rijles MOTORRIJLES? Russische militairen in Zeeland ORANJEZON KRIJGT EIGEN GEZICHT TERUG J.P.A. Rossël tandprotheticus 'WddcAenj filat Westvlaams Expositie oorlogsfotografie in Provinciale Bibliotheek VERBOUWINGS OPRUIMING! DE LEEUW SCHOENMODES PAK EENS GOED UIT Met Pen Boer /erkeersleermiddelen bent u beter af! Uit koeien valt een slaatje slaan. Dat weet de komiek An- dré van Duin toen hij na de bestorming van zijn woonhuis door de melkprodu centen er en pas sant een hit over maakte. Dat weten ook natuurbeheer ders. Waar koeien grazen - zo luidt hun credo - komt de oorspronkelijke be groeiing terug. PZC WEEKBLADEN Beheersjacht Drinkwater Panjepaardjes Uitstekend voer NIEUWE KUNSTGEBITTEN De Autokrant Extra besteedt deze week aandacht aan de Ford Mondeo, die is uitge roepen tot Auto van het Jaar. In Vlissingen wordt deze week het Hypo theek Visie-kantoor van Ko van de Velde of ficieel geopend. Hypotheek-adviseur Van de Velde wil de huizenkoper in spe behoeden voor diverse valkuilen, waaronder de illegale 'koppelverkoop'. De Rubriek Gelezen is gewijd aan de ver halenbundel 'Flesselingen', waarin herinne ringen worden opgehaald aan het Vlissingen in de jaren rond de Tweede We reldoorlog. Kado's in iedere prijsklasse SERVICE KWALITEIT GARANTIE LANGE DELFT 50 MIDDELBURG v 01180-13221 praktijkboek voor motorrijles Er ligt een kostelijk prakti|kboekje voor u klaar dat uw lessen stap voor stap ondersteunt Vraag er uw rijschool om! 93e JAARGANG NUMMER 49 8 DECEMBER 1993 Duinkoe in plaats van struweel (door Ad Hanneman) De duinvalleien in Oranjezon bij Vrouwenpolder zijn daar voorbeelden van. Met wat technische ingrepen en gra zende koeien zou het arme dichtgegroeide landschap weer wat meer van zijn oor sprong terug kunnen krijgen. En omdat de beheerders van biologisch-dynamische boer derij Ter Linde nabij Oostka- pelle (voorheen Loverendale) stomtoevallig enorm graag wilden innoveren door een poot slachtvee aan het bedrijf toe te voegen, was het con tract met gesloten beurzen tussen Ter Linde en de na tuurbeheerders snel gesloten. Sinds kort wordt de wande laar in het unieke gebied zo af en toe verrast door een kudde grazende koeien. Reden voor een speurtocht, samen met Marieke Schuitema van Ter Linde en terreinbeheerder Ge rard Wösten die op de loon lijst staat van Delta Nutsbedrijven, de toezicht houder op het waterwin gebied. Als de ruim twee uur speuren naar de limousin-koeien aan de ene kant of de pinken van Ter Lin de aan de andere kant van het Oplage: 24.600. Gratis huis-aan-huis op geheel Walcheren in combinatie met de Vlissinger. Totale oplage: 49.000. Uitgave: Provinciale Zeeuwse Courant b.v. Administratie: PZC Oost-Souburgseweg 10, postbus 18, 4380 AA Vlissingen. Advertentieverkoop: L.F. Kuijs, tel. 01180-27524. Redactie: Ad Hanneman, 01180-81171 en Liesbet Mallekoote (ai), 01180-81170. Redactie-adres: Postbus 5017, 4330 KA Middelburg Faxnr. 01180-81215 Bezorging: 01184-84215. Druk: Vmk-Rotadruk b.v.. postbus 36. 4570 AA Axel Druktechniek: offsetrotatie. Sluitingstijd: advertenties vrijdag PZC, Markt 51, 17.00 uur, Postbus 5017, 4330 KA Middelburg, tel. 01180-81000 Oost-Souburgseweg 10. 17.00 uur. Postbus 18, 4380 AA Vlissingen, tel. 01184-84000. De Faam en De Vlissinger maken deel uit van de Zeeland Combinatie huis-aan- huisbladen in Zeeland. Totale oplage: 170.025. De duinkoe, een nieuw fenomeen in het landschap. t natuurgebied niets opleveren, wordt besloten tot een herhaling. De 'duinkoe' zoals die in de toe komst in de schappen van de scharrelslager of de boerderijwin kel in Oostkapelle commercieel gaat heten, moet toch even ge zien worden. Onderweg bij de eerste rit vertelt Gerard Wösten over zijn gebied. Schoten verraden dat jagers be zig zijn. Voor het kerstmaal? Niet op de eerste plaats dus. „We noemen dat beheersjacht", meldt de terreinbeheerder en hij maakt duidelijk dat het ongenuanceerde denken over de jacht hem irri teert. Ook jagers helpen de na tuur een beetje. Als er van een bepaald diersoort te veel is, kan dat funest zijn. Met zijn jeep stuurt hij behendig een steile heuvel op. Niks geen koeien. Het waterwinnen in Oranjezon is dus geen hoofdzaak meer, maar wel soms noodzaak. „Het meeste water komt uit Brabant. Alleen 's zomers, als er toeristen zijn, wordt meer water uit dit ge bied gehaald". En dan blijkt juist die waterwinning de angel te zijn geweest in het gezonde vlees van de duinen. Want: „In natuur lijke situaties, dus zonder dat mensen er mee bezig zijn, heeft het grondwater veel meer invloed op de duinen. Door het wegpom pen verschraalt de bodem en krij gen planten zoals vogelkers en bomen veel meer kans om te groeien. Dankzij de begrazing door herten en koeien worden die boomachtigen verdrongen en krijgen duizend gulden kruid en orchideeën weer een kans". Maar die begrazing, zo blijkt, is fase twee. Op de eerste plaats heeft de beheerder de natuur weer proberen te herstellen. Sommige kanalen die door de duinen liepen om Walcheren aan drinkwater te helpen, zijn dicht gegooid. Het ziet er op die plaat sen weer bijna net uit als de veel besproken, bedichte en anders beschreven duinvalleien van wel eer. Voor de omgeving kenmer kende planten, kruiden en bloe men moeten er een kans krijgen. Ook andere dichtgegroeide duin laagtes zijn ontmanteld. „Voor heen waren die valleien verruigd en dichtgelopen met struweel of het waren de winkanalen voor Volgende week verschijnt het boek 'Osttruppen in westelijk Ne derland: Sovjetmilitairen en Pan- jepaardjes in Zeeland, 1943-1944' van de Middelburger Hans Houterman. Het boek gaat over de Russische militairen die zijn toegetreden tot het Duitse le ger. Ook de Russen die op Wal cheren waren gelegerd, komen in de publikatie ruim aan bod. Toen de Duitse troepen in de laat ste wereldoorlog Rusland aanvie len, zagen veel militairen van de door Rusland geannexeerde ge bieden hun kans schoon om zich tegen het communisme te keren en liepen over naar de vijand. Bin nen het Duitse leger zijn toen speciale eenheden gevormd, de zogenaamde 'Osttruppen'. Aan de hand van verschillende soor ten bronnen geeft Hans Houter man een gevarieerd beeld van het reilen en zeilen van de Sovjet militairen. Originele Duitse docu menten, Russische dagboeken, berichten van de Geheime Dienst Nederland en overleveringen van lokale bevolking zijn tot een ge degen verhaal samengebracht. Zoals de schrijver in de verant woording zelf al aangeeft, is er maar weinig fotomateriaal van de Russen in Zeeland. De authentie ke foto's van Osttruppen elders in Europa compenseren dit ech ter, zodat het boek ook in beeld een goede indruk geeft van het dagelijks leven van de militairen. Houterman besteedt in zijn boek ruime aandacht aan de op Wal cheren gelegerde Osttruppen. Ongeveer een half jaar was een bataljon Russen ingezet voor de Dansende Russische militairen. kustverdediging aan de noordzij de van het eiland. Het dagboek van de Russische militair N. Rebi- koff heeft de auteur vertaald en integraal afgedrukt in het boek. Rebikoff was van januari tot au gustus op Walcheren gestatio neerd. Ook de 'panjepaardjes' die de Russen bij zich hadden, wor den in het boek besproken. Deze Oosteuropeese paarden -iets gro ter dan een pony- werden ge bruikt voor het vervoer van onder meer voedsel en bouwmateria len. Het 56 pagina's tellende 'Ost truppen in westelijk Nederland: Sovjetmilitairen en Panjepaardjes in Zeeland, 1943-1944' is vanaf volgende week verkrijgbaar in de boekhandel. Prijs: f 24,95. het drinkwater", verklaart Wösten. Hij weet zeker dat het zaad in de lucht weer voor de no dige unieke beplanting zal zorgen. Marieke Schuitema wordt wat onrustig als de koeien nog steeds niet zijn gevonden. „De limousins zijn niet zo mak als de pinken aan de andere kant. Die zijn geboren op onze boerderij en zoeken con tact met mensen. We willen juist dat ze makker worden. Op gege ven moment moeten ze namelijk vervoerd worden. Of naar de an dere kant of naar de boerderij om ze te mesten voor de slacht". Na twee uur wordt de zoektocht gestaakt. Er is voor allen meer werk aan de winkel. Dat de 'Loverendale-koeien' in het duingebied een kans krijgen heeft - zo blijkt - er toch iets mee te maken dat het hemd nader is dan de rok. Immers, natuurlijk boeren van Marieke Schuitema en haar collega's op Ter Linde als ook de 'terug naar de natuur- slogan van Wösten en zijn werk gever liggen in eikaars verlengde. „De enige voorwaarde", zo ver klaart Schuitema een paar dagen later bij de meer succesvolle zoektocht als de limousins niet alleen makkelijk te vinden maar ook te benaderen zijn, „was dat het zogende koeien moeten zijn. Dat is voor de natuurbeleving van de wandelaars. Het is uiteraard veel leuker om een koe met een drinkend kalf te zien. We hadden al een goede relatie met Gerard. Vandaar dat de overeenkomst snel getekend was. We haalden er hooi dat uit de duinen was gehaald". Voor Ter Linde was het aanbod van Wösten een uitkomst. „We hebben al zo weinig land om te gebruiken. Vandaar dat we de beslissing om slachtvee aan onze veestapel toe te voegen maar bleven uitstellen. Feitelijk hebben we er nu riante landerijen bij. De ruwe stoffen zijn bovendien uit stekend voer. De dieren leven er prima en hebben er profijt van. Van de natuurlijke naam die we nu hebben kunnen we verder profiteren". Niet alle koeien beantwoorden de lokroep van Marieke Schuitema. Eén is bereid om uit haar hand aardappels te eten en een paar andere runderen hebben de moed om haar - weliswaar met de nodige twijfels - tot een paar meter te benaderen. De stier en vier koeien met kroost blijven vei lig op afstand. De boerin is duide lijk in hoera-stemming. „Ze worden toch makker. Ik kom hier vaak en dat werpt z'n vruchten af. Overigens leer ik hier meer over het natuurlijke gedrag van koeien dan ik ooit op de land bouwschool heb geleerd". Li mousins - zo blijkt vervolgens uit haar verhaal - zijn heel natuurlijke koeien. Ze geven een heel licht kalfje zodat de geboortes als re gel heel simpel verlopen. „Dit in tegenstelling tot andere koeien zoals de dikbil, waar de kalfjes met een keizersnee moeten wor den gehaald". Schuitema en haar collega's ver wachten overigens veel van hun nieuwe produkt. „Het is de be doeling dat scharrelslager Muil wijk in Vlissingen ze gaat slachten en selecteren. Het duurt nog ongeveer een jaar voordat we dat rond hebben. Nu verko pen we hier vlees van koeien uit de melkerij. De mensen vinden die al lekker, terwijl het eigenlijk uitschot is. Als ik zie hoe prima de limousins erbij lopen, dan heb ik er alle vertrouwen in dat ze pri ma vlees geven. Dat komt onder meer omdat ze natuurlijk groeien, dat betekent veel langzamer dan de beesten in de bio-industrie. Maar voordat het zover is moe ten we nog een jaartje gaan. Het is logisch dat de slager constante kwaliteit wil. Enfin. De toekomst zal het leren...". Spec, voor slechtzittende gebitten en ingevallen gezichten REPARATIES: klaar terwijl U wacht! Informatie GRATIS Tel. afspraken 01184-14533 HOBEINSTRAAT 52 - VLISSINGEN Toen ik voor het eerst een dia lectkaart zag van de Lage Lan den, was Zeeland ingekleurd met de zelfde kleur als de Belgische provincie West-Vlaanderen. Met het Westvlaams is het Zeeuws, en zeker het Walchers, het meest verwant. Wie in Brugge of in de omstreken van de Kemmelberg mensen spreekt, hoort bijna plat Walchers. Bewoners van de Vlaamse kuststreken en zand gronden zijn sinds de vroege mid deleeuwen naar het min of meer lege Zeeland getrokken, in het voetspoor van de (West-)Vlaam- se kloosters die inpolderingen verrichtten. Na de Tachtigjarige oorlog was er veel minder con tact, behalve met Zeeuws- Vlaanderen, zodat het Zeeuws van boven de Westerschelde een zich zelfstandig ontwikkelende vorm van Vlaams werd, met Hol landse invloeden via de schrijftaal. Kennis van het Westvlaams helpt dan ook bij het begrijpen van het Zeeuws. Zo hoorde ik eens in een radio-uitzending van de BRT dat 'flesse' aan een deel van de Vlaamse kust onder andere bete kent: een duinpan waar af en toe water in staat, water dat na ver loop van tijd wegzakt (ook een fles kan vol of half vol of leeg zijn). Zou hier de oorsprong lig gen van de naam Vlissingen, waar al zo veel naar geraden is (denk aan de fles op het stads wapen) Bezwaarlijk is echter, dat de duinen bij Vlissingen van recente datum zijn. In de middel eeuwen reikten de duinen van Westkapelle tot aan Dishoek, dat oorspronkelijk Dijkshoek heette. Daar begon de dijk die verder naar Vlissingen liep. Jan Zwemer De Rouaanse Kaai in Middelburg, 5 december 1940. Foto: Zeeuws Documentatiecentrum Middelburg. Commissaris der Koningin in Zee land W. van Gelder opent don derdag 9 december om half vier de tentoonstelling 'Fotografie Geschiedenis Beeldvorming. Ne derland en de Tweede Wereldoor log', in de expositieruimte van de Zeeuwse Bibliotheek in Middel burg. De tentoonstelling is tot stand gekomen onder auspiciën van het Rijksinstituut voor Oor logsdocumentatie. De tentoonstelling is het resul taat van onderzoek naar ver scheidene facetten van de fotografie tijdens de bezetting. Met behulp van het medium foto grafie is gepoogd een nuancering aan te brengen in het beeld van bezet Nederland. De fotografie in de jaren 1940-1945 wordt belicht aan de hand van de persfotogra fie, amateurfotografie, illegale fo tografie en vakfotografie. Een aparte plaats is ingeruimd voor de kleurenfotografie. Behalve kenmerkende oorlogsomstandig heden fotografeerden zowel be roeps als amateurs ook alledaagse zaken. Vooral onbekende en visueel ver rassende foto's, afkomstig uit di verse archiefinstellingen, worden gepresenteerd. In het oorlogsar chief in Brussel zijn tot nog toe onopgemerkt gebleven kleuren dia's van Nederland in de meida gen van 1940 boven water gekomen. Op de tentoonstelling zullen voor het eerst afdrukken uit deze opmerkelijke collectie te zien zijn. Naast de algemene tentoonstel ling worden zo'n dertig foto's ge toond over de oorlog op Walcheren. Deze foto's vormen een klein gedeelte uit een schen king van ruim driehonderd nega tieven die het Zeeuws Documentatiecentrum enkele ja ren geleden heeft ontvangen. De foto's tonen de verwoestingen, de inundatie, afvoer krijgsgevan genen en het bevrijdingsfeest. Een grote montagefoto geeft een beeld van de verwoestingen ten gevolge van het bombardement op 17 mei 1940 op Middelburg. Vanaf de Lange Jan beziet de kij ker de halve binnenstad, van het stadhuis tot aan de Nieuwstraat. Oudere Middelburgers herkennen de vroegere Wal, de Ka poenstraat, de Stroopoort en de Oude Kerkstraat die op de Se- geersstraat uitkwam. De tentoonstelling is te bezoeken tijdens openingstijden van de bi bliotheek, van 9 december tot en met 15 januari. LANGE VIELE 2 MIDDELBURG

Krantenbank Zeeland

de Faam | 1993 | | pagina 1