Polderjongens
Zorg voor
sociale pedagogie
?ro<kcf
Schoolfoto uit de oude doos
Onderzoek 't Vliegend Hart hervat
Distelverordening
ZEELAND
IN D E P E N
Subsidie onder
houd molens
^rodacf
DE FAAM - DE VLISSINGER
UW WEEKBLAD
DE FAAM - DE VLISSINGER
Woensdag 18 juli 1984
Provinciale staten moeten zich in september uitspreken over
een extra bijdrage van 142.000,— voor de Dienst sociaal-
pedagogische zorg (SPZ) Alleen met die bijdrage kan de dienst
het minimumpakket aan dienstverlening uitvoeren.
Structuurplan
Werkterrein
Cliënt centraal
Taakuitbreiding
Financiën
Zeeuwsch-Vlaande
ren
Zuid-Beveland
Informatieblad
Walcheren
Noord-Beveland
Tholen
Sint-Ph ilipsla nd
Schouwen-Duive-
land
informatie
informatie
5 jaar
recep tenservice
Binnenkort
200.000ste
Indische recept
in Nederland
Sportfoto's
TUSSEN AARDAPPELS EN DODE VIS
rsm-
ABDIJ
Sluizenbouw in Kanaal door Walcheren
Er zijn misschien nooit zoveel
uitvindingen gedaan dan in het
laatste kwart van de negentien
de eeuw. De aanzet tot die uit
vindingen, waaronder telegrafie
en telegrafie, lag veel vroeger
maar de presentatie was in het
laatste kwart van de eeuw:
schrijfmachine (1868), rotatie-
pers (1875), fiets met achter
wielaandrijving (1876), tele
foon (1876), elektrische tram
(1879), elektrische centrale
(1882), motorrijwiel (1885) en
automobiel (1887). Bij de wa
terbouw ging men in 1870 ge
bruikmaken van stoommachi
nes, locomotiefjes om kipkarren
te trekken en het storten van
beton.
Dit alles gebeurt ook bij de aanleg
van de kanalen door Walcheren
en Zuid-Beveland. Het grondver
zet dat bij het Kanaal door Wal
cheren nog door tienduizend
mannen werd gedaan, werd later
grotendeels door mechanische
werktuigen overgenomen. Het
waren de jaren van een -pas later-
in het oog vallende revolutie.
"Naar de kusten van de Noord
zee; trekarbeid in Europees per
spectief, 1600-1900" is de dis
sertatie van Jan Lucassen die hij
kort geleden in Utrecht heeft ver
dedigd. Er is een paragraaf aan
het grondwerk gewijd en dan met
name aan de polderjongens.
"De arbeiders voor het gewone
spit- en kruiwerk kwamen voor
een groot gedeelte uit daarin ge
specialiseerde plaatsen en streken
als die aan grote rivieren, West-
Brabant, het oosten van Zeeuws-
Vlaanderen, benevens uit de
Vlaamse streken ten zuiden en de
Brabantse streken ten zuidoosten
daarvan". Mannen uit hetzelfde
dorp kozen een aanvoerder, een
putbaas, en boden zich aan bij
aannemers; ook waren er onder
aannemers die op zoek gingen
naar arbeiders, waarna een ploeg
werd samengesteld waarvan de
mensen elkaar niet of nauwelijks
kenden. Zulke groepen polder
jongens werden dikwijls als groe
pen wilden afgeschilderd, maar
Lucassen bestrijdt dit.
De minister van welzijn, volksge
zondheid en cultuur heeft de sub
sidie in de kosten van onderhoud
van molens verhoogd. Voor mo
lens die in bedrijf zijn is de subsi
die bepaald op 5.000,— per
jaar en voor molens buiten bedrijf
3.000,— per jaar.
De provinciale bijdrage is - in de
verordening monumentensubsi
dies Zeeland - afhankelijk gesteld
van de door de minister subsidia
bel gestelde kosten. Dit betekent,
dat ook de provinciale bijdrage in
het onderhoud op de nieuwe
maxima wordt afgestemd.
De gemeentebesturen in Zeeland
is gevraagd de eigenaren van
molens op de nieuwe situatie -in
gaand 1 984- te wijzen.
IEUWS
In de 19e eeuw konden in Zee
land de polderjongens van werk
naar werk trekken, want in ver
schillende delen van de provincie
kwamen nieuwe polders: de Wil-
helminapolder, polders op Tholen
en Noord-Beveland en in
Zeeuwsch-Vlaanderen. Verder
waren er de al genoemde kanaal-
werken en de aanleg van het Ka
naal Gent-Terneuzen (1825-
1827).
De werkzaamheden begonnen
in het voorjaar; de polderjon
gens gingen op stap met een zak
met beddegoed, kleren, een
stuk spek of ham, eetgerei en
gereedschap, dat wil zeggen
een puthaak en een schop.
Dicht bij het werk werd een tent
of een keet gebouwd, waarin de
putbaas of keetbaas de scepter
zwaaide. Er bestonden onge
schreven regels, zoals het loten
om een plaats aan tafel en in
bed; iedere polderjongen moest
zich daaraan houden - op ver
grijp stond een boete. "Zelfs het
vergeten van de wekelijkse ver
schoning werd beboet", aldus
Lucassen.
De polderjongens waren bepaald
geen lieve jongens, maar daar
staat tegenover dat het werk
zwaar was en lang duurde. De
werkdag begon om vijf uur en af
gewisseld door eet- en rustpauzes
werkte men tot zeven uur. "Op
zondagen, wanneer men vrij was,
kon men naar de zoetelaarsketen
die ook op het werk stonden. In
deze keten, uitgedost met de
fraaiste namen, werd getapt.
Vooral over keetbazen die zelf hun
volk aannamen, wordt dikwijls
opgemerkt, dat zij ook in hun ei
gen keet tapten om op die manier
hun arbeiders zoveel mogelijk
geld uit de zak te kloppen".
In de begrotingsvergadering (no
vember) moeten de staten vervol
gens beslissen over een jaarlijkse
bijdrage van 1 50.000,— op de
rijksbijdrage voor de SPZ.
De bedragen zijn gebaseerd op
het structuurplan sociaal-pedago
gische zorg Zeeland, dat is ge
maakt door het provinciaal over
legorgaan zwakzinnigenzorg in
nauw overleg met de dienst SPZ.
In het plan wordt via het ontstaan
van de zorg een beeld gegeven
van de ontwikkelingen tot nu toe
met daarbij de financiën.
N
De dienst SPZ, gevestigd in Mid
delburg, houdt zich vooral bezig
met maatschappelijk werk voor
geestelijk gehandicapten en de
mensen in de directe omgeving
van de gehandicapten: de ouders
of verzorgers. De dienst onder
houdt verder contacten met an
dere organisaties die werkzaam
zijn voor geestelijk gehandicap
ten.
In de zorg wordt de cliënt cen
traal gesteld. Cliënt staat voor
de geestelijk gehandicapte èn
zijn of haar thuissituatie, dus
ook de ouders en verzorgers van
de geestelijk gehandicapte. Be
langrijk is dat de gehandicapte
zoveel mogelijk bij alles is be
trokken: ook voor de dieper ge
handicapten geldt die regel,
want vaak is met hen non-ver
baal contact mogelijk.
Afgeleid van de cliëntgerichte
hulp is het voorzieninggericht
werk: maatschappelijk werk voor
bewoners van gezinsvervangende
tehuizen of mensen die dagver
blijven bezoeken. De dienst komt
De Windroos, dagverblijven voor kinderen en ouderen
door gebrek aan tijd nauwelijks
aan dit werk toe. Verder helpt de
SPZ bij de totstandkoming van
dagverblijven, gezinsvervangen
de tehuizen, oppas- en ouderhulp,
speel-o-theken enz.
Het rijksbeleid is erop gericht ge
handicapten zolang mogelijk in de
thuissituatie te houden of in ieder
geval in een omgeving die die si
tuatie zoveel mogelijk benadert,
zoals dagverblijven, gezinsver
vangende tehuizen en begeleid
wonen. Dit vergt extra aandacht
van het maatschappelijk werk. De
dienst SPZ streeft naar een zo
vroeg mogelijke onderkenning
van ontwikkelingsstoornissen bij
kinderen; verder wil men meer
tijd besteden aan de opvang van
licht geestelijk gehandicapten,
aan gespecialiseerd jeugd- en
volwassenenwerk, het begeleid
wonen, gezinsbegeleiding,
groepswerk met ouders en vrij-
Gedeputeerde staten hebben staatsbosbeheer ontheffing verleend van
bestrijding van de akkerdistel en de akkermelkdistel in een aantal
natuurgebieden in de provincie. De ontheffing geldt voor het seizoen
1 984 en omvat de volgende gebieden.
willigerswerk. Ook wil de SPZ
meer doen aan informatiever
strekking en voorlichting zowel
naar cliënten als naar andere or
ganisaties in de geestelijk gehan
dicaptenzorg.
De SPZ kampt echter met een
tekort aan maatschappelijk
werkers; volgens de inwoners
norm zou de dienst aanspraak
kunnen maken op 12,5 maat
schappelijk werkers, maar er
zijn er maar 9,5. In de praktijk
betekent dat dat er veel overge
werkt moet worden en dat
sommige taken niet voldoende
uit de verf kunnen komen.
In het structuurplan is berekend
dat vier ton nodig is om het ver
langlijstje te kunnen betalen. In
dit bedrag zit 142.000,— dat
de dienst SPZ jaarlijks tekort komt
op het minimumpakket. Voor
1985 worden de totale kosten
van de dienst begroot op ƒ1,2
Vlaamse krekengebied. Molen
kreek, Canisvliet, Het Koegat,
Combronkreek, De Grote Putting,
Het land van Saeftinge, Num
mer Een, Strijdersgat, Het Zwin,
De Kievittepolder, Oudelandse
Polder, Verdronken Zwarte Pol
der, Grote Gat Oostburg, Kreek
Henricuspolder, Dijk Draaibrug,
Het Blikken Weitje, Kreken
Braakmanpolderen Mauritsfort.
Den Inkel, Westeindse Weel.
Weel in de Heerenpolder, Dees-
sche Watergang, Middelplaten,
Schor van Waarde, Zwaakse
Weel, 's-Gravenpolderse Weel,
Inlaag Ellewoutsdijk, Fort Elle-
woutsdijk, Schor van Ossen-
drecht, Ganzenreservaat, Heg-
gengebied en een deel van de
Schelde-Rijnverbinding. De ter
reinen ten westen van die verbin
ding vallen buiten de ontheffing:
daar worden vergravingen uitge
voerd, wat tot grote distelgroei
kan leiden en daarom moet be-
miljoen; via het rijk ontvangt de
provincie 1 miljoen; de dienst
komt hieraan dus tekort. Voor
1 983 is in dat tekort een provin
ciale bijdrage gegeven en voor
1984 wordt hetzelfde voorge
steld. Zoals gezegd beslissen pro
vinciale staten daar op 14 sep
tember over.
Om voor de komende jaren in
ieder geval verzekerd te zijn van
de uitvoering van het mini
mumpakket stellen gedepu
teerde staten aan provinciale
staten voor in het vervolg jaar
lijks ƒ150.000,— op de rijks
bijdrage aan de SPZ te verle
nen. Die beslissing moet wor
den verwerkt in de provinciale
begroting.
Het structuurplan sociaal-peda
gogische zorg Zeeland is sa
mengevat in een informatie
blad. Dat blad is gratis verkrijg
baar bij het bureau voorlichting
van de provincie. Sint Pieter
straat 42, 4331 EW Middel
burg, telefoon 01180-31395.
Het structuurplan is voor 5,—
te koop bij het bureau welzijn
van de provincie aan hetzelfde
adres, telefoon 01180-31440.
strijding daar doorgaan, vinden
gs, in navolging van het advies
van onder meer het Landbouw
schap.
Bos- en duingebieden Walcheren,
Krekengebied Veere, Ramme-
kenshoek. Kteek Westkapelle,
Aardbeieneiland, Haringvreter,
Noordervroon Westkapelle en Ter
Hooge.
Goudplaat, Inlagen, Schotsman,
duingebied De Banjaard en Bok-
kegat.
Het Stinkgat, Pluimpot, Welen
onder Stavenisse en de schorren
van Tholen.
Bruintjeskreek, Krabbekreek,
Rammegors en de schorren
Noordzijde.
Krekengebied Ouwerkerk, Dijk-
water. Dwars in de Weg, Slikken
van Bommenede, Stampersplaat,
Veermansplaat, Steehzwaan,
Landgoederen Schuddebeurs,
Landgoed Slot Haamstede,
Schelphoek, Zouten en Zoeten
Haard, Natuurmonument Kop
van Schouwen, Vogelnol, Schor
ren Zonnemaire en de schorren
Dijkwater.
Natuurgebieden die aan land-
bouwpercelen grenzen moeten
over een strook van 30 meter
schoon zijn van de distels. Gs
hebben dit als voorwaarde aan
de ontheffing verbonden. De
bestrijding van de distels moet
gebeuren voor zij in bloei ko
men.
Abdijnieuws is de
informatierubriek van de
provincie Zeeland.
Redactie:
bureau voorlichting.
Sint Pieterstraat 42,
4331 EW Middelburg,
telefoon 01180-31392
of 31402
aanvraag belonen we met
een rijsttafel, die wij bij de
aanvrager of aanvraagster
thuis gaan klaarmaken on
der leiding van één van on
ze culinaire medewerk
sters". zegt Conimex. "want
dat is het waard om gevierd
te worden".
Wie dus wil weten hoe je
saté in madoerasaus maakt
of makreel op zijn Suma-
traans. kan het beste in de
komende periode bellen.
F.r gaat geen werkdag voor
bij of honderden Nederlan
ders bellen 02154-11888 om
te vragen hoe je Babi Pan
gang maakt of Mihoen of
Babi Ketjap. Ze luisteren
naar het recept van de week
of vragen een recepten
boekje aan.
Vijfjaar geleden startte de
ze Receptenservice om van
meet af aan een succes te
zijn. In ons land wordt al in
Ti van de gezinnen regel
matig zelf Indisch of Chi
nees gekookt. Hei zijn twee
keukens, de Chinese en de
Indische, waarin zoveel va
riaties en zoveel gerechten
mogelijk zijn. dat vrouwen
en mannen die eenmaal het
aziatisch koken hebben le
ren waarderen een grote
behoefte hebben aan steeds
meer recepten.
Ze hebben er bij Conimex
veel plezier in en ze zijn dan
ook niet van plan om ermee
op te houden. Conimex
zegt: "Onze Receptenservi-
ce is zo belangrijk geworden
voor tienduizenden men
sen. dat we er niet meer mee
zouden kunnen sloppen, al
zouden we het willen. De
Receptenservice bestaat nu
vijfjaar en in die tijd heb
ben we bijna 200.000 aan
vragen behandeld. Dat is
uniek in ons land. dat mag
je een record noemen".
Het meest gevraagde recept
is dat van Nasi Rames, de
eenbords rijsttafel. Maar
ook de meest exotische en
ingewikkelde recepten wor
den gevraagd en altijd heeft
de Receptenservice ant
woord. Bijna altijd, want
het is één keer voorgeko
men dat ze geen antwoord
wisten. Dal was toen het re
cept van Chinese tomaten
soep werd gevraagd. Chi
nese tomatensoep bestaat
niet. niet in China, niet in
Indonesië en niet in Malak-
ka. waar veel Chinezen wo
nen. De vraagstelster wist
echter met zekerheid dat ze
Chinese tomatensoep had
gegeten. Na een week zoe
ken bleek er een Chinees
restaurant te zijn. waarvan
de eigenaar had ontdekt,
dat Nederlanders van to
matensoep houden. Hij be
dacht samen met zijn vrouw-
een Chinese tomatensoep,
die een succes werd. Coni
mex heeft dat recept over
genomen en iedereen die
daarin is geïnteresseerd kan
nu ook het recept van de
niet bestaande Chinese to
matensoep krijgen.
Binnenkort eind juli waar
schijnlijk. verwacht Coni
mex de tweehonderddui
zendste aanvraag "Die
De oude schoolfoto's zijn bij
na op. Niettemin willen we een
vervolg geven op deze rubriek.
Vanaf september zullen we de
schoolfoto's afwisselen met
oude sportfoto's, geen enkele
sport uitgezonderd. Het kan
handelen om groepsfoto's,
maar ook oude actiefoto's. De
enige voorwaarde is dat de fo
to's genomen zijn vóór 1955.
Wie oude sportfoto's beeft kan
deze zenden aan de redactie
van dit blad. Schrijft u er wel
bij wat en wanneer en wie er
allemaal op de foto staan. Het
adres: Postbus 5017. 4330 KA
in Middelburg.
AAP, NOOT, MIES...
Duikers van de Northsea Archeo-
logical Group zijn vorige week op
nieuw begonnen met het onder
zoek naar de in 1735 vergane
koopvaarder 't Vliegend Hart. De
wrakplaats - ongeveer twintig ki
lometer ten zuidwesten van West
kapelle - kon volgens woordvoer
der Mike Pascoe moeiteloos wor
den teruggevonden dankzij de
markering die Rijkswaterstaat en
kele weken geleden beeft aange
bracht. "Dat is bijzonder accuraat
gebeurd", zegt Pascoe, "We von
den het wrak bij de eerste duik".
Die duik bracht overigens aan het
licht dat de wrakplaats is bedolven
•onder duizenden rotte aardappe
len.
De aardappelen zijn vermoedelijk
afkomstig van het Panamese
vrachtschip 'Groenland II'. De
lading van dat schip werd in mei
van dit jaar in de Noordzee gestort
omdat de aardappelen voor een
deel waren verrot. Het schoon
maken van de wrakplaats - die
bovendien vervuild is met een
grote hoeveelheid dode vis, vol
gens Pascoe is waarschijnlijk een
visser met zijn volle netten ver
strikt geraakt in delen van het
wrak - zal enkele dagen in beslag
nemen.
De Engelse ploeg, bestaande uit
duikers, archeologen en conser
vators. is bijzonder te spreken
over de medewerking van de au
toriteiten. Niet alleen heeft de
ploeg dagen gewonnen door de
accurate plaatsbepaling door
Rijkswaterstaat ook van de Ne
derlandse ministeries en de doua
ne krijgen de Britten alle mede
werking. Het bergingsvaartuig
Flying Heart, dat sinds het begin
van deze week weer in Vlissingen
ligt afgemeerd, is naar aanleiding
van de ervaringen in voorgaande
jaren op enkele punten aangepast.
Het schip liep in het voorjaar voor
de Engelse kust op de klippen en
bij de reparatie is tevens wat meer
leefruimte voor de opvarenden
gecreeërd. De groep beschikt over
een onderwaterluchtverdeel sta
tion. waarop twee of meer 'airlifts'
- installaties waarmee slib en klei
ne voorwerpen kunnen worden
opgezogen worden aangesloten.
De constructie waaraan het ver
deelstation is bevestigd, wordt le
vens gebruikt als geleiding voor
de elektriciteitskabels voor sterke
onderwaterlampen. Daarmee
hoopt men het probleem van het
slechte zicht onder water (de dui
kers kunnen niet verder dan
twintig centimeter zien) te onder
vangen. Dat is tevens van belang
voor onderwateropnamen die met
videofilm en fotocamera's worden
gemaakt.
Een van de eerste zaken die de
bergers aan zullen pakken, is het
vervaardigen en aanbrengen van
een buizenstelsel op de wrak
plaats. Dat stelsel heeft een drie
ledig doel: in de eerste plaats ont
staat daarmee een indeling van de
vindplaats waardoor hel makke
lijker wordt de vondsten in kaart
te brengen, in de tweede plaats
verhoogt het de veiligheid van de
duikers die houvast vinden aan
het buizenstelsel en in de derde
plaats vormt het een versteviging
van hel wrak en een bescherming
tegen beschadiging door langsva
rende schepen. De groep heeft
daarnaast nog de beschikking
over sonarapparatuur, waarmee
inzicht kan worden verkregen in
de structuur van het wrak.
Het conservenngswerk van de ge
vonden voorwerpen, voorheen in
handen van Bas Kist van het
Rijksmuseum is overgenomen
door Ton van der Horst. Kist is
volgens John Rose, die nu de lei
ding over het project heeft, nu te
druk met het onderzoek naar het
wrak van de 'Amsterdam' dat bij
Hastings is gevonden. Rex Co-
wan. in voorgaande jaren de pro-
jektleider wordt dit jaar vertegen
woordigd door Mike Pascoe. Rc$,
Cowan is druk bezig met de ar
cheologische activiteiten bij de
Shetland eilanden.
Het conservcringswerk. wordt dit
jaar eveneens vergemakkelijkt
door nieuwe apparatuur. Conser
vator Van de Horst heeft de be
schikking gekregen over een ul-
trasoon-lank. Daarin kunnen
voorwerpen worden gereinigd
door middel van trillingen. Verder
heeft hij de beschikking over een
pojijstapparaat. John Rose opent
vrijdag 13 juli een expositie in het
Stedelijk Museum Vlissingen met
als titel 't Vliegend Hart. De ten
toonstelling. die om 11.30 uur
wordt geopend, is tot eind sep
tember te bezichtigen.
Toen - in 1929 - oogde de kleuter
school in Middelburg dus zo. Me
vrouw M.J. Schonis Lous uit
Middelburg (zij woont aan de
Seisweg 59) stuurde ons deze
fraaie plaat en noemde er de vol
gende namen bij.
Bovenste rij: Jacob Cysouw. Lon
Minderhoud (overl.), Hein Cy
souw. Joost Brasser (overl.). And-
se Louwerse, die tussenin onbe
kend.
Tweede rij: Maatje Cysouw, Tan
netje Dekker, Pieternella Kaland,
Leuntje v. Vaardigem, Nceltje
Lievense. Marie Huibregtse, Wil-
lemina Louwerse.
Derde rij: Jacoba Minderhoud.
Fransina Lievense (overl.),
Adriana de Pagter. Johanna Min
derhoud (overl.) Willemina Min
derhoud. Jacoba v. Huijs, Neeltje
v. Sighem, Neeltje v. Rooien.
Vierde rij: Marie Louis J.D.. Wil
lemina Roelse K.d.. Jo v. Sighem
Pd. Rik Willeboordse.
Vijfde rij: Kestelo v. Rooijen,
Willem Himbregtse. Pieter Wille
boordse. Leen Minderhoud
(overl). Piet Willeboordse.
Adriaan Kaland.
Ook deze foto is weer te bestellen
bij de redactie van dit blad. De
foto kost 7,50. Betalen kunt u
met een cheque (op naam van
onze fotograaf Ruben Oreel) of
met geld (dan aantekenen svp).
Stuurt u met het geld dit knipsel.
Het adres: Postbus 5017. 4330 KA
in Middelburg.
G
