HUISVESTINGSPROBLEMEN
BIJ DE PIEK EN DE BEUK
KIND EN HART (Jaar van het Kind
deel 2)
De Knecht van 2 Meesters
ClBilCNT
VOLKSSTERRENWACHT PHILIPPUS
LANSBERGEN IN DE JAARBEURS
8.3
Woensdag 28 februari 1979
VF
1e HYPOTHEEK
2e HYPOTHEEK
tegen zeer
aantrekkelijke
voorwaarden.
Uw
BELASTINGAANGIFTE
DICK SCHINKEL
ASSURANTIËN
Wandelmars Rode Kruis
RO-TH EATER
van Carlo Goldoni
ANWB KOMT MET
ACTIE "ZICHT OP
LICHT"
Nederlandse Hartstichting:
EEN GESPREK MET DE GRONINGER
SCHOOLARTS JITSKE TEN BERGE
VETGEBRUIK
AANVAARDEN
Middelburg/Vlissingen.- De medewer
kers van het Vlissingse ontspannings
centrum De Piek en de Middelburgse
Beuk voelen /.ich danig door de respec
tievelijke gemeenten in de steek gelaten.
Klachten over slechte huisvesting, gaten
in het dak. tochtige ramen. enz. worden,
naar zij zeggen, niet afdoende behandeld.
Ken grote klacht is het voortdurend
doorregenen. In De Piek hebben ze
daarvan vorige week weer een staaltje
gezien. De regen liep met stralen van het
filmdoek af, waardoor dit geheel bedor
ven werd.
Projectleider Rob Francke van De Piek:
"Er kruipt voortdurend iemand van de
gemeente het dak op. Wat die daar uil-
voert. weel ik niet. Maar als het regent is
het in ieder geval weer raak. Eerst is
onze muziekvergunning ingetrokken na
het optreden van de groep Eddy and the
hot rats. in januari 1977. Nu geef ik toe:
het was loeihard. En de heren weigerden
hun versterkers zachter te zetten. De
politie heeft een summier buurtonder
zoek gedaan. Onder andere op het Bel-
lamypark. Daar kwamen zegge en
schrijve twee klachten uit voort. Maar
dat had toch maar mooi als gevolg dat
onze muziekvergunning ingetrokken
werd. En niet voor tijdelijk, nee. voor
altijd. We hebben toen voor F3000.—
vertimmerd om de zaak beter te isole
ren. waar het geluid betreft. We moch
ten de lopende concerten afwerken. Na
een concert van Kevin Coyne, op 26 juni
1977. kwam er geen enkele klacht bin
nen. Maar dat hielp niks: de vergunning
b&eef ingetrokken. Toen werd beken
hoeveel onze isolatie zou gaan kosten,
rolde er een bedrag van F 365.000. - uit
de bus. Dat vond de gemeente teveel.
Om dal bedrag te drukken, bekeken we.
hoeveel we er zelf aan konden doen.
Uitgaande van de bestaande bouwma
terialen. kwamen we toen op een bedrag
van F250.000,-. Maar in al die tussentijd
is er niks gebeurd. Vlissingen is een
goede zaal kwijt. O ja. je hebt de sport
hal en de aula van de MTS, maar dal is
echt voor grote, dure groepen. Groepen,
die wij bijvoorbeeld destijds hier had
den. Die toen nog niet zo duur waren.
Maar die nu niet meer te betalen zijn.
In arrenmoede zijn de aktiviteiten nu
verschoven naar De Beuk in Middel
burg. Bert Broekhuis: "Ja. maar dat is
natuurlijk eigenlijk niet de bedoeling.
Want er is behoefte genoeg hier. Dal
merk je: de mensen vragen er gewoon
naar. Hier hebben we een totaalgebeu
ren: bar en evenement. Het gaat niet
alleen om optrendesdhier optredens
hier. we kunnen veel meer. We denken
aan een expositieruimte, aan een repeti
tieruimte voor beginnende groepen, aan
een programmering met theater en mu
ziek. aan een vergaderruimte, aan bal
letlessen. films, aan buurtaktiviteiten.
Ook voor kinderen. Maar ja. wat wil je
op deze manier. Weetje wat het is? De
gemeente heeft geen accommodatiebe-
leid. Ze vragen zich niet af: waar heb je
voorzieningen nodig, en hoe? Als ze dat
wel hadden, zouden ze verder denken
dan het verbeteren van dakgoten. Laten
ze zeggen: we zien jullie niet zitten en we
bouwen af; of: we zien jullie wel zitten
en we helpen jullie."
De stichting Vlissings Ontspannings
centrum De Piek heeft nu een nota
'Perspectieven' uitgebracht, waarin alles
nog weer eens haarfijn uit de doeken
wordt gedaan.
Ook De Beuk in Middelburg voelt zich
op een schopstoel zitten. F.en vertegen
woordiger schetst omstandig hoe het
werkklimaat daar door soortgelijke om
standigheden fnuikend op de medewer
kers heeft gewerkt. Men is van negen
naar drie medewerkers gevallen in één
jaar tijd. Na de verhuizing van De Beuk
naar een oude school aan de Heren
gracht is er. zeggen zij. na de opknap
beurt die een half miljoen vergde, niks
meer gebeurd. "We zitten op oude
meubelen. Ook wij hebben last van lek
kage. De gemeente heeft onze ruimten
provisorisch opgeknapt. Ze hebben de
verwarming en de deuren geschilderd,
en verder niks. Laatst hadden we nieuwe
ruiten nodig. Na lang aandringen kwa
men ze. Om er plankjes voor te spijke
ren...We hadden een grote schuld. Die
hebben we een eind afgelost. Maar het
lijkt, alsof ze zeggen: laten ze eerst maar
alles aflossen. Dan gaan we hen helpen.
Weet je dal onze projektleidcr vier
maanden zonder salaris heeft gezeten?
Toch heboen ook wij plannen. Zo willen
we een atelier opzetten, waar men kan
boetseren en lassen. Hopelijk komen wc
eens van ons slechte image af. Veel
mensen zien ons nog steeds als een
stuffhol."
op basis van annuiteit
Rente vanaf
kunt u laten verzorgen door onze
gedipl. belastingconsulent.
Paspoortstraat 14-16. Oost-Sou-
burg. 01184-64455
Middelburg- Zaterdag 31 maart organi
seert het Rode Kruis, afdeling Middel
burg haar negende, jaarlijkse wandel
mars. Vorig jaar kwamen bijna 2500
wandelaars naar Middelburg, dit jaar
verwacht men nog.meer deelnemers, Zij
komen overal vandaan, natuurlijk uil
geheel Nederland, maar ook uit België,
Frankrijk, Luxemburg en Duitsland.
Het Belgische Rode Kruis is ieder jaar
vertegenwoordigd. De afstanden zijn:
40-20- 15- 10 en 5 km. Ook dit jaar gaat
men weer van Start in de Sporthal
"VOORBORCH" aan de Breeweg te
Middelburg, waar de 40 km wandelaars
kunnen starten vanaf 9.00 uur lot 10.30
uur. Bij vóórinschrijving kunnen zij re
kenen op een lunchpakket en verdere
verzorging.
Na volbrenging van de mars ontvangen
zij een fraai uitgevoerd vaantje. Ook de
wandelaars op de andere afstanden
kunnen starten vanaf 9.00 uur tol 13.00
uur. (dit geldt alleen voor de individuele
wandelaars)
GROEPEN starten op de volgende tij
den:
40 km. afstand: vanaf 9.00 tot 10.30 uur.
20 km. afstand: vanaf 12.30 tot 13.00
uur.
"De Knecht van Twee Meesters" van
Carlo Goldoni is een van die met vaste
regelmaat terugkerende klassieken op
het Nederlandse theaterrepertoire. Het
RO-theater opende er haar seizoen
1978-1979 mee.
Goldoni streefde ernaar, in navolging
van Molière, komedies van (ook literair)
gehalte te scheppen. Hij maakte daar
voor dankbaar gebruik van de bekende
types uil de commedia dell'arte. het Ita
liaanse volkstheater. Ook in "De Knecht
van Twee Meesters", zijn best geslaagde
komedie, herkennen we met gemak fi
guren als Arlecchino (in de knecht
Truffaldino). II Doltore. Pantalone.
Brighella en ook Colombine (in de als
man verklede Beatrice). Deze comme
dia dell'arte figuren worden door Gol
doni ingezet voor een komedie die tege
lijk een uitstekende zedenschildering is
van da 18e eeuwse (.Venetiaanse) bur
gerij. Dat is één onmiskenbare kwaliteit
van Goldoni. De andere is de ruimte die
hij heeft gelaten in zijn toneelspel om. in
de beste traditie van het volkstheater, te
improviseren. Het is die kwaliteit die
steeds opnieuw zowel regisseurs als spe
lers uitdaagt hun versie te geven van
"De Knecht van Twee Meesters". Onder
regie van Franz Marijnen heeft het RO-
theater die uitdaging aangenomen en
zich de steun verzekerd van o.m. de Ita
liaanse akteur. regisseur en choreograaf
Angelo Corti. de commedia dell'arte
specialist die o.a. naam verwierf met zijn
vertolking van Arlecchino in de ber
oemde voorstelling van het Piccolo
Theater uit Milaan, terwijl de Belgische
schermmeester Jacques Capelle de spe
lers trainde in de techniek van het de
gen- en sa.belgevecht. In de voornaamste
rollen: Fred Vaassen, Jéróme Reehuis,
Paul Röttger. Dirk Celis. Tonv Viola.
Peter Tuinman. Marieke van Leeuwen.
Barbara Masbeck en Canci Geraerdts.
Woensdag 7 maart - Schouwburg Mid
delburg. Aanvang: 20.00 uur. (Abonne
mentenserie ZVU).
15 km. afstand: vanaf 13.00 tot 13.30
uur.
10 km. afstand: vanaf 13.30 tot 14.00
uur.
5 km. afstand: vanaf 14.00 tol 14.30 uur.
Alle wandelaars krijgen de verzorging
en zonodig'eerste hulp die nodig is, want
natuurlijk zijn de Rode Kruis helpers en
helpsters op de route aanwezig.
De route van station naar startbureau is
aangegeven met pijlen op lantaarnpalen
e.d.. terwijl 2 busjes heen en weer rijden
om van het station wandelaars naar het
startbureau te brengen en na volbren
ging van de mars weer terug te brengen.
Na ontvangst van het inschrijfgeld
wordt de deelnemers een bewijs van in
schrijving toegezonden. Tegen inleve
ring van dit bewijs wordt op 31 maart
a.s. een startkaart uitgereikt, overeen
komstig het nummer op het inschrijfbe
wijs.
Het inschrijfgeld is als volgt:
40 km. afstand 10,00 met vaantje.
20 km. afstand 5.00 met vaantje.
20 km. afstand 3,00 met medaille.
15 km. afstand 3,00 met medaille.
15 km. afstand 3.00 met medaille.
10 km. afstand 3,00 met medaille.
5 km. afstand 3,00 met medaille.
Inschrijfgeld uitsluitend te storten op
postrekeningnr. "4084262 wandelmars
Rode Kruis Middelburg. Seisstraat 32.
4331 NS Middelburg, vóórinschrijving
sluit op 12 maart a.s. Het startbureau
sluit op 31 maartom 18.00 uur.
Inlichtingen of aanmeldingen bij:
Mw. P.J. Labruyère - Walthuis,
Seisstraat 32.
4331 NS Middelburg,
tel. 01180- 13479.
lk wacht op de dag
die hel licht brengt,
die bergen en dalen
doet samensmelten,
die nevelen oplost,
waarin ik vrij kan ademen.
Ik wacht op de dag
waarin ik mijn voetstappen
voel en zie.
waarin ik de vogels weer hoor,
waarin de zee zal ruisen
en de wind kan bestaan,
waarin ik de ander ontmoet.
Ik wacht op de dag
waarin ik voel dat ik ben.
en ik zie dat
de hemel blauw is.
en rood de gloed van hel vuur.
Ik zoek die dag.
ik moet het zelf zijn,
want ieder uur.
vraagt om geleefd te worden.
Riet Boone, Koudekerke.
Den Haag/Middelburg - De ANWB
moet na vele jaren intensieve controle
op de auloverlichting nog altijd consta
teren dat het met de kwaliteit van deze
uiterst belangrijke voorziening zeer
droevig is gesteld. De bond heeft in de
afgelopen 15 jaar reeds van ruim een
half miljoen auto's tijdens de verlich
tingsacties de koplampen afgesteld. Te-
samen met de afstellingen binnen het
kader van de Technokeuringen heeft de
Bond al bij ruim 1,5 miljoen auto's de
verlichting gecorrigeerd.
Naar aanleiding van de slechte resulta
ten van de controles en door de vele
aanvragen van gemeenten en van auto
mobilisten is de ANWB van mening dat,
in het belang van de verkeersveiligheid,
de actie "Zicht op Licht" ook dit jaar
öerhaald moet worden. Daartoe heeft de
ANWB nu de beschikking over twee
trucks mét oplegger zogenaamde tech-
nobielen. die hiervoor speciaal zijn in
gericht. Een van de teams die geheel
gratis voor iedereen de afstelling van de
autoverlichting controleert en zonodig
afstelt zal worden gestationeerd: van 27
februari tot en met 2 maart in Middel
burg op parkeerterrein Hof van Tange.
Het mobiele verlichlingscontrolestation
is geopend op dinsdag van 12.00 tot
19.30 uur en van woensdag l/m vrijdag
van 09.00 tot 19.30 uur.
Vórig jaar 1978 werdén 47 plaatsen in
het land bezocht. Hiervoor werden twee
ploegen ingezet. In al deze plaatsen
werd een verlichtingsaclie gehouden. Bij
de acties werd de verlichting gecontro
leerd van 23.048 auto's. Van de 46.096
koplampen moesten er 41.400 of 90%
(vorig jaar nog 93?ïworden afgesteld
volgens de wettelijke voorschriften en
bij 4.441 auto's moesten kleine repara
ties aan de overige verlichting worden
verricht. Verder moesten 4.731 koplam
pen worden losgenomen om de gloei
lampen op de juiste wijze te monteren
omdat deze verkeerd bleken te zijn ge
monteerd. In 812 gevallen werd geadvi
seerd nieuwe kó'plampreflectoren te la
ten aanbrengen omdat de gemonteerde
reflectoren teveel door roest waren aan
getast als gevolg waarvan de lichtop
brengst onvoldoende was.
De ANWB beoogt met deze actie de
automobilisten en ook motorrijders te
overtuigen van het grote belang van een
goede verlichting, zowel voor hun eigen
veiligheid als voor die van anderen.
Vooral tijdens de slechte weersomstan
digheden in de herfst en de winter is het
extra belangrijk goed te kunnen zien en
duidelijk gezien te worden. Gebleken is
dat veel aanrijdingen en met name ket
tingbotsingen te wijten zijn aan gebre
ken aan/of onjuist gebruik van de ver
lichting.
"Tja. hoe moet je beginnen", peinst de
Groninger schoolarts Jitske Ten Berge.
Na enig nadenken zegt ze: "Laat ik het
zó zeggen. Wil je heel gezonde kinderen
hebben, dan moet je al voor het huwelijk
beginnen erover na te denken. Het be-
wustmakingsproces bij de mensen dient
al voor de zwangerschap te beginnen".
En ze vervolgt: "Een vrouw moet. om
maar eens wat te noemen, stoppen met
roken zodra ze over tijd is. Het hartje
van het kind begint al te kloppen als het
kind vier weken oud is. De mensen we
ten dat vaak niet. Nicotine heeft invloed
op de vaten van de moederkoek. Dus:
niet roken tijdens een zwangerschap."
Vlak nadat de laatste zin uit haar mond
is gekomen, geeft mevrouw Ten Berge er
een aanvulling op. "Ouders van kinde
ren zouden helemaal niet moeten roken.
Dat zou het grootste geschenk zijn dat ze
een kind zouden kunnen geven. Ik he
rinner me uit mijn eigen jeugd mijn
grootvader. Die rookte altijd een pijp.
Hij had er verscheidene. Als kind vond
je dat het zo lekker rook. Hel hoorde ook
bij opa, dat was een gezellig man. En
daar heb je hel al, die associatie van
roken en gezelligheid. Die koppeling
van gedachten. Daardoor ga je als kind
zelf roken. Dat hoort erbij."
"Maar al te vaak wordt vergeten, dat
roken veel meer schadelijke gevolgen
heeft dan over het algemeen wordt ge
zegd: Neem nou dat onderzoek bij kin
deren in Rotterdam, waaruit bleek dat
sommige kinderen bloed hadden dal
heel snel stolde. Wat stelde men vast?
Die kinderen hadden stiekem gerookt."
De strijd tegen roken is geen eenvoudi
ge. Alleen al de aanpak van de reclame
stelt de regering voor een hoop proble
men. Toch heeft mevrouw Ten Berge
hoop op een betere toekomst. 1 loop die
vooral gericht is op de jongeren, /.ij:
"De jonge volwassenen van nu zijn zich
veel bewuster van hun gezondheid. Een
zuiver leven willen ze. Er is meer aan
dacht voor natuurprodukten en dat is
een gunstige ontwikkeling. Misschien
dat die tendens doorzet".
Een ander probleem: het hoge velge-
bruik bij kinderen. Mevrouw Ten Berg-
e: "Vooral bij leerlingen van L I S en
Huishoudschool is het vetgehalte in het
bloed hoog. Door de omstandigheden
gedwongen gebruiken die kinderen veel
vel. Soms gaat het ook onbewust. Som
migen denken, ach mayonaise, daar zit
toch geen vet in? Daar komt nog bij dat
het gedrag gericht is op eten buitenshuis.
Snacks tussendoor zijn gewoon gewor
den."
"Als je vraagt: eet je veel. dan zeggen ze
"nee"! Ze zijn het zich eenvoudig niet
bewust. Meestal moet er iets gebeuren
voor ze het in de gaten krijgen. Ze kun
nen moeilijker de trap op' ze kunnen
met gymnastiek op school niet meer zo
goed meedoen".
De ellende begint al bij de baby's. De
cultuur van de dikke baby's noemt me
vrouw Ten Berge het. "Ze moeten er
allemaal als een Michelinmannetje uit
zien. Dal is ontstaan in de lijd van de
tuberculose. Het kind moest snel groei
en. Tendens was het afmeten van de
voeding aan hel wegen van het kind".
Het benadrukken van een goed voe
dingspatroon moet je gewoon volhou
den meent mevrouw T en Berge. "Lr is
niets in te brengen tegen een goed voe
dingspatroon. En dat hoeft allemaal niet
zo pietje precies op de weegschaal. Als je
eens erg Veel zin hebt in koffie met
slagroom, dan moet je dat doen. Als je
de rest van watje die dag eet maar aan
past. Het gaat om het zoeken naar een
zeker evenwicht." In dagelijkse praktijk
merkt de Groninger schoolarts duidelijk
het verschil in de diverse gezinnen. De
meeste ouders weten vaak wel wat goed
en niet goed is. maar hebben het niet
altijd even gemakkelijk om zich aan de
bekende dingen te houden. Wat voe
dingsmiddelen betreft blijkt dal maar al
te vaak. Kant- en klaarproducten zijn o
zo verleidelijk. Gemakkelijk en, dat
komt erbij, de smaak spreekt aan. Me
vrouw Ten Berge: "Bij het braden van
vlees moest, zo redeneerden de moeders
altijd, een heel pakje vet worden ge-
Middelburg/Utrecht - Van 15 toten met
18 februari werd in de jaarbeurs te
Utrecht de manifestatie "Techniek in
vrije tijd" gehouden. Ondanks de barre
weersomstandigheden wisten toch ca.
50.000 bezoekers de gladde weg naar de
grote hobby en vrijetijdsshow te vinden.
Wal daar te zien was ging ver uit boven
het bootje dat door een goedwillende
vader voor zijn zoontje in elkaar gek
nutseld wordt. Hier werd op ongedwon
gen manier getoond wat men van zijn
liefhebberij kan maken.
Men zag mannen met machinistenpet-
ten op, m od e ls toom loco m o lieven be
dienen. die ze tot in het kleinste onder
deeltje zelf gemaakt hadden. De wat op
meer snelheid beluste jeugd volgde met
spanning de wedstrijden van de lijnbes
tuurde vliegtuigen die builen in ,de
vrieskou rondjakkern.
Een groot geïnteresseerd publiek kwam
kijken, zich vergapen, informatie halen,
kontakten leggen. Sterrekunde is niet
alleen een zaak van geleerden en vak
mensen. Iedereen kan zich in de wereld
van de maan. zon. sterren, planeten en
andere geheimen van het heelal verdie
pen. De altijd actieve volkssterrenwacht
Philippus Lansbergen was uil den aard
der zaak deelnemer aan deze manifes
tatie. De inzending van de Zeeuwse
Vojkssterrenwacht bestond uit het de
monstreren van de slingerproef van
Foucault die daarmede in 1851 voor het
eerst door middel van een naluurkun-
deproef de omwenteling van de aarde-
om haar eigen as aantoonde. In de zo
mermaanden werd deze proef gede
monstreerd in de Grote Kerk te Veere.
Naast het slijpen van spiegels voor te
lescopen. door de sterrenwacht Rijswijk
trok deze demonstratie telkens veel pu
bliek. dat daarna uitwaaierde over de
goed ingerichte stand waar men "opge
vangen" werd door een vijfentwintigtal
deskundige medewerkers van verschil
lende deelnemende volkssterrenwach-
ten. De indruk der deelnemers was dat
een zeer groot publick op deze wijze ge
bruik gemaakt heeft van de gelegenheid
om zich op hel gebied van de sterren
kundige aktiviteiten in Nederland te la
ten informeren. De boeken op de stand
werden in bruikleen gegeven door de
Technische Bibliotheek Zeeland te Vlis
singen. De deelname aan deze manifes
tatie heeft bevestigd dat zeer velen op
wat voor manier dan ook. interesse
hebben voor de sterrenkunde, en dal de
volkssterrenwachten een eigen plaats
innemen op het gebied van de voorlich
ting aan het publiek over dit boeiende
onderwerp.
bruikt om een lekkere jus te krijgen. In
werkelijkheid is voor 400 gram vlees 5
gram vet voldoende. Met kruiden aan
gemaakt krijg je ook een lekkere jus.
Een heel pakje boter. Dat betekent vijf
keer zoveel vet als nodig is".
Voor dikke kinderen is het leven verre
van eenvoudig. De ervaringen in een
winkel (niets past - alleen de grootste
maten), op gymnastiekles (altijd worden
ze geplaagd) en de vaak niets ontziende
bijnamen als Bulletje werken uitermate
frustrerend. Ze willen wel van het extra
gewicht af, maar raken vaak na korte
tijd al ontmoedigd. Meer dan eens luidt
het antwoord op de vraag of het kind wel
naar een diëtist wil: "Helpt dat dan?".
De gestegen welvaart heeft het er voor
dikke kinderen niet gemakkelijker§p
[m(S@kT Frisdrank was vroeger een
tractatie op zon- en feestdagen, tegen
woordig is het de normaalste zaak van
de wereld geworden. Veel kinderen ko
men uit school, lopen thuis naar de ijs
kast en plukken er een fles uit.
Het is bekend: hart- en vaatziekten ma
nifesteren zich pas op langere termijn.
Dat maakt het extra moeilijk te aan
vaarden voor de mensen. Mevrouw Ten
Berge: "Er is een groep met een bepaald
verhoogd risico. Bijvoorbeeld families
bij wie hartinfarcten voor het zestigste
levensjaar meer dan eens zijn voorge
komen. Die groep moet extra oppassen.
Het is noodzakelijk die mensen eruit te
pikken en er extra zorg aan te besteden".
I let thema "Kind en Hart" moet naar de
mening van mevrouw Ten Berge niet
slechts op de ouders worden gericht,
maar wel degelijk ook op de kinderen
zelf. Boekjes met informatief materiaal
voor de scholen bijvoorbeeld. Om te
beginnen al op de kleuterschool. Een
kleuter kun je best leren wat gezond en
lekker is.
Om een voorbeeld te geven: op school
zou best kunnen worden uitgelegd, dat
witbrood moet worden vervangen door
bruin- of liever nog volkorenbrood.
Mevrouw Ten Berge: "Meer vezels
moeten ze eten, meer rauwe groenten.
Dat leidt lot een mindere calorie-inna
me en de vezels zijn erg goed voor de
stofwisseling. Kinderen kunnen dat best
leren, maar dat moetje niet overdrijven.
Het mag niet tot dwangmatig gedrag
leiden. Dat komt voor. lk heb wel kin
deren gezien, die van huis uit qua voe
dingsgewoonten heel strikte regels na
leefden. Bn wat zag je op een gegeven
moment? Die kinderen kochten wit
brood als snoep. Natuurlijk, die ouders
bedoelen het uitstekend, maar je kunt je
niet helemaal afzonderen van de maat
schappij, je zo dogmatisch opstellen. Het
kind zou vervreemden van de rest". Het
uitslaan van dreigende taal sorteert geen
effect, meent mevrouw Ten Berge. "Be
ter is te zeggen, dat je prettiger leeft
zonder al die extra kilo's. Datje niet alle
dagen die extra last mee hoeft te zeu
len". Een aparte groep vormen de kin
deren met aangeboren hartafwijkingen.
Voor deze kinderen werd in juni van het
vorig jaar de "Kinderhartenark" geo
pend. Temidden van de Bilthovense
bossen ligt dat unieke huis. dat speciaal
voor hen is gebouwd. Mevrouw Ten
Berge: "Het is van groot belang, dat
voor deze groep duidelijk iels gedaan
kon worden. Kinderen met aangeboren
hartafwijkingen kunnen moeilijk naar
normale vakantiekampen.
Er zijn hartgebreken die verholpen
kunnen worden, er zijn er ook waarbij
dat niet kan. Vaak weten die kinderen
heel precies, dat ze maar een beperkte
levensduur hebben. En de ouders weten
dat ze deze kinderen maar kort zullen
hebben. Daarom is het zo goed dat er
een speciaal Oudercomité in het leven is
geroepen".
Terug naar de vetzucht bij jongeren.
Mevrouw Ten Berge: "Het is toch wel
vooral een probleem van mensen, die
een mindere opleiding hebben gehad.
Zij hebben minder kans gehad om iets
van de geboden voorlichting op te pik
ken. Vaak veroordelen ze het als "duur
gezwets" of zeggen ze: "Ze gunnen ons
het gebakje niet". Met die voorlichting
moetje vooral op kleinere groepen gaan
werken. Niet massaal aanpakken. Ge
wone verenigingen moeten er aandacht
aan besteden. Het is te gek. dat je in
kantines van sportverenigingen snoep,
bier en frisdrank ziet liggen. En kinde
ren mogen vanaf hun zesde jaar al op
een sportvereniging.
Vier van de duizend geboren kinderen
hebben een afwijking in het choleste
rolgehalte van hun lichaam. Dat is sta
tistisch vastgesteld. Toch wordt zo'n af
wijking niet bij de geboorte vastgesteld.
Mevrouw Ten Berge: "Zo zijn er meer
dingen, hoor. Bloeddruk meten kun je
als arts doen vanaf hel derde jaar van
hel kind. Bn wat zie je? Nog lang niet bij
alle huisartsen hoort de controle van de
bloeddruk tolde routine. Dan vraagje je
soms wel af. waar je mee bezig bent
Aan de Geneeskundige Inspectie voor dé
Volksgezondheid, t.a.v. de heer S. Lelie
Het Energie Komitee Zeeland wil, mid
dels dit schrijven, beargumenteren
waarom zij het een absolute noodzaak
vindt, dat er zo spoedig mogelijk een
onderzoek ingesteld wordt naar de mo
gelijke relatie tussen het ontstaan van
(bloed)kanker èn het blootstaan aan
'lage' stralingsdoses door omwonenden
van en werknemers in kerncentrales.
Het gaal ons daarbij met name om de
genoemde bevolkingskategorieën in en
om Borssele. in Nederland, en Doel, in
België. De reden waarom wij ook het
agglomeraat van kerncentrales bij Doel
in een eventueel onderzoek opgenomen
zouden willen zien is: deze kernener-
gieaktiviteitcn van de Belgische over
heid vinden dusdanig dicht bij de grens
met Nederland plaats, dat het een groot
deel van de bevolking van Oost-Zeeland
en West-Brabant aangaat.
Het feit dal u in de pers aangekondigd
heeft, dat de Rijksoverheid toezegt een
dergelijk onderzoek te verrichten, is On
dubbelzinnig positief. Maar het skepti-
cisme t.a.v. de realisering, op korte ter
mijn. van zo'n onderzoek lijkt ons niet
gerechtvaardigd, met name niet als we
naar zeer recente ontwikkelingen op dit
gebied kijken, waarvan u en andere
deskundigen op de hoogte hoort te zijn.
1. Al in i"972/'73 is in Japan de radio-
bioloog dr. Ishikawa tot de konklusie
gekomen, dal er bij zogenaamd 'lage'
stralingsdoses. die door kerncentrales
werden uitgestoten, mutaties waar te
nemen waren bij zogeheten "vader-
plantjes". De voornoemde wetenschap
pelijk onderzoeker heeft soortgelijke
onderzoekingen diverse malen her
haald. en tot nu toe heeft hij dezelfde
verbluffende resultaten geskoord. Dit
was voor het l.T.O. en hel Ministerie van
Volksgezondheid aanleiding om. in sa
menwerking met het Botanisch Labora
torium van de Rijksuniversiteit in
Utrecht, onder laboratoriumomstandig
heden het zogenaamde 'Ishikawa'-on-
derzock te herhalen.
Door het bovenstaande in ogenschouw
te nemen, lijkt het ons op dit moment
onmogelijk vol te houden, dat er abso
luut géén redenen aanwezig zijn om de
relatie kanker - lage stralingsdoses te
ontkennen.
2. In haar Televizier Magazine-uitzen
ding van 14 december 1978, heeft de
AVRO aandacht besteed aan het on
derhavige probleem. In die bewuste uit
zending kwamen een aantal weten
schappers aan het woord op het gebied
van de radio-biologic. Deze weten
schappers. waaronder dr. Ellen Stewart,
dr. Sternglass en dr. van Bekkum. gaven
ons inziens duidelijk aan dat de nood
zakelijkheid van diepgaand onderzoek
onweerlegbaar is.
3. In dezelfde Televizier Magazine-uit
zending werd aandacht besteed aan de
pogingen van de Duitser Walter Zcuka
om via het natrekken van de doodsoor
zaken van kinderen te komen tot een
inventarisatie van leukemie-gevallen
rondom het plaatsje Lingen. Als veelge
hoorde. ook door u gebruikte, argument
tegen de bevindingen van de heer W.
Zcuka wordt het 'onwetenschappelijke
karakter' daarvan genoemd. Ons inziens
lijkt het juist dat dit soort gegevens moet
leiden tot een wetenschappelijke kon-
firmatie c.q. verwerping van bovenge
noemde bevindingen.
4. De. ons inziens meest fundamentele
en harde, argumenten vóór het in Ne
derland instellen van een Tange termijn
én korte termijn onderzoek naar de ef-
fekten van relatief lage stralingsdoses'
komen sinds korte tijd uil de Verenigde
Stalen .van Amerika. In 1977 rondde de
stralingsepidemoloog dr. Thomas E.
Mancuso, hoogleraar aan de 'Graduate
School of Public Health of the I Diver
sity of Pittsburgh' zijn 14 jaar onderzoek
in een populatie van meer dan 100.000
individuen naar het effekt van lagere
stralingsdoses af. Dit onderzoek werd tot
dan toe gefinancierd door het 'Depart
ment of Energy' (DOE). De uitkomsten
van dat onderzoek, verricht bij de Han-
ford Nuclear Reservation en de Oak
Ridge National Laboratory, zijn bedui
dend minder geruststellend dan u sug
gereert. In het tijdschrift "Critical Mass
Journal" van april 1978 trekt dr Man
cuso de volgende konklusics uit zijn on
derzoek: 'De kern van de zaak is. dat we
tol de bevinding zijn gekomen dal het
risico op kanker tien maal groter is dan
volgens vroegere schattingen. Daarom
moeten de zogenaamde 'veilige stra-
lingsnormen' - die in werkelijkheid niet
veilig zijn - mijns inziens met een l'aktor
10 verlaagd worden, d.w.z. zij zouden
tien maal strenger moeten zijn'.
De resultaten van het onderzoek van dr.
Mancuso werden gekonfirmeerd door
dr. Theodore Radford tijdens de hoor
zittingen van het Congres van de U.S.A.
in februari 1978 over de onderhavige
problematiek.
Een ander vooraanstaand lid van het
wetenschappelijk forum op het gebied
van de radio-biologie is professor dr.
Karl Z. Morgan, ex-direkteur van de
Health Physics Division of the Oak
Ridge National Laboratory, en exvoor-
zittcr van zowel de International Com
mission on Radiological Protection als
ook de National Council on Radiologi
cal Protection. Dr. K.Z. Morgan tracht
in zijn artikel in 'The Bulletin' van sep
tember 1978 een overzicht te geven van
de meest recente onderzoekingen en re
sultaten op het gebied van de theorie
van de lage stralingsdoses. In dat artikel
stelt prof. Morgan dat er reden is om
fundamenteel te twijfelen aan de tot dan
toe gangbare zogenaamde "thresholdt-
heory" die stelt dat er een veilige
drcmpel-waarde vast te stellen is voor de
blootstelling aan ioniserende straling.
Beneden deze drempel-waarde zou er
geen sprake zijn van gevaar voor de
bloolgestelden aan die ioniserende stra
ling. Het zou in dit kader te ver voeren
om alle 6 de argumenten, en de vele
onderbouwingen daarvan, van prof.
Morgan op te sommen.
Alles bij elkaar genomen heeft het
Energie Komitee Zeeland aanleiding
gevonden u op de hoogte te brengen van
haar argumentatie die pleit voor een 'zo
spoedig en diepgaand mogelijk onder
zoek' naar de effekten van de kerncen
trales te Borssele en Doel.
In dit verband willen wij wijzen op hel
'on-unieke' karakter van onze vraag
stelling door u te verwijzen naar de uit
latingen van het toenmalige CH(.-sta
tenlid de heer Eversdijk in de P.Z.C. van
9 mei 1973. die toen al stelde: "Als het
waar is. dat de in bedrijfstelljng van de
atoomcentrale te Borssele kan leiden tot
een toename van het aantal kankerge
vallen in de omgeving, als hel aantal
geboorten van mismaakte kinderen
stijgt - dan mag de centrale niet worden
opgestart",
hoogachtend.
Energie Komitee Zeeland
