ROEMRUCHT ZEEUWS
VERLEDEN IN RIJKSARCHIEF
MIDDELBURG
Hllftl(U)
MIDAVAIIME
WIE ZWIJGT MAG
MEEPRATEN
DE SCHIPPER
roovers speciaalzaken
ROOVERS LEER
ROOVERS IJZER
y~°Pê-
IN KADER VAN INTERNA TI ON ALE ARCHIEFWEKEN
3
PLANTJES
00VERS SCHOENEN
TIEK
uitzoeken
middelburg
BONT jIIEDE en LEREN
KLEC iNG
SINT-NICOLAAS
KADO'S
M S* -Os
81e jaargang no. 45 - woensdag 7 november 1979
MIDDELBURG - In het Rijksarchief van Zeeland aan de St.
Pieterstraat te Middelburg wordt tot en met 5 januari een ten
toonstelling gehouden met de titel: Van verre en nabij; Zeeu
wen in de wereld.
Deze expositie toont met name de invloed die de vroede voor
vaderen in het internationale handelsverkeer hadden en de
ontdekkingsreizen al of niet met een religieuze achtergrond, die
tal van Zeeuwen ondernamen.
De reden dat het Zeeuwse rijksarchief deze tentoonstelling
houdt vloeit voort uit de internationale archiefweken 1979 die
door de internationale archiefraad te Parijs zijn uitgeroepen in
navolging van het jaar van het boek, het jaar van de vrouw en
het monumentenjaar. In 23 landen heeft de oproep van de
internationale raad gehoor gevonden met als doel het archief
wezen onder de belangstelling van een breder publiek op te
wekken.
Karakter
Verre reizen en expedities
Veilingvers Bloemgoed
Andere handelscontacten
Schatkamer
MICKEY ROVE
SH0ES&B00TS
CV-, GASVERWARMINGS- en
LOODGIETERSBEDRIJF
DE GAS- EIM SANITAIR SPECIALIST
met de grootste sortering in Middelburg
Steeds sterk concurrerende prijzen o.a.
SANITAIR
ELEKTRO
DOE-HET-ZELVERS KUNNEN BIJ ONS TE
RECHT VOOR AL HUN MATERIALEN OP
SANITAIR-, GAS-, CV-, ELEKTRO- EN DAK-
BEDEKKINGSGEBIED
Domburgs Schuitvlot 21 - Middelburg - tel. 12330
13 november Amnesty, voorlichtingsbijeenkomst
in Midgard
Een goed gesorteerd meubelhuis
Looiertsingel 2, Middelburg
Havenweg 24, Nieuwdorp
Slaapmeubelen op Nieuwdorp!!!
3000 stut
VOLOP
Komt U
gauw eens kijken?
Naast V D Lange Delft 31.
MODESCHOENEN
VOOR IEDEREEN
L KIFT 44 Middelburg
Vrouwen van
PvdA afdeling
Valkenisse
houden
informatiebijeen
komst
Vrouwencafé "Trui"
viert éénjarig
bestaan met Strip en
Zipper
Verfijnde tafelsfeer
Faam
WAARIN OPGENOMEN "GROOT WALCHEREN"
IN COMBINATIE MET DE VLISSINGER HUIS-AAN-HL IS OP GEHEEL WALCHEREN
Win een
dejeuner
ranvilkiDv
&Boch.
GESCHENKEN
De inzet van de vereniging van archiva
rissen in Nederland heeft ertoe bijgedra
gen dat er een film is gemaakt door de
cineast Kees Hin. met de vanzelfspre
kende titel: "Het Archief'. Bovendien is
er een boek verschenen met de titel
"Nederland in stukken beeldkroniek van
de Nederlandse archieven". Daarnaast is
er een landelijk congres geweest voor
archivarissen en archiefbezoekers waar
bij bekeken werd wat de relatie is, tussen
de archiefdienst én de bezoekers.
Vanwege het internationale karakter
van de archiefweken is de tentoonstel
ling opgebouwd rond de relatie die
Zeeuwen in het buitenland opbouwden.
Gezien de omvang en uitgebreidheid
van dit thema is gekozen voor slechts
een aantal facetten uit die internationale
betrekkingen. Wel wordt deze greep in
het verleden gedaan uit een groot aantal
historische perioden zodat toch van een
volledig overzicht sprake is uit het rijke
Zeeuwse leven. Volgens de samensteller
van de Zeeuwse tentoonstelling, de heer
Koops, zijn de Zeeuwen een zeer actief
volkje geweest en dat het voornamelijk
aan henzelf te wijten was dat de wel
vaartsperiode afnam, ten gunste van de
Amsterdammer, toen zij tijdens de
tachtigjarige oorlog de Westerschelde
volledig afsloten zodat geen enkel schip
nog doorgang tot de Antwerpse haven
had. Ook de havens van Zeeland werden
hierdoor onbereikbaar voor de koop
vaarders.
Opgelegde of strafbedevaarten waren de
Filialen:
Lange Kerkstraat 8, Goes
Lange Delft 99, Middelburg
Walstraat 90, Vlissingen
Papegaaienburg, Vlissingen
eerste reizen die vanuit de eilanden on
dernomen werden. Tientallen Zeeuwen
moesten vanwege boetedoening plaat
sen als Santiago di Compostelle in
Noord-West Spanje, Einsiedeln in
Zwitserland en zelfs Cyprus en Jeruza
lem bezoeken.
De meest opvallende reiziger voor zijn
tijd was ongetwijfeld Mer Joos van
Ghistele uit Zuiddorpe die tussen 1481
en 1485 het Midden-Oosten, Egypte en
Noord Afrika bereisde. De tentoonstel
ling laat een groot aantal geschriften en
.reisverhalen van deze ontdekkingsreizi
ger zien. Zijn doel bleek: de Koptische
Christenen in Ethiopië te bezoeken,
waarover in die tijd veel verhalen de
ronde deden.
In 1557 is zijn reisverslag gedrukt, hoe
wel dit nooit de bekendheid heeft ge
kregen dat het verdient.
Ook wordt op de expositie veel getoond
over de wijze waarop de voortvarende
Zeeuwen hun materiële gewin bereik
ten. Velen van de Middelburgse Patri-
ciórshuizen zijn dan ook opgebouwd
vanwege de immense slavenhandel die
de Zeeuwen pleegden langs de Afri
kaanse westkusten. Maar liefst 2619 sla
ven werden in zes jaar verkocht en
brachten voor die tijd een gigantisch
bedrag van 350.000 gulden op. De Mid
delburgse Commercie Compagnie nam
de grootste hap voor zijn rekening. Zij
exporteerde potten en pannen. Maar
ook wapentuig en buskruit waren veel
geliefde ruilmiddelen voor de Afrika
nen, om daarmee weer andere broeder
stammen te verslaan en te verkopen aan
de gretige Hollanders.
Van deze transacties zijn diverse gè-
schriften te zien omdat het rijksarchief
de beschikking kreeg over een nagenoeg
complete documentatie van deze com
pagnie. Uit deze geschriften blijkt hoe
de handel zich verder ontplooide. Met
de slaven werd naar Zuid Amerika ge
varen om daar ingeruild te worden tegen
een lading suiker die op haar beurt weer
naar Nederland getransporteerd werd.
Later is dit soort handel bekend gewor
den onder de naam: driehoekshandel.
De opbrengst van deze ondernemingen
was tien maal zo hoog als de investerin
gen. Geen kleinigheid dus.
Uniek op de tentoonstelling is een ori
gineel memo over hoe zieke slaven be
handeld moeten worden. Voor buikloop
en kinderpokken worden huismiddeltjes
aanbevolen terwijl voor desinfectie van
de ruimen azijn werd aangeraden.
Naast de handel op de West en de Oost
werd van oudsher ook met meer nabij
gelegen landen handel gedreven. Daar
naast fungeerde Zeeland zelf ook als
handelsgebied voor anderen. Een uitge
sproken voorbeeld van dat laatste was
de Schotse stapel te Veere. Deze stapel-
handel was gefundeerd op overeen
komsten tussen de magistraat van Veere
én de Koninklijke handelssteden in
Schotland. De Schotse kolonie in Veere
kreeg door deze contracten belangrijke
priviléges zoals vrijstelling van een be
paald soort belasting en het recht op een
eigen rechtbank. Als tegenprestatie
moesten zij echter uitsluitend in Veeze
hun handel voeren en tevens er zorg
voor dragen dat de continuïteit in de
aanvoer niet stagneerde. Op de ten
toonstelling zijn een aantal bijzonder
heden te zien over deze relaties met de
Schotten die duurde van 1444 tot 1799.
Öok tonen enige archiefstukken de
handel met Frankrijk, Rusland en
Oostzeelanden. Daarnaast krijgt ook de
Zeeuwse Walvisvaart enige aandacht.
Het Zeeuwse Archief laat eveneens iets
zien over de Nederlandse handelskolo
nie in Japan waar onder meer een
Zeeuw "opperhoofd" is geweest. Overi
gens is het Middelburgse gemeentebe
stuur onlangs nog op bezoek geweest in
die kolonie, althans de resten ervan,
want uiteindelijk werden Hollanders die
als enige handel voerden met Japan er
verdreven. Volgens Archivaris Koops is
dit mogelijk het gevolg van de verloo
chening van de Christelijke godsdienst
die Hollanders blijkbaar makkelijker
pleegden dan bijvoorbeeld de Portu-
geese concurrenten. Er bestaat onder
meer het verhaal dat de op winst belus-
tigde landgenoten voor de ogen van de
Japanse keizer het kruis vertrapten.
Een prachtige tekening op perkament
toont het roemruchte slot Zeelandia op
Formosa, dat uiteindelijk door een Chi
nese zeerover Coxinja verwoest werd.
Het was uiteraard geen echte zeerover
maar de Hollanders die in hem een be
dreiging zagen noemden hem zo.
Op één tafel zijn brieven van een aantal
onbekende Zeeuwen. Twee Hulster sol
daten in het leger van Napoleon schrij
ven aan hun ouders over de ontberingen
die zij ondervinden op hun reis naar
Rusland. "Wij staan klaar voor de
strijd", zou een moderne interpretatie
van hun tekst zijn.
Een andere brief verhaalt hoe een
weesjongen, die op een boot naar Bata
via was ingelijfd, naar de Middelburgse
regenten schrijft hoe slecht het met hem
gaat. Hoe zinloos dit schrijven was, wist
hij blijkbaar niet want diegene die hem
De heer Koops van het Rijksarchief:
"Veel rijkdommen in Middelburg zijn
opgebouwd van het bloed van de slaven
handel.
op de boot zette, de directeuren van de
commercie compagnie, hadden even
eens toezicht op het weeshuis.
Volgens archivaris Koops is het archief
de schatkamer van het verleden. "Daar
in zijn de bouwstenen te vinden om een
aantal historische feiten te reconstrue
ren. Het geeft inzicht in de dingen die nu
aan de gang zijn, waardoor omtrekken
beter te begrijpen en doorzichtig wor
den. Over de zin ervan zal wel altijd
gestreden worden. Ook de middelbare-
scholen hebben een groot deel van de
exacte geschiedenis geschrapt. Men
tracht daar nu het vak geschiedenis met
maatschappijleer te verweven. Goed of
slecht. Daar kun je pas in de toekomst
iets over zeggen".
In ieder geval geeft de expositie een
fraai overzicht van de geschiedenis van
de Zeeuwen in het internationale ver
keer. Het is te hopen dat velen deze ex
positie zullen bezoeken, om meer inzicht
te krijgen in de reden waarom Zeeland
thans nog monumentale rijkdommen
bezit!
Damplein 16 Middelburg
|1ï
Laarzen in WESTERNSTYLE
Rechtstreeks uit MEXICO - BRASIL
U.S.A. - SPANJE; en SPURS en
JOGGING NATURSHOES.
DONDERDAGAVOND
KOOPAVOND
DUO BLOK in kleur260,-
WASTAFELS in kleur89,-
BADKUIP in kleur149,-
WASTAFELMENGKRAAN ...39,-
BADMENGKRAAN69,-
DOUCHEWAND, alum149,-
VOUWDEUR, alum269,-
GLIJSTANG, kompleet met chr.
slangen handdouche41,90
GASGEISER290,-
AFZUIGKAP195.-
TOILETVENTILATOR69,-
TOILETKAST149,-
VERLICHTE SPIEGEL139,-
BADKAMER LAMPJE29.-
ELEKTRA BUIS
4 mtr. per lengte2,95
INSTAI L. DRAAD Vh p.mtr. 0,45
V1NYLSNOER p.mtr0,50
WANDKONTAKTDOOS3,75
Idem R.A3,90
Amnesty International, ecu organisatie
die zich bezig houdt met bet voorkomen
en bestrijden van velerlei vormen van
schendingen van mensenrechten, start in
Middelburg en Vlissingen een actie
tegen schending van mensenrechten in
de Sovjet Unie.
Door onderzoek cn vele getuigenver
klaring is Amnesty op de hoogte van een
aantal situaties in Rusland die niet stro-
■keu jp.pt _de opvattingen zoals is over
eengekomen in de "Verklaringen voor
de rechten van de mens". Uit de vele
getuigenverklaringen blijkt dat er in
Lange Delft 17,
Rusland mensen worden opgepakt om-
dal ze willen emigreren, godsdiensten
boven de belangen van de staat stellen
of als lid van een nationale minderheid
streeft naar behoud van cultuur cn eigen
taal. Het zijn allemaal burgerlijke vrij
heden die wij in Nederland op de een of
andere.manier wél hebben.
Volgens de Russische grondwet heeft
iedere burger dat ook, maar naar de
mening van Anïnesty is het maar pover
gesteld met de naleving van de grondwet
en dat terwijl president Leonid Brezjnev
toch ook de slotakte in Helsinki onder
tekende waar nadrukkelijk over de
rechten van burgers in een land ge
schreven wordt.'
Om over do gang van zaken in Rusland
meer informatie tc geven, organiseert de
Amncsty-organisatic op dinsdag 13 no
vember in jongerencentrum "Midgard"
een voorlichtingsbijeenkomst. Ook
kunnen mensen die begaan le honder
den wiens rechten met zijn met het loot
van de v voeten getreden worden, mee
doen aan de bricfkaartactie, die deze
organisatie in 27 landen voert tegen het
optreden van het Sovjet Regime.
De bijeenkomst in Midgard begint om
20.00 uur.
VALKENISSE - Vrouwen in de PvdA
van de afdeling Valkenisse houden op
donderdag 8 november een informatie
bijeenkomst over de vrouwenorganisa
ties in die gemeente. Bovendien zal op
deze avond informatie gegeven worden
over cursusmogelijkheden.
Spreeksters zijn onder meer Nel Kodde
van de N.C.V.B.. Ria Sleutel, begeleids
ter van de cursus "Vrouwen Oriënteren
zich op de Samenleving" en Sofie Visser,
adjunct directrice van de moeder-mavo
te Middelburg. Verder zal een verte
genwoordigster van de Nederlandse
Bond van Plattelandsvrouwen tot de
spreeksters behoren.
De bijeenkomst wordt gehouden in de
ontmoetingsruimte achter de Gerefor
meerde Kerk. hoek Anthonissenstraat -
Tramstraat te Koudckerke. Aanvang
20.00 uur.
MIDDELBURG - In het wijkgebouw
Nieuw Middelburg viert het Middel
burgse vrouwencafé "Trui" op zaterdag
10 november haar eerste verjaardag met
een groot feest. Het vrouwelijke
clownsduo "Strip en Zipper" zal op deze
avond een extra dimensie geven aan dit
feministische gebeuren.
Uitsluitend vrouwen zijn welkom op
deze avond die om 20.00 uur begint.
