huis
aan huis
om hiel
mmicheren
H KW ontdekt Jan Vader
BUNDEL GEZELLIGE
WALCHERSE VERHALEN
VOC-schip nabouwen en stoere reis herhalen
PIET ROSKAM ZOEKT
MEDE AVONTURIERS
roovers speciaalzaken
'Snikkerwerk' in
Be Schotse H uizen
ANJA
MARJA
BIJOU
BIJOU
Werken van zeeschilder
Koos Hoogendijk in
Maritiem Instituut
HELMO
Zal geschiedenis zich na
400 jaar in 1995 herhalen?
I n april 1995 is het 400 jaar ge
leden dat de eerste Oost-Indië-vaar-
ders Holland verlieten. Nog een hele
tijd dat lustrum: maar niet voor Piet
Roskam uit Meliskerke. Deze 48-
jarige afdelingschef bij Hoechst in
het Vlissingse Sloegebied wil deze
eerste tocht om de kaap zo getrouw
mogelijk nabootsen. Dat vergt even
wel tijd en deskundigheid uit talrijke
disciplines.
nPRUllVllNG
middelburg
139.95
ROOVERS HUISHOUD
FASHION
ROOVERS LEDERWAREN
STOFZUIGERS
OVERS SCHOENEN
VOORDEELVERKOOP
SCHOOLTASSEN
Weinig technische
kennis
Walcheren
Wel een zender
i
LEREN BROEKEN van 375.- nu 198.- LEREN EN
SUÈDE JACKS nu 98.- 125.- 175.- LEREN
DAMESMANTELS lang, van 695.- nu 298.-
en nog veel meer leren en suède
kleding met enorme kortingen!
Lange Delft 17
Middelburg
Nog enkele voor een
ZEER SP€CIALE PRIJS
van 225.- voor
Lange Delft 31
\üi;
Aan het eind van het seizoen
RESTANTEN
MET ZEER HOGE
KORTINGEN
L. DELFT 48 - Middelburg
J.v.d. Sloot
PIJPENHUIS
AS
AANSTEKERSPECIALIST
Verduisterde zon
O
SPECIAALZAAKVOORDEEL!
Keuze uit 19 verschillende soorten
Ruime schooltas,
leer, 5 vakken
Schooltas,
glad leer, 5 vakken
EXTRA ZWAAR TUIGLEER.
Tas voor vele jaren. Met 2 jaar garantie
op sloten en stiksels.
G lad of generfd
SCHOUDERSCHOOLTASSEN
Synth, leer36.-
Rundleer39.-
Glad leer45.-
Tuigleer79.-
B/J AANKOOP SCHOOLTAS
PENNENETU! KA DO!
i~/Ti -jsr
84e jaargang no. 28 woensdag 14 juli 1982
LANGE [JELET
MIDDELBURG
De Faam
w AAR IN OPGENOMEN "(.ROOI W Al (HERE V
IN COMBINATIE MEI DE VI.ISSINGER III IS-AWHt IS OP GE II KEI W \l III KI N
in combinatie met de VLISSINGER
A
'k
Gaen ik 'n stikje schrieve' is de
verhalenbundel van Jan Vader die de
Heemkundige Kring Walcheren half
juni presenteerde vanwege het
tienjarige bestaan. Te laat overigens,
want de Heemkundige Kring bestond
een jaar geleden al tien jaar.
Geldgebrek was er evenwel mede de
oorzaak van dat het fraaie met
Walcherse verhalen gevulde boekje
niet in het jubileumjaar uitgegeven
kom worden. Met een financiële
bijdrage van het A njerfonds Zeeland
hebben de Walcherse heemkundigen
het gemis alsnog kunnen
goedmaken.
Jan Vader (geboren te Meliskerke op
1 maart 1875 en gestorven op 20
maart 1966 in Middelburg) is geen
schrijver die stad en tand afreisde om
zijn schrijfproducten in boekvorm te
zien verschijnen. Dat blijkt onder
meer uit de veelheid van geschriften
die nog door zoon Willem bewaard
worden, onder meer een niet
uitgegeven streekroman Haven der
Begeerte', over de jaren 1944-45. De
Heemkundige Kring Walcheren
evenwel heeft de schrijver
(her)ontdekt en gepubliceerd in De
Wete, het blad van de IIK W. Die
publikaties dragen de titel 'Oud
Watchers buitenleven'. Zo luidt ook
de ondertitel van "k Gaen ik 'n stikje
schrieve'.
Het boek zelf bevat 22 korte
verhalen die allen betrekking hebben
op het leven op Walcheren. De
stukjes zijn doorspekt met een
gezonde brok Walcherse humor
(ironie). Nemen we het titelverhaal:
'k gaen ik 'n stikje schrieve dan
begint het al leuk als Vader zijn
vrouw aankondigt het stikje te gaen
schrieve over de liefde en de
verkeeringe in onze joenge jaeren.
Vragend keek zijn vrouw hem aan.
Watte? Bedoel je 'oe da je toen an
mekoare kwam, as joen mensen
wezende? 'Oe kan dat noel'.
Vader verklaart knikkend dat hij
inderdaad alles wil vertellen, waarop
zijn vrouw afkeurend knikt. 'Je zü
wiesder weze Dae bringt j'ommers
niks van terechte as vent wezende. Di
moe je iemand van letters vö weze,
een van de studeeringe. 'K bedoele 'n
afjëkoal of 'n pref es ter of zö iet'.
Vader werpt het zijn vrouw tegen dat
'niks gin vent van letters'. Wat die lui
Cl ebeurtenissen staan zelden
op zich. Terwijl speurders voor
de Walcherse kust een vergaan
yOC-schip ontdekten ('t
Vliegend Hert) kregen
anderen al geruime tijd rode
oortjes bij de gedachte ooit
eens op dezelfde wijze een
'VOC-trip'te kunnen
meemaken. De redactie van dit
blad ontmoette Piet Roskam:
een scheepsgek, zoals hij
zichzelf noemt. Hij is op zoek
naar mensen die bereid zijn om
een huzarenstuk te verrichten,
namelijk een VOC— schip
nabouwen om er uiteindelijk
zo authentiek mogelijk
uitgerust om de Kaap de goeie
Hoop te kunnen varen. Of
Roskam de Don Quichotte van
Walcheren is, zal blijken uit
de reacties. Wij van de
redactie zijn benieuwd en
zullen de initiatieven in ieder
geval op de voet volgen.
Volgens Roskam zal echter een ploeg
enthousiastelingen de eerste schoten
voor de boeg moeten geven. "Met zoveel
mensen die geen baan hebben of stikken
in de vrije tijd moet dat toch mogelijk
zijn", verwacht hij. En voor wat het geld
betreft meent Roskam, dat mocht zo'n
trip slagen dit een enorme reclame voor
Nederland zal zijn. "Je benadrukt in het
buitenland nog eens extra hoe onge
meen machtig dat kleine landje is ge
weest in de tijd van de Vereenigde
Oost-Indische Compagnie", veronder
stelt Roskam. En hij hoopt met dit ar
gument de overheid en het bedrijfsleven
te interesseren.
Vol bewondering bestudeert Roskam de
immense verrichtingen van de iude
scheepsbouwers en de jacht van de Ne
derlanders op de specerijen in de 16e en
17e eeuw. "Overal ontstonden Neder
landse nederzettingen. We waren een
belangrijk zeevarend land. dat hoog
stond aangeschreven. Dat boksten we in
Nederland voor elkaar met zo'n twee
miljoen inwoners. In vergelijking met nu
was er overigens weinig technische ken
nis. Geboren vanuit de noodzaak van de
tachtigjarige oorlog bouwden de Hol
landers met veel vernuft boten die de
hele wereld doorkruisten".
Roskam onderkent echter ook de keer
zijde van de medaille: de slavenhandel
en vele sterfgevallen op de schepen.
"Niettemin bewonder ik hetgeen er al
lemaal voor elkaar is gebokst", bena
drukt hij nogmaals.
"SttAf
Mensen die een maritie opleiding vol
gen, krijgen volgens Roskam te weinig
geschiedenis in hun bagage. "Ik voer
Van 17 juli tot en met 15 augustus
houdt de beeldende kunstenaar Mau-
rizio Nannucci een lang verhaal kort in
de Middelburgse expositieruimte De
Vleeshal. De openingstijden zijn be
halve maandag 13 lot 17 uur en zondag
van 14 tot 17 uur.
tussen 1951 en '59 op de koninklijke Ja
va-China pakketvaart. In feite was dat
de oude VOC-lijn. Maar destijds besefte
ik dat niet. hoewel ik verschillende for
ten bezocht en van de inheemse gidsen
moest horen hoe goed wij Hollanders
wel niet waren geweest. Wat jaartjes ge
leden raakte ik geïnteresseerd in de ge
schiedenis van Walcheren. Ik stuitte
toen op een zekere Moucheron en wat
die allemaal in relatie tot de VOC on
dernam. Daardoor stuitte ik op plaatsen
die ik als varensgezel met eigen ogen
zag. Walcheren betekent overigens voor
mij Amsterdam in het klein. Hier ge
beurden grootse zaken. Mogelijk kun
nen we dat herhalen door een VOC
schip na té bouwen".
Voor wal betreft het schip dat gebouwd
moet worden heeft Piet Roskam al wat
ideeën. "In zo'n schip komt natuurlijk
geen motor. Alles moet zo authentiek
mogelijk worden nagebootst. Wel zal er
een zender moeten komen. We moeten
niet op dezelfde toer gaan als de nensen
destijds: met z'n 250en vertrekken en
met hooguit tachtig terugkomen".
Roskam droomt er nu al van ooit
Kaapstad binnen te varen waar een
mensenmassa hen opwacht en de haven
versierd is met vlaggen. Of hij Don
Quichotte-achtige ideeën nastreeft, zal
nog moeten blijken. In ieder geval is hier
vast het telefoonnummer van Roskam
(na 18 uur) 01189-1781. Het adres Kel-
derweg 1 in Meliskerke.
De koek is nog niet op voor wat betreft
de herdenking van de 375ste geboorte
dag van Michiel Adriaanszoon de Euy-
ter. Van 23 juli tot en met 8 augustus zijn
in het Maritiem Instituut aan de Boule
vard Banckert in Vlissingen een aantal
verfschilderijen te bezichtigen van de
zeeschilder Koos Hoogendijk uit St.An-
naland. Ze behandelen de vierdaagse
zeeslag anno 1666' waaraan door vele
Nederlandse zeehelden, onder De Ruy-
ter. werd deelgenomen.
De Republiek der Zeven Verenigde
Nederlanden was in 1648 net vanonder
het Spaanse juk maar er waren meer
problemen op te lossen. Zo moesten
onder andere de handelswegen over zee
worden vrijgemaakt. Maar dat schoot
vooral bij de Engelsen in het verkeerde
keelgat. Dat land probeerde met allerlei
beperkende maatregelen de handel en
wandel van de Nederlanden te dwars-
llei puncergi Ycclu dm up II juni ontbrandde op indrukwekkende wijze weergegei
door Koos Jloogendi/k
bomen. Het eerste conflict in 1652 leidde
tot de eerste Engelse zeeoorlog, die tot
1654 duurde.
Dat deze oorlog voor de Republiek niet
zo gunstig verliep lag niet aan Tromp.
Witte de With. De Ruyter en Evertsen,
maar aan de krenterigheid van de Staten
Generaal. Er mankeerde namelijk nogal
wat aan het aantal, de kwaliteit en de
personeelsvoorziening van de vloot. Het
bewijs hiervan ligt vast in een request
van bovengenoemde admiraals, alsme
de van Pieter Floriszoon, aan de Staten
Generaal in het jaar 1653. In 1665 liep
een tweede conflict veel succesvoller
voor ons af. In de tweede Engelse
Zeeoorlog die van 1665 tot 1667 duurde,
excelleerde De Ruyter in de Vierdaagse
Zeeslag en de 'Aenghcnaeme togt' naar
Chatham.
De Vierdaagse Zeeslag werd gestreden
op de 1 le, 12e. 13e en 14 juni 1666. Na
het debacle van de slag bij Lowestoft
onder Wassenaer van Obdam in 1665.
werd De Ruyter tot opperbevelhebber
van de Staatse vloot benoemd. De vloot
bestond uit drie eskaders. Een onder
bevel van K.Evertsen. Vice Admiraal
Banckert en Schout bij Nacht K.Ever
tsen de Jonge. De tweede stond onder
bevel van De Ruyter. Van Nes en Vice
Admiraal De Liefde en de derde onder
Corn.Tromp. Van der Hulst en Isaac
Sweers. Allemaal namen die in de he
rinneringzijn blijven voortleven. Aan de
Engelse zijde vochten achtereenvolgens
het eskader van de Rode Vlag onder
Generaal Monk, van de Witte Vlag on
der Isaac Berkeley en van de Blauwe
Vlag onder Allan.
n hel Veerse museum De Schotse
Huizen is tot en met 28 augustus een
tentoonstelling gewijd aan 'snikker
werk', een traditionele Zeeuwse volks
cultuur. 'Snikkerwerk' is het fijn bewer
ken van houten gebruiksvoorwerpen.
Het gebeurde vooral in de 18e en 19e
eeuw dat bijvoorbeeld pijpekassen, pij-
pewroeters, naaldenkokers, stoven en
mesheften prachtig werden versierd.
Boeren, barbiers, timmerlui, kleerma
kers en smeden probeerden met dit werk
in de 'slappe tijden' of lange winteravon
den wat bij te verdienen met dit snikker
werk.
Op dc tentoonstelling worden vooral
mesheften getoond. Daarin komt na
melijk het eigene van de Zeeuwse
volkskunst het meest tot uidrukking.
De boerenwerkmessen, zoals die sinds
het begin 19e eeuw in Zeeland zijn ge
maakt, kenmerken zich allereerst door
de top met het paardespan (vandaar dc
naam "paeremes"). Daaronder: het
moeilijkst te snijden "kooitje" met het
tussen de spijlen weggesneden balletje:
het zieltje. Door dit in het kooitje te la
ten rammelen kon men horen of de
juiste houtsoort was gebruikt: het harde
bijna onverslijtbare buxushout. Onder
het kooitje volgde een band met voor
stellingen uit de landbouw, de bijbel of
van timmermansgereedschap. Het zijn
evenwel niet uitsluitend werkstukken
van vroeger die in De Schotse Huizen
liggen uitgestald. Ook tegenwoordig zijn
er tal van liefhebbers die deze Zeeuwse
volkskunst blijken te beoefenen. Van
P.Brouwer. j.Buijs. F.Dingemanse.
(j.Kooger en J.de Looff zijn exacte na
bootsingen van vroeger tentoongesteld.
Een uitgebreide uitleg over het 'snik
kerwerk' kan de bezoeker overigens ha
len uit een catalogus die op de tentoon
stelling te koop wordt aangeboden De
schotse muizen is gopend van dinsdag
t/m zaterdag van 10 tot 12.30 uur en
13.30 en 17 uur.
kunnen, kan hij ook, benadrukt hij.
Waarop zijn antwoordt: 'Jae
natuurlijk zü je je kop wi wè
deurdrieve, di bei je 'n vent en 'n
Walchenaer vö
Een ander verhaal gaat over de
knecht wiens vrouw voor de zoveelste
maal moest bevallen. Maar de dokter
daar aanwezig had meer te stellen
met de knecht dan met de moeder.
Hij was woedend over de geboorte
van die niet voorziene tweeling. In
ferme bewoording verklaart hij de
dokter zijn opwinding. 'K za je zeie
dokter, dat wildejoenk (onecht kind
of klöótjesgast zoals dat in die tijd
werd genoemd) da je op de wereld
g'eolpen eit, kan nooit der êên van
mien weze. Van êên keer - je begriept
wè - kunnen der toch gin twi
komme. Da's toch godsonmeuglijk
zeker?'.
De daarop volgende verhalen zijn:
'Witte bonen inleggen', 'Wat denk
jie, Dien', 'Liesjesdag',
'Ordebewaarders', 'Een oorlog in 't
Klein', 'Eenpraatje op 't
Schooierspad'Een verre reis', 'In de
oogsttijd', 't Kwam aol in or de op
jagerslust'Een nachelijk incident
'In het diaconiehuis', 'Bij meneer
Zip', Jan Geertse', 'Een dagje op
visite', 'Een koppige boer'. Dan
verzuup ik je', 'Walcherse dokters',
'Een nieuwe opheffer'en tenslotte
'Walcheren in de winter'.
'k Gaen ik 'n stikje schrieve' is te
koop in de boekhandels en kost
f 16,90.
Walstraat 31, Vlissingen
Walstraat 119, Vlissingen
ngeveer een half uur voordat de
zon ondergaat op de avond van dins
dag de 20ste juli verduistert de maan
haar gedeeltelijk. Dat wordt zichtbaar
rond negen uur. De zon vertoont dan
aan dc linkerkant een kleine deuk.
Rond vijf'over half tien is de hap uit de
zonneschijf' maximaal, maar dan staat
de zon vrijwel aan de horizon. Dat
wordt dus moeilijk waarneembaar.
Het is overigens gevaarlijk om rechts
treeks in de voor een deel aan hel oog
onttrokken zon te kijken. Aanbevolen
wordt gebruik le maken van een zwart
fotografisch negatief of een beroet glas
(met een vlam van een kaars bijvoor
beeld te bereiken). Maar ook dan
wordt nog afgeraden erg lang in de zon
te kijken.
Wie wil fotograferen en een telelens
ter beschikking heeft kan met succes
een verduisterd zonnetje de zee in zien
zakken.
LANGE DELFT 44/SEGEERSSTRAAT 4. MIDDELBURG
DF. NIEUWE" ZAAK OP DE HOEK
