De varende tentoonstelling "Energie
anders..." in Zeeland
li
Roemenië Aktie - (slot)
Wie helpt het Rode Kruis
helpen?
Geoffrey Madge speelt John Cage
8.3
Woensdag 14 februari 1979
VF
1e HYPOTHEEK
2e HYPOTHEEK
BELASTINGAANGIFTE
DICK SCHINKEL
ASSURANTIËN
VERVOLGD
CHRISTENDOM IN
EUROPA
DE KLEINE HUT IN
KUIPERSPOORT
THEATER
Interkerkelijk
Vredesberaad
Klassieke
Belevenissen
Pop in Zoutelande.
Toch niet alleen.
Ik ween
Nieuwe kursus
dramatische
expressie
Amnesty International
Een belangrijke gebeurtenis:
Behandeling van
etnische minderheden
in Roemenië
Uitslag
Vietnam-aktie
poppentheaters
Tot en met zondag 18 februari 1979
brengt het varend voorlichtingscentrum
"Energie anders..." een bezoek aan
Middelburg en de wijde omgeving om
de bewoners in de gelegenheid te stellen
met de diverse facetten van het,energie
vraagstuk en de actuele ontwikkelingen
op dit gebied, kennis te maken.
Dankzij een financiële tegemoetkoming
van de zijde van het Provinciaal Bestuur
van Zeeland is de toegang gratis. De
openingstijden zijn: dagelijks van 10.00
uur 's morgens tot 17.00 uur 's middags
(zondags vanaf 11.00 uur 's morgens).
Op het dek wordt men al meteen ge
confronteerd met twee vormen van al
ternatieve energiebronnen, namelijk
zon en wind. Er staan diverse typen
zonne-collectoren opgesteld die nu al in
Nederland op beperkte schaal wor'den
toegepast in warm tapwater systemen
van woonhuizen en (experimenteel)
voor ruimteverwarming. Gerekend met
de verwachte stijgingen van de energie
prijzen, èn de voortgaande ontwikkeling
van zonne-verwarmingssystemen (voor
al gericht op efficiënte systemen voor
langdurige opslag van warmte), kan
men stellen, dat de aanschaf van tapwa
tersystemen in de komende jaren reeds
een verantwoorde investering is, terwijl
op een termijn van tien tot vijftien jaar
ruimteverwarming door middel van
zonne-energie economisch rendabel zal
zijn.
Benutting van windenergie voor elektri
citeitsopwekking is vooral na 1972 weer
in de belangstelling gekomen, toen de
eerste tekenen van een oliecrisis zich
aandienden in de vorm van forse prijs
stijgingen. In Nederland leidde dit on
der meer tot een Nationaal Onderzoek
programma Windenergie. Op het dek
zien we een prototype van de z.g. Dar-
rieus-rotor. Deze verticale-as windmo
len werd in het kader van het genoemde
onderzoekprogramma door de Vlieg
tuigfabriek Fokker ontwikkeld. Van dit
type molen draait op Schiphol al een
groter testmodel. Het doel van het on
derzoek is de ontwikkeling van grote
molens (2 Megawatt vermogen), die in
de jaren tachtig in produktie zullen ko
men en langs de Nederlandse kust of op
de Noordzee zullen worden opgesteld
voor elektriciteitsproduktie. De twee
andere molens die we aan dek zien
draaien, hebben een beperkt elektrisch
vermogen en zijn geschikt om b.v. een
weekend-huis of kleine woonboot van
stroom te voorzien, dan wel een aanvul
ling op de stroomvoorziening van een
woonhuis te geven.
In het ruim van het schip is een exposi
tieruimte ingericht waar aan de hand
van tekstborden wordt ingegaan op op
lossingen van het energieprobleem zon
der gebruik te hoeven maken van om
streden en riskante energiebronnen als
kernenergie. Vanzelfsprekend wordt
uitgebreid aandacht besteed aan de "al-
S ternatieve" energiebronnen wind, zon
en mëthaangaswinning, maar ook aan
energiebesparende systemen. Zonder
vrij vérgaande energiebesparingen is
een zinvol energiebeleid niet goed mo
gelijk. Naast de vrij bekende maatrege
len als isolatie, komen ook minder be
kende zaken als "stadsverwarming" en
"total-energy-systemen" uitgebreid aan
bod.
Verder staan in de expositieruimte dia-
en video-apparatuur opgesteld, waar
mee diverse programma's kunnen wor
den getoond. Zo is er een dia-serie van
T.N.O. te zien over de toepassing van
op basis van
annuïteit
Rente vanaf
120 m 180 m 240 m
15.000 206 171 152
30.000 413 342 305
60.000. 825 683 610
U kunt tevens uw
laten verzorgen door onze gedipl.
belastingconsulent.
Paspoortstraat 14-16, Oost-Sou
burg, 01184-64455
zonne-energie in Nederland en een vi
deo-programma over de maatschappe
lijke aspecten van kernenergie.
Voor praktische adviezen en documen
tatie kan men terecht in de boordwinkel,
waar allerlei literatuur is te vinden over
het energieprobleem in het algemeen en
over specifieke onderwerpen op dit ter
rein.
Deze expositie is een initiatief van vijf
mensen uit Rotterdam. Sinds eind ja-
nauri 1978 is deze varende expositie op
toer door Nederland, er werden sinds
dien reeds 27 steden in Nederland be
zocht.
De organisatoren nodigen u uit deze
tentoonstelling te bezoeken. In geval
van groepsbezoek door scholieren wordt
het op prijs gesteld, dat met de mede
werkers vooraf overleg wordt gepleegd
over geschikte bezoektijd en wijze van
begeleiding.
U vindt het schip aan de Loskade t.o. het
station.
Vlissingen- De vorig jaar uit Rusland
gekomen Johann Janzen zal op vrijdag
17 februari, in hotel Britannia, uit eigen
ervaring spreken over het leven van de
Christenen in de Sowjet-Unie, waar hij
meer dan 60 jaar gewoond en als predi
kant gewerkt heeft.
Tevens zal een documantaire rond dit
thema worden vertoond.
E.e.a. staat onder auspiciën van de
stichting VERVOLGD CHRISTEN
DOM, die zich op grote schaal bezig
houdt met hulpverlening aan Kerken in
communistische landen. Een medewer
ker van deze stichting, met ruime erva
ring als 'bijbelkoerier', beantwoordt
vragen.
Muzikale medewerking zal worden ver
leend door het Russisch/Duitse zang
duo ALMA INGRID. Aanvang 19.30
In het blijspel 'de kleine hut' van André
Roussin, staat de menselijke relatie cen
traal.
Drie mensen, een echtpaar en een vri-
ned, belanden na een schipbreuk op een
onbewoond eiland. Dat er vóór hen ook
mensen geweest moeten zijn is duidelijk,
maar of het eiland inderdaad onbe
woond is, is nog maar de vraag. In deze
situatie ervaren de drie personen, die
elkaar in het dagelijks leven zeer goed
kenden, dat ze toch nog voor verrassin
gen ten opzichte van elkaar komen te
staan.
De 'kleine' hut speelt hierbij een be
langrijke rol, want wie van de drie slaapt
hierin alleen?
Een vraag die zeker beantwoord zal
worden, wanneer men toeschouwer
wordt op het moment dat onze vrienden
zich drie weken op het eiland bevinden.
De Gooise komedie speelt dit spel op
zaterdag 17 februari in het Middelburg
se Kuiperspoorttheater. Aanvang 20.00
uur. De organisatie is weer in handen
van de Stichting Middelburgs Theater.
De Regionale Kern Walcheren werd
gevormd tijdens de VREDESWEEK
1978.
Een aantal mensen uit verschillende
plaatsen op Walcheren wilden ook na
deze week bezig blijven met de vragen
van oorlog en vrede.
Zij trachten daar anderen bij te betrek
ken door:
Duidelijk te maken welke dodelijke
macht de kernwapens over ons heb
ben;
Met name de kerkmensen er bij te
bepalen dat het vertrouwen op kern
wapens niet kan samengaan met een
bijbels-christelijk geloof;
c. De gehele samenleving er van te
doordringen dat het gaat om overle
ving of vernietiging.
Eén van de middelen om elkaar daarbij
te inspireren is het maandelijkse Vre
desgebed, elke derde zondag van de
maand, in de Doopsgezinde kerk, L.
Noordstraat 62 te Middelburg.
Na deze korte half-uur-dienst is er
steeds koffie en gelegenheid tot gedach-
tenwisseling.
U kunt terecht: zondag 18 febr. a.s.
a.
b.
Er zijn twee veelbelovende koncerten op
komst. Muzikale evenementen van bij
zonder kaliber. Het wereldberoemde
DUBINSKY PIANOKWARTET zal
komposities spelen van Brahms, Mozart
en Schubert. En het al even befaamde
PAGANIN1 ENSEMBLE zal meester
werken uitvoeren van onder meer Ros
sini, Leclair, Vivaldi en Bartok. Zoge
heten "kamermuziek". Intiem, ontroe
rend en meeslepend tegelijk. Kortom,
boeiende klassieke belevenissen voor
iedereen die van mooie muziek houdt.
Een unieke kans, deze koncerten. Niet
alleen voor klassieke liefhebbers bij uit
stek. Maar ook voor luisteraars die wel
eens willen kennismaken met de klas
sieke muze. Die best eens een klassiek
koncert zouden willen bezoeken. Wel
nu, wat let u. Muziek van deze klasse
valt niet elke dag in Nederland te be
luisteren.
Het Paganini Ensemble bestaat uit zes
virtuoze musici. Zij vertolken:
Sonate no. 3 C-dur van Rossini; Canta
bile van Paganini; Sarabande 3n Tam-
bourin van Leclair; Duivelstriller Sona
te van Tartini; Winter uit 4 Jaargetijden
van Vivaldi; La Campanella van Paga
nini: Papillon (cello solo) van Popper;
Scherzo Tarantella van Wieniavsky;
Roemeense Volksdansen van Bartok.
(Dinsdag 20 februari in de Middelburg
se concerten gehoorzaal. Aanvang 20.15
uur). Kleine wijzigingen voorbehouden.
Vrijdag 16 februari treedt in "Royal" te
Zoutelande de uit Terneuzen afkomsti
ge popgroep "Fauna-Gena" op. De
groep die voornamelijk heavy-hardrock
ten g bore brengt speelt nu 2 jaar in
deze bezetting en bestaat uit: Bert de
Sutter zang, Ed Schutter sologitaar'
Jan de Quelery sologitaar z'n broer
Rudy de Quelery drums en Loek
Hillebrand bass. Het optreden in
"Royal" begint om 20.30 uur.
Steunend klagen.
Van oude bomen.
Terwijl ik daar loop.
Op een tussenpad.
Vol verse bloemen.
De stenen graven.
Koud ijzig marmer.
Een roep van een vogel.
Gefluister door de takken.
Van de fluitende wind.
Het stilste plekje op deze aarde.
toch leven van beesten
Rondom om me heen.
Ik voel mij hier niet alleen.
Ik ween om vroeger.
Waarom ween ik.
Om mijn vergooide jeugd.
Wat een mislukking werd.
Ik heb het nou veel beter.
Een huis een vrouw lieve kinde
ren.
Toch kan ik het niet vergeten.
En zeg ik wel eens ach...ach.
Ween toch niet meer....maar
lach...lach...
(Beide gedichten: W. Brouwer,
Middelburg.).
Middelburg - Volgens informatie van
meerdere kanten is er weer belangstel
ling voor een kursus dramatische ex
pressie in Middelburg.
Welnu, hel doet genoegen te kunnen
melden dat het mogelijk is geworden om
een kursus te geven in het kaderivan de
samenwerking tussen het Z.I.K.V. en het
Z.C.A.
De kursus zal plaatsvinden op 8 woens
dagavonden te beginnen op:
WOENSDAG 21 FEBRUARI 1979
Aanvang 20.00 uur op de toneelzolder
van het Kuiperspoortcomplex, ingang
Hagepreekgang 2.
In het programma zal worden opgeno
men:
Ademtraining, bewegingsspelen (ook op
muziek), "Sensory awakening" (licha
melijk ontwaken) dit is een samenspel
van lichamelijke ervaringen, oefeningen
en experimenten, waardoor een groter
zintuiglijk bereik, meer lichaamsgevoel
en een ruimere lichaamsbeheersing
wordt bewerkstelligd, dramatische ex
pressie met de nadruk op het persoonlijk
funktioneren daarin, fantasie ontwikke
ling.
De kosten bedragen het normale tarief
van het instituut dat J' 17,50 per maand
bedraagt. Aantal deelnemers 15 mini
maal. U kunt zich aanmelden door bij
gaande strook te zenden naar het insti
tuut of naar de kursusleider Ad van
Noort, Berkenlaan 19, Middelburg. Tel.
14576.
Een specifiek mensenrechtsprobleem in
Roemenië betreft de positie van de zeer
grote Hongaarse minderheid in het land.
Officieel wonen er 1.6 miljoen Honga
ren in Roemenië, maar deskundigen
schatten het werkelijke aantal op 2.4 tot
drie miljoen. Verreweg de meeste Hon
garen wonen in Transsylvanië in het
westen en midden van Roemenië. Het
probleem is ontstaan, zoals bijna alle
mindcrheidsproblemen, door grensve-
randeringen na oorlogen. Tot het einde
van de eerste wereldoorlog hoorde
Transsylvanië tot de OostenrijksHon-
gaarse dubbelmonarchie en de bewo
ners daar zaten dus in één staatkundig
verband met de andere Hongaren. Na
de eerste wereldoorlog ging Transsylva
nië naar Roemenië, in de tweede
wereldoorlog was het weer Hongaars
gebied, maar na die oorlog ging het op
nieuw naar Roemenië. Roemenië en
Hongarije waren tijdens die oorlog de
verbondenen van Nazi-Duitsland, maar
Roemenië had, nadat de eerste Sovjet
troepen de Roemeense grens hadden
overschreden in augustus 1944. de kant
van de Sovjet-Unie gekozen. Als belo
ning kregen zij daarom Transsylvanië
weer terug van Hongarije, dat wél' tot het
eind aan Duitse kant was blijven staan.
Het probleem van de nationale Hon
gaarse minderheid is dus niet pas ont
staan als gevolg van het huidige regime
in Roemenië; het is een historische
kwestie waarover Hongarije en Roeme
nië al van oudsher met elkaar overhoop
liggen. Op papier zijn de rechten van de
Hongaren goed geregeld. In artikel 22
van de Roemeense grondwet staat: "In
de socialistische Republiek van Roeme
nië wordt de medebewonende nationa
liteiten het vrije gebruik van hun moe
dertaal alsmede het gebruik van boeken,
dagbladen, tijdschriften, theaters en op
voeding/onderwijsinstellingen op alle
niveaus in hun eigen taal verzekerd. In
territoriaal-administratieve eenheden
die ook door mensen van niet-Roe-
meense nationaliteit worden bewoond,
zullen alle lichamen en instellingen de
taal van de betrokken nationaliteit in
woord en geschrift gebruiken en ambte
naren benoemen uit hun midden of on
der die burgers die de taal en levensge
woonten van de plaatselijke bevolking
kennen". In de begintijd van de Roe
meense Socialistische Volksrepubliek
werd deze wet redelijk toegepast. Wie
het westen van Roemenië binnenreed,
kon op theaters en universiteiten namen
in twee talen vinden. Er waren universi
teiten, waar uitsluitend Hongaars werd
gesproken, evenals op ontelbare lagere
en middelbare scholen. Langzamerhand
is daar verandering in gekomen, met
twee aanwijsbare momenten, waarop
versnelling in die verandering optrad.
Dat was na 1956, zeer waarschijnlijk
onder invloed van de Hongaarse op
stand in dat jaar, die de Roemeense au
toriteiten deed vrezen dat soortgelijke
explosies onder een al te gesloten Hon
gaarse minderheid mogelijk waren en na
1968, dit keer waarschijnlijk onder in
vloed van de gebeurtenissen rond Tsje-
choslowakije. Weliswaar was de Roe
meense partij- en staatsleiding het
De afdeling Middelburg van het Neder
landse Rode Kruis vraagt....,nu niet om
uw financiële bijdrage, maar vraagt wel
uw aandacht voor het volgende....!
Iedereen heeft wel eens gehoord van het
Rode Kruis, en iedereen weet dat het
Rode Kruis iets te maken heeft met
HULP.
Helpen is niet uitsluitend een zaak voor
volwassenen. Helpen kan iedereen, ook
kinderen en jongeren. Het Rode Kruis
heeft daarom een JEUGD RODE
KRUIS programma, dat allerlei ideeën
en mogelijkheden geeft voor kinderen
en jongeren om iets voor een ander te
doen. Het doel van het JEUGD RODE
KRUIS is: kinderen en jongeren leren:
"Kijk eens om je heen en help een
handje".
Als je iets voor een ander wilt doen zul je
allereerst goede informatie over die an
der moeten geven. Voorlichting over
allerlei zaken en groepen neemt dan ook
een belangrijke plaats in binnen het
J.R.K. programma. Er zijn b.v. lessen
VRIJDAG 16 februari, om 20.30 uur in
het KUIPERSPOORTTHEATER
MIDDELBURG, speelt Geoffrey Dou
glas Madge de wereldpremière van de
uit vier delen bestaande kompositie
MUSIC OF CHANGES van JOHN
CAGE.
Een gebeurtenis, een belevenis. Dit vijf
en veertig minuten durende stuk is ge-
komponeerd in 1951 en nog niet eerder
gespeeld!
Wel in delen apart maar in z'n geheel
nog niet eerder want het behoort tot een
van de moeilijkste komposities van de
laatste 30 jaar.
Ook mede door het gebruik van het I
Ching boek is dit een bijzonder moei
lijke opgaaf.
Middelburg krijgt de eer van de pre
mière!
Daarna moet Geoffrey het gaan spelen
voor een Amerikaanse platenfirma en in
juni volgt er nog een uitvoering in het
kader van het Holland Festival te Am
sterdam.
Het is moeilijk de muziek van Cage te
omschrijven, omdat zijn werken juist
worden getypeerd door een konstante
vernieuwing van ideeën, kwaliteiten en
technieken. Muzikale tradities ziet Cage
als een dwangbuis die in afgelopen eeu
wen thuishoort; ze bemoeilijken artis
tieke uitingen en dus het kontakt met het
publiek. Er zijn echter wel enkele steeds
terugkerende elementen, die in voort
durend verschillende gedaantes in zijn
werken aanwezig zijn. Hij maakt bij
voorbeeld vaak gebruik van alledaagse
geluiden in plaats van muziekinstru
menten en tevens speelt het toeval een
rol: dit laatste noemt men aleatoriek!
Het gebruik van een toevalselement is
beslist geen uitvinding van Cage; het
wordt al eeuwen toegepast heeft paral
lellen met Oosterse filosofieën die er vac
uitgaan dat kunst, wat men daar ook
onder moge verstaan, de natuur tracht te
imiteren. Aangezien het toeval in de
natuur een grote rol speelt, zou dit ook
in de kunst het geval moeten zijn.
Om de (willekeurige) volgorde van
handelingen te bepalen, gebruikt Cage
dobbelstenen en in veel gevallen het 1
Tjing. het boek der veranderingen, dat
hem op het lijf gegeschreven lijkt. Het I
Tjing bestaal uil 64 groepen teksten en
ook Music of Changes uit 1951 is inge
deeld in 64 elementen (o.a. volume,
maar ook geluid en stilte) Evenals bij het
I Tjing maakte hij gebruik van munten
(kop of munt) om de volgorde en de
onderlinge relatie van de elementen te
bepalen. De uitkomst werd uiteindelijk
geplaatst in een wel uitgewerkte ritmie-
se-struktuur. die echter niet als zodanig
ervaren wordt, omdat de toevalsfakto-
ren voor een irrationeel geheel zorgen.
Het spreekt voor zich dat ook zijn nota-
tiesystemen nogal afwijken van de ge
bruikelijke en ze zijn meestal nog ab-
strakter dan de grafiese partituren, die
andere avant gardisten hanteren; vaak
zijn het kunstwerken
an sich. Hij gebruikt als partituren bij
voorbeeld foto's en voor Variations 1-
VII (1-IV en VI) doorzichtige plastic
vellen met punten en strepen, die op el
kaar geïëgd~Tïïnnen worden. Als ze
worden verschoven, ontstaan er steeds
andere patronen. De strepen en punten
hebben een bepaalde waarde. Al deze
dingen lijken op het eerste gezicht erg
absurd en verzonnen door een idioot,
die alleen maar verwarring onder muzi
kanten wil strooien. Cage is echter vast
overtuigd van het feit dat er voor kunst
en dus voor muziek geen regels moeten
zijn.
over het Rode Kruis ontwikkeld, die
vrijwilligers in plaatselijke afdelingen
zelf op scholen kunnen geven.
Maar met informatie verstrekken alleen
kom je er niet. Het J.R.K. stimuleert en
organiseert dan ook tal van aktiviteiten
voor kinderen en jongeren met of voor
.V. BEJAARDEN, GEHANDICAP
TEN, ZIEKEN. Een aantal van deze
aktiviteiten wordt landelijk georgani
seerd en gekoördineerd. De meeste van
de aktiviteiten zijn echter plaatselijk ge
richt en zijn gebaseerd op plaatselijke
behoeften en mogelijkheden.
Voorbeelden van landelijke en plaatse
lijke aktiviteiten zijn:
NIEUWJAARSKAARTENAKTIE: In
1978 hebben 150.000 schoolkinderen
een nieuwjaarskaart gemaakt, waaraan
een antwoordkaart is vastgehecht. Het
JEUGD RODE KRUIS zorgt er voor
dat al deze kaarten een weg vinden naar
bejaardencentra.
JONGEREN HULP DIENST: In een
aantal plaatsen in Nederland zetten
jongeren zich binnen deze dienst aktief
in op het gebied van maatschappelijke
dienstverlening.
EHBO INSTRUKTIE: Een belangrijk
onderdeel van het JEUGD RODE
KRUIS programma is tenslotte de EH
BO instruktie voor kinderen en jonge
ren. Het gaat in deze jeugd kursus niet
primair om de EHBO, maar om het so
ciale en vormende aspekt DE ORGA
NISATIE VAN HBT JEUGD RODE
KRUIS:
In 235 plaatsen in Nederland wordt
J.R.K.-werk gedaan. Plaatselijk worden
de J.R.K. afdelingen georganiseerd en
gekoördineerd door een bestuurslid
J.R.K., die geassisteerd wordt door een
J.R.K. commissie. Het merendeel van de
aktiviteiten is afgestemd op plaatselijke
behoeften en mogelijkheden, zodat een
grote dosis inventiviteit en kreativiteit is
vereist. Mede daarom heeft het J.R.K.
konsulenten in dienst, die ter plaatse
steun en adviezen kunnen geven bij het
opzetten van aktiviteiten. Zoals u wel
licht begrepen zult hebben is het J.R.K.
niet een jeugd-organisatie van het Rode
Kruis. Het kent dan ook geen leden. Aan
aktiviteiten wordt deelgenomen door
scholen en jeugdorganisaties, die deze
aktiviteiten meestal binnen hun eigen
programma opnemen.
MAAR....helaas heeft de afdeling Mid
delburg van het Nederlandse Rode
Kruis geen vrijwilligers om het JEUGD
RODE KRUIS hier gestalte te geven.
Daarom het volgende:
Heeft U belangstelling om mee te den
ken hoe het JEUGD RODE KRUIS in
Middelburg opgezet zou kunnen wor
den, aarzel dan niet en neem. voor aan
vullende informatie, kontakt op met de
sckretaris van de afdeling., de heer Y.P.
Wiersma. Adres: Laan der Commando's
10. Middelburg. Tel.: 01180-13966.
oneens met de invasie van de overige
Warschaupaktlanden. maar onafhanke-
lijkheidsgevoelens extern t.o.v. de Sov
jet-Unie mochten geen aanmoediging
inhouden voor onafhankelijkheidsge-
voelens intern in Roemenië.
Het effect van die toenemende beper
king van de minderheidsrechten voor de
Hongaren zijn het sterkst op het gebied
van onderwijs en opvoeding. In 1973 is
er een nieuwe wet aangenomen, die het
minimum voor het handhaven van de
Hongaarse taal op een lagere school op
25. en op een middelbare school op 36
leerlingen per klas stelt. Het feitelijke
gevolg van deze maatregel was, dat een
derde van alle Hongaarse lagere en
middelbare scholen moest worden ge
sloten. Een van de beroemdste Hon
gaarse universiteiten was die in Cluj, de
Roemeense naam voor Koloszvar. bij de
zeer oude generatie nog bekend onder
de Duitse naam Klausenburg. Op deze
universiteit worden naast het Roemeens
ook nog enkele colleges in het Hongaars
gegeven. In 1976 en 1977 schreven er
1.206 studenten in. 269 Behoorden tot de
Hongaarse minderheid, maar aan
slechts twintig Hongaars-sprekenden
werd het toegestaan de colleges in öet
Hongaars te volgen. De Hongaarse
minderheid wordt ook steeds meer ver
spreid over de rest van Roemenië. Hoe
wel het met niet zoveel woorden is ge
zegd. maken speciaal hiertoe aangeno
men decreten die verspreiding mogelijk.
Het zijn de decreten 24 en 25 van 1976,
die het de autoriteiten toestaan man
kracht te vorderen of te verplaatsen van
de ene regio naar de andere.
Voor de Hongaarse subminderheid in
de regio Csangos in Moldavië zijn die
wetten en decreten desastreus geweest.
In 1958 waren er hier nog 72 Hongaarse
scholen, nu geen een meer. In 1974 be
zocht de Hongaarse musicoloog uit
Transsylvanië, Zoltan Kallos, dit district
om er oude volksliederen op de band
vast te leggen. Hij werd gearresteerd en
tot twee jaar gevangenisstraf veroor
deeld op beschuldiging van "homosex-
ualiteit".
Nadat Amnesty International had vast
gesteld, dat deze beschuldigingen on
juist waren (los van de vraag of zoiets
überhaupt strafwaardig zou zijn), is hij
door A.I. als politiek gevangene gea
dopteerd. Een jaar voor het eind van zijn
straftijd is Kallos vrijgelaten.
Het is voor Roemeense staatsburgers in
het algemeen erg moeilijk om een pas te
krijgen voor buitenlandse reizen, zelfs
als die niet verder gaan dan hel "socia
listische blok". Maar etnische Hongaren
hebben het extra moeilijk, als zij familie
in het buurland Hongarije willen op
zoeken. Soms deelden de autoriteiten
eenvoudig mee, geen aanvraagformu
lieren te kunnen geven omdat ze op wa
ren en er nog geen nieuwe waren ge
drukt.
Onder gevangenispersoneel, of het nu
bewakers of administratieve medewer
kers zijn. zul je, zo is Amnesty Interna
tional gebleken, nooit vertegenwoordi
gers van nationale minderheden vinden,
ook niet in de gebieden waar voorna
melijk Hongaars wordt gesproken. In de
belangrijkste gevangenissen voor poli
tieke gevangenen, in Aiud, Timosoara
en Gherla (alle in Transsylvanië) is de
officiële taal Roemeens. Hongaars spre
kende gevangenen is het per wet verbo
den in het Hongaars met hun bezoe
kende verwanten te spreken. Klachten
van Hongaars sprekende gevangenen
(dus ook van gewoon-criminelc delin
quenten) over hun behandeling leidt
vaak tot verdere bestraffing.
Al die maatregelen en wetten hebben, zo
constateert Amnesty International, ertoe
geleid dat onderwijs in de Hongaarse
taal is beperkt, de toekomst van het cul
turele en religieuze erfdeel van de Hon
gaarse minderheid op het spel staat, het
contact tussen leden van die minderheid
en burgers van Hongarije wordt ont
moedigd en de Hongaarse minderheid
verstrooid. Amnesty International
spreekt er zijn bezorgdheid over uit, dat
leden van de Hongaarse minderheid die
tegen dit beleid en deze wetgeving heb
ben geprotesteerd tot gevangenistraffen
zijn veroordeeld en onderworpen zijn en
worden aan allerlei vormen van onder
drukking.
Die protesten zijn ook op hoog niveau
tot uitdrukking gekomen. Karoly Kira-
ly, Hongaarse functionaris van de com
munistische partij van Roemenië en tot
1975 lid van een centraal comité van de
partij, heeft in de zomer en herfst van
1977 drie memoranda aan de hoogste
partijfunctionarissen gestuurd, waarin
hij hun beschuldigde van gedwongen
de-nationalisatie van minderheden, in
Roemenië. Zijn protest werd onder
steund door de voormalige premier Ion
Gheorghe Maurer, een Roemeen, en
door zeven andere Hongaars sprekende
leidende figuren uit de partij, de weten
schap en culturele instellingen. Kiraly's
kritiek bestond uit drie hoofdpunten:
1. de verwijdering van Hongaren uit
overheidsdienste
2. een soortgelijke verwijdering uit het
onderwijsstelsel en 3. onvoldoende be
scherming van de grondrechten van in
dividuele leden van de Hongaarse min
derheid door de Roemeense wet.
Het eerste memorandum heeft Kiraly
aan Ilie Verdet gestuurd. Verdet is ve
rantwoordelijk voor ideologische zaken
en nationaliteitsbeleid binnen het cen
traal comité. Omdat Kiraly geen ant
woord kreeg, stuurde hij twee andere
memoranda in augustus en september
aan vooraanstaande leden van de partij,
leden die zelf tot de Hongaarse minder
heid behoorden. Eindelijk in oktober
1977, werd Kiraly bij Verdel ontboden.
Verdet wilde voornamelijk weten, wie
de medeopstellers van het memoran
dum waren. Kiraly antwoordde niet de
vrijheid te hebben die te onthullen zon
der eerst met de betrokkenen te hebben
gesproken. Kiraly vertrok, pleegde
overleg met zijn medestanders en kreeg
van acht toestemming hun naam te
noemen. Een week later was Kiraly weer
bij Verdet. De discussie duurde acht uur
en Verdets voornaamste zorg was nu. of
Kiraly en de zijnen een actieprogramma
hadden ontworpen om hun aanbevelin
gen toegepast te krijgen. Op 20 februari
werd Kiraly in Tirgu Mures gearrslecrd.
nadat afschriften van zijn memorandum
in westelijke kranten waren verschenen
ook in Roemenië zelf circuleerden. Kort
daarna werd hij met zijn gezin naar Ca-
ransebes. enige honderden kilometers
van zijn woonplaats gebracht, waar hij
onder voortdurende politiecontrole
staat. Kiraly werkt nu op een houtzage
rij. Bij honderden mensen zijn huiszoe
kingen gehouden naar afschriften van
Kiraly's memoranda. Mensen die in het
bezit ervan bleken, zijn voor kortere tijd
vastgehouden.
Andere gevallen van discriminatie en
onderdrukking van Hongaren in Roe
menië: Jeno Szikszai. Onderwijzer, in
1977 gearresteerd. Beschuldiging: po
gingen ouders van Hongaarse leerlingen
ervan te overtuigen dat ze moesten pro
testeren tegen het opheffen van Hon
gaarse scholen in hel district Brasov.
De poppentheaters Jakkus en Parcival
uit Middelburg hebben een aantal
voorstellingen gegeven ten bate van de
aktie voor de bootvluchtelingen uit
Vietnam. Beide theaters hebben een
programma gebracht dat op dit moment
op het repertoire staat. Voor Jakkus is
dat "Het Ezeltje" en "Roodkapje" twee
sprookjes van Grimm. Poppentheater
Parcival speelde het bekende "Asse
poester". De opbrengst, 343,50. komt
geheel ten goede van de aktie.
Vlissingen - In alle voorgaande programma's van Poëzie Hardop werd gezongen:
teksten van Adreus, Lodeizen, Nijhoff, Leopold en anderen, werden door Antoine
Oomen tot liedjes en liederen gemaakt. Dit seizoen brengt Poëzie Hardop in een
avondvullend programma een aantal "groten" uit de Nederlandse poëzie van de
laatste eeuw: Gorter, van Ostayen, Nijhoff. Lodeizen. Vroman. Andreus. Elsschot.
Ida Gerhardt worden achtereenvolgens gezongen door Henk Batenburgh en Mies de
Heer. op melodieën van en begeleid door Antoine Oomen.
Lyrische en vertellende, lichte en klassieke poëzie (waaronder enkele evergreens als
"De kinderkruistocht" van Nijhoff en "Ik zag Cecilia komen" van P. van Ostayen).
mét enkele korte gesproken teksten ter inleiding op de verschillende dichters, sa
mengevoegd tot een afwisselend geheel.
Antoine Oomen werd geboren in 1945. Hij genoot een volledige opleiding als pianist
aan het conservatorium in Amsterdam, die werd afgesloten met de toekenning van
de Prijs voor Uitnemendheid in 1969. Hij ontving de Elisabeth Evertsprijs in 1969 en
de Joh. Wagenaarprijs in 1975. Hij was gedurende enige jaren de komponist en
begeleider van Sieto Hoving; begeleidde talloze instrumentale solisten en gaf in
binnen- en buitenland vele concerten. Sinds twee jaar heeft hij de muzikale leiding
van Poëzie Hardop.
In september 1978 is een LP verschenen met een twintigtal van deze liedjes en
liederen, onder de titel "Voor wie dit hoort". De plaat is uitgekomen bij Harlekijn-
Holland.
(Vrijdag 16 februari in het Vestzaktheater. Aanvang 20.30 uur)
