Winkelerf
Viele/Pottenmarkt
De Lange Viele Pottenmarkt:
Hoe de straat er kwam en wat hij
IMegen juni:
feest in de Lange
kostte...
Handen ineen
voor de klant!
De Lange Viele en zijn
bezoekers
'Iedere straat heeft zijn
eigen benadering!'
Woensdag 6 juni 1979
ra
de win keiiers veren iging:
ir. J. Snoey:
Middelburg- Had Middelburg nog een
stadsomroeper dan zou hij vast op elke
straathoek en plein de volgende mare
verkondigen: "Boeren, burgers en bui
tenlui, hoort nu aan. Op negen juni. des
morgens om half elf begint het grote
openingsfeest in de Lange" Viele/Pot
tenmarkt. Gaat dal zien! Komt allen!"
En dan zou er een lijst gevolgd zijn van
wat er op die dag allemaal te beleven
valt. Nu. dal mag er zijn!
Allereerst wordt de straat geheel afge
sloten. Aan elke ingang bevinden zich
twee torens, met daartussen een hek.
Om half elf zal burgemeester Woliers de
poort aan de Pottenmarkt openen. Maar
hij niet alleen. Iemand zal hem helpen.
Wie is nog onbekend. Het zal diegene
zijn. die de fotowedstrijd gewonnen
heeft. Misschien was het u al opgeval
len: in nagenoeg elke winkel bevindt
zich een foto met daarop een stukje
Lange Viele, zoals het er vroeger uitzag.
Op iedere foto staat een nummer, een
woord of lettergreep. Lr zijn negen en
dertig foto's in totaal. Op het rijtje af
vormen ze samen een zin. Die moet in
gevuld worden op het wedstrijd formu
lier. verkrijgbaar bij de winkeliers. Vrij
dag 8 juni vindt de trekking plaats. Wie
wint krijgt een heus luinameublemcnl
ter waarde van j' 650. De winnaar
mag ook de straat openen, naijsl de
burgemeester!
De poorten die toegang tot de straat ge
ven zijn onder energieke leiding van de
heer De Vries, docent aan de Stedelijke
Scholengemeenschap voor Economisch
Beroepsonderwijs (vroeger de Detail
handelsvakschool). door leerlingen ver
vaardigd. Hel is trouwens niet de eerste
keer dat deze school medewerking ver
leent aan het plaatselijk winkelgebeu-
ren.
Om half twee vindt er een optreden
plaats van het Middelburgse stadspop-
pentheatcr Parcival. Deze voorstelling
van ruim drie kwartier is bedoeld als
feestelijke opluistering voor dekindcren.
Natuurlijk komt het draaiorgel en vanaf
half drie treedt het muziekkorps Juliana
op. verkleed en in groepjes. Zoiets
noemt men een streetparade. De groep
jes van Juliana spelen geen repertoire-
muziek. maar vrolijke nol'en. die ieder
een kent. Ln dan...dan is de straat open,
en u bent voortaan van harte welkom.
En dat betekent, dat het welhaast iedere
dag feest is!
Lange Viele, een
straat met karakter
De Lange Viele in Middelburg bereidt zich voor op een groot feest. Op zaterdag 9 juni
opent burgemeester Wolters de geheel gereconstrueerde winkelstraat in oud-Middel
burg. Daarmee zal dan een punt worden gezet achter een lange periode van plannen
maken, onderhandelen met betrokkenen, ontwerpen maken, credieten voteren en
werkzaamheden uitvoeren. Kernvraag bij die plannenmakerij was indertijd: De Lange
Viele, wel of niet afsluiten voor het verkeer? Afsluiten, zo meende de gemeente. Niets
daarvan, riepen de winkeliers. Met de invoering van een nieuw verkeersbord -een
primeur in ons land- "winkelerf" heeft men voor de meest in de hand liggende oplossing
gekozen: De voetganger is koning op de Lange Viele. Wie per sé zich met de auto tot aan
de winkeldeur wil begeven heeft eveneens de ruimte. Net zoals dat bij de woonerven
het geval zal zijn snelverkeer en voetgangers op de Lange Viele gelijkwaardig aan
elkaar. Overal is het veilig wandelen. De automobilisten worden geacht zich aan de
voetgangers aan te passen en zij mogen hen geen strobreed in de weg leggen. Uniek
voor Nederland!
Middelburg - 'Is het nu al wéér opgebro
ken?' 'Oh. mag je hier nu straks óók niet
in?' 'Wordt deze straat soms afgesloten?'
'Wat voeren ze toch uit?' Een greep uit
de talloze vragen, die in de afgelopen tijd
aan de winkeliers van de I.ange Viele
gesteld werden. Met engelengeduld leg
den zij bun klanten uit dat er weliswaar
werkzaamheden aan de straat plaats
vonden. maar dat dit maar tijdelijk was.
Het had allemaal te maken met de uit
voering van het plart dat men gezamen
lijk uitgedokterd had. Nee, de Lange
Viele zou geen promenade worden. De
straat zou een...winkelerf worden.
Maar...met de mogelijkheid om er even
tueel een promenade van te maken,
liet begon jaren geleden. De gemeente
had zo haar plannen: de Lange Delft en
de Lange Viele zouden promenade
worden. Afgesloten voor het verkeer, en
geheel gericht op de voetgangers. 'Dat
moeten jullie beslist niet met de Lange
Viele doen', was de mening van de lan
delijke Koninklijke Nederlandse On
dernemers Vereniging (KNOV) uit Den
Haag. 'Afsluiten zou in dit specifieke
geval onjuist zijn. De Lange Viele is een
straat met een geheel ander karakter als
de Lange Delft. Die laatste is echt een
straat met winkels aaneengesloten, ter
wijl in de Lange Viele de winkels on
derbroken worden door woonhuizen. In
de Lange Delft zijn ook een aantal grote
publiekstrekkers: C&A. V&D. Zulke
trekkers mist de Lange Viele. De Lange
Delft is echt een winkelstraat. De Lange
Viele is een straat waarin je je bood
schappen doet. Daarom komt daar een
ander publiek. Publick. dat een bood
schap op de fiets doet. Publiek dat soms
haast heeft, of althans op weg is naar
elders, en daarom de Lange Viele aan
moet kunnen doen met de auto. Ons
advies is: deel die straat anders in en
geef de fietser en de automobilist ook
een kans'. Dat viel in goede aarde bij de
Middelburgse Centrale van Onderne
mers (MCO). Al gauw had men een
gesprek met Burgemeester en Wethou
ders over deze zaak. met als verzoek aan
het college om het eerder genomen ge
meenteraadsbesluit om ook de Lange
Viele af te sluiten, te veranderen. B&W
zegde toe het 'dichtgooien' van de Lange
Viele uit te stellen tol men ook wat meer
zicht had op de ontwikkeling van het^
Middelburg - Men kan met recht stellen dat zonder invloed en de onderlinge
solidariteit van de winkeliersvereniging Lange Viele. de straat nooit zo ver gekomen
was. Men kent elkaar, groet elkaar, komt bij elkaar over de vloer. Men is solidair:
men vecht voor eikaars belangen, terwijl men ieder zijn eigen stekkie gunt. Samen
ook zijn ze bezorgd over de prachtige bloembakken, die de Lange Viele zo opfleu
ren. Ze vrezen dat deze bakken voorwerp van vernieling zullen worden. H. Visser,
voorzitter: 'De politie zal de straat natuurlijk in de galen blijven houden, maar. zoals
overal, ook hier kampt de politie met personeelsgebrek. Daarom hebben we kon
takten gelegd met een bewakingsdienst. We moeten alleen de zaak nog verder
uitwerken. Dat groen in de straat doet hel erg goed. We hopen dal het ongeschonden
blijft'. Samen met R. Nijsen. secretaris, vertelt hij welke aktivileiten de winkeliers
vereniging onderneemt of ondernomen heeft. Een heel vaak voorkomende aktiviteit
is het samen adverteren. Niet alleen dat hel de kosten wat drukt, ook geeft zoiets het
besef dat je in één straat woont, en dat je er samen voor vecht om die straat zo
aantrekkelijk mogelijk te maken. Toen hun straat zou gaan veranderen en er
maandenlang over gepraat werd. legden ze gezamenlijk hun wensen op tafel. Aan
die wensen werd op een zeer soepele manier tegemoet gekomen. Ook toen het
moment aanbrak dat de straat onder supervisie van Gemeentewerken werd aange
pakt. bleven de kontakten ongedwongen en plezierig. De winkeliers verheugden zich
in de facelift van de Lange Viele. En ze verzonnen er iets bij: oude straatlantaarns.
Die zouden een schitterende bijdrage vormen om de straal zo sfeervol mogelijk te
maken. Ook de fotowedstrijd is zo'n gezamenlijk projekt. Maar de jaarlijkse Brade
rie mogen we ook niet vergeten. Elk jaar heeft de Lange Viele een onderwerp dat tot
uiting komt in de versiering van de kramen. Zo had men voorgaande jaren onder
meer het onderwerp 'Wereldvoetbal', waarbij aan de Voorbijgangers talloze Voet
ballen werden uitgedeeld. 'Visserij', ch voor dit jaar is - heel toepasselijk - het
onderwerp 'Feest' gekozen. Op negen juni. Wahneer hun straat geopend wordt,
hangen ze een spandoek op. Daarop staat te lezen: 'Winkelerf Lange Viele-Pottcri-
markt. waar ook met UW fiets en auto welkom bent'. Eii dat zegt genoeg.
Geeregebied. waardoor de parkeergele
genheid groter zou worden. B&W ging
nog verder: de raad werd geadviseerd
van de Lange Viele een verkeersarme
straat te maken.
Begin 1978 werd er een werkgroep Lan
ge Viele opgericht. Daarin hadden zit
ting: Zuid-West Centrum, een bewo
nerscommissie. de Vrouwenadviescom
missie. de Middelburgse Centrale van
Ondernemers, de politie, de Rijkscon
sulent van de Middenstand, de winke
liersvereniging. Gemeentewerken, wet
houder Baars (algemene zaken). Voor
zitter was Ir. J. Snoey, adjunct directeur
van Gemeentewerken. Het werd een tijd
van eindeloos vergaderen, redekavelen,
tekeningen bekijken, goed-of afkeuren,
enzovoort. Men ging eens kijken in
Baarn en Delft. Op Baarn knapte men
af: hoe ze het daar gedaan hadden, dat
was: huilen met de pet op. Delft zag er
beter verzorgd uit. Ook liep de Rijks
consulent door Middelburg, om het ge
heel in ogenschouw te nemen. Mede op
grond van het advies van de Koninklijke
Nederlandse Ondernemers Vereniging
kwam men tot het besluit dat de Lange
Viele géén promenade zou moeten wor
den. Maar. zo zei men. de werkzaamhe
den om er wél een promenade van te
maken, zouden minimaal moeten zijn.
Men koos voor de variatie op het woon
erf: het winkelerf. Misschien als over
gang naar een promenade, misschien
voorgoed, dat zal de tijd wel leren.
Vorig jaar oktober. De Raad vergadert.
Op He tribunes wachten de betrokken
winkeliers af op het vaststellen van het
krediet. De tekening is goedgekeurd, nu
de centen nog. Bij punt drie zullen ze
aan de beurt zijn. Maar ze moesten nog
even hun geduld bewaren, want punt
drie van de agenda, werd verplaatst naar
punt twaalf. Toch kwam het allemaal
ook financieel rond. Het hele projekt
kostte drie en een halve ton. de sierver-
lichting niet inbegrepen. De winkeliers
moeten E50.000.— dokken, de gemeen
te F 100.000,— Het Rijk was bereid,
toen de meerderheid van de betrokken
vóór een winkelerf was. in te staan voor
F 175.000.-. Waar de overige F
25.000. vandaan kómt. is niet erg hel
der. Niettegenstaande de aanslag op
hun portemonnee, gingen de winkeliers
nog verder: ze schaften oude lantaarns
aan ter waarde van F 27.000. Maar er
moet bijgezegd worden dat de belli van
dat bedrag betaald wordt door het Rijk.
(ield kostte het. zweet en soms. ..tranen,
vergaderen op vrije maandagen, gefrons
en vraagtekens, twijfel bij het juridische
aspect ervan, maar ook doorzettingsver
mogen en enthousiasme. Hoe dan ook:
de straat kwam er. Is er.
Middelburg - Voor de officiële opening
wisten al veel mensen de weg naar de
Lange Viele te vinden. Zoals die man op
dal bankje. Rustig in het zonnetje met
een sigaar: 'Ja. ik wacht hier maar even.
Ik ga wel met m'n vrouw mee. maar zelf
hou ik niet zo van winkelen. Het is lek
ker weer en er staal een bankje, dus dat
komt goed uit. Oh. daar is ze al, ik ga
maar weer eens verder'. Een mevrouw,
fiets aan de hand, kind in het zitje: 'Ik
woon in de Slromenwijk. Ik winkel vaak
in deze straat. Ik vind hem erg opgek
napt. Vroeger liep je erg gauw de kans
door een auto geschept te worden. Dal is
mij tenminste een keer overkomen. Fin
met zo'n kind voorop...nou. dun zit je
niet zo lekker! 'Twee jongetjes Verlaten
de speelgoedwinkel: 'Ze hebben daar
ook dingen die niet zo dlulr
zij n..eh... tolletjes., .knikkers, vliegtuig
jes. dal was leuk....die kostten maar eert
gulden of zo..ja. ze gingen wel gauw
stuk. maar dan ging je gewoon om een
nieuwe!. Een automobilist: 'Ik ben ge
wend in deze straat door te rijden. Nu
ziek ik dat dat niet meer kan. Ach. het is
ook eigenlijk niet nodig. Als je haast
hebt. ga je gewoon anders. Maar dat ik
hier mag komen met mijn auto. vind ik
toch sympathiek'. Moeder en dochter
eten een ijsje op de fictsmuur aan de
Pottenmarkt: 'We zijn op de liets geko
men. Voordat we naar huis gaan eten we
nog even een ijsje. We vinden het leuk
om hier op de muur te zitten.' Een ou
dere vrouw: 'Ik ben al jaren slecht ter
heen. Ik hou ook niet van al die auto's en
zo. Dat gaat tegenwoordig allemaal zo
snel. Ik dacht eerst dat de Lange Viele
afgesloten werd. dat er dus geen auto's
meer door mochten. Wat zegt l Moe
ten ze langzaam rijden? Dat is maar
goed ook. Ze houden toch ul zo weinig
rekening met ohs soort mcüsen!'
Middelburg- Zoals de Lange Viele er nu
uit ziet. is ook mede het werk geweest
van 'architect' ir. J. Snoey. adjunct di
recteur van gemeentewerken. Wie hem
daar naar vraagt, krijgt als antwoord dat
het hem enorm veel plezier heeft gedaan
om deze straat mede te ontwerpen en
onder supervisie te laten uitvoeren. In
gedachten gaat hij terug naar de situa
ties in de Koepoortstraal-Molstraat-
Lange Delft. 'Eén van de overeenkom-,
sten die ik dan zie - en dat zou ik dan
willen toepassen op de situatie in de
Lange Viele - is datje zulke straten nooit
moet vullen met'kamerbreed plaveisel':
beton of steen van gevel tot gevel. Dat
maakt de zaak leeg, schaalloos. In de
ruimte die een straat heeft, moet je je
maat weten te brengen. Een straat moet
je inrichten, net zoals een huis. Ook een
straat heeft een interieur'. Hij vertelt dat
het huidige beeld van de Lange Viele
min of meer is afgeleid van vroeger.
Eeuwen geleden zou een straat ook uit
vijf delen.vijf stroken bestaan hebben:
de stoep (eigendom van de huisbewo
ner). een loopstrook. een baan voor
karren, sleden, paarden, weer een loop-
strook en weer een stoep. Die situatie
heeft men nagebootst in de Lange Viele.
Natuurlijk is de stoep daar geen eigen
dom van de winkelier: er is wel wat ve
randerd in de loop der tijden, maar de
gezellige sfeer die zo'n straatbeeld op
roept is gebleven. De strook naast de
rijbaan heet nu 'rabat' en is gevuld met
parkeerhaventjes, rijwielstallingen,
bloembakken, bankjes, enzovoort. Ir.
Snoey heeft zich ook nogal bezig ge
houden met de open cirkel, de fietsen-
muur op de Pottenmarkt. 'Ik had die
rekken ook in de lengte kunnen neer
zetten, en ik had ook rekken aan de
buitenkant van die muur kunnen plaat
sen. Maar dit is visueel mooier'. Over de
langgerekte leilinden zegt hij: 'De Lan
ge Viele is te smal voor een flinke boom.
Deze bomen groeien in de lengte, met de
straat mee. Ze nemen minder ruimte in.
Die auto's hebben we eronder geplaatst,
en als we dat niet gedaan hadden, had
den we geen plaats meer voor de bomen
gehad.' Erg trots is hij op het eigen ont
worpen bord 'winkelerf dat - gebaseerd
op hel bord van het woonerf - een win
kelende vrouw laat zien. 'Dat bord is
uniek in Nederland', zegt hij.
Heeft U ze gezien, die verkeersdrem
pels? Niet zomaar een heuveltje, nee,
met Belgische grèskcien zijn ze een klein
staaltje van sierbestrating. En dan de
winkels. Wie kent niet de lappenkoop-
man uit Bergen op Zoom, die alleen op
donderdag open is? Hij had gezegd: als
jullie deze straat af willen sluiten of op
z'n minst verkeersarm willen maken,
mijn zegen heb je. Zijn collega's zijn met
hem ingenomen: hij is de marktkoop
man in de straat. "Wij hebben hier een
brancheconcentratie, zegt H. Visser,
voorzitter van de winkeliersvereniging.
'Wij hebben hier speciaalzaken op di
verse terreinen: kaas, meubels, speel
goed. fruit, vleeswaren, handenarbei-
dartikclen, brood en banket, handvaar
digheid, huishoudelijke artikelen, kle
ding, babyartikelen, enzovoort" Dat
betekent dat de winkels op één terrein
voor U klaar staan met een ruime sorte
ring en...advies. Voor een boodschap,
voor uw bankzaken, voor uw gebit. verf.
elektronisch orgel, vloerbedekking,
maar ook voor uw kopje koffie, kunt U
terecht in de Lange Viele. Een straat,
maar niet zómaar een. Een straat met
karakter, met pit. met gastvrijheid, met
vrijheid en keuze, een straat om even
jezelf te zijn, om even rustig te kijken
wat je nodig hebt. Een straat met...
mensen!
Middelburg - Aan de ene kant tekenen
zich - in de verte - de contouren af van
de Kloveniersdoelen. Wie zich aan de
andere kant bevindt, ziet het dominante
beeld van de altijd werkzame Lange Jan
oprijzen. Zo is de Lange Viele een straat
met een uitzicht en een doorzicht. Een
straat, klaar om U te ontvangen. Laten
we eens aannemen: U komt van de Pot
tenmarkt op uw fiets. Nee, U mag er van
die kant niet in..Er is een éénrichtings
verkeer in de Lange Viele vanaf de
Kloveniersdoelen. Natuurlijk kunt U
uw fiets aan de hand meenemen. Maar
U kunt hem ook laten staan. Bij de Pot
tenmarkt bevindt zich namelijk een hal
fronde muur, waarin zich achttien fiet
sen houders bevinden. Wie zich wil
koesteren in het zonnetje, mag best óp
de muur gaan zitten. Wie de fiets wel
meeneemt, kan hem gemakkelijk kwijt
in de straat. Want overal staan er fiet
senrekken, al naar de behoefte van de
zaak. waar U misschien zijn moet. Wie
gaat er bijv. niet op de fiets naar de
tandarts. Meer mensen, dan U ver
moedt! Vandaar dat tandarts Rombouts
zich verheugen kan in een aantal fict-
senhouders voor zijn deur. En hij niet
alleen! Bij elkaar kan men vijfenzestig
fietsenrekken tellen. Dat is in geen ver
houding tot het aantal parkeerhaventjes
voor auto's. Daarvan telt men er slechts
één en twintig. Weinig dus, voor weinig
auto's. Voor die auto's die absoluut no
dig waren: om iets in te laden bijvoor
beeld. of in het geval dat U beslist erge
haast had. Lopen in de Lange Viele is
een klein avontuur. Boven uw hoofd
strekken zich leilindenbomen uit. ver
bonden door draden, zodat ze - in de
lengte - aan elkaar kunnen groeien. Wie
moe is. kan even uitblazen op de bankjes
die er staan. Ten behoeve van het schone
milieu heeft men zeven afvalbakken
opgesteld. Talloze bloembakken met
onder meer heesters geven de straat een
ongekende sierlijkheid. O ja. er mogen
auto's rijden, maar van hen wordt ge
vraagd niet harder dan twintig kilometer
te gaan. Eigenlijk kan dat ook niet har
der. want de rijbaan is erg smal en er
lopen voortdurend wandelaars op. Ver
keersdrempels zorgen er ook voor dat de
auto's een slakkegang moeten hebben.