-10% Schelpencadeautjes van het Zeeuwse strand MOTORRIJLES? J.P.A. Rossël tandprotheticus Gepast tweede kerst in circus met wereldacts RADIO ATLANTIS DOOD EN ROUW NOG STEEDS TABOE Het ritme ven PRIJS VERLAGING t/m 31-12-1992 wegens koersdaling Benut deze kans! NIEUWE KUNSTGEBITTEN PZC WEEKBLADEN leder mens krijgt in zijn leven te maken met afscheid nemen. Niet alleen door de dood, maar soms ook door echtscheiding of het vertrek van een dierbare plek, waar men vaak zijn hele leven al heeft gewoond. Dat afscheid betekent verdriet en meestal ook een periode van rouw. Waarom is die rouwperiode zo belangrijk en wat kunnen wij zelf doen aan de verwerking van dat verdriet. Een gesprek met drie deskundigen die beroepsmatig te maken hebben met de meest ingrijpende vorm van afscheid: de dood. Huib en Albertje Jobse, begrafenis ondernemers in Vlissingen en Myriam Du- castel, cususleidster stervens- en rouwbe geleiding van de Volkshogeschool Zeeland, weten uit ervaring hoe belangrijk het is ver driet niet weg te stoppen en tijd te nemen voor een goed afscheid. Standaarduitvaart Pijn Schaaktoernooi in Koudekerke Zwemmen voor goed doel Valerie Schepers Van de Meliskerkse Elly Texer kwam onlangs bij Can- tecleer een knutselhoekje uit, dat laat zien hoeveel leuke cadeautjes er met Hollandse schelpen te ma ken zijn. Mossels, nonnetjes en kokkels van het Zeeuwse strand tovert zij in haar boekje ondermeer om in vlinders, rupsen of zeer echt lijkende versierin gen voor gebakjes. Maar ook kerst- en paasversierin- gen en leuke beplakte doosjes voor moederdag of een verjaardag komen aan de orde. Elk hoofdstuk is voorzien van een duidelijke beschrijving van mate riaal en werkwijze. De kleurenfoto's helpen knutse lende kinderen en volwassenen goed op weg. Franciscus SERVICE KWALITEIT GARANTIE LANGE DELFT 50 MIDDELBURG 01180-13221 motorrijles piakti|kboek rijbewijs a Er ligt een kostelijk praktijkboekje voor u klaar dat uw lessen stap voor stap ondersteunt Vraag er uw rijschool om! Met Pen Boer Verkeersleermiddelen bent u beter af! FOTO AN DA VAN RIET Spec, voor slechtzittende gebitten en ingevallen gezichten REPARATIES: klaar terwijl U wacht! Informatie GRATIS Tel. afspraken 01184-14533 H0BEINSTRAAT 52 VLISSINGEN IFtam Oplage: 24.590. Gratis huis-aan-huis op geheel Walcheren in combinatie met de Vlissinger. Totale oplage: 48.035. Uitgave: Provinciale Zeeuwse Courant bv Administratie: PZC Oost-Souburgseweg 10, postbus 18, 4380 AA Vlissingen. Advertentieverkoop: L.F. Kuijs, tel. 01180-27524. Redactie: Ad Hanneman, 01180-81171 en Marien Kaat, 01180-81170. Redactie-adres: Postbus 5017, 4330 KA Middelburg Faxnr. 01180-81215 Bezorging: 01184-84215. Druk: Vink-Rotadruk b.v., postbus 36. 4570 AA Axel. Druktechniek: offsetrotatie. Sluitingstijd: advertenties vrijdag PZC, Markt 51, 17.00 uur, Postbus 5017, 4330 KA Middelburg, tel. 01180-81000 Oost-Souburgseweg 10, 17.00 uur. Postbus 18, 4380 AA Vlissingen, tel. 01184-84000. De Faam en De Vlissinger maken deel uit van de Zeeland Combinatie huis-aan- huisbladen in Zeeland. Totale oplage: 168.170. „Soms staan de mensen drie minuten na de plechtigheid al weer in de koffiekamer. Ze weten dan totaal geen raad met dit afscheid zegt begra fenisondernemer Huib Jobse spijtig. Samen met zijn vrouw Albertje heeft hij al tien jaar een eigen bedrijf dat op Wal cheren, gemiddeld per week zes tot zeven begrafenissen of crematieplechtigheden verzorgt. Begonnen als grafdelver bij de gemeente Vlissingen, behaalde hij in een jaar via een schriftelijke cursus zijn papieren voor begra fenisondernemer. „Bij die oplei ding leer je uitsluitend de praktische zaken te regelen. Aan emotionele opvang van de ach- terblijvenden wordt geen aan dacht besteed. Terwijl wij de eersten zijn die een dergelijke op vang moeten geven", vertelt Al bertje Jobse, die om haar man adequaat in zijn vak te kunnen bijstaan zelf ook de opleiding volgde. „Wij verbazen ons er vaak over hoe weinig mensen van elkaar weten als het gaat om hun dood en hun uitvaart. Echtparen weten soms van elkaar niet eens of ze begraven of gecremeerd willen worden. Kinderen durven er met hun ouders niet over te praten en voor veel ouderen is de dood nog altijd een taboe. Vakantieplannen worden tot in details uitgewerkt, maar zoiets belangrijks als de ei gen uitvaart blijft onbesproken. En achteraf is dat vaak heel ver drietig voor de achterblijvenden, want die hebben dan de grootste moeite om een zinvol afscheid voor te bereiden. Terwijl het juist zo belangrijk is dat de familie een eigen inbreng heeft bij de plech tigheid: zelf de muziek uitzoekt, een toespraakje voorbereidt, een gebed inlast of een gedicht voor leest. Het ergste wat ons kan overkomen is dat de achterblij venden niets zelf weten te verzin nen. 'Doe maar wat Jobse', zeggen ze dan, maar wij verko pen geen standaarduitvaart", be nadrukt het echtpaar Jobse. „Alles is maatwerk. Al wil men een speeldoosje laten spelen of een mars. In principe kan het alle maal, zolang het maar binnen de wet valt. Als een familie dan echt met helemaal niets komt aandra gen, is dat eigenlijk heel triest en vaak zie ik dat men na de plech tigheid achterblijft met schuldge voelens en wroeging". Rouwverwerking begint op het Voor de 23e keer wordt zater dag 19 december het kerst toernooi van de Schaakver eniging Koudekerke gespeeld. Clubschakers en thuisscha- kers binden de strijd aan Hotel Walcheren in Middelburg. De jeugd wordt opgesplitst in twee groepen. Eén met C- en B-spelers en één met E-en D- spelers. Per groep wordt een competi tie Zwitsers geschaakt. De fi nales worden beslist volgens het Parijse systeem. In een aantal vlugge zetten moet de tegenstander mat worden ge zet. De twee winnaars nemen een beker mee naar huis. De senioren schaken in groepen van vier. Zij worden naar speelsterkte in gedeeld. Audi heeft de reeks topmodellen uitgebreid. De 80 Avont S2 (fo to) is er bij gekomen. Deze auto profiteert van de aangepaste techniek die we ook in de Coupé S2 tegenkomen. In onze Auto krant Extra meer aandacht voor deze nieuweling aan de Audi- stam. Verder in de Autokrar.c de schijnwerper op de Peugeot 106 en in Vrouw Auto wordt een droomprins beproefd in de vorm van een heel mooie BMW. In deze inlage van deze krant een berg meer informatie, ook lokaal nieuws. Heinkenszand neemt het bluesfestival over van Ove- zande. Ensembles van inter nationale snit komen deze week naar Zuid-Beveland om de Zeeuwse blueslief hebbers te vergasten op topmuziek. De Cotton Club neemt gepast afscheid van 1992 met de legendarische Ame- rikaanse groep The Platters. Voor alleenstaanden is er een reis- en contactgids uit gekomen zodat ze het niet meer alleen hoeven te be kokstoven. Sint en Piet hebben afge lopen weekeinde op talrijke plaatsen prijswinnaars aan hun prijs geholpen. 92e JAARGANG NUMMER 50 9 DECEMBER 1992 De kunst afscheid nemen van het In het Sportfondsenbad Vlissin gen wordt dinsdag 22 december voor een goed doel gezwpmmen. Deelnemers van de actie moeten in T-shirt 250 meter baantjes trekken door het water. Het 'T-shirt zwemmen voor een goed doel' is een onderdeel van de Zwemfan-campagne. De deel nemers moeten een Zwemfam-T- shirt van f 15,- bij elkaar sponso ren. Een kwart van dat bedrag is bestemd voor een goed doel dat de organisatoren nog geheim wil len houden. De zwemmers krij gen uit handen van de kerstman een herinneringsmedaille. Het Vlissingse zwembad bijt samen met het zwembad in Drachten de spits af in deze actie. In samenwerking met Carlier hebben de Midden-Zeeuwse huis-aan-huis-bladen De Faam, De Vlissinger en De Bevelander voor tweede kerstdag weer een aardige trip in petto. Onder het motto topkwaliteit en met duur wordeinde lezers van die bladen naar Rotterdam vervoerd om in Ahoy gepast te genieten van we- reldacts. Elders in dit blad vindt u meer informatie. experimenteerde ik al gauw ook met schelpen. Van het een kwam het ander en nu houd ik overal le zingen aan de hand van mijn schelpenboekjes. Er verliep overi gens wel twee jaar vanaf het eer- lijk over te praten krijgt het verlies een eigen plek in het bestaan". De dood lijkt steeds verder weg te geraken uit het dagelijks leven. Alleen via de televisie worden wij er nog mee geconfronteerd. In het begin van deze eeuw was het sterven altijd dicht bij huis. leder een verloor een broertje of zusje in zijn familie. De mensen werden minder oud en de dood had nog een gezicht. Toch zijn er ook nu steeds meer jonge slachtoffers op de weg en door ziektes als aids en kanker komen wij soms al vroeg in contact met overlijden en rouw. We verleerden echter er natuurlijk mee om te gaan. „Wij beginnen de cursus altijd met de eigen verlieservaringen. Je kunt pas iemand helpen als je je eigen pijn herinnert en je die zelf hebt leren verwoorden, leder een wordt geconfronteerd met verlies en afscheid. Ook na een scheiding, een zware operatie of een verhuizing", zegt Ducastel. In haar eigen familiekring maakte ze een zelfmoord mee. „Daarna volgt altijd een periode van rouw, waarin je moet leren met hele diepgaande emoties om te gaan en vooral je gevoelens te uiten. De westerse mens heeft de nei ging veel weg te drukken en zich zelf geen goed afscheid te gunnen. Dan kunnen schuldge voelens en verwijten nog na jaren de kop opsteken. Het idee dat het verdriet mettertijd minder moet worden is niet juist, want de pijn en het gemis worden juist dieper naarmate het gevoel zich bewuster wordt van het onher roepelijke. Het tegenstrijdige daarbij is dat de omgeving juist vindt dat het nu zo langzamer hand wel 'over' moet zijn. Schuldgevoelens wegredeneren heeft geen zin. Want deze zijn juist een poging om de dood of het verlies een gezicht te geven. Het hoort erbij verdriet te hebben over ruzies die niet zijn bijgelegd of spijt over bekentenissen die nooit zijn gedaan. Het accepteren van de onafheid van het leven is dan een volgende stap in de ver werking. Juist door er herhaalde- De schrijfster bij een huiskamerwand vol schelpenkunstwerkjes. De uitgave is de derde over schel pen van de Zeeuwse onderwijze res in de serie hobbyboekjes van Cantecleer. Binnenkort verschijnt van haar hand een boek voor kin deren over het leven van de heili ge Franciscus van Assisi. Ook daarin maakt zij gebruik van af beeldingen waarin schelpen zijn verwerkt. Een hele wand van haar woonka- mer hangt bezaaid met werkstukjes die allen van schel pen zijn gemaakt. Schelpen die zij zelf vond aan het Zeeuwse strand, niet ver van haar huis. „Ik heb altijd al veel geschilderd en getekend. Meestal met water verf, want dat vind ik het mooist. Bovendien kun je die kleuren goed mengen. Ook op stenen en schelpen is waterverf goed te ge bruiken", vertelt Elly Texer, onder wijzeres en momenteel vakleerkracht handwerken op de basischool van Meliskerke. „In 1983 begon ik op een buiten landse vakantie stenen te be schilderen. Thuis ste contact met de uitgever tot het moment dat het boekje in de boekhandel lag. Als je iets uit wilt geven, moet je wel een lange adem hebben". Door een bezoek aan het Italiaan se Assisi kwamen Elly Texer en haar man in contact met de woonplaats van de heilige Franci scus. Zijn leven en werken maak ten zo'n indruk op haar dat zij besloot zijn levensverhaal speci aal voor kinderen op papier te zetten. Elk van de negentien hoofdstukken wordt voorzien van een eenvoudige aquareltekening waarin ook met schelpen is ge werkt. De dieptewerking die daar vanuit gaat, geeft een heel bij zonder effect. „Omdat Francis cus zo'n natuurmens was vond ik het toepasselijk om ook in dit boek schelpen te gebruiken. Het kinderboek komt volgende zomer uit en de opbrengst gaat geheel naar Vogelasyl De Mikke. Want als je over zo'n man schrijft, die zichzelf alles ontzag, kun je de opbrengst natuurlijk niet aan ei gen pleziertjes besteden", con cludeert Elly Texer. moment van overlijden en daar moeten de mensen de tijd voor nemen en het vooral niet van zich af schuiven. Dat vindt het echt paar Jobse en Myriam Ducastel is het daar helemaal mee eens. Sinds 1986 geeft zij driedaagse cursussen stervens- en rouwbe geleiding aan beroepskrachten en vrijwilligers, die met sterven den en rouwenden te maken heb ben. Haar cursisten zijn ondermeer afkomstig uit pastora le werkgroepen, verpleegkundige kring, UW of Humanitas. Jobse: „De mensen moeten weer leren met elkaar te praten over dit onderwerp. Wie weet wat de an der prettig vindt bij zijn of haar afscheid zal een goede invulling kunnen geven aan die begrafenis- of crematiedag en dat is een eer ste stap op weg naar een bevre digende rouwverwerking. Wat dat betreft kunnen wij veel leren van de Molukkers in onze samen leving. In die gemeenschap kleedt men zelf zijn doden voor de laatste reis en legt ze in de kist. De nacht voor de begrafenis is er een dodenwake in de kerk, waarna de gehele gemeenschap de overledene uitgeleide doet. Men gaat daar zo natuurlijk om met de dode. Daarbij geven ritue len en gebruiken, die bij ons al lang verdwenen zijn, de nabestaanden heel veel steun". Ducastel tenslotte: „Met de dood moet je in je leven stapsgewijs vertrouwd raken door er met el kaar over te praten. Een boekje dat daar uitstekend mee kan hel pen heet 'Gids na een overlijden'. Het is een uitgave van het Lande lijk Steunpunt Rouwbegeleiding en gewoon verkrijgbaar in boek handel en bibliotheek, ledereen zou het moeten lezen voordat de dood aan de deur staat".

Krantenbank Zeeland

de Faam | 1992 | | pagina 1