GROEN
LEVEN
-7.50 p.st. Bruidssluier3.00
7.50 p.st. Graszoden.... 3.50 p. m2ü
35.-
25.-
TL VERLICHTING
SL LAMP
2x TL 2(
1
HANGLAMP
39.50
59.95
295.-
82.
30.80
ILLEMSEN
Kwaliteit enVrijheid
Koogdonk
Trenchcoat
piet itekemp
Minirail-verlichtingsset
VERSTRATEN
en WALH0UT
TL PLAFONNIÈRE
TL BALKJES
agu&sport
REUMA: VERZAMELNAAM
VOOR VELE ZIEKTEBEELDEN
TUINCENTRUM
veel licht., weinig stroomverbruik
voor aangepast licht in huis
ampioen
Pedicuur(e)
Chiropodist(e)
mode voor hem
vlissingen
Woensdag 24 maart 1982
De Fan
"Een trein rijdt door
het land, maar stopt
bij vele, vele stations.
Als hij aankomt, we
ten wij ervan, maar de
grote vraag blijft
steeds; waar komt hij
vandaan en hoe is hij
aan het rollen ge
gaan
De ontwikkeling
Verschijnselen
Een verweer
Wat weten wij?
Berken 2.5 mtr
Cupresso cyparis leylandii
Bomen, heesters, vaste planten, pracht violen, bloeiende hei
Groentezaad, Pootaardappelen, Plantuien, Slaplanten, Mest
Voorjaarsbloembollen, Dahlia's, Gladiolen enz. enz.
Honda tuinfrezen
Kweekbakken en muurkassen SPOTGOEDKOOP!!
Grindtegels 40x60 en 50x504.75 p.st.
Grote tuinmeubelshow 147 CA
lattenbank nulól idU
Natuursteen, flagstone27.50 p.m2
Kinderkopjes, maaskeien, vulkaansteen, lava fossielkeien
1
tgsj
1
S J
Biels
Mini biels
Tuinschuurü! 240x180 nu
Tuinpaaltjes per stuk
Vlechtschermen 180x180
overlapscherm druk geimpregneerd,
tuinaanleg en onderhoud
tuinarchitectuur
ff
18 watt
met kap
compl. met buizen
rond aan trekpaneel
compl. met 40 W. buis
rond en vierkant
met buis v.a. 82.—
8 watt en 13 watt
excl. buis v.a.
Walstraat 113-117
2437 VLISSINGEN 3*1
tel. 01184-12437 VLISSINGEN
4%
Walstraat 66
Natuurlijk verkrijgbaar bij:
Breeweg 17-24 MIDDELBURG
Tel. 01180-13187
NU EEN KOMPLETE SET
'de Vlasblomme'
DOBBELAAR'S SPECIAALZAAK
STICHTING VAKOPLEIDING
„CHIROPODY ZEELAND"
Inlichtingen en aanmelding bij:
o"
De reumatoloog, die dit
voorbeeld geeft, knikt
nadenkend. "U kunt zich
zo het beste de chronische
gewrichtsreumatiek voor
stellen. Het is een kwaal,
waarvan wij de oorzaak
niet kennen, al zoeken wij
er over de gehele wereld
nog steeds naar. Maar wij
kennen de "stations" erg
goed, dat zijn de ziekte
kundige achtergronden,
die zich in allerlei vormen
voordoen.
De meeste mensen denken
dat pijn en stijfheid in rug en
ledematen ook reurtia of
gewrichlsreumatiek bete
kent. maar dat hoeft niet zo
te zijn. Reuma is een verza
melnaam voor wel 180 ziek
tebeelden. De ziekte kan
zich openbaren in de gew
richten. de spieren, de zenu
wen. maar ook in hart, lon
gen, bloedvaatjes en huid.
De ziektebeelden lopen van
licht ongemak (bijv. een el-
leboogpijn) tot zeer ernstige
vormen van zware vergroei
ingen of gevaarlijke bind
weefselaandoeningen".
"Wij hebben", zegt de reu
matoloog,"door de eeuwen
heen gezocht naar de oor
zaak van reuma. In vroege re
zonderingsgevallen. Dan
zou het cortison, vooral bij
ouderdoms-spierreuma,
voortkomend uit ontstekin
gen in de bloedvaatjes, zelfs
levensreddend werken".
Natuurlijk beschikt de me
dische wetenschap tegen
woordig over steeds betere
pijnstillers en middelen om
ontstekingen te onderdruk
ken. Die pakken echter de
ziekte niet werkelijk aan.
maar maken voor de patiënt
het leven dragelijker.
"Maar. zegt de reumato
loog: Hoe is het met de
meeste medicijnen die door
de mond worden ingeno
men? Hoe beter ze werken,
hoe slechter ze zijn voor de
maag. En ook daarmee
moeten we terdege rekening
houden".
Het reumaspecialisme is nog
jong en dateert van na de
Tweede Wereldoorlog. In
1905 was het de Nederlandse
arts, dr. J.L.F. van Breemen,
die de stoot gaf tot het reu
maspecialisme over de hele
wereld. Hij ag in, dat door
meer sterk gericht onder
zoekwerk de reumabestrij
ding tot groter hoogte zou
kunnen worden gebracht en
dat de specialisten op dit
terrein die in praktijk zouden
kunnen brengen. Hij was ook
de man die het eerst dacht
aan toepassing van fysiothe
rapie als medisch hulpmid
del. De fysiotherapie stond
toen nog in de kinderschoe
nen, evenals de later even zo
belangrijk geworden revali
datie. Dat de artsen de hulp
zouden inroepen van niet
medisch geschoolde werkers
(paramedici) werd toender-
tijd vrijwel niet geaccep
teerd, maar hierover wordt
nu alom wel anders gedacht,
houdt na een goede behan
deling maar een kleine han
dicap over.
Soms vlamt de ziekte weer
eens op. maar blust dan ook
wel weer uil. Vroeger kwa
men vele reumapatiênten in
een rolstoel of zelfs voor
goed in bed nu is hel aantal
zo zwaar gehandicapten veel
en veel minder. Oorzaak
daarvan is de vergrote ken
nis van de ziektevormen bij
de specialisten, het beter
kunnen stellen van de diag
nose door verfijning van hel
röntgenonderzoek (waarvan
wij u al veel vertelden) cn
het bloedonderzoek, de toe
genomen operatiemogelijk
heden, de verbeterde medi
cijnen en de onschatbare
hulp van de fysiotherapie en
de revalidatie (u weel daar
ook al van!). Graag maakt
de reumatoloog ook gebruik
van de teams voor maat
schappelijke en sociale hulp.
want het is van groot belang
hoe de patiënt zich thuis kan
gedragen bij zo nodig aan
gepaste woongelegenheid en
hoe de naaste omgeving
hem of haar opvangt met de
juiste hulp niet te veel en
niet te weinig en vooral met
goed inzicht en begrip.
Pratend over de verschijnse
len van de verschillende rcu-
mavormen, vertelt de reuma
toloog dat uit de gewricht
sontsteking op de lange duur
"slijtage" van het kraakbeen
voorkomt. Daardoor kunnen
botvergroeiingen ontstaan,
die zeer veel pijn opleveren.
Deze vorm van reuma is
chronisch, een ontstekings-
achtige slepende aandoening
van het bindweefsel, waarin
als het ware een gevecht
wordt geleverd tussen de
allerlei
eeuwen onderkende men
alleen de jicht, toen werden
ook andere gewrichtsziekten
voor jicht aangezien en de
medische wetenschap stond
daar vrij machteloos tegen
over. Pas in de negentiende
eeuw werden enkele vormen
van reuma goed onderkend.
Men ging toen reuma in
gewrichten, spieren en ze
nuwen onderscheiden".
Bij hel onderzoek naar de
oorzaak van reuma meende
de medische wetenschap
tussen de twee wereldoorlo
gen, dat er ergens in het li
chaam een ontstekingshaard
moest zitten, die bacteriën
zou verspreiden. Men zocht
die ontstekingen in gebitten,
amandelen, blinde darm of
galblaas, maar als die infec
tiehaarden waren weggeno
men, bleek dat niet bij te
dragen tot verbetering van
de reuma.
Tegenwoordig is men ervan
overtuigd dal reuma hele
maal niets te maken heeft
met uit een ontsteking
voortkomende bacteriën, en
ook het zoeken naar een vi
rus levert nog altijd geen re
sultaat op. Men weet nu dat
reuma een bindweefselziek
te met vele, vele facetten is,
die zich in allerlei delen van
het lichaam kan voordoen.
"Eigenlijk", zegt de specia
list, "is zo'n bindweefsel-
ziekte een lichamelijk ver
weer dat wij (nog) niet ken
nen. Maar dat "iets" dat wij
"factor X" noemen, wordt
over de gehele wereld, vooral
sinds de laatste tien jaar vo
lijverig gezocht. Maar ook
hier is "X" nog de grote on
bekende. Het gaat met deze
ziekte als met kanker: zon
der de ware oorzaak te ken
nen kunnen wij nu wel de
verschijnselen zo goed
moéelijk bestrijden met me
dicijnen en therapiëen.
Ook op het gebied van me
dicijnen hebben wij erg lang
moeten zoeken. Men heeft
in de jaren dertig gedacht
aan tuberculose, waarvoor
in het verleden wel goudin-
jecties werden gegeven. De
ze werden in de jaren dertig
toen ook beproefd bij gew-
richtsreumatiek en bleken
het proces in 70% tot rust te
kunnen brengen.
Een speciale soort koortsop-
wekkende injectie scheen
verlichting te geven, maar
leverde ook geen ecbl^succes
op. We hebben de tragiek^
meegemaakt van de uitvin
ding van een hormoon uit de
bijnierschors - na twintig
jaar onderzoek - het zoge
naamde cortison. Men dacht
dat de reumapatiënt deze
slof tekort kwam, zoals In
suline bij de diabetespatiënt
en dat wanneer dat tekort
aangevuld zou worden, de
ziekte te genezen was. Het
bleek inderdaad dat het cor
tison de ziekte zeer snel tot
rust kon brengen, maar dat
het zulke verontrustende
bijverschijnselen kon ve
roorzaken, dat wij het niet in
flinke dosis konden geven.
Wij gebruiken het alleen
nog in zeer lage dosis in uit-
omdat de artsen het werken
in teamverband met parame
dische hulpverleners nu als
onmisbaar ervaren.
.Dr. van Breemen liet zich
'echter niet afschrikken in
zijn streven naar wereldsa-
menwerking in het specia
lisme reumatologie. Men
wist wel. dat de verschillen
de soorten reuma op be
paalde punten enige over
eenkomsten vertoonden
zoals pijn. stijfheid, bewe
gingsmoeilijkheden. kouwe
lijkheid en weersgevoelig-
heid, maar de wetenschap
was nog lang niet ver genoeg
om. bij het vergeefse zoeken
naar de oorzaak van de
ziekte, de bestrijding ervan
goed ter hand te nemen.
Daarom, vond hij, had men
elkaar nodig om verder te
komen. Hij kreeg het ten
slotte voor elkaar, in 1913 in
Berlijn een internationale
conferentie voor speciaal in
reuma geïnteresseerde art
sen te beleggen. Helaas ver
stoorde de oorlog '14 - '18
zijn verdere plannen en
hoewel hij in de jaren '20 en
'30 krachtig bleef ijveren
voor internationale samen
werking op het gebied van
research (gerichte onder
zoekingen), werd het toch
1949 eer de wereldband van
reumatologen hecht werd
gesmeed. Dat gebeurde op
een congres in New York.
waarbij dr. van Breemen
hartelijk werd gehuldigd.
Op dit congres werd de ont
dekking van het bijnier-
schorshormoon cortison aan
de wereld bekend gemaakt.
In Nederland werd het spe
cialisme reumatologie als
internistisch deelspecialisme
ongeveer 30 jaar geleden er
kend. Op het ogenblik telt
Nederland ruim 80 reuma
tologen en er zijn leerstoelen
voor aan vier universiteiten.
De belangstelling voor dit
specialisme onder jonge art
sen neemt wel toe. maar er
zijn nog altijd meer reuma
tologen nodig. Bij de sterk
toegenomen en nog altijd
voortgaande kennis van de
ziekte en de bestrijdingsmo
gelijkheden komen er ook
veel meer ziektegevallen in
een vroeg stadium aan het
licht en daarom ook zijn er
nog meer specialisten nodig.
"Wat weten wij nu eigenlijk
van reuma?"vraagt de spe
cialist zich af. Het gewricht-
srouma is het meest bestu
deerde ziektebeeld, maar
komt niet het vaakst voor
Deze ziektevomi komt het
meest voor bij vrouwen:dric
vrouwen tegen één man. Een
tweede bekende vorm is de
reumatische ziekte van de
aanleiding gevend tot totale
verstijving van de gehele rug.
Daarbij is het percentage
negen mannen tegen één
vrouw. Kinderreuma komt
minder vaak voor en is dik
wijls acuut. Ongeveer 1% van
de Nederlandse bevolking
boven de 40 jaar lijdt aan
enige vorm van gewricht-
sreumatiek, maar het over
grote deel van deze patiënten
ziekte die antistoffen tegen
het eigen lichaam produ
ceert, en het lichaam dat de
ze tracht af te weren. Spier-
reuma is een goedaardige
aandoening, de patiënt is
pijnlijk in bijv. heup of
schouder, gepaard met stijf
heid. Daarvandaan komt het
ouderwetse gezegde: "stijf
van de reumatiek". Dikwijls
komt spierreuma voort uit de
zenuwwortels die uit het
ruggemerg komen en bek
lemd raken door een slijta
geproces in de rug. Daarom
wordt dit beeld ook wel ze-
nuwreumatiek genoemd.
Deze vorm kan geheel gene
zen wat de pijnklachten be
treft.
Uit dit alles wordt wel dui
delijk hoe helder het voor
beeld van die bij vele sta
tions stoppende trein eigen
lijk is. Wij vertelden u alleen
iets over de meest bekende
vormen van reuma cn die
kunnen al zoveel verschil
lende oorzaken hebben. Er
zijn nog tientallen zeldzaam
voorkomende reumavor-
men op vele plaatsen in het
lichaam, maar waartoe die
op te sommen? De specialist
kan ze vinden en de patiënt
naar het beste vermogen
helpen.
In het algemeen is gewricht-
sreuma, ook als deze chro
nisch verloopt, geen dode
lijke ziekte. Zoals het er nu
voorstaat redt 50% van de
is
Houl.A l.tl.Ab.A» ,60 cm 3 IK,
Tuintchuur mwl puntdak
DONDERDAG
KOOPAVOND
Veerseweg 124a - Middelburg
Telefoon 01180-12380
Na 19.00 uur: 01180-15068
patiënten het helemaal of
met lichte, voor anderen
dikwijls onmerkbare handi
cap. Van de 50% anderen
kan ongeveer de helft rede
lijk goed leven en lichte
huishoudelijke werkzaam
heden verrichten, zij het met
medicijnen en/of hulpmid
delen. De resterende groep
(ongeveer 20%) bij wie de
ziekte langer dan 10 jaar
voortduurt, behoort tot de
blijvend gehandicapten,
waarvoor speciale aanpas
singen in huis moeten wor
den aangebracht.
Bij de reumatologen blijft de
hoop leven dat eenmaal,
liefst heel snel. de oorsprong
van de ziekte wordt ontdekt.
Want dan zal er ook pre-
ventie(voorkoming van de
kwaal) mogelijk zijn. Is er nu
helemaal geen kans voor
preventie? "Alleen maar
globaal", zegt de reumato
loog. "Het lichaam in goede
conditie houden, verstandig
eten. geen onverwachte
sterke afkoeling van het li
chaam (dat is nooit goed!),
geen langdurig verblijf in
een vochtige omgeving,
stress-toestanden, als het
kan. vermijden, lichaam en
geest niet oververmoeien.
Maar ik zeg daarmee niet.
dal je van koude, vocht,
snoepen, stress of overver
moeidheid reuma kunt krij
gen. Zo liggen de zaken niet,
want dan wisten wij de oor
zaak van de ziekte wêl".
Amsterdamse Specialisten
Vereniging.
Evenals in de vorige pro-
duktie 'Alle hulde' wordt
Gratema bijgestaan door
een begeleidingscombo, dat
GELIJK OVERSTEKEN is
het tiende Nederlandstalige
theaterprogramma van
Rients Gratema. Deze Frie
se cabaretier voert het dins
dag 30 maart op in De
Schouwburg in Middelburg.
probeert in 'Gelijk overste
ken' iets te doen met het on
dernemersklimaat, met de
buitenlandse werknemers,
met de chips- en compute-
ropmars. met de stijging van
de rentevoet, aan de dorps-
fanfare. die geen idee heeft
van het feit dat ze al jaren
bezig is met een fraai stuk
zelfwerkzaamheid, aan Jan
Modaal en aan een devic-
zensparende vakantie in ei
gen achtertuin. 'Gelijk over
steken' begint 's avonds om
acht uur in de Schouwburg
in Middelburg.
VAN KLASSIEK NAAR
JAZZ is het thema van een
nachtconcert, dat het
Zeeuws Orkest onder lei
ding van Louis Stotijn vrij
dagavond uitvoert in de
Concertzaal in Middelburg.
Medewerking aan het con
cert verleent de jazzformatie
Introduction, bestaande uit
Harry Happel piano, Daan
Gaillard (bas) en slagwerker
Fred Krens. Als solisten tre
den Ruud van der Meer
(bariton) en Nellie van der
Sijde (sopraan) op. De wer
ken op het programma van
het Zeeuws Orkest zijn:
Carmen suite: Les Torea
dors van Bizet, drie delen uit
de opera Porgy en Bess van
Gershwin, Ouverture candi-
de van Berstein en Capriccio
voor symfonie-orkest cn
combo van Tonny Eyk.
Harry Happel leidt de stuk
ken in die Introduction
daarna speelt. De titels van
de werken zijn niet bekend.
Het nachtconcert begint
vrijdag 26 maart om 23.15
uur in de Middelburgse
concertzaal.
bestaat uit John Eskes. Addy
Scheele. Frans Span en
Klaas de Vries. Gratema
O
Unie van elektrotechnische
ondernemers
RfGISTCRCDTlUOCMARX
1 De meest komplete regenjas
van Nederland.
Nu voor vrouwen én mannen
Kompleet met originele
Rainbuddy" of
venster'capuchon
Makkelijk opvouwen en
meenemen door
vernuftig opbergsysteem
Speciaal tussenstuk houdt
broek of rok lekker droog
1 Gemaakt van 100% waterdicht
Yotolon: soepel en
kreukherstellend materiaal
In drie modieuse kleuren
Dames trenchcoat
Heren trenchcoat
159,50
169,50
2 spots (wit of bruin)
1 meter rail
1 aansluitkast
1 eindstuk
2 comptalux lampen
Normaal 208.—
TIJDELIJK
KOMPLEET
ALLEEN BIJ
DE
Walstraat 68, Vlissingen
Tel. 01184-14787
IN VOGEL- VISSEN- PLANTEN-
KNAAGDIEREN-DIERENVOEDSEL-
TUIN EN BLOEMZADEN-ENZ.ENZ.
VLASMARKT 1 2-MIDDELBURG
TEL. 01 180-12772.
In april start in Goes
de opleiding tot
De Stichting Vakopleiding
Chiropody Zeeland",
Postbus 21 1M iddelburg,
tel. 01 180-33299 b.g.g.
Arnelaan 7, tel. 01 1 80-26798.
Minimum vooropleiding M.A.V.O.
of I.N.A.S. gewenst.