Koelwater PZEM voor
flatverwarming
BIJOU VOOR SPECIALE PRIJZEN
BIJOU
HELMO
MEUBELHUISTVEN KIJKEN:'
DAAR MOETJE GEWEEST ZIJN.
FASHION
(M) Bang&Olufeen
VADERDAGKADO'S
A
Tijdens de
BRADERIE
TRIPPER
SPIJKERBROEKEN
OQ
van 75,- voor a mmm
E
5^i en nog veel
meer koopjes
&#~2Ë
Demonstratie
2
mmm
LkïLymr*. 'l
rTliÏTr^iriïïllliiliiliiiïiilïS
V erbijsterd hoorde de PZEM-bedrijfsleiding verleden week hun voorzitter van de raad van bestuur, de gedeputeerde
W.Don onthullen, dat het Zeeuwse energiebedrijf vergevorderde plannen heeft om het koelwater van de twee centrales
in Borssele energiebesparend te gaan gebruiken. Het koelwater zou naar Middelburg worden geleid en daar zou de
aanwezige warmte worden benut om de centrale verwarming van een aantal flats voor te verwarmen. Don ontboe
zemde deze plannen tijdens de officiële opening van het energie-Adviescentrum 'Korte Delft 1' aan die gelijknamige
straat tijdens een feestelijk getinte bijeenkomst in het restaurant van het Abdijcomplex.
Nutsbedrijf
Terugverdienen
PEP-prject
Organist Van Marion
in Nieuwe Kerk
GELRE'S
KAMERKOOR IN
GROTE KERKVEERE
Autoverzekering
LAHR CO
Radio-actief
w
Ledenraad
Voorbeeld volgen
Voortvarend
Restaurant
's zondags geopend
van 12.00 tot 21.00 uur.
Dagelijks van 9.00 tot 21.00 uur.
Zondag attractie:
Varkenshaas in groene pepersaus met
F* komkommersalade en
W 1 gebakken aardappelen.
f Zondag kinderen tot
12 jaar in gezelschap van
hun ouders een gratis kindermenu!
WANDELEN IN
WESTDUIN MET
VARA EN
STAATSBOSBEHEER
DOCUMENTENKOFFERS HANDIG
-se VOOR VADER
^■IdcfumeSofrertje fp- 17._
CLIPPER-
TASSEN 19.
ZIE SPECIALE BRADERIE AANBIEDINGEN
in advertentie eiders in dit b/ad
('I LANGE DELFT 61
MIDDELBURG
32e jaargang no. 25 - woensdag 1 7 juni 1551
Faam
W AARIN OPGENOMEN "GROOT WALCTIEREN"
IN COMBINATIE MKT I)F. VLISSINGFR HL IS-AAN-Hl IS OP GKHE.KI. W'AI.C'I1KRKN
Delfts-blauw schilderen van
"De Porceleyne Fles"
Tijdens "Braderie-dagen" bij
GEDEPUTEERDE DON
KLAPTE UIT SCHOOL
PZEM-voorlichter A.F.M.C. Koopmans noemde Don's onthulling vroegtijdig. Adjunct-directeur ir. L.G. Sisouw de
Zilwa beoordeelde de uitlatingen van Don milder, maar vond toch dat de gedeputeerde eerst de belanghebbenden van
de woningbouwvereniging 'Middelburg' over de plannen had moeten informeren. Voorzitter ir. J. Mol van de
middelburgse woningbouwvereniging (maar ook PZEM werknemer en in die hoedanigheid nauw betrokken bij de
energiebesparingsplannen) veroordeelt de uitlatingen meer te kunnen hebben dan van tien anderen.
Het gaat in deze om een project dat
ruim 800.000 kubieke meter gas kan
besparen in de drie flats in Middel
burg-Zuid en de Meanderflat in
Dauwendaele (Middelburg). Meer
dan duizend wooneenheden worden
op deze manier goedkoper ver
warmd.
We praten met ir. Sisouw de Zilwa
over het hoe en waarom van deze
plannen, maar ook ir. J. Mol komt in
deze kolommen aan het woord.
Sisouw de Zilwa: "In tegensteilihg tot
andere electriciteitsbedrijven levert de
PZEM naast electriciteit ook gas. We
zijn, zoals men dat noemt, een nutsbe
drijf. Dit betekent dat we de dingen
doen die tot nut zijn van het algemeen
belang. Wat maatschappelijk belangrijk
is, mogen we niet laten. We propageren
zuinigheid, maar dat houdt teve in dat
we er alles aan moeten doen om kaders
te scheppen, waarin zuinigheid optimaal
tot zijn recht komt. Zuinigheid is name
lijk hetzelfde als een energiebron. Als ik
automatisch bewaakt en dat geldt uiter
aard ook voor dit project".
Het water wordt overigens nadat het in
de flats zijn warmte heeft afgestaan, in
het Kanaal door Walcheren geloosd.
Waaronv juist water van de centrale
wordt gebruikt legt de adjunct-directeur
Sisouw de Zilwa als volgt uit. „We
overwogen twee mogelijkheden. Of
buitenlucht of dit koelwater. Buiten
lucht heeft echter een minder constante
temperatuur dan dit water. Het varieert
weliswaar een drietal graden, maar het is
nog altijd beter dan de veel grotere va
riatie van de buitentemperatuur. Het
beste zou bronwater zijn. Dat heeft een
bijna constante temperatuur. Maar ook
in dit koelwater neb ik het voleto .er-
trouwen".
Sisouw de Zilwa verwacht dat dit project
voor de ruim 1000 wooneenheden tel
lende Meanderflat en de drie torenflats
een gasbesparing zal opleveren die tus
sen de 40 en 50 procent ligt. Dat komt
overeen met ruim 800.000 m3 gas op
jaarbasis. Het project kost rond de 1,5
tot 2 miljoen en deze investering moet
binnen de 20 jaar terug zijn verdiend.
De PZEM adjunct-directeur verwacht
onderneming 'Waterpomp bv', een orga
nisatie die ervoor ijvert om in alle delen
van Nederland dergelijke projecten van
de grond te krijgen. De besloten ven
nootschap rapporteert de bevindingen
aan het ministerie van Economische Za
ken. Verder is onder meer het verenigd
gasinstituut (VEG) in Apeldoorn geïnte
resseerd deelnemer.
Het flatproject heet 'PEP 2' (PZEM
Energiebesparings Project). Op het wer-
keiland Neeltje Jans in de monding van
de Óosterschelde staat 'PEP 1'; een
windmolen waarmee energie wordt op
gewekt. De PEP-groep beraadt zich
sinds oktober 1980 over de mogelijkheid
om de warmte van het PZEM-koelwater
in de Middelburgse flats te gebruiken.
In deze vijf mensen tellende groep onder
leiding van de heer Sisouw de Zilwa zit
ook ir. J. Mol. PZEM-werknemer en
voorzitter van de woningbouwvereni
ging 'Middelburg'.
Hij vindt het uitgesproken vervelend dat
Don nu zijn neus voorbij praatte. Mol:
„Van Don kan ik echter meer hebben
dan van tien anderen. Hij is een vriend
van me en heeft deze opmerking tijdens
Ter gelegenheid van zijn 25-jarig jubi
leum geeft de Haagse organist Sander
van Marion in de Middelburgse Nieu
we Kerk een orgelconcert. Dit concert
past in de reeks zomerconcerten die de
Stichting Orgelcentrum deze zomer in
de Nieuwe Kerk houdt.
Sander van Marion begon zijn orgel
loopbaan al op tienjarige leeftijd met
lessen van onder meer Gerrit Westdijk
en Adri Fonteijn (beiden zijn reeds
gestorven) en van de Groningse orga
nist Wim van Beek. Op 18-jarige leef
tijd gaf Sander van Marion zijn eerste
concerten.
De Haagse organist maakt vele con
certreizen naar het buitenland. Bij
zondere verdiensten verwerft hij door
oude meesterwerken op te sporen en
die geschikt te maken voor orgelcon
certen.
In Middelburg speelt Van Marion
werken van ondermeer Soler, Albino-
ni, Seixas, Bach en enkele eigen be
werkingen.
Het twintig leden teilend Gelrels kamer
koor treedt zaterdag 20 juni op in de
Grote Kerk van Veere. Het koor uit
Gelderland zingt werken vanaf de vroege
middeleeuwen tot aan bijvoorbeeld Stra-
winsky. Tijdens het concert in Veere
worden werken gezongen van Buxtchude
(17e eeuw), Monteverdi (16e-17e eeuw),
Brahms (19e eeuw), Fauré (19e 20e
eeuw) en Bartok (19e - 20e eeuw).
Het zanggezelschap staat onder leiding
van de zangpedagoog Willem Verwey.
Van deze dirigent hebben vele leden een
zangopleiding gehad, terwijl anderen
lessen volgden bij Nellie van der Spek
(sopraan) of aan het conservatorium van
Arnhem.
Premies incl. Zeeland-korting, max. no
claim, gr. krt., vcrkeersalarmdicnst en
nieuwwaardercgcling.
Cat.w.
10.000
12.000
14.000
16.000
18.000
20.000
25.000
30.000
AR
362
410
457
504
547
591
706
823
WA
160
174
187
199
209
217
236
251
Assurantiekantoor
Stalcnlaan 152, Middelburg,
tel. 01180-25391.
De Meanderflat, één van de vier flats die warmte van de centrales krijgt.
1000 kubieke meter gas niet gebruik,
kan die in principe aan de voorraad
worden toegevoegd.".
Deze filosofie geldt ook voor de Mdel-
burgse flats. Koelwater van 12 tot 15
graden Celcius wordt in een 15 kilome
terlange PVC-leiding van 30 centimeter
doorsnede n de kerncentrale en de con
ventionele centrale bij Borssele naar
Middelburg gepompt. In de flats staan
warmtepompen, die de in het water
aanwezige warmte onttrekken en om
zetten in hogere temperatuur. Dat ge
beurt door het water van een hogere
naar een lagere druk (expanderen) te
laten lopen. In feite is het tegenoverge
steld aan de werking van een ijskast. De
omgeving - in dit geval het watercircuit
van de verwarming - onttrekt dan de
eerste warmte van het water uit de cen
trale. In de volgende fase warmt de ke
tel. het water met aardgas bij.
De pijp komt één meter onder de grond
te liggen. Op die"plaats is er nauwelijks
temperatuurverschil, zodat het koelwa
ter minder dan één graad celcius tijdens
de rit naar Middelburg in temperatuur
zakt.
Op de vraag of het centralekoelwater dan
niet radio-actief besmet kan zijn, stelt de
heer Sisouw de Zilwa: „Het is hetzelfde
water zoals nu in de Westerschelde
wordt geloosd. Ook nu wordt het continu
echter dat het geïnvesteerde bedrag uit
de besparing er al na tien jaar uit is.
Sisouw de Zilwa: „Met de prijsstijgin
gen van het aardgas die volgens de
Gasunie tot tien cent per kubieke meter
in 1984 zal bedragen, lukt dit wellicht.
Het maakt dit soort projecten echter al
leszins actueel,. Het is bepaald niet de
bedoeling dat de mensen zelf moeten
betalen. Eerder krijgen de mensen nog
geld terug".
Dit besparingsproject wordt gedaan in
samenwerking met de niet-commerciële
curm
De Deense ^"^oe^s van DeeWe^qöuO
3iaar garantie
Nieuwendijk 35-39
VLISSINGEN
v
de ingebruikname van het Energie-Ad
viescentrum beslist niet met boze opzet
gemaakt".
De reden dat Mol enigszins ontdaan is
over deze vroegtijdige onthulling is, dat
hij als voorzitter van de woningbouw
vereniging, eerst met de leden moet
praten. Mol: „Woensdag (vandaag red.)
komt de ledenraad van de woning
bouwvereniging bij elkaar. Om te be
ginnen moeten deze mensen zich er nog
over uitspreken. Zij moeten niet het idee
krijgen voor een voldongen feit te staan
om alleen nog ja of nee tegen het plan te
mogen zeggen. Ik sta toch al bekend als
iemand die een fanatiekeling is voor
energiebesparing. Ook toen we de 3500
woningen isoleerden zag dat niemand
zitten. Nu ziet iedereeen hoe belangrijk
dat was".
Over de ledenraad" „We komen daar
weliswaar met een goed afgewogen plan,
maar ze kunnen er méér dan ja of nee
tegen zeggen. Ook de bewonerscommis
sies moeten er zich nog over uitspreken.
In principe had ik het liever gehad dat
deze plannen wat later in de publiciteit
terecht waren gekomen, nadat we het in
de woningbouwvereniging zelf hadden
besproken. Nu lijkt het er op dat alles in
kannen en kruiken is, dat is het niet dus
zeg ik er niet zo veel meer over".
Over de kosten voor de bewoners ver
wacht Mol overigens dat de mensen in
de Meanderflat minder gaan betalen,
terwijl de drie flats in Middelburg-Zuid
op het zelfde niveau blijven. Voorts
hoopt Mol dat andere woningbouwver
enigingen het Middelburgse voorbeeld
zullen volgen. „Ik benadruk nogmaals
dat ik een fanatiek energiebespaarder
ben. Dat heeft in de Eerste Kamer (Mol
zat daar tot enige tijd geleden voor de
PvdA, red.) heel wat felle discussies met
de minister van Economische Zaken
opgeleverd".
Adjunct-directeur Sisouw de Zilwa
vindt dat de PEP-projecten niet alleen
een dynamische naam hebben, maar dat
ze ook voortvarend aan de weg timme
ren. Als ik hem voorhoud dat de actie
groepen pakweg tien jaar geleden met
hoongelach werden begroet als zij met
plannen als een windmolen, getijde
energie (waaraan de PZEM dit najaar in
de Óosterschelde begint) en andere al
ternatieve energiebronnen op de prop
pen kwamen, stelt hij: „Dat klopt. Maar
vergeet niet dat de brandstofkosten in
die tijd rond de 30 procent waren van de
totale energiekosteN. u zijn de brand
stofkosten ten gevolge van de steeds ho
ger worden aardolieprijzen tegen de 60
procent. Dus is het zoeken naar alterna
tieven commercieel interessanter ge
worden. En wat de vergelijking met de
actiegroepen betreft, James Watt werd
eveneens met een halve gare vergeleken.
Nu weten we hoe belangrijk zijn uitvin
ding van de stoommachine is ge
weest
A.H.
Een van de vijftien wandeltochten
die de VARA in samenwerking met
staatsbosbeheer zondag 21 juni
houdt gaat door het natuurgebied
Westhove (tussen Domburg en
Oostkapelle).
Het VARA zondagmorgenpro
gramma 'Vroege Vogels' zal tussen
acht en half tien een rechtstreekse
reportage verzorgen over de wande
ling in dit Walcherse natuurgebied
samen met nog twee andere start
plaatsen, Vaals (Drielandenpunt) en
Kootwijk (Harskemperdennen).
Westhove heeft een grote historie. Zo
was het gelijknamige kasteel van 1277
tot 1572 het buitenverblijf van de Mid
delburgse abten. Men vond hier rust en
wm.
frisse lucht. Westduin wordt ook wei
overigens samen met Berkenbosch,
Randduin en Duinbeek - de Domburgse
'manteling' genoemd. Het is een over
gangsgebied tussen bos en zeeduinen en
heeft een bijzondere begroeiing van ei
ken, die door de zeewind klein zijn geb
leven en verwrongen tot allerlei merk
waardige gedrochten.
Rob van Hoek, de televisiepresentator
van het NOS-programma 'Van Gewest
tot Gewest' noemt dit gebied in zijn boek
'Walcheren' een bijzonder bos. „Boven
het ruisen van de bomen uit, is er altijd
het dreunen van de zee op de achtergrond
te horen", kenmkt Van Hoek de bebos
sing van onder meer Westduin.
Wellicht zal deze natuurcompositie aan
de luisteraars aanstaande zondag niet
onthouden worden. De VARA-radio-
verslaggever bevindt zich nabij de
Randduinweg. Naast het Hilversum 1-
programma 'Vroege Vogels' besteedt
ook het Hilversum 3-programma -
eveneens van de VARA - 'Sterke koffie,
gekruid geluid' aandacht aan deze wan
deltocht op de langste dag.
De wandelaars kunnen zondag van 's
morgens acht tot 's avonds acht uur op
Westduin terecht. Kontaktpersoon is
H.S. zandstra, Dorpsstraat 15 in Kle-
verskerke. Telefoon (kantoor) 01181 -
432.
skaikofferoD.-%>
JU Combitas voor
Hl fVame ml"1Um 39.- fotoapparatuur,
grandioos
goedkoop49.i
in leer 59-~~
IJzersterke
leren portemonnees
vanaf 7.— tot 45.
Met ritssluiting
vanaf 10.— tot 65.
Billfolds
vanaf 12.— tot 100.-
Sleuteletuis, rijbewijsetuis,
portefeuilles, herenriemen.
Herenparaplu
vanaf 8.
Opvouwbare herenparaplu
vanaf I5.— tot 55.
DE ZAAK OP DE HOEK
Lange Delft 44/Segeersstraat, Middelburg
