if 5 J- A
Open Delta (bodybuilding)
wedstrijden in Schouwburg
D@ Faam
'ATV levert toch geen
arbeidsplaatsen op, het
bezorgt alleen overwerk'
J. Vader, L.A. Stof koper en L.N. Huisman-Griep:
'GOED ZEEUWS GOED ROND':
EEN SELECTIE VE
Afdeling Voorlichting PZEM
is één grote etalage
Leden Narwal willen wrakken beschrijven
0[
gel
zo
tieir
ek naar de (gezon
nen van Westerse!
ker
hel<
O
ie
t
-T
loottman
BIJOU
BIJOU
ƒ100,- VOORDEEL
NAPPA JACK
J.P.A. R0SSËL
MIDDELBURG ONTVANGT!
SP
DEZE WEEK IN
ONDERZOEK CNV-JON GE REN IN ZEELAND:
Schokkend
Hard werken
De Westerschelde her
bergt heel wat geheimen.
De bodem ligt bezaaid
met oude scheepswrak
ken. Over de meeste
wrakken is nauwelijks iets
bekend.
'Spiros Armenagos'
Handicap
KUNSTGEBITTEN
en
REPARATIES
Zeeuwse vertelsels
KWALITEITS-
GESCHENKEN
IN ALLE PRIJZEN
VOOR
JONG EN OUD
WAARDEBON GELDIG T/M31-12-'85
op de aankoop van prachtig
Brengt u de bon even mee a.u.b.
SINT WEET 'T
AL 45 JAAR—
LANGE DELFT 44 MIDDELBURG
DE ZAAK OP DE HOEK
De Schouwburg in Middelburg staat op zondag 1
december open voor liefhebbers van mannen en
vrouwen met goed getrainde en gespierde lichamen,
bodybuilders dus. Zowel dames als heren alsook ju
nioren nemen daar deel aan de Open DTC Delta
wedstrijd. De heersende wereldkampioen tot 90 ki
logram, Josef Grolmus, Appie Steenbeek (wereld
kampioen in 1983) en de Nederlands kampioen bij de
dames, Peggy Ouwerling, verzorgen een gastoptre
den. De voorronde begint om 12 uur. Om 17 uur is de
finale. Aad Heyermans legt tijdens de wedstrijden en
de demonstraties uit wat er allemaal op het podium
gebeurt.
Hoewel de wedstrijd open is, komt toch het overgrote
deel van de gespierde krachtsporters uit Zeeland,
weet Maria Lentze van Stamina Sports. Dat komt
wellicht omdat bodybuilding in Zeeland in opmars is.
"Ondanks de soms negatieve kritieken". Onder de
Zeeuwse deelnemers moeten dan ook de kanshebbers
worden gezocht.
De wedstrijden in de Schouwburg zijn klassificatie-
wedstrijden. Dat houdt in dat de vijf geplaatsten in
elke klasse mogen gaan deelnemen in een wedstrijd
met de zogenaamde B-nominatie. De jurering wordt
geregeld door de NBBF, de Nederlandse bodybuil
ding federatie.
Agnes Sleketee in 'Uii
hel Zakenhart
Rubrieken: Korte infor
matie, Podium, film, expo
sitie.
Een Rur-pagina vol ver
strooiing
De lv-programma's voor
een hele week overzichtelijk
bij elkaar gezet.
Ondanks de hoge jeugdwerkloos
heid zegt zeventig procent van de
Zeeuwse werkende jongeren re
gelmatig overwerk te verrichten.
Het overwerk blijft in de meeste
gevallen beperkt tot vijf uren in de
week. In de commerciële dienst
verlening en het vervoer daarente
gen is tien tot vijftien uur overwerk
per week geen uitzondering.
Dat blijkt uit een enquête naar
overwerk en arbeidstijdverkor
ting, uitgevoerd door WJ-CNV
(de jongerenorganisatie van het
CNV distrikt Zeeland.
Van de 800 aangeschreven jonge
ren hebben er 150 gereageerd.
Veel jongeren vinden het noodza
kelijk overwerk te verrichten om
dat het opgedragen werk afge
maakt moet worden. In de bouw
zijn het vooral de extra verdien
sten die het overwerk aantrekke
lijk maken. Jongeren werkzaam in
de verzorging/gezondheidszorg
noemen het nijpend personeelste
kort als reden voor het overwer
ken. Bij deze groep jongeren bes
taat dan ook de meeste weerstand
tegen het overwerken.
Een andere opmerkelijke conclu
sie uit deze enquête is het aange
toonde verband tussen overwerk
en arbeidstijdverkorting. In be
drijven/instellingen waar op het
moment van de enquête volledige
ATV was ingevoerd, wordt vijf
tien procent meer overgewerkt
dan in bedrijven/instellingen
waar de ATV niet is ingevoerd.
Kortom. ATV bevordert het
overwerken, aldus de onderzoe
kers.
Zeeuwse werkende jongeren staan
positief ten opzichte van verdere
ATV, als hier geen loon voor in
geleverd hoeft te worden, en het
arbeidsplaatsen oplevert. Over
dat laatste zijn de jongeren nogal
sceptisch. De veelgehoorde op
merking is: "ATV levert toch geen
arbeidsplaatsen op, het bezorgt
mij maar extra overwerk".
WJ-CNV Zeeland vindt deze
conclusies schokkend. Het over
werk moet teruggedrongen wor
den en de ATV moet nu eindelijk
eens banen opleveren. Daarom
doet de jongerenorganisatie een
dringend beroep op de werkge
vers. werknemers, ondernemings
raden en de arbeidsinspektie om
hun verantwoordelijkheid te be-
seffzn dsze situatie te veranderen
en te zorgen voor een betere ver
deling van de beschikbare arbeid.
Voor WJ-CNV Zeeland geeft de
ze enquête aanleiding een aantal
avonden in Zeeland te organise
ren voor jongeren onder het the
ma: 'Wie wordt er beter van ATV,'
jij soms?' De eerste bijeenkomst is
op dinsdag 3 december in Mid
delburg (voor jongeren uit Wal
cheren) in hotel Bethsemes,
Nieuwe Haven 37, aanvang 20.15
uur.
Door via een foto-electrische cel
een scherm omhoog te brengen en
als eerste naar binnen te stappen,
opende de directeur van de NV
PZEM, ir. L.G. Sisouw de Zilwa,
vrijdag de 'nieuwe' afdeling voor
lichting van de PZEM in Middel
burg.
Zoals bekend, was de voormalige
behuizing van het informatiecen
trum aan de Korte Delft in Mid
delburg te klein en mede uit oog
punt van centralisatie besloot men
deze afdeling in het nieuwe
hoofdkantoor onder te brengen.
Voorafgaand aan de opening
schetste Sisouw het verschil in
voorlichting tussen vroeger en nu.
"Vroeger was voorlichting name
lijk het verkopen van ons product;
nu is het zaak om dat product zo
zuinig mogelijk te gebruiken en
daar is een goede voorlichting
voor nodig. Publieksgericht en
objectief'.
Het hoofd van de afdeling voor
lichting, Piet Hanse, zag 'zijn' af
deling zo: "Deze afdeling moet
een ontmoetingsplaats met hel
bedrijf zijn. De consument moet
niet van het kastje naar de muur
gestuurd worden, maar bij óns te
recht kunnen en antwoord krijgen
op vragen zoals: waar kan ik met
mijn klachten terecht? en wat kan
de PZEM voor mij doen?".
De nieuwe afdeling mag er dan
ook wezen: Eén grote etalage,
waar niet alleen de talloze moge
lijkheden met energie te zien zijn,
maar waar de consument ook
dingen zelf kan uitproberen. Er
zijn ruime, gezellige zithoeken
gecreeërd, waar men zich desge
wenst uitvoerig door een van de
zes voorlichters kan laten infor
meren. Vanzelfsprekend is er een
uitgebreide documentatie-hoek
waar een groot aanbod van fol
ders en brochures het brede scala
van energie en -besparing belich
ten.
""t is zestig jaar gelee en toch, ik erinner 't me
nog zo goed. Voader was 'n man van weinig
proatjes; 'n kalme bedaerde man, die stil z'n
eigen weg gieng. Op 'n middag kreeg ie
woorden mee z'n boer over het dossen (dorsen
red). Vaoder was in z'n recht, och - naturelik
was er geen recht, 's Aevens las ie in de Biebei
'n kapittel. Dae kwam onderandere in voor
over het graf. "Daer oue de bozen op van
beroerienge, dae ruste de vermoeide van
kracht. De kleine en de grote is daer en de
knecht vrie van zijn 'eer. Waerom geeft Hij de
ellendelingen het licht en 't leven de bitterlijk
bedroefden van gemoed?"....Toen kon de goede
man nie meer; ie rees op en gieng nae buten en
moeder, zo wit as 'n doek, gieng 'm achteran".
Een citaat uit het kortgeleden
verschenen boek 'goed zeeuws
goed rond' met een selectie ver
halen uit de bundels 'Oud-Wal-
cheren' van J. Vader, 'Op en om
de Noordzee-Boulevard' van L.A.
Stofkoper en 'Zeeuwse Vertelselt
jes' van L.N. Huisman-Griep. De
selectie werd uitgegeven omdat -
zo schrijft uitgeverij Den Boer in
Middelburg in het voorwoord - er
'een regelmatige vraag was naar
herdrukken van Zeeuwse verha
lenbundels'. De productie van één
kleine bundel is echter een kost
bare zaak. Door de drie bekende
bundels - waar, uiteraard, de
meeste vraag naar was - bijeen te
brengen, "menen wij de oplossing
gevonden te hebben voor een be
taalbare uitgave van Zeeuwse
verhalen. De combinatie geeft te
vens een prettige variatie aan ver
halen van belevenissen, gebruiken
en zeden van het boerenland,
maar ook de humor van de wa
terkant".
Het gebruikte citaat in de aanhef
is van J. Vader, een wagenmaker
uit Oostkapelle, die op 20 maart
1966 op 91-jarige leeftijd in het
ziekenhuis overleed aan longont
steking. Onder de titel 'Standen'
wordt verhaald over hoe de Wal-
chenaren met elkaar omgingen in
vroege jaeren. Kort is vader over
het 'erevolk' dat voor de negen
tiende eeuw de landhuizen in -
vooral - Koudekerke, Domburg
en Oostkapelle - bewoonde. Veel
aandacht besteedt de schrijver aan
de landarbeiders, die met hard
werken amper het hoofd boven
water konden houden. Ook de
hoofdonderwijzer moest er van
alles bijschnabbelen om het de
'matresse' (vrouw van de hoofd-
meester) nog enigszins aange
naam te maken.
S Zomers werkte de arbeider 'van
zunne tot zunne' (van zonsopgang
tot zonsondergang) en in de herfst
was het weinig beter. Van novem
ber tol april dorste hij met de vlegel
of werkte al die tijd in het opstui
vende stof'. Ook de vrouw van de
landarbeider moest werken. Zelfs
als zij nog maar net een baby had.
"Als de arbeidersvrouw haar baby
nog zelf voeddewerd deze meege
nomen naar hel veld en achter een
tervestuke (tien overeind staande
schoven) gelegd, bezat zij grotere
Instructeur les van Haneghem
Onderwatersportvereniging 'de
Narwal' uit Oostburg wil de
scheepswrakken in de Wester
schelde in kaart brengen. Daar
naast wil men probéren meer aan
de weet te komen van de herkomst
van de wrakken. Daartoe wordt
begin volgend jaar een aparte
stichting opgericht. Een en ander
resulteert mogelijk in een
'scheepswrak'-boekje en een ten
toonstelling. Zover is het echter
nog lang niet.
Leden van de Oostburgse onder
watersportvereniging duiken re
gelmatig in de Westerschelde. De
duikkern bestaat uit een man of
twaalf.
De ploeg beschikt over verschil
lende rubberboten. Vijf jaar gele
den doken leden van de 'Narwal'
op initiatief van instructeur les
van Haneghem, voor het eerst
naar een wrak, de in de jaren zes
tig bij Vlissingen vergane Griekse
vrachtboot 'Spiros Armenagos'.
Van Haneghem: "We duiken nog
steeds naar de Griek. Het is een
prima oefenwrak. Het duiken
naar wrakken brengt echter een
zeker risico met zich mee. Van
Haneghem. "Je mag niet roeke
loos te werk gaan. Als je een wrak
ingaat, moetje welen watje doet.
We mogen nooit onverantwoorde
risico's nemen. Het is net als met
autorijden. Je moet geen gekke
dingen doen". Men kan niet het
hele jaar in de Westerschelde
duiken.
Het duikseizoen begint in mei en
eindigt, afhankelijk van de weer
somstandigheden, in oktober of
november. "Als de najaarsstor
men beginnen is het afgelopen",
aldus instructeur van Haneghem.
Het zicht in de Westerschelde is
zeer beperkt, het varieert van 0 tot
enkele meters, wat een extra han
dicap vormt.
De wrakken waarnaar gedoken
wordt liggen alle buiten de vaar
geul. Om het gevaar dat de dui
kers worden overvaren door een
passerend schip te beperken,
wordt elke duikpoging van tevo
ren gemeld aan de bevoegde in
stanties. 'De Narwal' heeft aan
rijkswaterstaat toestemming ge
vraagd en gekregen om naar de
wrakken te duiken. Zij is namelijk
eigenaar van de scheepswrakken.
Leden van 'de Narwal' hebben en
kele favoriete wrakken, waaronder
'de Noordzee', een kleine sleper
die in het begin van de tweede
wereldoorlog verging bij Vlissin
gen en een Engelse tanker voor de
kust van Nieuwvliet. De tanker
liep op een oorlogsmijn.
De leden van de Oostburgse on-
derwatersportvereniging willen in
de toekomst meer gericht de
wrakken in de Westerschelde en
de monding van deze zeearm on
derzoeken. Ze willen daarvoor
een aparte stichting oprichten, die
zich speciaal gaat bezighouden
met de inventarisatie van de
scheepswrakken. De stichtings
vorm biedt verschillende voorde
len. Van Haneghem: "Als stich
ting krijg je gemakkelijk toegang
tot archieven. Ook in financieel
opzicht biedt het voordelen".
De 'Narwal'-leden willen de za
ken serieus aanpakken. "Wat we
nodig hebben is een zeewaardig
scheepje. Met die rubberboten is
het maar behelpen. We willen
daarvoor een beroep doen op het
bedrijfsleven. Wellicht dat er be
drijven zijn die het wrakkenon-
derzoek willen sponsoren", werft
van Haneghem.
Het wrakkenonderzoek kan mo
gelijk resulteren in een tentoon
stelling. Regelmatig worden aar
dige vondsten gedaan. De 'Nar
wal-duikers haalden onder meer
een oude scheepsbel boven. De
verzamelde gegevens worden mo
gelijk gebundeld. Instructeur van
Haneghem denkt aan een uitgave
Enkele 'Narwal'-leden die regelmatig de Westerschelde in duiken.
in samenwerking met de heem
kundige kring 'West Zeeuws-
Vlaanderen'.
"Wellicht dat die interesse heb
ben. Het gaat tenslotte om een
stukje historie, waar weinig of
niets over bekend is". Speciale
aandacht hebben de duikers voor
wrakken van de Breskense vis
sersvloot. "We willen wel eens
weten wat er van al die wilde ver
halen die oude vissers bij de Kaai
vertellen waar is".
TANDPROTHETICUS
Spoedig klaar
Tel. afspraken 01184-14533
Hobeinsfraat 52, Vlissingen
kinderen, die nog naar school gin
gen, dan bracht ze die bij een ou
dere vrouw, die er voor tien cent
'per stukeen dag op paste. Kwam
de vrouw 's avonds Iaat thuis, dan
kon zij weer aan de slag gaan...
In 'Op vrijersvoeten' toont de
schrijver Vader hoe vroeger de
paartjes elkaar ontmoetten en de
nuchtere en hoogdravendheid
mijdende Walchenaar hel min
nespel bedreven. De ouders had
den een flinke vinger in de pap als
zoon of dochter eenmaal had ge
kozen. Niet zelden werd gewaar
schuwd: 'Van 'n knap gezicht ku je
nie ete en liefde in 'n kotje is praot
voor 'n zotje. 't is beter de zin ge-
boge as de rik (rug) geboge, kind'.
Vooral als het meisje iemand uit
de lagere stand verkoos werden
die uitdrukkingen gebruikt.
De huwelijksdag op de hoeve
krijgt in dit verhaal veel aandacht.
Drank speelde een belangrijke rol
op zo'n dag. "De laatste uren van
de bruiloftsdag brachten allen bin
nen door en wanneer er twee waren,
die elkaar die dag gevonden had
den, bleven ze bij elkaar zitten. Er
werd nog eens gegeten, er werd nog
eens veel) gedronken
Gaan de verhalen van J. Vader
vooral óver de gebruiken, karak
tertrekken en typeringen over
Walchenaren, Zeeuwse Vertel
sels' van L.N. Huisman-Griep zijn
(verzonnen) verhalen en gedichten
in dialect. Mevrouw Huisman leeft
nog, ze woont in een bejaardenhuis
in Bergen op Zoom. Haar vertel
sels beginnen met een gedicht
'Jaone op de bromfiets'. En dat
duidt er al op dat dat de tien ver
halen actueler zijn - meer in deze
tijd. Van haar hand werden tien
verhalen opgenomen.
Hoogst amusant is de derde serie
'Op en om de Noordzee-Boule
vard' van L.A. Stofkoper, bij
leven zakenman en actief in het
verenigingsleven. Ook was de drie
jaar geleden op bijna negentige-
jarige leeftijd overleden Vlissinger
ondervoorzitter van de Kamer
van Koophandel. Zijn verhalen -
zoals opgenomen in de bundel -
vertelde hij vaak op uitnodigingen
in het openbaar. Zijn vrouw he
rinnert zich dat hij 'op de dorpen'
een graag gehoorde en geziene
verteller was. En wie z'n verhalen
leest, krijgt automatisch een glim
lach op het gezicht. Zoals bij
voorbeeld die Arie in 'Bootsman
Arie moppert'.
De nieuwe tijden breken aan en
Arie ziet al dat nieuws met de no
dige reserve. Het verhaal speelt
zich - zoals alle verhalen - af op de
'boule' (boulevard) in Vlissingen.
De boten die voorbijvaren noemt
de gepensioneerde zeebonk 'drij
vende petroleum- of benzinebus
sen
Hij geeft af op het toerisme. "Als
ze 't wel konden hingen ze er mis
schien iedere dag een andre ge
schilderde lap voor - iedere week
een ander stuk zee of 'n andre on
dergaande zon vanwege het
Vreemdelingenverkeer en verkoch
ten ze kaartjes voor toegang op de
Boule - hedenavond extra Noord-
westerstorm! - 'n kwartje entree".
'Kankeren' doet trouwens ook
SINT KOOPAVONDEN:
Donderdag 28 november
Vrijdag 29 november
Maandag 2 december
Dinsdag 3 december
Woensdag 4 december
Een modern winkelcentrum.
Een sfeervolle binnenstad.
Gezellige winkelstraten.
Speciaalzaken en warenhuizen.
Veel parkeerruimte.
MCO en FGB, Middelburg.
Arie Bramzeil' een gewezen zee
man die zijn intrek aan de wal
heeft genomen bij een dame op de
'boule'. Stofkoper - in de 'ik-vorm'
- zoekt Arie Bramzeil op. Bram
zeil is verrast. "U daar meneer -
nou krijg ik werachtig in mijn kas
teeltje nog ojfeszeele visite - toch
ben 'k er blij mee". De verteller
moet plaatsnemen.
"Gaat li zilte maar kapseis niet met
die Jluwele sofa, want die is maar
kaduuk - as 'k er 's nachts op leg,
komme de veren er nog uit en hob
bel je zo erg alsof je bij de Noord-
hinder in de branding lig te rollen
Dat Arie Bramzeil er moeite mee
heeft ziek te zijn, geen neut meer
te mogen nemen en dal ze het al
lemaal aan het verkeerde eind
hebben - dus ook de huisarts -
wordt vol zelfspot omschreven.
Het boek is geïllustreerd met een
aantal tekeningen. De uitgever
meldt dat de maker er van onbe
kend is.
'Goed Zeeuws goed rond', een selectie
verhalen uit de bundels 'Oud Walche
ren van J. Vader, 'Op en om de Noord
zee Boulevard' van L.A. Stofkoper en
'Zeeuwse vertelsels' van L.N. Huis
man-Griep, 239 blz. uitgeverij Den Boer
Middelburg f 19,75.
'De betere geschenken'
StBVICf. KWALUfclT GARANTIE
1ANÜE DELFT 50 MIDDELBURG
O1180 13221 j
1 u
Plein 1940
Middelburg
Tel. 01180-12560
De beste kard^.;jzenWi I
Keus en lag0 pEClAAL-
BIJOU DE SPt
ZAAK