal van
Jong Ambon. Al is het wel
je uiteindelijke doel: zo
vroeg had ik het nog niet
gepland om ze te zien ver
trekken." Johnny Saija zegt
het een beetje spijtig. Door
zijn enthousiasme reizen
met ingang van augustus
vijf Jong Ambonspelers
drie keer in de week af naar
Rotterdam.
Saija heeft de vijf spelers sinds
september 1988 onder zijn
hoede. Min of meer toevallig:
hij kampte met een blessure
en werd door de voorzitter van
Jong Ambon gevraagd onder
tussen de training van de jong
ste voetballertjes op zich te
nemen. „Je weet niet waar je
aan begint. Ik had geen voor
opgezet plan. Maar naarmate
de tijd vordert, zie je de capaci
teiten van die jongens groeien.
En ik groeide met de groep
mee: je wordt fanatieker, seri
euzer en je probeert wat tacti-
scher te werken."
De vijf Jong Ambonspelers
zijn niet de eerste voetballers
uit het Zeeuwse amateurcircuit
die zijn vertrokken naar prof
clubs. Danny Blind en Peter
van Vossen (beiden Ajax) zijn
enkele voorbeelden. Maar die
waren ouder en alleen. Johnny
Saija: „Mensen vragen nu wat
ons geheim of recept is. Ik
denk de sfeer. Jong Ambon is
een kleine vereniging. Daar
door zijn we erg flexibel, kun
nen bijvoorbeeld eens met z'n
allen naar de Parel. De spelers
krijgen veel aandacht. Daar
naast heerst er een aparte
sfeer door de intense band van
de Molukse gemeenschap.
Kijk, een speler moet het wel in
zich hebben, maar als je zoals
ik helemaal gek bent van voet
bal en er veel tijd in steekt, kun
je ze zo stimuleren dat ze voor
je door het vuur gaan."
De vele activiteiten die met de
spelers worden ondernomen,
helpen mee. „We zijn altijd
bezig. In de winter, als de vel
den onbespeelbaar zijn, gaan
we naar het strand of trainen
we op het kunstgras hier in de
buurt." Een andere activiteit
was het opgeven van zijn spe
lers voor de open dag bij Feye
noord op 2 maart. „Ik wilde
eerst de hele jeugdafdeling
opgeven. Dat was echter niet
de bedoeling. Toen heb ik de
elf betere geselecteerd. Het
leek me leuk voor die jongens
te trainen met spelers als De
Wolf en Blinker. Daarna wer
den er zes uitgenodigd voor
een proeftraining en later vijf
voor een proefwedstrijd. Die
zelfde week belde John Met
god (hoofd opleidingen bij
Feyenoord) met de medede
ling dat ze konden komen. Dat
was een hele verrassing. In
totaal deden 450 jongens mee
aan de open dag en zo'n 25 zijn
er uitgelicht."
Vanaf augustus gaan de jon
gens drie keer in de week rich
ting Rotterdam. Tot die tijd zal
Feyenoord ze af en toe oproe
pen om alvast een beetje mee
te draaien. Het zal een hele
overschakeling worden, denkt
Saija. Zeker voor de drie die dit
jaar ook nog voor het eerst
naar de middelbare school
gaan. „Ze zullen heel wat disci
pline moeten opbrengen.
Gelukkig gaan ze met z'n vij
ven, dan kunnen ze op elkaar
terugvallen. Alleen Nan komt
in een team voor jongere spe
lers." De hoofdrolspelers zelf
lijken niet erg onder de indruk
van alle commotie. Natuurlijk
hadden ze er stiekem wel een
beetje op gehoopt, maar
inmiddels zijn ze al wel aan het
idee gewend. Saija bevestigt
dat: „Ze reageren inderdaad
best nuchter."
Of de vijf het zullen maken in
het profvoetbal is nog zeer
vage toekomstmuziek. „De
jeugdopleiding van Feyenoord
komt niet zo van de grond. In
het eerste speelt ook weinig
eigengekweekt talent. Nu zijn
dit nog heel jonge gasten die
nog veel kunnen leren. Je
hoopt dat ze in het eerste
komen, maar de kans dat ze
alle vijf slagen is niet groot.
Maar alles wat je mee kunt pik
ken is mooi meegenomen."
Johnny Saija ziet het vertrek
van vijf van zijn spelers met
gemengde gevoelens aan. Het
is een aardige opsteker voor
zijn club, maar hij hoopt dit
niet elk jaar mee te maken.
„Natuurlijk ben ik trots. Maar
aan de andere kant raak ik de
betere spelers van mijn elftal
kwijt. Ik moet nu op zoek naar
goede vervangers. Bovendien
heb ik die jongens al zes jaar
onder mijn hoede. Ik ken ze
door en door en vind het jam
mer dat ze weggaan." Woens
dag 8 juni spelen de jongens
van Jong Ambon C1 om 18.30
uur op het terrein de Kruitmo-
len een afscheidswedstrijd
tegen Feyenoord D1 'om het
karwei af te maken'. Daarna
moet Saija verder zonder de
grootste talentjes. „Maar ik zal
ze fanatiek blijven volgen,
zoveel mogelijk trainingen en
wedstrijden gaan bekijken.
Want het blijven mijn jon
gens."
Het Souburgse toneel en cabaret STEC viert dit
jaar het 45-jarig bestaan. In het najaar wordt echt
uitgepakt met een Nederlandse dijenkletser
waarin (bijna) alle acteurs acte de présence zullen
geven. Ondertussen werken de spelers er hard
aan om onder leiding van regisseur Burt van der
Waals het amateurtoneel in Souburg naar een
hoger niveau te tillen.
Vijf procent van de toeristen in Zeeland voelt
zich niet veilig. De grootste angst geldt de
diefstal van onbeheerde spullen op het strand of
de fiets. Dronken mede-burgers en hardrijdende
automobilisten vormen een andere belangrijke
bron van ergernis. De politie van Zeeland heeft al
een aantal knelpunten onderkend en neemt
maatregelen.
In de Autokrant Extra is deze week aandacht
voor de nieuwe Opel Omega en de Audi A6. Het
nieuwe topmodel van Opel valt op door zijn fraaie
carrosserrie, de keuzemogelijkheden in nieuwe
motoren en de vele standaard extra's. De Audi A6
wordt in september in Nederland gepresenteerd.
De opvolger van de Audi 100 straalt een
dynamische elegantie uit.
Verder in deze krant het nieuws van gemeente
en provincie en de rubrieken Kinderboeken,
Bedrijfskundig Bekeken en Psychoconsult.
Als je aan een spreker van het
Walchers dialect vraagt hoe
ver iets van een andere plaats
verwijderd is (bij voorbeeld
van de plek waar men staat) is
het mogelijk dat hij of zij ant
woordt: 't is an en bie. Dat wil
zeggen: vlak bij, je kan er zo
naar toe. Dit soort korte
woordcombinaties die van het
Nederlands afwijken kent het
Zeeuws wel meer. Van je naas
te buurman zeg je: ie weunt
naest-an.
Iemand die huis-aan-huis gaat,
bij voorbeeld met folders of
koopwaar, gaat in Walcheren
'van 'uus toet deure'. "As je
mee een collecte loopt, dan
gae je van 'uus toe deure. Dan
kom je bie aolleman in 'êêl de
straete."
Een soortgelijke combinatie is:
dag-en-uure. Dat betekent:
voortdurend. "Jan is noga vö
béésten. Ie zit dag-en-uure bie
z'n knienen." Dat is natuurlijk
niet best: konijnen kun je beter
'aol-an' eens opzoeken. Ofte
wel: met regelmatige tussen
pozen, geregeld.
Wanneer iets 'af en an' gaat,
wordt er zonder oponthoud
heen en weer gegaan: "Willem
riedt af en an mee grond, zou-
d'n vö den aevend dat gat
dicht willen 'ebbe Als een
dergelijk gebeuren met zicht
bare 'jacht' (haast) gepaard
gaat, gebruikt men wel een uit
drukking uit de landbouw: "t Is
mee de staende waegen bie
julder, ze zitte je toch nie ach
ter je broek Wanneer het
vroeger 'oest' (oogst) was en
het er op aan kwam vóór de
avond het graan in de schuur
te hebben, wachtte men vaak
niet tot een wagen gelost was
om een volgend 'voer' te
laden. Een tweede ploeg volk
loste het graan in de schuur,
terwijl op het land een andere
wagen volgeladen werd. Dat
heet(te) 'mee de staende wae
gen' werken. Vandaar de uit
drukking: 't is mee de staende
waegen, er zit haast achter.
Wie maakt binnen 1 uur de
helderste afdrukken op
Kodak Royal Paper
terwijl u winkelt?
luist!
Middelburg, Lange Geere 28 (lo. MAXIS) FOTO VERSCHOORE
In verband met Pinksteren zal voor de editie van 6/4
de volgende sluitingstijd gelden:
