rijles MOTORRIJLES? s Leider landingen bij Westkapelle overleden X PAK EENS GOED UIT De Walcherse politie heeft agrariërs de ge legenheid gegeven om hun verboden gif in te leveren. In december komt de AID op huiszoeking. Vlissingse ouderen tonen hun leven in een musical. Onder de titel Herfst laten ze een verzameling Nederlandse liedjes de revu passeren in een ode aan de stichting Majo raat, een ondersteuningsproject voor 55 plussers. Capella St. Petersburg, een oud Russisch koor, treedt ook op in Zeeland. Goes en Vlissingen zijn de plaatsen waar de Russen te gast zijn. Leer, rubber, india- nenlook, tattoo en nog veel meer moe ten in café Carrousel in Middelburg tijdens een show de titel 'gewaagd' opleve ren. In ieder geval zijn alle ingrediënten er voor in huis, be looft de organisatie van de (mode)show. Met Den Boer Verkeersleermiddelen bent u beter af! Volgende week verschijnt het vijfde boek van schrijver/publicist Hans Sakkers uit Koudekerke. Het 256 pagina's tellende werk gaat over de Duitse veldmaarschalk Rommel als bevelhebber van Heeresgruppe B. Rommel maakte naam als aanvoerder van de Duitse troepen in Afrika. Vanaf november 1943 was hij belast met het bevel over de troepen die waren ingezet aan de Atlanti kwall; de verdedigingslinie langs de kust van Dene marken tot de Frans-Spaanse grens. In die hoedanigheid maakte hij veel inspectiereizen langs de Atlantikwall die ook door Zeeland liep. Zijn be langrijkste wijzigingen in het verdedigingsconcept waren de plaatsing van strandversperringen en het inunderen van het achterland. PZC WEEKBLADEN Rommelasperges AANLEG TRANSPORTWATERLEIDING LEGT BODEMGESCHIEDENIS WALCHEREN BLOOT Boze tongen Beeldend taalgebruik „Een transportwaterleiding heet het officieel". Kraanmachinist Kees Melis knikt nog eens om z'n woorden te benadrukken en rolt een sjekje. „Kom in de kraan. Zoveel belangstelling zijn we niet gewend, al zitten we onder de rook van Middelburg. Ik zal het je vertellen wat we hier aan het doen zijn". I Kado's in iedere prijsklasse SERVICE KWALITEIT GARANTIE LANGE DELFT 50 MIDDELBURG v 01180-13221 In Engeland is op 88-jarige leeftijd de vroegere generaal- majoor James L. Moulton overleden. Moulton speelde als commandant van 48 Royal Marines Commando een belangrij ke rol bij de bevrijding van Walcheren. Op 1 november 1944 had hij de leiding van de als 'Infatuate II' aangeduide operatie: de aanval vanuit zee op Westkapelle. Maanden eerder was Moulton ook commandant van een golf aanvallers op het strand van Normandië. In zijn boek 'de slag om Antwerpen' beschrijft Moulton ook de landing in Westkapelle, een strijd die de vierde Commando Bri gade behorende eenheden van 41, 47 en 48 Royal Marines Commando 103 man aan gesneuvelden kostte. Er waren 425 gewonden en 68 vermisten die later bij de aanval bleken te-zijn omgekomen. Bij de ondersteunende eenheden van de lan- dingsboten vielen er 192 doden en waren er 126 gewonden. In de beschrijving van de schermutselingen in Westkapelle staat Moulton onder meer stil bij het merkwaardige incident rond het innemen van de vuurtoren. Er kwamen schoten van de punt van de vierkante, hoge toren. Toen een vernietigings- groep de voet ervan bereikte om daar springladingen onder de deur aan te brengen werden er granaten op hen geworpen. Daarop openden de aanvallers met machinegeweren en een tank het vuur op de Duitsers die zich boven in de toren hadden verschanst. Maar het probleem bleef overeind: hoe kwam men de nauwe wenteltrap op. 'Bluf leek het beste antwoord' meldt Moulton in zijn boek. De kapitein van de troep die tot taak had om de toren in te nemen nam een Duits sprekende commando in de arm om in de Duitse taal naar de soldaten boven in de toren te kunnen schreeuwen dat ze zich over moesten geven. I\la een tijdje kwamen er twee man naar beneden. De kapitein nam een van hen ter bescherming tegen booby-traps mee naar boven en aanvaardde daar de overgave van wat een Duitse artillerie-observatiepost bleek te zijn. Moulton was tot voor enkele jaren nog regelmatig bij herden kingen van de bevrijding van Walcheren. In kringen van oud strijders werd hij nog steeds op handen gedragen en ook op Walcheren ontmoette Moulton veel sympathie. 93e JAARGANG NUMMER 48 1 DECEMBER 1993 praktijkboek voor motorrijles jan baslmck Er ligt een kostelijk praktijkboekje voor u klaar dat uw lessen stap voor stap ondersteunt Vraag er uw rijschool om! Hans Sakkers volgt Rommel! op reis langs Atlantikwall In het dagelijkse leven is Hans Sakkers verpleegkundige in de zwakzinnigenzorg. Het boek 'Ge neral Feldmarschall Rommel; op perbevelhebber van Heeresgruppe B bij de voorberei ding van de verdediging van West-Europa, 5 november 1943 tot 6 juni 1944' is zijn vijfde pu- blikatie. Het is geschreven als een dagboek in woord en beeld, ge bruik makend van de originele documenten. Zo'n anderhalf jaar geleden begon Sakkers met het onderzoek naar de veldmaar schalk. Het is niet zo zeer de per soon die Sakkers boeit maar meer de reizen die hij maakte. Sakkers: „Grote delen van de At lantikwall heb ik zelf bezocht. Bij het lezen van de verslagen van Rommels' inspecties kwam ik veel plaatsen tegen waar ik zelf ook ben geweest". De vondst van vele foto's in archieven wa ren voor Sakkers doorslaggevend om het boek te gaan schrijven. „Rommel vergezelde zich bij al z'n reizen van oorlogsfotografen. Die foto's zijn bijna allemaal be waard gebleven. De combinatie van de tekst en de afbeeldingen vormen naar mijn inzien een uniek geheel". Over de Duitse veldmaarschalk - die zowel door vriend als vijand als een grote krijgsheer wordt gezien - is veel geschreven. De meeste boeken ED© IMaaa Oplage: 24.600. Gratis huis-aan-huis op geheel Walcheren in combinatie met de Vlissinger. Totale oplage: 49.000. Uitgave: Provinciale Zeeuwse Courant b.v. Administratie: PZC Oost-Souburgseweg 10, postbus 18, 4380 AA Vlissingen. Advertentieverkoop: L.F. Kuijs, tel. 01180-27524. Redactie: Ad Hanneman, 01180-81171 en Liesbet Mallekoote (ai). 01180-81170. Redactie-adres: Postbus 5017, 4330 KA Middelburg Faxnr. 01180-81215 Bezorging: 01184-84215. Druk: Vink-Rotadruk b.v., postbus 36, 4570 AA Axel. Druktechniek: offsetrotatie. Sluitingstijd: advertenties vrijdag PZC, Markt 51, 17.00 uur, Postbus 5017, 4330 KA Middelburg, tel. 01180-81000 Oost-Souburgseweg 10, 17.00 uur. Postbus 18, 4380 AA Vlissingen, tel. 01184-84000. De Faam en De Vlissinger maken deel uit van de Zeeland Combinatie huis-aan- huisbladen in Zeeland. Totale oplage: 170.025. behandelen echter de periode dat hij bevelhebber van het Afrika- korps was. Veldmaarschalk Rommel bracht belangrijke wijzigingen aan in de manier van verdediging. Hij liet op grote schaal strandversperrin gen plaatsen en in het achterland verschenen palen die het landen van vliegtuigen moesten verhin deren, de zogenaamde Rommel asperges. Sakkers: „Rommel was van mening dat de vijand al op het strand moest worden versla gen. Daarom oefende hij grote druk op de troepen uit om de stranden te bezaaien met ver sperringen die landingsboten moesten uitschakelen". De Duitsers hebben voor dit doel een groot aantal versperringen Schrijver Hans Sakkers: „Ik vind het verwerpelijk dat ik alleen al om de keuze van een onderwerp een etiket opgeplakt krijg". ontworpen die in het boek uitge breid worden behandeld. Het boek van Sakkers stopt op zes ju ni 1944; de dag dat de geallieer den in Normandië landden. Rommel was toen overigens in zijn Duitse woonplaats Herrlingen om de verjaardag van zijn vrouw te vieren. Ook de twee inspecties die Erwin Rommel op Walcheren uitvoerde komen in het boek aan bod. In januari en april 1944 be zocht de veldmaarschalk het eiland Walcheren. Hij inspecteer de ondermeer de kustbatterijen bij Dishoek en Domburg. Het be zoek aan de batterij in Domburg is typerend voor Rommel. Sak kers; „Als Rommel iets niet zinde liet hij dat meteen merken. Het geschut van de batterij in Dom burg was zo verouderd dat Rom mel zei dat ze de kanonnen maar in het dichtsbijzijnde water moesten gooien". De Koudekerkse schrijver wil met zijn publikaties overigens niet de indruk wekken nazi-sympathiën te koesteren. Onlangs beweerden boze tongen in de PZC nog dat Sakkers niet geheel fris zou zijn en dat hij wel erg veel sympathie voor de Duitsers aan de dag zou leggen. Sakkers: „Ik vind het ver werpelijk dat ik alleen al om de keuze van een onderwerp een etiket op geplakt krijg. Als onder zoeker probeer je het allemaal zo objectief mogelijk te beschrijven. Ik doe dat inderdaad aan de hand van Duitse gegevens omdat die kant in de bestaande literatuur zeer onderbelicht is". 'Net een ouwe mestput' optreden en voegde me toe: 'Ik voele me as een schuum- bêêstje in een 'aege Oftewel: als de larve van een Philaenus Spumarius in een ligusterhaag, precies op de juiste plaats dus. Ongeveer honderd jaar eerder deed Albert Venteville tegen Piet Duvekot zijn beklag over smid De Bruine, die hem voor het tarief van een gemet veel méér dan een gemet tarwe had laten snij den. De Bruine kon nogal vrome bewoordingen gebruiken, ook om zijn zin te krijgen, en daar kon smidsknecht Venteville niet te gen op. 'Ie leurt mee Onzen Lie ven 'Eer as een jood mee jassen' zei hij tegen Duvekot. Een jood betekent hier rondreizend koop man, dus iemand die zijn waren vlot weet aan te prijzen. Jan Zwemer i In dialecten hebben vergelijkin gen de functie om de dingen pre cies uit te drukken zoals ze volgens de dialectspreker het best de werkelijkheid benaderen. Zo iemand gaat creatief met zijn taal om: een dialect is per defini tie levende taal die altijd weer aangevuld wordt. Vaak is het beeld dat gebruikt wordt concre ter, tastbaarder dan hetgene dat men bedoelt, en op die manier wordt dat laatste beter op een ander overgedragen. Uitdrukkin gen met 'as' (als) komen in dat verband veel voor. Mijn broer ge noot bij voorbeeld eens van de goede sfeer bij een muziek- Melis is er van het begin bij ge weest, in september, bij de aan leg van het laatste traject van de drinkwaterleiding van Ossen- drecht naar Sint Laurens. „Zuid- Beveland is vorig jaar al door een andere aannemer gelegd. Wij be gonnen hier bij Brigdamme, ter wijl een andere ploeg met de modernste technische hulpmid delen de verbinding tussen Ar- nestein en de westkant van 't kanaal voor elkaar maakte". Het gaat, doceert de machinist, om het leggen van een vijftig centi meter dikke buis naar Brigdamme waar die aansluit op het vertakte drinkwaternet van Walcheren. De capaciteit moest aangepast wor den aan het gestegen waterver bruik en de 'transportwaterleiding' die daar voor zorgt, moet 1.70 meter be neden het maaiveld aangebracht worden en bovendien op minstens een meter onderdoor de bodems van kanalen, water gangen en sloten heen lopen. Modderen dus, bij tijd en wijle. „Tegenwoordig kunnen ze veel: een 'gestuurde boring' is een fan tastisch staaltje van vernuft. Dat was hier twee keer nodig, onder het kanaal door en nog eens on derdoor de spoorlijn en het Arne- kanaal tegelijk. Zo'n boor verdwijnt de grond in en komt 600 meter verder weer boven. Op z'n diepste punt is'ie dan 17 meter diep geweest en in dat boorgat worden de buizen aange bracht". Zelf heeft hij met traditionele middelen geholpen aan de 'over steek' van de brede Veerse wa- want in feite is het gewoon veen. Er was er één van dertig centime ter dik. Ik pakte er naar en hij viel zó uit elkaar". Ook menselijke activiteit uit late re perioden is niet aan de scherpe blik van de kraandrijver ontgaan. Overblijfselen van moernering: het in de middeleeuwen gebrui kelijke winnen van veen voor brandstof of voor zoutwinning. „Heel duidelijk was dat op be paalde plekken vlak tegen Mid delburg. Vooral aan de noordkant van de Geersesweg. Dan zie je in de sleuf ineens een rechte lijn op de plek waar ze toen begonnen zijn het veen af te graven. Het valt direkt op, als je er tenminste oog voor hebt, dat dat niet na tuurlijk is. Wat er voor het veen in de plaats gekomen is, is waar schijnlijk een mengsel van boven grond en klei. Het zou me trouwens niet verwonderen als de uitgegraven turf over de Veer se Watergang afgevoerd is. De middeleeuwen zijn dichterbij dan je zou denken". Hij zucht. Nog een sigaret? Nee. De machine moet gestart, de col lega's komen uit de keet. „Je komt wel op de weg he Trap geen natte voeten". tergang. Twee damwanden worden geslagen met drie meter tussenruimte en daarin laten de kranen keurig netjes de buizen van de leiding zakken. „Dan re den we over de watergang op een pontonbrug vlak naast de sleuf tussen de damwanden. Dat heeft geen problemen gegeven, zoiets zijn we gewend". Wat wel problemen gaf, was de samenstelling van de bodem. Als hij aan dat deel van zijn verhaal begint, komt kraanmachinist Kees Melis echt op dreef. Als Walcherse boerenzoon heeft hij altijd al belangstelling gehad voor de geschiedenis van de bodem van het eiland. Wie graaft, zoals hij, kan daar details van leren kennen die anderen nooit zullen zien. „Kijk, we zijn bij Brigdamme be gonnen. Dat ligt op een oude kreekrug. Zand is daar de onder grond, daar schoten we flink op. Maar meer naar het Oosten zit je ineens bijna een meter lager in een veengebied. Dat betekende een oponthoud waar niet 'mee gerekend was. Onder de koren- grond teelaarde), de zware klei en het veen zit daar op anderhal ve meter diepte een laag 'spier'. Spier is een los mengsel van zand en klei, daar zit geen draag kracht in. Een soort soep dat tus sen twee vaste lagen zit. Het was net of heel de wereld leeg liep. De sleuf die je gegraven hebt loopt vanuit de zijkant helemaal vol met spier, en dat blijft lopen. Op den duur zou het veen, de laag bóven de spier, er ook in donderen. Nadat we een aantal dagen gemarteld hadden, is dat opgelost door het leggen van een diep-drain met een pomp. Dan bleef de grond droog en konden we redelijk voortmaken". De spier, waarschijnlijk bezinksel uit de tijd dat het Oosten van Walcheren nog een soort 'Wad denzee' was, is niet het enige in teressante dat de werklui tegengekomen zijn. Het veen, overblijfsel van begroeiing uit oude tijden, is in heel verschillen de diktes onder de kleilaag aan wezig, weet de machinist. „Het is net een ouwe mestput. Je ziet van alles, tot hele boomstammen toe. De vorm van boomstammen, LJ 0= 1 T i Kees Melis.

Krantenbank Zeeland

de Faam | 1993 | | pagina 1