MOORD EN BRAND 'Het gespuis komt alsmaar dichterbij' Eigenwijze koning op zoek naar rijk Zeeuws dansfestival de crisisjaren Gevarieerd programma bij uitvoering van Accordeola Concert Middelburgs Kamerkoor IN HEHOEP (OM MISSI i:s Vorige week vrijdag heeft gedeputeerde drs. R.C.E. Barbé in Middelburg gepresenteerd de eerste fase van de tracénota en milieu-effectrapportage voor de vaste oeververbinding Westerschelde (WOV). Deel 3 Brandend stro DOOR JAN ZWEMER Geruchten Redmiddel Serie inbraken Burgerzaal decor voor oude muziek Muziekkorps laat van zich horen Woensdag 16 november 1988 ABDIJ Zaterdag en zondag (19 en 20 november) wordt in Terneuzen het Zeeuws amateurs dansfesti val georganiseerd. In het Zuid- landtheater komen ruim tweehonderd amateurdansers uit Zeeland om mee te doen aan de provinciale voorronde voor het landelijke festival, dat vol gend jaar in Amsterdam wordt gehouden. Zaterdagavond, 20.00 uur, treedt Dansz op met het pro gramma Expresz. Het is het nieuwe programma van de eni ge semi-professionele dans groep in Zeeland. Allerlei dansvormen komen in Expresz aan bod, zoals jazzballet, mo derne dans en Afro-dans. De toegang in het Zuidlandtheater is f 7,50. Op dinsdag 22 november, 10.30 uur, houdt de eerste kamer uit Gedeputeerde Staten een zitting. De heer R.F.M. de Cock uit Vo gelwaarde moet van het bestuur van het waterschap Hulster Am bacht een aan zijn perceel gren zende waterloop onderhouden. De heer De Cock heeft de pro vincie gevraagd om schorsing van dat besluit. De tweede kamer uit GS zal zich op 22 november, 11.00 uur bui gen over een algemene bij standszaak. Deze keer is een beroepschrift van een inwoonster van Sas van Gent aan de orde tegen een be slissing van haar gemeente bestuur. Beide zittingen zijn openbaar en zullen gehouden worden in het provinciehuis in de hoofdstad, Sint Pieterstraat 42. Zaterdag overdag zijn er work shops: jazzballet, Europees mo dern en volksdans. De work shops zijn al volgeboekt. Zondag 20 november, vanaf half twee 's middags treden zo'n twintig dansscholen en dansgroepen uit Zeeland op in het Zuidlandtheater. De toe gang is dan f 2,50. Wij...en een ballon, uitgevoerd door twaalf leerlingen van het Middelburgse instituut voor kunstzinnige vorming is het eer ste optreden. It's magic to un chain my heart is jazz-dans, uitgevoerd door leerlingen van Jacqueline Oosthoek uit IJzen- dijke. Leden van Wi Makandra uit Goes dansen Shanta Karam (In- diaas/Hindoestaans). De jury die de groepen beoor deelt, bestaat uit oud choreografe, danseres en studie leider Ineke Sluiter van de Scapi- no Dans Academie; docente jazzdans Toos Mutsears van de Dansacademie Arnhem, dansre- censent Ine Rietstap, choreo graaf en dansdocent Jack Timmermans van de Dansacade mie Tilburg en vertegenwoordi ger Peter Bloks van het landelijk centrum Volksdans Utrecht. Tijdens het festival wordt door lopend een videoband gepresen teerd van het landelijke amateur dansfestival 1987, dat in het Spuitheater in Den Haag is ge houden. Kaarten voor het optreden van Dansz en het festival zondag middag kunnen worden gere serveerd en gekocht aan het Zuidlandtheater in Terneuzen, telefoon 01150-95555. Alge mene informatie over het dans festival is verkrijgbaar bij Thérèse Adriaansens van de Zeeuwse culturele raad in Mid delburg, tel. 01180-82500. Wm Op de agenda van de staten commissie voor milieuhygiëne (vergadering 18 november, 14.00 uur) is een aanvulling ge komen: de antwoorden van Ge deputeerde Staten op vragen van provinciale staten over het Rammekensschor. Tevens zullen enkele ambtelijke adviezen over de bestemming van dit schor besproken worden. Maandag 21 november, 13.30 uur, komt de statencommissie voor waterstaat en verkeer bijeen. In deze vergadering worden besproken het grondwaterbe leidsplan en de verordening grondwaterbeschermingsgebie den, de kosten van de uitvoering vaa dit plan, de instelling van een samenwerkingsverband voor het waterbeheer, de re constructie van de aansluiting 's-Heer Hendrikskinderen aan de weg Goes!s-Heer Arendskerke, de verbetering van het kruispunt Dorpsdijk in Vrouwenpolder en een voorstel voor een aanvullend krediet voor muskusratten- bestrijding. Verder staan op de agenda het ontwerp-urgentieschema terti aire wegen, de aanleg van een nieuwe verbinding Vlissingen- Koudekerke en de rondweg Koudekerke en een notitie over het betrekken van gronden voor de weg Driewegen-Terhole. De statencommissie voor eco nomische zaken komt ook op 21 november bijeen, maar dan om 16.00 uur. Op de agenda van de commissie staan als belangrijkste punten de stukken van de havenschappen Vlissingen en Terneuzen en de begroting van de PZEM voor 1989. Woensdag 23 november, 14.45 uur, vergadert de commissie zie kenhuiszorg van de provinciale raad voor de volksgezondheid. Gesproken wordt onder andere over het functieplan algemene ziekenhuizen. Deze vergadering wordt gehou den in hotel Terminus, F. den Hollanderlaan 37 in Goes. DE FAAM - DE VLISSINGER I E UWS WOV: tracé en milieu-effecten De tracés variëren van handha ving van de huidige veerverbin- dingen tot een vaste oeververbinding ter hoogte van één van die veren met daartus sen vaste verbindingen ter hoog te van Borssele-Hoofdplaat, Terneuzen-west-Sloegebied, Ter- neuzen-oost-Sloegebied en Ter- neuzen-oost-Zeelandroute. Om het best mogelijke tracé te kunnen kiezen, zijn allerlei aspecten onderzocht: kosten, ruimtelijke inpassing, de bereik baarheid van voorzieningen als scholen en ziekenhuizen, verkeer en vervoer, economie, milieu, na tuur en landschap cultuurhisto rie en archeologie, landbouw en recreatie en toerisme. De gemeenten en waterschap pen rond de Westerschelde, de havenschappen Vlissingen en Terneuzen, de Zeeuwse milieu federatie, de gewestelijke raad voor Zeeland van het landbouw schap, de provinciale raad voor het milieu en de provinciale pla nologische commissie is ge vraagd uiterlijk 24 december hun mening te geven aan het dagelijks bestuur van de provin cie. Half januari kunnen de sta tencommissies de nota en de reacties bespreken en voor fe bruari kunnen gedeputeerde staten dan een beslissing ne men. Die beslissing behelst een beperking van het aantal tracés. Alle vergaderingen zijn open baar en beginnen met spreek recht voor het publiek. Behalve de commissie zieken huiszorg, worden de vergade ringen gehouden in het provinciehuis in Middelburg, Sint Pieterstraat 42. De agen da's met bijbehorende stukken liggen ter inzage in het informa- VGfCJGli K tiecentrum van de provincie. Abdij 9 in Middelburg. De overblijvende tracés wor den nader en dieper onderzocht op hun effecten, waarna een uitgebreide inspraakprocedure volgt op basis waarvan dan me de de uiteindelijke keuze wordt bepaald. Voetgangerstunnel veer V/issingen-Breskens. Uit het oogpunt van kosten zijn de tracés 4 oost, 4 west en 3 haalbaar. Vier oost staat voor Terneuzen-oost-Zeelandroute, vier west voor Terneuzen-oost- Sloegebied en drie voor Terneuzen-west-Sloegebied. De kosten van een hangbrug of een tunnel op 4 oost vergen gedu rende 25 jaar een overheidsbij drage (rijk en provincie) van 34 miljoen gulden. Bij 4 west gaat het om 39 miljoen bij een hang brug en 41 miljoen bij een tunnel en een hangbrug op tracé 3 komt op 41 miljoen. In de kosten van de aanleg van de verbinding zijn begrepen de kosten voor de aansluitende wegen. Als wordt uitgegaan van Zee land als centrale open ruimte, waarvan de begrenzing loopt van Rotterdam, via Dordrecht, Breda, Antwerpen, Gent, Zee- brugge, dan zijn de tracés 3 en 4 west het beste. Is het de be doeling een verbinding te ma ken tussen het noordelijke en zuidelijke deel van de begren zing, dan is 4 oost aantrekke lijker. Van de tracés 2 oost en 2 west - Hoofdplaat-Borssele wordt het meeste effect verwacht als het gaat om het gebruik van onder wijs en ziekenhuisvoorzieningen in Midden-Zeeland vanuit Zeeuwsch-Vlaanderen. Berekend is, dat het tijdverlies, dat optreedt bij de twee veerver- bindingen kan worden omgezet in een bedrag van 20 miljoen gulden. De veerlijnen nemen in de lijst van files in Nederland de zesde plaats in. Zij komen daarbij achter de Velsertunnel. Vast gesteld is ook, dat het verkeers aanbod op de veren achterblijft bij dat elders in de provincie. Bij een keuze voor tracé 4 oost wordt de achterstand helemaal weggewerkt, bij alle andere gaat dat maar gedeeltelijk op. Tegen over de tijdwinst bij een vaste oeververbinding staan de kosten aan extra te rijden kilometers via die verbinding. Gemiddeld komt dat voor alle tracés op 23 mil joen kilometer. Die ontwikkeling heeft invloed op de verkeersvei ligheid. Bij het tracé Hoofdplaat- Borssele en de diverse aansluit mogelijkheden centraal in de Westerschelde is een veer dienst voor langzaam verkeer tussen Vlissingen en Breskens noodzakelijk. Berekend is, dat tussen zes uur 's morgens en tien uur 's avonds een uurs- dienst moet worden onderhou den met een capaciteit van vijfhonderd passagiers. Van die vijfhonderd zullen er tweehon derd met fiets of brommer overgaan. De scheepvaart zal geen hinder ondervinden van de Wester schelde oeververbinding.- De walradarketen moet worden aangepast als de verbinding er komt en de kosten daarvan zul len op de WOV worden verhaald. Op het onderdeel economie zijn de maatschappelijke kosten en baten afgewogen. Bij de kosten gaat het onder meer om de in vestering en exploitatie van de vaste verbinding, de aansluiten de wegen en de exploitatie van één veerverbinding. Maatschap pelijke baten zijn, dat geen kosten meer hoeven te worden gemaakt voor de huidige veer- verbindingen en de tijdwinst voor het wegverkeer, ook als de meer te rijden kilometers zijn verdisconteerd. Tracé 4 oost komt dan het gunstigst uit. Tracé 1 is het beste als het gaat om het aantal manjaren werk. Tracé 1 is een vaste oeververbinding tussen Vlissingen en Breskens. Voor het milieu zijn de compo nenten geluid, lucht, oppervlak tewater, bodem en grondwater onderzocht. Geluidsoverlast zal het sterkst zijn op de tracés 4 west, 4 oost en 3. Lucht en op pervlaktewater zijn op de onder linge tracés niet erg verschillend belast. Bodem en grondwater hebben het meest te lijden bij tracé 4 oost. Hetzelfde geldt voor de aan tasting van natuur en land schap, doordat 4 oost de Zak van Zuid-Beveland doorsnijdt. Het gunstigst is voor dit aspect tracé 5: een vaste oeververbin ding tussen Kruiningen en Perk- polder. Tracé 4 oost heeft dezelfde nadelige effecten op cultuur-historie en archeologie - elementen die nauw samenhan gen met de waarde van de Zak van Zuid-Beveland. Voor de landbouw heeft een WOV vergroting van de afzetmo gelijkheden als gunstig effect en beslag op landbouwgrond als nadelig. Vooral 4 oost is nadelig en biedt daar tegenover maar een matige verbetering van de afzetmogelijkheden. De bereikbaarheid van Zeeland wordt voor recreanten en toe risten groter bij een WOV. Nade lig effect is hier, dat het overvaren met de veerboten als toeristische attractie vervalt. De invloed per tracé maakt niet veel uit. De nota is verkrijgbaar bij het in formatiecentrum van de provin cie, Abdij 9, postbus 6001, 4330 LA Middelburg, 01180-31400. Abdijnieuws is de informatierubriek van de provincie Zeeland. Redactie: bureau voorlichting Sint Pieterstraat 42, 4331 EW Middelburg telefoon 01180-31402 "Die man, die had een hoen derkot, dat tegen z'n schuur aan stond. Dat zou-die eens uitbranden, want er kwamen zóveel luizen in. Wij waren daar op 't land aan 't werk, en één van ons zei: ja, ik denk dat we straks wel om de brandspuit kunnen. Maar daar gebeurde niks. Toen we om zeven uur naar huis gin gen, lag er alleen nog een be zem te roken op 't erf. Thuis zeiden we tegen vader: buur man was bezig z'n hoender kot uit te branden. O, zei va der, die wil zeker van die ou we schuur af. En nog geen tiën minuten nadien vliegt die schuur in de brand. Niks meer te redden - afgebrand. Een ongeluk zeker, hij had z'n hoenderkot uitgebrand, zeker nog vier ingezetenen, of zo. Maar de naaste buurman zei: hij is d'r vast nog even dóór gegaan. Want toen 't in de brand vloog was hij met jok en emmers nét een eindje op pad naar de wei". "Dat was gedeeltelijk een bouwval - je kon zó begrijpen dat hij daar van af wou. Een nieuwe schuur gezet voor maar f 5000, 't was toen stikgoedkoop. Dat was in '28, daar begon het mee. Iemand die te gróót gedaan had in de tijd na '18, begrijp je. En zo ging dat nou in de dertiger ja ren. De éne schuur na de an dere brandde af. In '30 één hier drie kilometer vandaan, in oktober '31 een ouwe schuur in diezelfde buurt, in decem ber van 't zelfde jaar één in een ander dorp, van een boer die naar Frankrijk vertrok". Het is een verschijnsel dat wel bekend is, maar waar niet zo veel over gepraat wordt: het oplichten van de verzekering door brandstichting in eigen boedel - een strafbaar feit. Een ouwe schuur? De fik erin en de 'onderlinge' zet wel een nieuwe. Het moet al in de vori ge eeuw voorgekomen zijn, ook op Walcheren. In het Noorden van het eiland vertelt men nog een honderd jaar oud verhaal over een oud boertje, die op een oud spulletje aan de zeekant z'n kostje bij elkaar scharrelde. Op een goede dag ziet hij dat er boven zee een geweldige onweersbui komt aandrijven, en zonder aarzelen vliegt hij met een bos bran dend stro zijn schuur in. Maar terwijl de schuur compleet af brandt, trekt het onweer plot seling naar het Veerse Gat of de Oosterschelde toe. Resul taat: een afgebrande schuur én een half jaar gevange nisstraf. Dat was niet mis, en ook in de jaren dertig moesten er men sen brommen wegens hetzelf de vergrijp. Alleen al in het westen van Walcheren kan men minstens twee namen noemen van mensen die be trapt worden op het in brand steken van een landbouw- schuur. Eén van hem was een knecht, die door zijn baas een fiets beloofd was voor zijn daad. Maar ook als het lukte om gratis een nieuwe schuur gebouwd te krijgen, beteken de dat geen redding. Ten minste, als je zwaar op lasten zat als boer, door grote aanko pen in de tijd rond 1 920 of om andere redenen. De vier schu ren, zo legt de bejaarde vertel ler uit, die hij daarnet ge noemd heeft, gingen alle vier over in handen van nieuwe ei genaars. "Die éne vertrok dan stijging' van het aantal brandstichtingen tijdens 'de laatste jaren' en berichtte dat er adressen bestonden waar "adviezen verstrekt worden om met het verlangde gevolg brand te stichten". In de stad Groningen bijvoorbeeld, was het aantal opzettelijke brandstichtingen in het jaar 1936 méér dan twee keer zo hoog als in 1 920: 1 6 gevallen per 10.000 inwoners. Op nog ander terrein had de grote economische crisis ef fect: "De cijfers, die zoo nu en dan worden verstrekt omtrent de gewelddadige levensberoo- vingen door moord en zelf moord, zijn wel in staat tot na denken te stemmen", schreef 'De Zeeuw' in september 1938. En inderdaad, ook op het Walcherse platteland was de vrees voor diefstal en ge weld toegenomen, zij het mis schien niet overal even sterk. Voor 1930 was er al heel wei nig sprake van misdaad. Op een dorp als Aagtekerke, zo getuigt een inwoner, hoorde je nooit van diefstal. "Je liet je woning altijd open. ledereen had van die lange sleutels, en daar had je twee modellen van. Eén met een kruisje in de vóórkant van de 'kam', en één met net zo'n kruisje in de ach terkant. Als je je sleutel kwijt was, paste die van de buur man wel". En een ander vult aan: "Misdaden, dat was vroeger zeldzaam. Heel vroe ger is er op Mariekerke eens een meid de hals afgesneden, en in '24 of '25 heeft zich daar ook nog eens een geval voorgedaan van diefstal bij een boer. Maar verder niks, hoor. In de jaren dertig is dat wel opgekomen - maar lang niet zo als tegenwoordig". De angst, die hier en daar op het platteland heerste, werd vooral aangewakkerd door ge ruchten en berichten over diefstallen, al dan niet gepaard met lichamelijk geweld. Een krantenbericht over een mis drijf ergens in Gelderland, waarbij kinderen vermoord waren toen hun ouders aan het melken waren in de wei, maakte nogal indruk. Voor taan werd er op een aantal hofsteden nauwlettend op toegezien dat er met mel- kenstijd altijd één volwassene thuis bleef, liefst een manspersoon. Meestal was de aanwezigheid van een 'hof hond' wel voldoende om de bewoners enige rust te ver schaffen. Een schok ging door Walche ren in de eerste week van maart 1937. "Moord met be- rooving. Twee bejaarde men- schen om het leven gebracht" berichtten de dagbladen. De slachtoffers waren het echt- naar Frankrijk, en ook die an dere bedrijven rendeerden niet. Die moesten na een en kel jaar al verkopen, 't Ging tóch niet meer. D'r stond een nieuwe schuur op, maar daar had je niks aan, de tijd was tóch zo gezakt...." Het verschijnsel deed zich in heel Nederland voor, duidelijk onder invloed van de crisis. Een (laatste?) redmiddel voor die bezitters, die een eind- weegs aan de grond zaten en weinig gewetenswroeging hadden als het om verzeke ringsmaatschappijen ging. Een deskundige constateerde in 1938 een 'schrikbarende een <s(sranci genouaen. Opname van bluswerkzaamheden in Middelburg vóór 1932. FOTO ZEEUWS DOCUMENTATIECENTRUM. paar Lauwereins, uitbaters van café 'De Keersluis' aan de rand van Vlissingen. Zij waren op vreselijke wijze om het le ven gebracht na een confron tatie met inbrekers, laat in de avond van de derde maart. Een roofmoord, want het hele huis was grondig doorzocht. De politie betwijfelde overi gens of er in het pand veel contanten te vinden waren geweest. Het werd niet uit gesloten dat de moord door een cafébezoeker was ge pleegd. "Wat waren we allemaal ver ontwaardigd" schreef een in woner van Koudekerke later "toen we van de moord op die- oude mensen hoorden". Da) kon blijkbaar zomaar, menser zoals ieder ander, en dan ir koelen bloede vermoord. Het| feit dat de politie, ondanks', grote inzet, steeds geen spoor van de daders leek te hebben, maakte de bevolking in de om trek er niet geruster op. Het duurde tot augustus '37, vóór er verdachten gearresteerd werden - in Maassluis, niet in Vlissingen, en het betekende niet dat de zaak opgelost was. In de daaropvolgende zomer, die van '38, ging zelfs het ge rucht dat de drie gearresteer den wegens gebrek aan be wijs vrij gelaten zouden wor den. En toen bij een aantal ge goede boeren in Walcheren en Zuid-Beveland een serie inbra ken gepleegd werd, steeg de spanning ten top. Waardevol le voorwerpen werden ont vreemd bij landbouwers te Koudekerke, Oostkapelle, Schore, Wolfaartsdijk en 's Heer Arendskerke. Geen vro lijke berichten. "Het gespuis komt alsmaar dichterbij", werd er gezegd, en sommigen namen voor zorgsmaatregelen. De kordate Janste Peper, een vrouw uit Koudekerke, moet gezegd hebben: "Ik ben gewaar schuwd, ik zet iederen avond een grote bijl naast de bedstee!" Niet lang daarna kon er geluk kig al weer openlijk gelachen worden om die bijl van Janste Peper. De 1 2e augustus meld den de kranten dat één van de verdachten in de zaak- Lauwereins bekend had. Het ging inderdaad om een roof moord, en de drie verdachten, zeelui, zouden zeker in arrest blijven. Vijf weken later werd de bende opgerold die de diefstallen bij de boeren ge pleegd had, toen twee leden van de groep een paar nieuwe fietsen voor een tamelijk lage prijs van de hand wilden doen. Ook aan deze onzekere situa tie kwam een eind, zoals ook aan de crisis in '38 langzamer hand een eind leek te gaan ko men. Walcheren kon weer ge rust ademhalen. Vooral bewo ners van afgelegen hofsteden, én oude boerenschuren kon den zich voortaan een stuk veiliger voelen De levenstocht van een dom me, eigenwijze sufferd in een wereld waar alles kan en het onmogelijke mogelijk is. Dat is het verhaal van 'De Sleutel van Mukwit', een toneelstuk dat Kindertheater DODD zaterdag 19 november in het Vlissingse jongerencentrum De Piek op de planken zet. De voorstelling be gint om 15 uur. De Sleutel van Mukwit is een to neelbewerking van een verhaal van Wim Hofman, 'Koning Wik- kepokluk, De Merkwaardige zoekt een rijk'. Koning Wikkepok- luk zoekt een rijk om rustig te kunnen regeren. Maar dat klinkt makkelijker dan het is. De speur tocht die hij samen met raads heer Poekaun, soldaat Keevi- neen, Stoomvis en het Zwaard van Trammelant onderneemt, is bar en boos. Alles zit de arme koning tegen, zelfs het weer. Kaarten zijn vanaf 14.30 uur verkrijgbaar aan de zaal aan de Hellebardierstraat. Accordeola verzorgt zaterdag 19 november haar jaarlijkse uit voering als vanouds in het Scheldekwartier in Vlissingen. Het leerling-orkest onder leiding van Irene van Oostenbrugge treedt er voor de eerste keer op. Harry Schroevers dirigeert het jeugd en A-orkest. Een groep kinderen uit Veere werkt mee aan de uitvoering van de musi cal Meester Pennelik van Benny Vreden. Al met al een gevarieerde avond waarbij naast de amateurmusici een aantal docenten van de Zeeuwse Muziekschool aan de uitvoering meewerkt. J. Beuns tenslotte verzorgt de conferen ces tussen de groepen en optre- Het Middelburgs Kamerkoor on der leiding van Peter Arts con certeert zaterdag 19 november in Burgerzaal van het Middel burgse stadhuis. Medewerking verlenen Hans Smout (bas- bariton) en Bram de Wolf (kistor- gel). Op het programma staan werken van Lechner, Distier en Brahms. Het concert begint om 20 uur. ders. Traditiegetrouw is er na af loop bal. De Accordeola-avond begint om 20 uur. Samen met de Stichting Oude Muziek tekent de gemeente Middelburg voor de organisatie van een concert in de Burgerzaal van het stadhuis in de hoofdstad van Derek Lee Ragin (counterte nor) en Lutz Kirchholz (luit). Het concert begint op vrijdag 18 no vember om 20.15 uur. Het Middelburgs Muziekkorps laat op de jaarlijkse uitvoering onder meer werken van Pi Scheffer, K. Nack, Van Lijn- schooten en Harold L. Walters horen. De uitvoering wordt ge geven op zaterdag 19 novem ber in de Middelburgse Concert en Gehoorzaal. De aanvang is om 20 uur. Solo's worden weggegeven door Simon Christiaansen op dwarsfluit en Joep Schaeks op tuba. Ook de blokfluitgroepen van het Junioren-orkest nemen een deel van het programma voor rekening. In de pauze is er een verloting.

Krantenbank Zeeland

de Faam | 1988 | | pagina 9