7
De waardering
voor Cats
WALCHEREN: HOE HET ONTSTOND
EN DE EERSTE ONTWI
Archiejsprokkds
Schoolfoto uit de oude doos
ZEELAND
7
Hoorzitting
welzijnsbeleid
HELPT NEPAL
DE FAAM - DE VLISSINGER
Woensdag 6 maart 1985
ZEELAND
IN DE PEN
IN BEHOEP
Volgende week vrijdag komen provinciale staten van Zeeland Zeeland helpt
bijeen voor de maartvergadering. Er staan een kleine twintig Nepal
voorstellen op de agenda.
Wegenbouw
Bejaardenoorden
Diverse subsidies
Stormschade
Geschiedschrijving
Onderwijs
Paulinapolder
Bezwaarschrift
jongerenbeweging
Gevonden
voorwerpen
in Middelburg
Veronica weg
Gratis Oranje-België
Stromingsleer
W eduwe/weduwnaar
Kcite
VVD
ABDIJ
u\\
Brouwershaven in 1934.
Sinds de verschijning van de be
kende en omvangrijke dissertatie
van P.J. Meertens in 1 943 zijn er
nogal wat studies aan het feno
meen Jacob Cats gewijd. Meer
tens geeft een afgewogen oordeel
over deze Zeeuwse dichter. Geen
groot man, allerminst een man van
het eerste plan. "Maar op het
tweede plan, waar in het pan
theon van ons volk plaats is,
komt hij volkomen tot zijn recht
als vertegenwoordiger van het
volk en de tijd waarvan hij deel
uitmaakte: het calvinistische Hol
land en Zeeland uit de bloeitijd van
onze Gouden Eeuw".
Meertens onderschrijft het harde
oordeel van Busken Huet niet.
Huet noemde Cats een godvre
zende moneymaker en de incar
natie van de Nederlandse demon.
"Met zijne door en door laaghar
tige moraal, zijne leuteriievende
vroomheid en keutelachtige poe-
zie, heeft hij onnoerpelijk veel
kwaad gesticht. Zijne populariteit
is een nationale ramp geweest".
De waardering voor Cats in Ne
derland en Vlaanderen van de
1 7e tot de 1 9e eeuw was evenwel
groot. Dat is heel duidelijk te lezen
in de bekroonde verhandeling van
Marcel de Smedt: 'De literair-
historische activiteit van Jan
Frans Willems (1793-1846) en
Ferdinand Augustijn Snellaert
(1809-1872)', uitgegeven te
Gent in 1984. Bekroning en pu
blicatie geschiedde door de Ko
ninklijke Academie voor Neder
landse Taal- en Letterkunde.
Jan Frans Willems, de vader van
de Vlaamse beweging, noemt
Cats de grondlegger van het ka
rakter van de Belgische dicht
kunst van de 17e en 18e eeuw.
Hij was en is de aanbeden dichter
der Belgen door de zoetvloeiende
loop van zijn verzen, de gemak
kelijkheid, eenvoudigheid en na
tuurlijkheid van zijn voordracht,
het onopgeloste en zedelijke van
zijn denkbeelden, in één zin: 'de
volkmatigheyd der schrijfwijze'.
Met die volkmatigheid bedoelt
Willems een volkse, bevattelijke
manier van schrijven. Willems
stelt Cats naast Hooft en Vondel,
maar hun werken vonden in het
zuiden niet zo'n weerklank als in
het noorden. Waarom, zo vraagt
Willems zich af, die hoge waarde
ring voor Cats van de Vlaamse le
zer. Willems zoekt de verklaring in
het feit dat de hogere bevolkings
klassen in de Zuidelijke Nederlan
den zich uitsluitend van het Frans
bedienden, terwijl de beoefening
van het Nederlands aan lagere
De tweede kamer uit Gedeputeer
de Staten houdt dinsdag 1 2 maart
tweemaal zitting om beroep
schriften tegen gemeentelijke be
slissingen over bijstandszaken te
behandelen.
Beslissingen van het college van b
en w van Middelburg worden
aangevochten.
De zittingen beginnen om 1 1.00
en 1 1.20 uur.
Beide zittingen zijn openbaar en
worden gehouden in het provin
ciehuis, Sint Pieterstraat 42 in
Middelburg.
Staten-
Verpleeghuisplan
Tholen/Sint Philipsland
Op maandag 1 1 maart, 20.00
uuriserin het gebouw Ten Anker,
Ten Ankerweg 32, Tholen een
voorlichtingsbijeenkomst, over
het verpleeghuisplan voor Tholen
en Sint Philipsland.
Deskundigen van de Provinciale
raad voor de volksgezondheid
zullen een toelichting geven. De
bijeenkomst is voor ieder vrij toe
gankelijk.
klassen werd overgelaten. De be
vattelijke poezie van Cats sprak de
gewone man zeer aan.
Ook de vriend van Willems en
medebroeder in de Vlaamse taal
strijd, Ferdinand Snellaert, heeft
veel waardering voor Cats, maar
weet toch een negatieve trek in de
poezie van de dichter aan te wij
zen, Snellaert spreekt over de
eentonigheid en de buitenmatige
gerektheid van sommige stukken.
De Smedt wijst er in zijn uitvoeri
ge studie op, dat Willems en
Snellaert met hun literair-histori
sche arbeid de Vlamingen zelfbe
wustheid wilden geven door hen
waardering en liefde voorde eigen
taal bij te brengen.
"Het middel bij uitstek om deze
doelstelling te verwezenlijken was
volgens hen het bekend maken
van onze literatuurgeschiedenis".
Beiden hebben een emotionele
betrokkenheid, bij hun onder
werp. Willems en Snellaert wil
den aantonen dat het Nederlands
bestaansrecht had in de Zuidelijke
provincies. Het werd toch van
ouds gebruikt! In de dichtkunst
van Cats vond men de taal van het
volk terug.
vin-
vergadering
Een van de eerste handelingen is
de beëdiging van een nieuw sta
tenlid: de heer A.J. Dijkwel uit
Middelburg, die in de plaats komt
van de heer P. Scheele, die kort
geleden ontslag heeft genomen.
De Stichting studiecentrum we
genbouw gaat onderzoek doen
naar het gebruik van alternatieve
materialen in de wegenbouw. Het
gaat b.v. om het gebruik van
bouw- en sloopafval, kolenrest-
stoffen, vuilverbrandingsresten
en hergebruik van asfalt. Aan het
rijk en de provincies is gevraagd
subsidies te verstrekken. GS van
Zeeland stellen de Staten voor om
voor de jaren 1985 en 1986
ƒ10.000,— per jaar te geven.
De financiering van de bejaarden
oorden zal volledig worden her
zien. Dit komt door een ingrijpen
de wijziging van de Wet op de be
jaardenoorden per 1 januari jl. Een
van de gevolgen is dat de provin
cie de beschikbare overheidsgel
den zal gaan verdelen.
Aan de Staten wordt gevraagd de
nodige kredieten beschikbaar te
stellen voor het verstrekken van
subsidies of voorschotten en voor
het automatisch verwerken van
de financiële gegevens.
Ook dient de verordening bejaar
denoorden Zeeland te worden
veranderd.
Ook nu worden weer enkele voor
stellen gedaan voor subsidiëring
van vrijwilligerswerk of werk in de
maatschappelijke en sociaal-cul
turele sfeer.
Voorgesteld wordt om de stich
ting unie van vrijwilligers in de
provincie Zeeland over 1 985 een
subsidie van 3000,— te verle
nen. Dit is nu nog een incidentele
bijdragen. Bekeken zal worden of
dit in de toekomst een jaarlijkse
uitkering wordt.
Het Zeeuws servicebureau voor
jeugd- en jongerenwerk gaat ver
huizen naar het Koorkerkhof. De
Staten moeten beslissen over een
éénmalige uitkering van
13.500,— ter bestrijding van
de verhuiskosten en over een be
drag van ƒ42.500,— voor het
uitvoeren van herstelwerk aan het
betreffende Abdijpand.
Bij wijze van uitzondering willen
GS ƒ17.000,beschikbaar
stellen voor het organiseren van
vakantieweken voor gehandicap
ten, door het Provinciaal overieg-
en samenwerkingsverband oude
renbonden in Zeeland (POSO). Tot
en met 1984 werd dit gedaan
door de Zeeuwse vrouwenraad.
Na het wegvallen van de Zeeuwse
collecte kon deze dit niet blijven
doen.
Eind november werd de Techni
sche bibliotheek in Vlissingen ge
troffen door een zware storm. Na
het wegwaaien van de dakbedek
king ontstond een enorme water
schade aan boeken en tijdschrif
ten. De Staten wordt voorgesteld
een extra subsidie van
260.000,— te verstrekken
voor het herstel van de schade.
Voor het aanstellen van een nieu
we auteur, drs. G. van der Ham,
te Amsterdam, ten behoeve van
Verleden week hebben alle
Zeeuwse huishoudens een brief
ontvangen van de commissaris
der koningin, dr. C. Boertien. De
Zeeuwse bevolking wordt in deze
brief opgeroepen om het pas ge
starte onderwijsproject 'Zeeland
helpt Nepal' te steunen. Het pro
ject in Nepal wordt uitgevoerd
Op dinsdag 1 2 maart, 1 6.30 uur
wordt in het provinciehuis, Sint
Pieterstraat 42 te Middelburg een
openbare hoorzitting gehouden
over de Zeeuwse hoofdlijnennota
welzijnsbeleid. De zitting staat
onder leiding van gedeputeerde
mw. E. Maris-Koster en wordt ge
houden in de 2e commissieka
mer.
door Unicef, het kinderfonds van
de Verenigde Naties. Het motto
van de actie is 'Leren om te over
leven'. De actie gaat verder dan
het oplossen van een directe
nood. Zij richt zich op het leren
om te overleven, op het basison
derwijs op het platteland in het
westen van Nepal. Dit project
omvat meer dan leren schrijven,
lezen en rekenen. Wie voor een
goede school zorgt schept moge
lijkheden voor de toekomst.
GIRO 7475 MIDDELBURG
het voltooien van de Zeeuwse ge
schiedschrijving Tweede Wereld
oorlog, vragen GS het nodige
geld beschikbaar te stellen. Naar
schatting gaat het (honorarium,
inclusief onkosten) om een jaar
lijks bedrag van 75.000,—
Ter voorbereiding en uitvoering
van nieuwe provinciale taken op
het gebied van het basisonderwijs
en het speciaal onderwijs ont
vangt de provincie een jaarlijkse
rijksbijdrage van twee ton. Voor
gesteld wordt dit bedrag te beste
den voor het aantrekken van en
kele nieuwe medewerkers.
De Staten beslissen over een sub
sidie van ruim 65.000,— aan
de Stichting het Zeeuwse land
schap ten behoeve van de aan
koop van ruim 46 ha schorren en
slikken, gelegen voor de Paulina
polder.
De commissie AROB (Administra
tieve Rechtspraak Overheids Be
schikkingen) uit de staten advi
seert de Jongerenbeweging FNV
niet ontvankelijk te verklaren in
een bezwaarschrift tegen een
aangekondigde subsidieverla
ging. Volgens de commissie was
er geen sprake van enig rechtsge
volg.
Verder worden nog enkele begro
tingswijzigingen behandeld en zal
worden voorzien in enkele vaca
tures in commissies en NV's we
gens het vertrek van enkele sta
tenleden.
De Staten vergaderen zoals altijd
in de Statenzaal, Abdij 11 te
Middelburg. De vergadering is
voor ieder vrij toegankelijk en be
gint om 1 0.00 uur.
Abdijnieuws is de
informatierubriek van de
provincie Zeeland.
Redactie:
bureau voorlichting.
Sint Pieterstraat 42,
4331 EW Middelburg,
telefoon 01180-31392
of 31402
In de periode van I t/m 15
februari zijn bij de gemeen
tepolitie te Middelburg de
volgende voorwerpen als
gevonden aangegeven:
gouden dameshorloge met
rood leren bandje; blauw
dameshorloge met stalen
bandje; quartz-horloge met
stalen band; sleutels; rode
wollen kindermuts; bruine
damesbontmuts; rood/b
ruine gebreide wollen muts;
3 paar witte sokken; grijs
geruite hcrenpet met klep;
padvinderspet; oranje re
genjack; card-key; bankbil
jetten; hoes van een foto
toestel: radio/cassettere
corder met oortelefoon;
rood etui, inhoud rekenma
chientje; tube siliconenkit;
bruine portefeuille inhoud
geld; zwarte herenporte
monnee, inhoud geld;
handschoenen: dubbele
bruine canvas fietstassen
met inhoud; zonnebril.
Het discoschip ms De Noorder-
naar. beter bekend als oud-Vero-
nica schip, gaat weg uit Vlissin
gen. Althans voorlopig. Na een
onderhoudsbeurt in een dok te
Gorichem krijgt 'Veronica' een
plaats in de Amsterdamse wate
ren. Mogelijkerwijs dat het schip
in augustus of september terug
keert naar Vlissingen.
De Zeeuwse jeugd tot zestien jaar
heeft gratis toegang tot de
(jeugd)interland Nederland-Bel-
gië, die op woensdag 13 maart
wordt gespeeld op de Nadorst in
Middelburg, aanvang 15.30 uur.
Het Nederlands team bestaat uit
spelers tot en met zestien jaar. Sa
men met België en Frankrijk
maakt deze ploeg uit wie er deze
zomer mag deelnemen aan de
Europese kampioenschappen in
Hongarije. Nederland moet in
Middelburg in elk geval winnen,
wil men verzekerd zijn van deel
name in dat Oostblokland.
Prof. dr.ir. G. Vossers spreekt
donderdag 21 maart over ontwik
kelingen in de stromingsleer. De
heer Vossers is verbonden aan de
afdeling transportfysica van de
Technische Hogeschool in Eind
hoven. Tijdens de toespraak ko
men vooral nieuwe waarncmings-
technieken en berekeningsmetho
den aan bod. De lezing begint om
20 uur in gebouw De Schakel in
Middelburg en is georganiseerd
door het Natuurkundig Gezel
schap Middelburg. Inlichtingen:
01180-37375.
De groep voor weduwen en we
duwnaars, die wekelijks bijeen
komt in het gebouw van de FIOM
aan de Varkensmarkt in Middel
burg. heeft een medewerker van
de PZEM uitgenodigd om voor
lichting te geven over energiege
bruik. Belangstellenden worden
dinsdag 12 maart om 19.30 uur
verwacht.
De VVD-afdeling Middelburg
houdt op woensdag 13 maart haar
jaarlijkse introductie- resp. infor
matiebijeenkomst voor leden en
overige belangstellenden.
Tijdens de bijeenkomst zal infor
matie worden verstrekt over de
organisatie van de partij en van de
afdeling Middelburg door de af
delingsvoorzitter, ir. J. den Boer.
Vervolgens zal het fractiewcrk
worden besproken door ir A.
Krijgsman (gemeenteraadsfr
actie) en mw. C. de Dreu-Kostcr
(statenfractie). Tenslotte zullen
vertegenwoordigers van de diver
se commissies, van de Vrouwen
uit de VVD en van de onafhan
kelijke JOVD zich presenteren.
De bijeenkomst begint om 20 uur
en wordt gehouden de Huifkar te
Middelburg.
Studie alternatieve materialen wegenbouw.
'Archiefsprokkels' is een ru
briek die in principe weke
lijks op deze pagina ver
schijnt. Voor de inhoud te
kenen per keer de gemeen
tearchivarissen Christ Peters
(Vlissingen) of Peter Sijnke
(Middelburg). Eindredactie
Ad Hanneman.
Door overstromingen is er
een geul uitgesleten in het
land.
2. In de loop van de jaren heeft
de zee klei afgezet op het
land en in de geulen blijft
zand achter. A an de randen
ontstaat zavel (een combi
natie tussen zand en klei).
3. Tot slot wordt op de zand-
laad nog een laag zavel af
gezet. De omgeving zakt
door het inklinken van het
veen in.
4. De veenlaag klinkt in,
waardoor de omgeving
zakt. De zandlaag zakt
echter niet weg, waardoor
deze lagen hoger dan de
omgeving komen te liggen.
DOOR CHRIST PETERS
wenlang ccn strijd geweest tussen
de graven van Vlaanderen en die
van Holland. Uiteindelijk werd de
strijd beslecht in het voordeel van
die van Holland.
De gevolgen van de wisselende
invloeden zijn overal terug te vin
den in de diverse nederzettingen
op het hele eiland. De eerste en
tweede eeuw van onze jaartelling
was weer een periode van betrek
kelijke rust. Tijdens dit tijdperk
vond opslibbing plaats. Ca. 250 n.
Chr. begon de volgende overstro-
mingsgolf. Nu werd geheel Wal-
ongeveer de zevende eeuw trad er
duinvorming op de strandwallen.
Hel om de kreken liggende veen
ging inklinken, terwijl de kreken
verlandden. Daardoor kwamen
de oorspronkelijk dieper gelegen
kreken hoger te liggen dan het er
omheen liggende land. Op deze
hoger gelegen delen (de kree
kruggen) vestigden zich later de
eerste bewoners.
Bedijkingen
Vanaf het jaar 1000 vonden er
weer grote vloeden plaats waar-
(defensieve) bedijking uitgevoerd.
Nog later ging er offensieve be
dijking plaatsvinden, door grond
aan de zee te onttrekken door
middel van inpoldering.
Dan zitten we echter al in ccn pe
riode waarin al heel wat bewoning
mogelijk is, doch daarover een
volgende keer meer.
I) Ceres Oud-Romeinse godin van de
plantengroei, speciaal koren. "Walche
ren in vier gezangen", door E. Wolff,
geb. Bekker. Hoorn 1769. p. 139.
de situering van de kreekruggen op Walcheren.
het licht gestippelde deel geeft de kreekruggen uit de periode
300-500 weer. De gearceerde delen zijn de kreekruggen ont
staan in de periode 500-700.
cheren overstroomd en met een
laag klei bedekt.
Het gevolg van deze transgressie
was ook, dat er in de veenlaag
grote geulen uitgeschuurd werden
onder meer op Noord Walcheren
en bij Westkapelle
Kreekruggen
Langs deze kreken kwamen zan
dige overwallen te liggen met
daarachter op het veen kleiafzet-
ting. Deze oeverwallen werden
langzaam hoger en tijdens een
volgende regressieperiode, vanaf
door hele stukken veen werden
weggeslagen, met alle gevolgen
vandien. We denken dan bijvoor
beeld aan de vloeden van 1173,
1377 en 1439. Vooral bij deze
laatste werd een enorm stuk van
het weiland dat vóór Vlissingen
(voor de huidige Boulevards) lag.
weggeslagen.
Tengevolge van al deze grote
overstromingen was het noodza
kelijk om zich door middel van
bedijkingen te wapenen. Vanaf de
twaalfde eeuw werd systematische
Aanminnig Walch'ren, daar de blonde Ceres woont,
Die met haar goudgeel graan de groeizame akkers kroont"
Zo staat er te lezen in de lofzang die Betje Wolff aan Walcheren heeft
gewijd. I)
Voordat het echter zover was, had
het eiland al een hele geschiedenis
doorgemaakt. In het onderstaan
de stukje zullen we trachten daar
een schets van de tegeven.
,N aamsoorsprong
Waar de naam Walcheren van
daan komt is niet bekend. Oud
heidkundige vondsten en ander
bronnenmateriaal duiden op een
plaats uit de achtste en negende
eeuw welke toen al enige econo
mische betekenis had.
Taalkundigen geven ons de keus
uit twee mogelijkheden: villa (of
eiland)
der vreemdelingen of villa (of ei
land) der moerassen.
Of moeten we evenals Betje Wolff
zeggen?: "'k Twist niet waarom
dit land den naam van Walch'ren
draagt, Elk weet de gissingen, men
kiez' wat best behaagt".
Overstromingen en ontstaan
van kreken
Ongeveer 10.000 jaar geleden be
gon het Holoceen tijdperk. De
laatste ijstijd was voorbij: de war
me tijd begon. Een van de gevol
gen was dat het landijs begon te
smelten. Daardoor steeg het zee
niveau Vanwege die stijging von
den er bij verhoogde aktiviteit van
de zee diverse malen overstro
mingen plaats, waarna de zee zijn
neerslag liet bezinken (transgres-'
sie).
Na elke transgressieperiode volg
de een periode van rust (regres
sie). Tijdens een van die lange re
gressieperiodes, ca. 2300 v. Chr.
ontstonden er strandwallen. Hier
achter en tussen d° hoge zand
gronden van Brabant en Vlaan
deren vormde zich een uitgestrekt
moerasgebied (t.g.v. veenvor-
ming) met een gebrekkige afwa
tering.
Dit kustgebied strekte zich uit van
Vlaanderen tot ver naar het noor
den. Omstreeks het begin van on
ze jaartelling werd dit gebied on
derbroken door één rivierarm: de
Schelde.
Daarnaast ontstonden er enkele
kleine kreekjes door een overstro
ming, voornamelijk in het noor
den van Walcheren. Die grote ri
vierarm was niet de huidige Wes-
terschelde, maar de rivier die
thans de Oosterschelde heet.
Tot aan de Franse tijd 1795-1814)
werd gesproken van Zeeland
Beoostenschelde en Zeeland Be-
westenschelde. Tot dit laatste ge
bied behoorde Walcheren. De
hegemonie over dit gebied is eeu-
AAP, NOOT, MIES...
De inzender is helaas onbekend
bij de redactie, maar het is wel een
prachtige plaat en hulde aan de
inzend(st)er voor de geweldige
informatie. De foto is in 1907 ge
nomen van de openbare lagere
school in Domburg. Bij de namen
zijn leeftijden vermeld van de
oud-leerlingen die nog in leven
zijn.
Eerste rij: Jaane Passenier, Leun
Passenier, Marie Dekker, Leen
Provoost (86 jaar). Gillis Provoost
(84 jaar). Kaatje Maljaars, C.
Hanse. Marie de Pagter (86 jaar).
Tweede rij: Meester v.d. Putte, Jo
v.d. Putte, Cato v.d. Putte, Lou de
Pagter, P. Provoost, Betje Mal
jaars, G. Quist, J. Quist.
Derde rij: A. Passenier, Nora v.d.
Putte, Corrie v.d. Putte, Kees v.d.
Putte, staat voor zijn zusjes, C.
Gcertse (Zeeuwse), Gillis de Pag
ter (84 jaar), P. de Meyer, C. Lie-
vense, J. Kwist, N. Hoense, J. de
Pagter.
Vierde rij: J. Passenier, Sallie Vijfde rij: Janne Mauer (88 jaar), Ook deze foto is weer te bestellen Middelburg. Betaalt u met een
Provoost, Johannes Vreeke, P. Cornelia Klopmeijer, Willem bij de redactie van dit blad. door cheque, dan deze s.v.p. op naam
Geertse, M. Lievense (86 jaar), Vreeke, A. de Legnie, P, de Leg- samen met dit knipsel ƒ7,50 te van Ruben Oreel. Wie met mun-
Saradc Meijer (Zeeuwse 2 zusjes), nie, Marie de Legnie, Piet Schrier, zenden aan Redactie Faam-Vlis- ten betaalt, dient de brief aan te
Pietje de Meijer. Willem Schrier, A. van Schagen. singer Postbus 5017, 4330 KA in tekenen.
