Wat ik altijd al wilde weten:
Hoe werkt de katalysator eigenlijk?
nt Hut db e drijf JDD55E
VOLVO
AUTOMOBIELBEDRIJF VAN FRAASSEN B.V
TISSINK BANDEN b.v.
M. de DREU Co. B.V.
DE FAAM - DE VLISSINGER
Woensdag 10 september 1986
C02= kooldioxyde
CO koolmonoxyde
CH koolwaterstoffen
NOx stikstofoxyden
Van onze autoredactf
"ALSUEENCEWOON
2e HANDS JE WILT, DAN
HEEFT U HIERONDER
NIETS TE ZOEKEN!'
Pl
Wegens enorme verkoop nieuw
EIND-Z0MER AANBIEDINGEN
GEBRUIKTE AUTO'S
GEBRUIKTE WAGENS
Ford Escort 1300
5 deurs bj. 1981
79.000 km11.350,-
Ford Taunus 1600 Bravo
70.000 km.
198 211.500,-
Ford Sierra 1600 L
rood metallic 70.000 km
198 316.950,-
Ford Escort 1300 L
3 drs. bruin metallic
198111.500,-
Datsun Violet 1600
4 drs. bruin metallic
19816 750
Escort 1300 kombi
niet gekeurd 1973350,-
3 mnd Bovag garantie
alle prijzen incl. BTW
Autobedrijf
Zusterstraat 34 - Middelburg
Tel. 01180-12972
automobielbedrijf
Van fraassen b.v.
Volvo dealer voor Walcheren
AUTOMOBIELBEDRIJF
wm Van fraassen b.v.
FORD SIËRRA 1800 LASER
Inruil en financiering mogelijk
oude wee, eo iJLi55iriüEn TELDIIBH-IRHED
VOLVO 360 GLT
VOLVO 480G5
H€T AUTONIEUWS VAN HGTJAAR.
NU OOK IN 56DAN - UITV06R1NG.
NIGUW. VOLVO 740 WAGON
PRE5TIGG IN DG PRAKTIJK.
DG UNIGKG 8 JAAR
CHASSIS- GN CARROSSERIE - GARANTIE.
Pres. Rooseveltlaan 768, Vlissingen, tel.: 01184 -1 6679 verk.
-AUTO-AKTUEEL-—AUTO-AKT
Iedereen heeft het over de katalysator, dat hulpapparaat voor
auto's, dat de bij de verbranding onvermijdelijk ontstane giftige
uitlaatgassen in niet-giftige stoffen omzet. Laten we eens zien
om welke schadelijke gassen bet gaat en hoe de katalysator
werkt.
Dit gas is kleur- en reukloos en zo
goed als niet-giftig. Zelfs in de
buitenlucht komt het voor, zij het
slechts in een verhouding van 0,03
procent. Ook de adem van mens
en dier bevat - als afbraakprodukt
van het opgenomen voedsel - een
kleine hoeveelheid CO2. Groene
planten hebben op hun beurt ech
ter kooldioxyde nodig. Ze leven
ervan en door assimilatie zetten ze
het om in organische verbindin
gen. Zo ontstaat een voortduren
de koolstofcirculatie van mens en
dier via de plant weer naar mens
en dier.
Dit gas is eveneens kleur- en reuk
loos, maar wel giftig. Bij inade
ming werkt het bij een bepaalde
concentratie zelfs verstikkend.
Koolmonoxyde ontstaat, wanneer
bij de verbranding te weinig
zuurstof beschikbaar is (slecht
trekkende kachel, automotor met
een vet brandstof/Iuchimengsel).
De chemische aanduiging geeft
het al aan: CO I atoom-
zuurstof (O), tegenover CO2 2
zuurstofatomen op 1 koolsto
fatoom.
Zo wordt een gehele groep van
gassen aangeduid, die eveneens
bij een onvolledige verbranding
ontstaan en wel uit koolstof (C)
en waterstof (H). Ze ruiken on
aangenaam en zijn eveneens
giftig.
Ook dit is een verzamelnaam voor
een groep gassen, die alle bestaan
uit stikstof (N) en zuurstof (O).
De X bij de 0 dient om aan te ge
ven, dat verschillende aantallen
zuurstofatomen zich met een
stikstofatoom kunnen verbinden
en er dus meerdere N-O-
verbindingen bestaan. Stikstof
oxyden ontstaan vooral bij hoge
verbrandingstemperaturen. Ze
zijn onzichtbaar en reukloos en
eveneens giftig.
Deze vier gassen worden in de au
tomotor in verschillende - en niet
in de laatste plaats van de rijstijl
afhankelijke - hoeveelheden ge
produceerd en via het uitlaat
systeem naar buiten geblazen.
Nu komt de noviteit. Bouwt men
in hel uitlaatsysteem een geschik
te katalysator, dan worden daarin
de drie zojuist genoemde giftige
gassen voor een groot gedeelte in
niet-giftige stoffen omgezet, na
melijk in kooldioxyde (CO2), zui
vere stikstof (N2) en waterdamp
(H20). Alle drie absoluut onscha
delijk.
Dit schiere wonder wordt vol
bracht in het binnenste van de ka
talysator, hoewel de verblijftijd
van de uitlaatgassen in de kataly
sator slechts in honderdsten, ja
zelfs in duizendsten van seconden
is te meten. De gassen jagen im
mers met snelheden van rond de
180 km/uur door de uitlaat.
Hoe is dit eigenlijk mogelijk, een
dergelijk, snelle en nog wel drie
voudige chemische reactie?
Daarvoor zorgen twee edele meta
len in de katalysator: platina en
rhodium of palladium. Met deze
metalen is het oppervlak van een
raatvormig geconstrueerd kera
misch element in het stalen huis
van de katalysator bedekt.
Weliswaar vliesdun, maar zeer ge
lijkmatig. Een raatstructuur met
veel hoeken en holle ruimten is
noodzakelijk, zodat op een zo
groot mogelijk oppervlak een zo
innig mogelijk contact ontstaat
lussen de uitstromende gassen en
de edelmetalen. Alle raatvormige
wanden samen hebben inderdaad
een 7.000 keer zo groot oppervlak
als een normaal gesloten lichaam
van gelijke grootte!
Platina plus rhodium of platina
plus palladium. Deze zeer edele
en helaas ook dure legeringen
hebben nu die fenomenale eigen
schap de gewenste chemische
reacties, in de uitlaatgassen blik
semsnel te veroorzaken, te ver
snellen en te intensiveren, zonder
echter zelf door deze reacties te
worden aangetast. Niet door che
mische reactie, maar alleen door
hun aanwezigheid veroorzaken zij
de betreffende omzettingen. Zo
iets noemt men "katalyse", die
hier werkzame stof zelf "kata
lysator".
Óm het in de vorm van een verge
lijking te zeggen: als er op een
weg met snelheidsbeperking een
agent staat, zullen alle automobi
listen hun snelheid tot de voorge
schreven limiet terugbrengen zon
der dat de agent iets doet. Hij be
hoeft niet in actie te komen, al
leen al zijn aanwezigheid zorgt
voor het "wonder" van het lang
zame rijden. Zo is het ook met de
edele metalen in de katalysator.
Ze brengen de drie gasomzettin-
gen op gang, blijven daarbij zelf
echter werkeloos. En juist van dit
woord katalysator voor dergelijke
wonderstoffen heeft het gehele
apparaat zijn naam gekregen. Het
heet katalysator, hoewel echter
alleen de beide edele metalen in
feite "katalysatoren" zijn.
Men heeft nog steeds niet ontdekt
hoe het werkt. Hoe ?en katalyse
eigenlijk tot stand komt. De één
meent, dat de katalysator inder
daad zonder enige eigen activiteit
alleen door zijn aanwezigheid
werkt (zoals de agent aan de kant
van de weg); anderen menen dat
hij zelf gedurende zeer korte tijd
toch ook een chemische reactie
ondergaat, die echter meteen, in
een miljoenste van een seconde,
weer omgekeerd wordt. Hoe het
ook zij - in de autokatalysator
blijft de laag edelmetaal jarenlang
onbeschadigd en onverbruikt.
Dat is maar goed ook. Want pla
tina kost ongeveer 35,per
gram, rhodium en palladium on
geveer 9,Een katalysator
voor een auto als de Volkswagen
Colf bevat bijna twee gram plati-
na/rhodium of plati-
na/palladium-legering in de ver
houding 5:1. Dus kost alleen het
katalytisch actieve coating-
materiaal van het keramiek-
element al ongeveer 55,
De deskundigen spreken bij de te
genwoordig gebruikelijke moder
ne uitvoeringen graag van een
"driewegkatalysator". Daaruit
zou men kunnen concluderen, dat
de uitlaatgassen in een dergelijk
apparaat deze gassen successieve
lijk door drie kanalen, door drie
afzonderlijke sectics stromen. Dit
is echter niet het geval. De gassen
stoten in één enkele stroom door
de katalysatorruimte. Er bevin
den zich nergens drie wegen of
secties.
Waar komt dan die naam "drie
wegkatalysator" vandaan?
Heel eenvoudig: het is gewoon
een foutieve vertaling van de
Amerikaanse uitdrukking "three
way catalyst". Het woord "way"
daarin betekent helemaal niet
"weg" maar "werkingsprinci
pe". Daarmee wordt de drievou
dige werking van een dergelijk ap
paraat bedoeld: de omzetting van
de drie giftige stoffen CO, CH en
NOx in de drie niet-giftige stof
fen CO2, N2 en H20. Het gaat dus
om een "drievoudige katalysa
tor" en niet om een "driewegka
talysator". Toch moeten we vre
zen, dat deze taalkundige correc
tie te laat komt. De mensen zijn al
te veel gewend geraakt aan de
foutieve uitdrukking. Hoewel dit
vrij onbelangrijk is, is het volgen
de nog wel belangrijk. Op lood
reageren katalysatoren uitgespro
ken zuur. Reeds kleine hoeveelhe
den lood dekken de edelmetalen
laag af, die daardoor zeer snel
zijn werking verliest. Daarom
mag de tank van een katalysator
auto nooit met loodhoudende
brandstof worden gevuld. (Het
lood is hierin aanwezig in de vorm
van tetramcthyllood of tetraethyl-
lood. Het fungeert als "kloprem-
mer", verschaft de brandstof dus
een hoger octaangetal).
De drievoudige katalysator func
tioneert alleen dan optimaal, als
het in de motor tot verbranding
komende mengsel een mengver-
houding van liefst precies 14,7 g
lucht op 1 g brandstof heeft. Zo
wel een vetter als een magerder
mengsel vermindert de werk
zaamheid van de katalysator in
sterke mate. Daarom is het van
het ontgiften van uitlaatgassen de
"Lambda-geregelde" uitvoering,
die overigens overwegend bij mo
toren met electronisch gestuurde
inspuiting wordt toegepast, dus
bijvoorbeeld bij de Caravelle met
Digijet (Lambda is overigens een
Griekse letter en dient hier als
symbool voor de mengverhou-
ding van lucht en brandstof)- Een
zogenaamde Lambda-sonde, een
langwerpig, ongeveer vingervor-
mig meetelement, ingebouwd in
het uitlaatsysteem vóór de kataly
sator, meet continu het zuurstof
aandeel in het doorstromende uit
laatgas en meldt het resultaat net
zo continu aan het injectiesysteem
van de motor. Iedere afwijking
van het optimale zuurstofgehalte
zorgt in een fractie van een secon
de voor een overeenkomstige cor
rectie van de mengverhouding.
Zo kan de erachter ingebouwde
katalysator voluit actief werken.
Een "niet-geregeld" systeem be
werkstelligt nauwelijks het halve
effect.
Een laatste tip voor bezitters van
een auto met katalysator: net als
lood kan ook overhitting de kata
lysator beschadigen. De gevaren-
grens ligt bij een temperatuur van
800° C van de uitlaatgassen.
Daarom dient men een overhit
ting van de motor (door maxima
le toerentallen of door gebrekkige
radiateurwerking) te vermijden en
eveneens het volledig leeg rijden
van de brandstoftank, omdat het
daarbij tot afslaan van de motor
en daarmee ook tot oververhitting
kan komen.
MERK TYPE
Opel Corsa TR 1.2 S 2 drs.
Opel Kadett S 1.3 Spec. 3 drs.
Opel Kadett 1.3 S Spec. 5 drs.
Opel Ascona 16 S 4 drs.
Opel Rekord 1.8 S 4 drs.
Opel Rekord 1.8 S 4 drs.
KM.STAND
39.700
69.000
83.100
59.700
85.000
JAAR
1985
1982
1982
1984
1983
39.900 eind 1983
Opel Rekord 2,0 E CD uitvoering 68.000
1984
VAN VOOR
4.500,- Ben.
nw.prijs
12.750,- 11.900,-
13.900,- 12.250,-
19.000,- 18.000,-
17.500,- 16.500,-
19.500,- 18.000,-
20.000,- Ben.
n.w.prijs
DIESELS NU EXTRA VOORDELIG
DOOR LAGE BRANDSTOFPRIJS
Opel Kadett 1.6 D Luxus 3 drs.
67.900
1983
17.250,- 15.900,-
Opel Kadett 1.6 D Caravan Spec.
5 drs.
101.400
1984
17.500,- 17.000,-
Ascona 1.6 D LS 4 drs.
54.400
1985
7.500,- ben.
nw.prijs
Opel Ascona 1,6 S GL 5 drs.
26.000
1985
12.500,- ben.
5-bak vele extra's
nw.prijs
BMW 525i 5-bak vele extra's
124.400
1982
28.500,- 25.750,-
Citroën Visa 2 II RE 5 drs.
35.700
1984
13.500,- 12.600,-
Fiat Ritmo 70 3 drs.
29.500
1984
13.500,- 12.600,-
Ford Escort 1.6 Ghia 5 drs.
16.100
1985
7.500,- ben.
automatic, vele extra's
nw.prijs
Renault 4 GTL
34.500
1984
10.900,- 10.250,-
1 JAAR VOLLEDIGE GARANTIE
INCL: GROTE ONDERHOUDSBEURT
PRIMA INRUILPRIJZEN OP DEZE AUTO'S
GUNSTIGE FINANCIERINGSMOGELIJKHEDEN VIA OPEL-FINANCIERING:
EN BOVENAL EEN AUTOBEDRIJF DAT ER ACHTER STAAT
UW OPEL-ISUZU DEALER:
Kalverstraat 1, Middelburg
Tel.: 01180-25851
Donderdag koopavond.
Zaterdags om
16.00 uur gesloten.
MICHELIN
MIDDELBURG VLISSINGEN
Kinderdijk 64 Gildeweg 7
01180-27502
01184-15141
GOES
Ver. Stuartw. 33
01100-15285
Volvo 240 GL LPG okt. 8323.000,—
Volvo 240 GL LPG 1982 17.500.-
Volvo 240 GLE 1981 16.500,—
Volvo 360 GLS 5 drs 198318500,—
Volvo 340 Sedan 198420.000,—
Volvo 340 3x5 drs. ook automaat1980-1985
Volvo 360 inj GLT demo1986
Volvo 760 turbo diesel1984
Volvo 740 diesel demo1986
Nog enkel 340 leverbaar voor oude prijs
vanaf f 19.970,rijklaar
Fiat Regata automaat 1985
Opel Ascona 1.3 S nov. 1982
VW Golf diesel Stayer 1982
VW Passat Silver Special LPG
1982
VW Jetta 4 drs. S 1980
Renault 18 TS 1980
Renault 18 1981
Renault Fuego GTS 1985
Citroen CX 20 1984
Citroen GSA Pallas 1981
Ford Capri 2 0 GL 1979
Mazda 323 DX Sedan 1981
Mitsubishi Galant 1983
Opel Kadett 1.2 S Nov. 1983
Saab 99 Special 1984
Peugeot 505 GR diesel 1985
Subaru 1 3 1984
16.500,-
13.000,-
13.500,-
13.500,-
9.500,-
7.000,-
7.750,-
24 000,-
.21.500.-
7.250.-
5.500,-
10.500.-
13.000,-
.13000,-
25.000,-
26.000,-
11.000,—
:o ii'xol b
VLISSINGEN, Pres. Rooseveltlaan 768
tel. 01184-16679
MIDDELBURG, Oude Vlissingseweg 40B
tel. 01180-25521
Ford Fiësta 11001984 f 13.750,
Ford Taunus 16 L1978 f 3.750,
Ford Escort Diesel1985 f 20.500.
Ford Escort 13 Laser1984 f 17 500.
Ford Escort 1100 Laser 1984 f 15.500.
Ford Escort 1100 Laser1983 f 14.50o!
Ford Escort 1100 L1977 f 2.000.
Ford Escort 1300 L 1981 f 9 000.
Ford Escort 1100 Bravo1983 f 13 750
Ford Escort 1100 Laser1984 f 15.500,
Ford Fiësta 1600 Diesel. 20.000 km, wit.. 1985 f 20.750.
Ford Orion 1600 Diesel1984 f 19.500,
Ford Taunus 1600 Bravo, wit1982 f 12.50o!
Ford Sierra Diesel1985 f 22 500
Ford Sierra 1600 L1983 f 18 800
Ford Sierra 2.0 L 3-drs1984 f 22 500.
Ford Sierra 2000 L, 3 drs., zwart1983 f 19 500,
Ford Granada 2.0 L1978 f 4.000,
Ford Granada 2300 L1980 f 9 000
7 maanden oud 8000 km.
nu f3.000,- onder de nieuwprijs
Austin Allegro
Citroen Visa
Citroen 2CV6
Fiat Regata 85 S
VW Golf LX
Citroen GSA XI
Mercedes 300 D autom
Mercedes 240 0,
Renault 5 GTL,
Renault 18 automaat
1977 1 750,
1984 f 10.500,
1981 f 7.250,
1984 f 10.500,
1983 f 15 500,
68 000 km 1983 f 10.500,
1981 22 500,
120.000 km 1983 f 28.500,
73.000 km 1983 f 9 500,
1981 f 7.500,
WIJ ZIJN TIEN DAGEN
IN HET NIEUWS
Van ll t/m 20 septcmberstaan onze deuren wagen
wijd open voor een ongeëvenaarde Volvo Show. 1 ien
dagen lang nieuws over alle modellen. Van de 340
Winner tot de meest luxueuze Volvo 780, ontworpen
en gestyled door de legendarische Italiaan Bertone.
Maar er is nog meer nieuws. Volvo ontwikkelde
voorde 360-serie een schone motor die aan de aller
zwaarste milieu-eisen voldoet.
Maar ook voor de 240 DL, GL en 740 GL zijn
schonere motoren beschikbaar.
Dezë Volvo Show mag u niet missen. Een alles -
overtuigende proefrit evenmin!
Een revolutionaire auto die qua styling,weglig-
ging en comfort een nieuw tijdperk inleidt.
Met een topsnelheid van 190 km/u en
een acceleratie van 0-100 km in amper
9,5 seconden een rassportauto
die niettemin comfortabel
plaats biedt aan
4 volwassenen.
Wat de 360-scrie betreft zijn er twee opmerkelijke
nieuwsfeiten. De Volvo 360 GEr is nu ook als Sedan
verkrijgbaar. Het andere goede nieuws: iedere Volvo
360 is nu standaard uitgerust met een soepele, krach
tige 2-liter, 84kW/U6 DIN pk benzine-injectiemotor.
Vanaf 26.295,-.
De Volvo 740 Estate is nu ook op grijs kenteken"
verkrijgbaar. U kunt nu voor f 34.5 37,82 (excl. BTW;
een ongekende luxe en comfortabele bedrijfsauto
rijden. Met 2120 liter laadvermogen ca. 600 kg.). In
benzine- en diesel uitvoering.
Een nieuwe, unieke garantie van Volvo; 8 jaar ga
rantie tegen roest van binnenuit. Een garantie die alleen
Volvo durft te geven.
VOLVO DEALER5H0W
I T/M 20 56PT6MB6R
Wijzigingen voorbehouden, prijzen zijn inclusief 19% BTW en exclusief I 400,-aflcveringskosccn.
