De strijd om de Scheldedelta
TE KRIJG, TE RUIL EN TE KOOP:
INFO - BOEKEN - PLATEN - CD'S
m.m.v. Bikker Boeken Vlissingen
Boekhandel Fanoy Middelburg
Boekhandel De Ruiter
OOK
BELANGSTELLING?
Op 5 mei 1945 om 08.00 uur werd de capi
tulatie van kracht die Nederland officieel
bevrijdde, overeengekomen tussen de
Geallieerden en de Duitse strijdkrachten.
Maar de strijd om de bevrijding van Zeeland
was al eerder gevoerd —in de laatste maan
den van 1944. De stad Vlissingen bijvoor
beeld herdenkt haar bevrijding ieder jaar op
3 november.
Arsenaalplein van 1 3.30 tot 1 8.00 uur
Honderden afgepri sde boeken en speciale aanbiedingen
van
iteratuur tot informatica
Ook u kunt tweedehands
boeken, platen en CD's
aanbieden. Om te ruilen of
om te kopen. Dat mag op
straat, maar u kunt er ook
een kraam voor huren.
Voor meer informatie kunt
u contact opnemen met
de organisatie van het
festival, te bereiken op
telefoonnummer
Uiteraard was de strijd om Walcheren, Zuid-Beveland en
Zeeuws-Vlaanderen geen doel op zichzelf. Hij was sinds
de geslaagde landing in Normandië op 6 juni 1944
onderdeel van een groter geheel. De Geallieerden rukten
na die dag snel op naar het noorden.
De strijd om de Westerschelde begon in feite bij de
bevrijding van de havenstad Antwerpen op 4 september
1944 en eindigde 85 dagen later, toen het eerste schip
met voorraden voor de Geallieerde troepen in Antwerpen
gelost kon worden. Om dit laatste te bereiken was het
noodzakelijk om beide oevers van de Westerschelde op
de Duitsers te veroveren.
Het Geallieerde plan
Op 10 september gaf de Amerikaanse generaal
Eisenhower opdracht aan de Britse veldmaarschalk
Montgomery om de toegang tot de haven van
Antwerpen vrij te maken. Het plan bestond uit 4
onderdelen:
1. Het bevrijden van het gebied ten noorden van
Antwerpen en het blokkeren van de ingang naar
Zuid-Beveland.
2. Het terugdringen van de Duitsers in Zeeuws-
Vlaanderen (Operation Switchback).
3. Het terugdringen van de vijandelijke verdedigings
linies in Zuid-Beveland (Operation Vitality).
4. Het bevrijden van het schiereiland Walcheren
(Operation Infatuate).
Als eerste stap werd Woensdrecht op 16 oktober 1944
bevrijd, waardoor de toegang tot Zuid-Beveland was
geblokkeerd. Daarna -tegen het einde van dezelfde
maand— viel de zuidelijke oever van de Westerschelde in
handen van de Geallieerden.
Ook de opmars door Zuid-Beveland verliep voorspoedig.
Vanuit Zeeuws-Vlaanderen staken de Geallieerden over
naar Zuid-Beveland. Via Hoedekenskerke en Baarland
kwamen beide troepenmachten samen in Goes om geza
menlijk daarna op te trekken naar de Sloedam, de enige
landverbinding met Walcheren.
Walcheren was dus het laatste obstakel voor het realise
ren van een vrije doorvaart op de Westerschelde, maar
was door de Duitsers in een ware vesting veranderd. Aan
de kust stonden zware geschutsopstellingen en de stran
den stonden vol met zgn. Rommelasperges om eventuele
landingen vanuit zee te voorkomen. De landerijen waren
voorzien van obstakels om luchtlandingen onmogelijk te
maken en rond Vlissingen werd zelfs een anti-tank
gracht gegraven. Bovendien kreeg de Duitse bevelhebber
de strikte order Walcheren tot de laatste man te verde
digen. De Geallieerden moesten wel met een bijzondere
oplossing voor dit probleem komen.
De Inundatie van Walcheren
Zonder het plan aan de Nederlandse regering in Londen
voor te leggen (maar wél na veel aarzeling) besloot de
Geallieerde legerleiding Walcheren onder water te zet
ten. Hierdoor zouden veel Duitse stellingen onbruikbaar
worden en de transportlijnen ontwricht. Men besefte
goed dat dit plan burgerslachtoffers zou gaan kosten en
dat Walcheren voor lange tijd zou veranderen in een
onvruchtbare woestenij. Ondanks uitgestrooide waar
schuwingspamfletten bleef een massale evacuatie uit.
Op 3 oktober 1944 koersten 247 Lancaster bommenwer
pers richting Walcheren en bombardeerden de dijk bij
Westkapelle. Daarbij vielen veel burgerslachtoffers. Het
water nam bezit van Walcheren. Vier dagen daarna wer
den de dijken bij Vlissingen (De Nolle) en Rammekens
gebombardeerd en uiteindelijk op 11 oktober de dijk bij
Veere. Behalve de duinrand, een aantal dorps- en stads
kernen en een klein gedeelte van het noord-oosten
kwam vrijwel heel Walcheren onder water te staan,
overgeleverd aan eb en vloed.
De aanval op Vlissingen en Westkapelle.
Ter voorbereiding van de landing verhevigden de
Geallieerden hun bombardementen op de zuid- en west
kust van Walcheren. In en nabij Breskens werden 314
zware geschutopstellingen geplaatst, waarmee
Vlissingen bestookt werd. Vanwege de sterke Duitse ver
dediging was het niet eenvoudig een goede landings
plaats in Vlissingen te vinden. Na veel wikken en wegen
werd gekozen voor een klein haventje ten oosten van de
Vlissingse binnenstad, het Slikhaventje. Het kreeg de
codenaam "Uncle Beach".
Om 4.30 uur in de vroege morgen van 1 november 1944
verlieten de eerste 20 landingsvaartuigen de haven van
Breskens. Hiermee was de eerste stap gezet van de
daadwerkelijke bevrijding van Walcheren. Na twee
dagen van hevige straatgevechten kon tenslotte op 3
november het hoofdkwartier van de Duitsers (in hotel
Britannia) worden veroverd. Vlissingen was bevrijd, maar
wat er van overbleef leek op een spookstad. Slechts één
huis bleef onbeschadigd.
Vrijwel gelijktijdig met de aanval op Vlissingen werd ook
de aanval op Westkapelle ingezet. Ook rond de Sloedam
vonden er hevige gevechten plaats.
De bevrijding van Zeeland
Op 7 november 1944 was Walcheren bevrijd van de
Duitse bezetting. In de periode tot 26 november werd de
Westerschelde vrijgemaakt van mijnen en obstakels
waardoor op die laatste datum het eerste bevoorra
dingsschip in Antwerpen kon afmeren.
Het door de Duitsers geïnundeerde Noord-Beveland kon
op al 2 november haar bevrijding vieren. Enkele dagen
ervoor waren de eilanden Tholen en Sint Philipsland
bevrijd. Alleen Schouwen-Duiveland moest helaas nog 6
maanden op bevrijding wachten.
A. Meerman
gemeente-archivaris, Vlissingen
bevrijdingsfestival zeeland 7
01184-16662.
