Zeker niet concurreren met
andere kinderdagverblijven
□MEMO
i//
dat een ander zich aan
de werkverschaffing ergert...'
'We waren een van de eerste
winkels in het Geere- gebied'
Sukkels zijn
voortaan
Starshooters
sssss
de crisisjaren
Foto's, kunst- en
gebruiksvoorwerpen
uit de Antillen
ARBEIDERS, WERKLOZEN EN DE OVERHEID
'De Trouwe Vriend'
ook tropische vissen
Lezers-aanbieding
'Een kist op zolder'
DE 'STAVI-BELHAMEL' CLUB BIJNA VAN START
Bedrijven
Datu/e naarst ntooic meededen een
ócirttenendecuddectië vcnd'cdtik^ j
dasfenzien^festdt'nussciten nopn/èt\
Drvaandezeé^eemerd'cJttih^ en
de cdtamtte van onze decoratieve
Tntieri'euf' ideeën. i
Deel 4
Brandstichtingen
DOOR JAN ZWEMER
Protest
Bemiddeling
Duitse landbouw
Berg
Informatie over
automatisering
binnen de bouw
VAN DE REE BRILMODE VIERT JUBILEUM
Woensdag 23 november 1988
DE FAAM - DE VLISSINGER
Kinderopvang op Walcheren is
nog steeds een probleem. De
bestaande kinderdagverblijven
zitten met een wachtlijst, die
eerder langer dan korter wordt.
Subsidie is moeilijk te krijgen en
het aanvragen kost niet alleen
een berg energie maar ook een
hele lange adem. En dan nog
wordt er vaak aan het kortste
eind getrokken.
Het kinderdagverblijf 'De Stavi-
Belhamel' club is het resultaat
van particulier initiatief. De
ideeën, die leefden bij een uit
zendbureau in Middelburg en
een ex-oprichtster van een kin
derdagverblijf in Biggekerke,
werden gebundeld en samenge
bracht in een stichting. Op 1 de
cember opent deze particuliere
'club' voor babies en peuters
haar deuren aan de Bogardstraat
7 in Middelburg.
'Concurreren met bestaande
kinderdagverblijven is het laat
ste wat wij willen', zegt Bianca
Messercola, die de nieuwe voor
ziening voor de kleintjes opzet in
het grote pand, dat gehuurd kon
worden. 'Het uitzendbureau, dat
ons nu sponsort, merkte dat er
bij werkzoekende vrouwen een
toenemende vraag bestond naar
kinderopvang. Aangezien de be
staande voorzieningen hier ge
heel niet aan kunnen beant
woorden, rijpte steeds meer het
plan zelf iets te gaan opzetten.
Zo ontstond een zelfstandige
stichting, die zonder subsidie,
maar wel met enorme steun van
het Uitzendbureau Stavibel, aan
het werk kon om een particulier
kinderdagverblijf op poten te
zetten. Wij rekenen een vaste
prijs (dus niet afhankelijk van het
inkomen) van zeventien gulden
per dagdeel. Dat is de gemiddel
de prijs die andere dagverblijven
ook rekenen. Aangezien wij een
Bianca Messercola en Manette Koopman temidden van al het nieuwe speelgoed in de
babykamer
stichting zijn, werken wij geheel
niet commercieel zoals elders in
de pers gesuggereerd werd. Wij
mogen zelfs geen winst maken'.
'Natuurlijk is het fantastisch om
een bedrijf achter je te hebben
zoals wij nu hebben. Maar ver
der houden wij ons aan alle
voorschriften en werken uitslui
tend met gediplomeerde krach
ten. De eerste vaste leidster,
Manette Koopman, hebben wij
al in dienst voor veertig uur per
week'.
De komende weken gaat Bianca
Messercoal er hard tegen aan
om bij bedrijven in de regio inte
resse te wekken voor haar nieu
we voorziening. Voor de prijs
van elf en een half duizend gul
den kan elke instelling of bedrijf
een plaats in het kinderdagver
blijf 'huren' voor zijn werk
neemsters.
'Er blijkt duidelijk be
langstelling voor te zijn en met
enige bedrijven ben ik al in on
derhandeling', zegt de initiatief
neemster. 'Ook van de kant van
het uitzendbureau Stavibel, die
zelf ook twee vaste plaatsen re
serveerde, worden bedrijven in
gelicht over de mogelijkheden
van kinderopvang'.
De 'Stavi-Belhamel'club heeft
plaats voor 25 babies en 25
peuters. De kleinsten zijn op de
rustige bovenverdieping onder
gebracht. De rij witte bedjes
wachten daar al op hun gasten.
De tweede groep heeft de be
schikking over verschillende
grote kamers beneden, waar
zelfs een zandbak en 'water
hoek' een plaatsje krijgen. Ook
de tuin zal worden aangepast,
zodat de kleintjes met mooi
weer ook buiten kunnen spelen.
Interieurverzorging Joosse Langstraat 2-4
4341 EE Arnemuiden Telefoon 01182-1273 b.g.g. 1544
BON N/NI ARUBA EN NEDERLANDSE ANTILLEN
VERVOLG PAG.
KORTE INFORMATIE
Schoolfeest - De Vrije School
Zeeland houdt zaterdag 26 no
vember een openbaar school
feest in het schoolgebouw aan
de Middelburgse Willem Aron-
deusstraat. Van 10 tot 12 uur la
ten de leerlingen uit alle klassen
zien hoe ze werken met de
lesstof. De klassen 5, 6 en 7
sluiten het feest af met een
koorzang. Voor de bezoekers is
er koek, koffie en informatie.
Gevonden - In de periode van
1 5 oktober 1988 tot en met 31
oktober 1988, zijn bij de ge
meentepolitie te Middelburg, de
volgende voorwerpen als gevon
den aangegeven: Fietstas, groen
kunstleer; gouden damesscha
kelarmband; boekie Nederlan-
In de jaren '30 werd vaak ge
zegd dat je nog beter arbeider
kon zijn dan kleine boer. Als
arbeider had je nog énige
'vastigheid', een kleine boer
was helemaal overgeleverd
aan het prijsbeloop van de
producten, dat méér dan mi
serabel was. Voor hem kwa
men de steunregelingen laat
op gang. Voor kleine tuinders
bij voorbeeld per één juni
1938 - je moest dan gemid
deld minder dan f 7in de
week aan bedrijfsinkomsten
hebben. Zeven gulden was
geen vetpot, lang niet. Maar
ook de inkomens van vele
steuntrekkende arbeiders be
vonden zich in die koers. Het
meest voorkomende bedrag
was f 7,20 van de Landar-
beidersbond, al dan niet aan
gevuld met kinder- of
brandstoffentoeslag. Lagere
bedragen kwamen ook voor,
vooral waar het gemeente
bestuur behoudend was en
zekere regelingen in de weg
stond. De landarbeidersionen
liepen terug tot f 9,— in de
winter (op Noord-Walcheren)
en f 10,50 in de zomer.
Over 'vetpot' gesproken, aan
vet en andere gewone etens
waren zoals aardappels was
nu juist géén gebrek. De land
bouwprijzen waren immers
tot en met gekelderd. Een ar
beider vertelt: "Vader had al
tijd een varken voor de ver
koop, en dat bracht weinig op.
Toen zei hij tegen de koop
man: kan ik het spek en de
reuzel terugkopen? Dan hield
hij bijna nét zoveel over, want
alleen het vlees had feitelijk
waarde..." De armoede was
anders dan de armoede die de
genen zich herinnerden die de
grote landbouwcrisis van
1880-1895 nog meegemaakt
hadden. "Op Sint-Laurens
had je de oude Vogel, die was
toen al zeventig. Die zei: je
mag niet klagen, mensen,
want ik heb in m'n jeugd nog
koolrapen gegeten, zó ge
kookt en uit het water..."
Nu, aanvankelijk werd er over
dinsdagavond op de voorge
vels der huizen van de wet
houder Castel en het gemeen
teraadslid Wouters carboleum
gesmeerd," meldde de krant.
Beide landbouwers, die niet zo
geliefd waren, waren tijdens
de vorige raadsvergadering
benoemd in de commissie
voor de werkverschaffing
voor de werklozen. Daarbij
had Wouters te berde ge
bracht "...dat een ander zich.
aan de werkverschaffing maar
moet ergeren...". Wel, die er
gernis was blijkbaar we
derzijds.
Of was er sprake van protest
omdat in Veere nog het
extreem-lage winterloon van
f 9,— gold voor de landarbei
ders? De volgende winter
besloten de Veerse boeren in
ieder geval "uit eigener bewe
ging" 7 10,— te geven, net
aan de werkverschaffing uit te
geven. Dat laatste werd dan
weer opgevangen door de
toenemende toetredingen tot
de bonden, zodat méér men
sen voor een steunregeling in
aanmerking kwamen.
Wat de werkgelegenheid op
het Walcherse platteland be
treft, was de crisis beslist niet
beperkt tot de jaren die voor
de boeren het zwartst waren -
die tot en met '34. Integen
deel. Mede door mechanisatie
op de grotere bedrijven steeg
de werkloosheid in de echte
landbouwdorpen zelfs nog na
Sint Laurens, want daar lag
een lijst met werklozen, bijna
allemaal landarbeiders. Die
kon zó iemand uitzoeken. Die
arbeider liet z'n werkgevers
verklaring tekenen door wet
houder Wondergem, en voor
'beroep' had hij ingevuld:
slaaf.
Kwaad was die wethou
der, maar de man zei: Je kunt
kwaad wezen as je wil, mèr 't
is toch waar, er komt er één
die zegt die wil ik hebben, en
ik heb maar te gaan. Dat was
ook zo, want anders kreeg je
geen uitkering."
Aantallen werklozen en verhoudingscijfers Walcherse dorpen (volgens Middeib. arbeids
beurs; uit Midd. Courant).
mrt. '32
juni '34
feb. '38
mrt. '39
Twaalf landbouwdorpen
149
19%
146
16%
338
32%
222
31%
Koudek., Souburg, Ritthem
(fabrieksarb.)
384
49%
342
36%
253
24%
161
23%
Westk., Arnemuiden, Domb.
(weinig landbouw)
247
32%
439
47%
471
44%
325
46%
Alle Walcherse dorpen
780
100%
927
100%
1062
100%
708
100%
als in de omringende dorpen.
De werkloze arbeiders waren
aangewezen op de gemeente
lijke steunregelingen, steun
van hun bond of van de kerk,
en op de gemeentelijke werk
verschaffing. Die werkver
schaffing was enerzijds een
vertrouwde instelling, waar
graag gebruik van gemaakt
werd, anderzijds bood ze
soms zulk overbodig of verve
lend werk, dat er gelanterfant
en gemopperd werd. Later in
de jaren dertig was het aantal
langdurig werklozen zo groot,
dat gemeentes moeite hadden
om zinvol werk te vinden, of
geen zin hadden om veel geld
er een daggeld aan overhiel
den, herinnerde iemand zich.
Zonder vergunning was deze
'jacht' echter verboden.
Naast de werkverschaffing
was de 'arbeidsbemiddeling'
een instelling die de werkloos
heid moest zien te verminde
ren. Nocht de gemeentelijke,
noch de provinciale bemidde
lingspogingen konden op gro
te waardering rekenen: "Die
boer die wou weer een jonge
arbeider in z'n huisje hebben -
dus naar 't gemeentehuis op
Het districtsarbeidsbureau
Zuidwest-Nederland, dat ge
vestigd was in Middelburg, re
gelde elk jaar werkgelegen
heid in de drukke
pootaardappel-oogst in
Zeeuwsch-Vlaanderen. Wal
cherse en Zuid-Bevelandse
werklozen werden dan opge
trommeld om met bussen naar
'den Overkant' gebracht te
worden voor werk. De men
sen van het arbeidsbureau
moesten echter dikwijls te
leurgesteld constateren dat er
ingeschrevenen niet kwamen
opdagen. Soms lieten ze nog
weten 'dan zoeken we hier
wel werk' - maar of dat altijd
zo was? Walcherse arbeiders
waren nu eenmaal niet zo
reislustig.
Ook het initiatief van minister
Slingenberg van december
'36, tewerkstelling van werk
loze landarbeiders in de Duitse
landbouw, vond op Walche
ren niet veel enthousiast na
volging. Ook hier was sprake
van dwang, met name voor
ongetrouwde werklozen. Ze
liepen de kans hun uitkering te
verliezen als ze werk in Duits
land weigerden. Achteraf ge
zien natuurlijk een blunder van
formaat - de Nederlanders
moesten de plaatsen opvullen
van Duitse arbeiders die in de
oorlogsindustrie tewerk
gesteld waren. Maar zelfs de
landarbeidersbonden waren
voorstander: "Dat jonge ke
rels bij moeders pappot blijven
is verkeerd. Met dankbaarheid
moeten de werkkansen wor
den aangegrepen."
Naar die pappot verlangden
vele Zeeuwse arbeiders in
Duitsland al snel terug - om
meer dan één reden. Een flink
aantal van hen kreeg heim
wee, en al in mei '37 deden
geruchten de ronde dat het
eten in Duitsland van slechte
kwaliteit was. Bruin brood van
een slechte soort, slechte
aardappels, suikerpeebladeren
- en bovendien een loon van
f 7,— in de week terwijl het
dubbele of meer beloofd was.
Anderen waren béter terecht
gekomen, en werden goed
verzorgd.
de loonsverlagingen wel niet
hevig gemopperd - de arbei
ders begrepen de positie van
de boeren wel - maar waar de
verlaging stérker werd door
gevoerd dan elders, waar in
een latere fase van de cirsis de
tarwe-steun niet doorbrekend
werd in de arbeiderslonen, of
waar erg neerbuigend gedaan
werd tegenover de werklozen,
werden de verhoudingen toch
aardig vertroebeld. Onder de
eerste categorie vielen de
brandstichtingen en dreigbrief
te Oostkapelle in december
'32, tot de laatste categorie
behoorde waarschijnlijk het
protest dat zich te Veere uitte
in de eerste week van februari
'34. "Onbekenden hebben
'34, zoals de tabel laat zien.
De dijkwerkers van Westka-
pelle, de vissers van Arnemui
den en de ambachtslui van
Domburg waren er echter er
ger aan toe. Voor de arbeiders
van 'De Schelde' was de crisis
duidelijk op z'n hevigst aan
het begin van de jaren dertig.
Zo waren velen voor langere
tijd aangewezen op uitkeren
de instanties en/of op hun ei
gen vindingrijkheid. Er moet
een periode geweest zijn, dat
je overal werklozen met een
spa rond zag lopen, die pro
beerden mollen te vangen. Zo
duur waren de zwarte bont
velletjes toen, dat sommigen
"De gemeente Koudekerke liet nogal wat wegen verbe
teren in de werkverschaffing. Hier graafwerkzaamheden
aan de weg naar Middelburg.
(Foto Zeeuws Documentatiecentrum)
In datzelfde voorjaar van '37
bracht oud-minister Gelissen
een alternatief soort werkver
schaffing ter sprake: kon Ne
derland niet eens een grote,
moderne stad bouwen op de
Veluwe of op de Drentse hei?
Maar zouden de natuurlief
hebbers dat wel leuk vinden,
schreef 'De Zeeuw', die op
het plan inhaakte. Konden de
werklozen niet beter een berg
aanleggen, want die hadden
we nog niet! Eentje van 1800
meter, een bos er op, en de
Amerikaanse toeristen zouden
al staan te dringen om deze
bijzonderheid te bewonderen.
Het liefst in Limburg, meende
'De Zeeuw', daar is het al wat
hoger en "wie weet, of De
fensie in zo'n berg aan de
grens ook niet iets ziet."
Dat was natuurlijk een grap,
maar getuigde misschien wel
van meer realiteitszin dan het
initiatief van Slingenberg.
Tenslotte zouden het inder
daad de Oosterburen worden,
die voor een verminderde
werkloosheid op het platte
land zorgden - door de mobili
satie vanaf 1938. In het jaar
1939 kon de gemiddelde ar
beider terugkijken op een pe
riode, zo niet van vernedering,
dan toch van een ontstellend
gebrek aan mogelijkheden.
Vooral de jongeren hadden
dat laatste als een bittere last
ervaren, al hadden ze dan
geen soep van koolrapen hoe
ven te eten....
ders in Ned. Indië; zilveren ring
met inscriptie; herenhand
schoen, zwart glacée, bankbil
jet; sleutel-etuitje, 2 sleutels;
verlengkabel voor aanhangwa
gen; kinderstep rood; huissleu
tels; padvindersriem met mes;
jaarabonnementskaart
Stadsstreekvervoer; regenbroek
grijs; kinderregenjas; sleutel-etui
met 2 sleutels; speelgoedbeer;
bankbiljet; draagbare radio;
knipportemonnaie, bruin; porte-
monnaie, lichtbruin; dubbele
sleutelring met 3 sleutels en fle-
sopener, bruine handtas; beige
portefeuille, portemonnaie met
sleutels; kinderschoentje, don
kerblauw; sleutelhanger; zilve
ren kinderarmbandje met naam
plaatje.
Dieren: parkiet, blauw; kater,
zwart, 6 mnd.
Op initiatief van de Stichting
voor Surinamers, Antillianen en
Arubanen in Middelburg wor
den in de Openbare Bibliotheek
in Vlissingen zo'n dertig fotopa
nelen en vitrines met gebruiks
voorwerpen neergezet met in
formatie over de Antillen. Ook
werken van Antilliaanse kunste
naars zijn er te zien. Vrijdag 25
november wordt de expositie
geopend.
Naast de expositie in de biblio
theek is er in de hal van het Vlis-
singse stadhuis een ondersteu
nende fototentoonstelling inge
richt. De Vlissingers kunnen
kennis maken met de Antilliaan
se eilanden omdat de meeste
Zeeuwse Antillianen en Aruba
nen in Vlissingen wonen.
Al zo'n veertien scholen hadden
zich vorige week gemeld om de
tentoonstelling groepsgewijs te
bezoeken. Ze worden rondgeleid
door Sticusa uit Amsterdam.
Ook andere groepen kunnen
zich nog aanmelden. De titel van
de expositie is 'Bon nini Neder
landse Antillen' en 'Bon nini
Aruba'. bon nini betekent
'welkom'.
Ook in de bouwwereld is auto
matisering niet meer weg te
denken. Voor bedrijven die aan
het automatiseren zijn of daar
over denken houdt de Kamer
van Koophandel dinsdag 29 no
vember een voorlichtingsmid
dag over automatiseren in het
bouwproces. De middag vindt
plaats in Hotel Goes en begint
om 15 uur.
Aan de orde komen onder meer
de verschillen tussen grote en
kleine bedrijven en de cursussen
van het PTA-project en het
ITCZ-Vlissingen. De voorlich
tingsmiddag is in samenwerking
met de Rijksnijverheidsdienst,
het RIMK, het ITCZ-Vlissingen
en het Nederlands Verbond van
Ondernemers in de Bouwnijver
heid opgezet. Deelnemers kun
nen zich tot vrijdag 25 novem
ber opgeven bij de Kamer van
Koophandel, 01180-35536.
"Als de klanten er om vragen
moet je het gewoon gaan ver
kopen", menen Peter en Rita
Uidijk van dierenspeciaalzaak
'De Trouwe Vriend' aan de
Langstraat in Arnemuiden. Van
daar ook dat zij het voormalige
magazijn verbouwden en sinds
vrijdag beschikt de zaak dan
ook over een ruime aquarium-
hoek, waarin naast aquaria ook
tropische vissen en aquarium-
planten worden verkocht.
In totaal beschikt de dierenspe
ciaalzaak nu over een verkoop
oppervlakte van ruim vijftig vier
kante meter. Hoewel 'De Trou
we Vriend' vrijwel alles verkoopt
wat een dier maar nodig heeft,
heeft de zaak zich toch voorna
melijk gespecialiseerd in honden
en katten. Verder beschikt het
bedrijf over een ruime, goed ge
outilleerde trimsalon. Daarnaast
voert 'De Trouwe Vriend' nu
een vrij compleet assortiment
homeopatische ge
neesmiddelen.
Toen Frank van de Ree in maart
1976 zijn optiekzaak aan de
Korte Geere in Middelburg be
gon, was het nog erg kaal in de
omtrek. 'Wel hadden we hier in
de omgeving de beste autopar-
keergelegenheid, die bovendien
gratis was, dus de loop langs de
zaak zat er van het begin af aan
in', zegt de eigenaar. 'Nu met
de Geerepassage is de verbin
ding met de rest van de stad op
timaal en daar profiteren wij
ook van'.
Van de Ree Brilmode heeft in
zijn twaalf en een half jarig
bestaan al vier maal een gedaan
tewisseling ondergaan. In eerste
instantie werd een binnenplaats
je bij de zaak getrokken, daarna
in 1979 ook het buurpand ge
kocht. Tenslotte werd in 1985
het hele interieur vernieuwd en
gemoderniseerd. Van de Ree:
'We hebben nu zoveel geïn
vesteerd, dat wij het voorlopig
rustig houden'. En wijzend op
zijn computergestuurde slijpau-
tomaat: 'Zo'n machientje heeft
de prijs van een middenklasau-
to, maar het vervangt dan ook
een werkkracht die vroeger hele
dagen bezig was met een klein
apparaat de brilleglazen te
slijpen'.
Van de Ree aan het werk bij zijn slijpautomaat
JOHNNY AND THE....
PRESENTEERT SINGLE
Johnny and the Sukkels bestaan niet meer. De
groep heet voortaan Johnny and the Starshoo
ters. Met een gevarieerder repertoire tracht de
formatie nu nog vaker de Zeeuwse podia te
bestormen. Voor de eerste keer is de groep met
de nieuwe naam en in splinternieuw costuum te
bewonderen op woensdag 30 november in bar-
discotheek Meccano aan het Damplein in Middel
burg. Er wordt dan ook de eerste single gepre
senteerd.
door Jan Zwemer
uitgegeven door Fanoy boeken
De veranderingen op Walcheren, opgetekend door de historicus drs. Jan Zwemer, een Walche-
naar in hart en nieren. Interviews en feiten uit de mond van mensen die de crisisjaren aan den
lijven hebben ondervonden. In de inleiding wordt op een populaire wijze dieper ingegaan op de
waarde van het overgeleverde verhaal.
Onmisbaar voor de Walcherofiel en voor wie meer over 'toen' wil weten.
Het boek kost normaal f 19,90
Bij inlevering van onderstaande bon (in elke Zeeuwse boekhandel)
betaalt u slechts f 15,90
naam
adres PZC WEEKBLADEN
woonplaats s$7IL?I$l5
