poe/)ie - at4am
»t«a Milt
AGUADEDI0S, DORP
MET DRAMATISCH
VERLEDEN
samen
v//j
thema's om met elkaar over te praten
i
I
1
KAD0
VISSER
1 GROOT EN KLEIN
NEON TETRA'S
informatie- en gespreksweek
7-11 november 1978
'vleeshal" is hele dag open: van 10 uur - half 9
/s
VOOR EEN
KREATIEF
woensdag 8 november 1978
I XïAmAsnrujJï'iAJih
Brons textiel
Personeels
vereniging CRM
in Middelburg
GROOT
KLEIN
10 voor 7,50 10 voor 4,50
KEES LASOE
\SBS&
HET GEHUCHT
DRAMA
VERVOER PER KAR
tjtejjf/'A
ifii>VV ,9s „I
Op verschillende momenten, in deze informatie- en gespreksweek, worden er
onderwerpen behandeld. In een gespreksruimte - achter in de "vleeshal" - wor
den de bezoekers ontvangen. Iedereen, die over een bepaald onderwerp meer wil
weten is welkom.
De volgende onderwerpen komen aan de orde:
donderdag, 9 november"
10.30-11.30 uur en 15.00-16.00 uur en 19.00-20.00 uur:
gezond zijn en blijven
gezond eten en wat is minder goed?
hoe blijf je op gevorderde leeftijd fit?
welke hulp is er als men - onverhoopt - ziek wordt?
(verder de gehele dag voorlichting en gesprek n.a.v. dia's, film en rondleiding)
vrijdag, 10 november:
14.00-15.00 uur en 15.00-16.00 uur:
waarom een bond voor ouderen?
waarom lid worden (zelfs al met 50 jaar)?
wat doet een ouderen-bond voor zijn léden?
De landelijke beleidsmedewerker van de a.n.b.o.,
H. de Jong, spreekt daarover.
16.00-17.00 uur:
modeshow
(verder de gehele dag voorlichting en gesprek n.a.v. dia's, film en rondleiding)
zaterdag, 11 november:
13.30-15.30 uur:
praten met elkaar over iedere tijd is leeftijd
rondje 50-ste verandert je leven. Hoe pakje dit aan?
pensionering is ingrijpend voor de man! Ook voor de vrouw?
telt men na 65 jaar nog mee?
ai
-\
i s
1
(sluiting: zaterdagmiddag, 11 november, om 4 uur)
"SILVER
NIGHTHOME"
BESTAAT 10 JAAR
Op zaterdag 11 november is het Sint Maarten. Heel lang geleden, in het jaar 400, was er
een bisschop die Martinus heette. Toen hij op zijn paard door een stad reed, zag hij een
bedelaar die haast geen kleren aanhad. Die bedelaar stierf haast van de kon. Martinus
pakte zijn zwaard en sneed zijn eigen manie! door midden. De ene helft gaf hij aan de
bedelaar. Die had het nu weer een beetje warm. Hier is een liedje over Sint Maarten:
Sinter. Sinter Maarten.
De kalvers dragen staarten.
De koeien dragen horens.
De kerken dragen torens,
De torens dragen klokken.
De meisjes dragen rokken.
De jongens dragen broeken.
Oude wijven schorteldoeken.
Neem een winterpeen of een suikerbiet. Snij met een scherp mesje hel topje eraf. Ga hem
daaronder een beetje uithollen. Pas wel op dat de wand niet te dun wordt'. Maar een
beetje dun mag wel. Als je klaar bent met uithollen, zet je er een waxinelichtje of een
kaars in. Misschien moet je voorde kaars nog een gaatje erbij uithollen. Maak nu nog
aan je peen of biel een draadje vast, liefst een ijzerdraadje, en dat maak je weer vast aan
een stokje. Op II november ga je. als het donker wordt, de straat op. Dan steek je je
kaars of waxinelichtje aan en je zingt (of zegt):
Ik loop met mijn lantaren.
Lantaren loopt met mij.
Daarboven stralen de sterren.
Daaronder stralen wij.
Mijn licht gaat uit.
Ik ga naar huis.
Rahiemel. rabamel, raboem.
En dan is de bedoeling dat de mensen je koekjes of appels geven. Of centen. Voor die
appels moet je maar een tasje meenemen. En als je lichtje uitgaat moet je vragen of zij
hel weer aansteken. En nou maar hopen dat ze je wat geven. Want op Walcheren
kennen de mensen dat feest niet zo goed!
Zonder poespas zijn afgelopen donder
dag, zowel in Middelburg (Lange Delft),
als in Vlissingen (I.ange Zelke) de Wal-
clierse afdelingen van Brons openge
gaan. In Middelburg bijvoorbeeld zag je
al vroeg vele nieuwsgierigen zich voor de
gesloten deur verdringen. En toen het
dan eindelijk tien uur was. stroomde men
hevig benieuwd binnen. De berichten
Stijn, dat het in Vlissingen niet anders is
gegaan. Zonder poespas, dat wil zeggen:
zonder opsmuk. Dat is wat men bij Brons
hoog in liet vaandel schrijft. Want, zegt
men, opsmuk moet betaald worden, en
dat merkt de klant dan weer in de prijzen.
Bij Brons is dat dus anders, en wie gaat
kijken merkt dat er niet één prijs boven
de veertig gulden is.
Landelijk gezien was dat al belend. want
de zaken in Middelburg en Vlissingen
zijn de 131ste en 132ste in ons land. Het
is logisch dat Brons weinig introductie
nodig had, en dat bewees ook het Wal-
cherse publiek, dat vanaf de eerste dag
in duizendtallen naar de twee textielsu
permarkten trok. Het aantrekkelijke van
de opzet van Brons is, dat de klant ervan
verzekerd is dat de prijzen laag blijven,
en niet na een tijdje weer omhoog gaan.
Dat dat kan. heeft te maken met hoe ze
dat bij Brons aangepakt hebben. De in
kopen worden op zeer grote schaal ge
daan, Brons zelf heeft een aantal fa
briekjes dat alleen voor hem werkt, en
bovendien zijn bepaalde produktiesei-
zoenen van grotere fabrieken geheel en
al op Brons ingesteld. Brons stelt ook
eisen aan zo'n fabriek: het produkt moet
van hoge kwaliteit zijn, anders wordt
naar een andere producent uitgezien.
Van die kwaliteit wil de klant natuurlijk
ook een graantje meepikken, en dat be
tekent in praktijk dat als men iets koopt.
waaraan bijv. een produktiefoutje
kleeft, men zijn geld terugkrijgt. Op
Walcheren worden de Bronszaken twee
keer per week door de centrale bevoor
raad. Daartoe heeft Brons zeven trucks
op de weg zitten. Dat ze twee keer per
week komen is wel nodig, want de omzet
is enorm. Dat is begrijpelijk, want wie
op de advertenties let. zal zien dat het
assortiment voortdurend vernieuwd
wordt en vele klanten hebben al begre
pen dat je er in zo'n geval 'als de kippen'
bij moet zijn. Brons is te vergelijken met
een supermarkt: in overzichtelijk gesor
teerde verkoopbakken is te vinden wat
men wil. Er lopen geen opdringerige
verkoopsters rond die het om de provisie
te doen is. wel is er hulp en raad vol
doende aanwezig, om het menselijke
kontakt te waarborgen. Brons is gespe
cialiseerd in zaken die behoren tot de
dagelijkse behoeften: stapeltextiel
(handdoeken, washandjes, pyjama's,
dekens, enz.), huishoudgoed, onder
goed, kousen en sokken, klein confectie
(truien, pantalons, rokken, pull-overs),
japonnen, trainingspakken, laarzen,
speelgoed, wol. enz. Wat de malen be
treft: ze gaan tot 52. en dat is voor velen
Óen uitkomst. Eigenlijk is heel Brons een
uitkomst. Dat zie je alleen al aan de
vooroorlogse weggeefprijzen. Velen
dachten daar ook zo over vanaf de ope
ning tot nu toe. Ruim 380 m2 in Mid
delburg en 200 m2 in Vlissingen. is ge
noeg oppervlakte om dal aan te tonen.
Middelburg - De personeelsvereniging
van het ministerie van C.R.M. in Rijs
wijk heeft vrijdag 27 oktober onder
meereen bezoek aan Middelburg ge
bracht. In de burgerzaal van het stadhuis
werd hel uit 80 personen bestaande ge
zelschap welkom geheten door de heer
A.J. de Jonge, hoofdvan het bureau
Voorlichting van de gemeente. Daarna
hield de heer M.C. Louws. chef van de
afdeling Bouw- en Woningtoezicht van
de dienst Gemeentewerken, een korte
inleiding over het gemeentelijk restau
ratie- en renovatiebeleid. Na het bekij
ken van de film "Middelburg Monu
menten" vond o.l.v. genoemde heren
een wandeling door de stad plaats.
Ook voor de rest. zoals alle overige vissen en
planten natuurlijk naar:
Kromme Weele 26
Middelburg tel. 28686
's Zaterdags om
5 uur gesloten
Het kopen van Kinderpostzegels is haast
een traditie geworden en een ieder die het
goede doel daarvan onderschrijft, zal zich
niet onbetuigd laten. In ieder geval start
de Unie van Vrijwilligers haar verkoop
dinsdag 14 november. De dag daarna,
woensdag 15 november, is de Unie weer
aktief. Dan organiseert zij van 10.30 tot
16.00 uur een handwerk bazar in het
Dienstencentrum Schuttershof in Mid
delburg. Van sokken tot spreien en alles
wat er tussenin zit ligt klaar om tegen
redelijke prijzen door de maaksters ervan
gesleten te worden.
Op 11 november start de Christenge
meente '.Ecclesia" een grote evangelisa
tiecampagne in Middelburg. Om drie uur
vindt er dan een openluchtdienst plaats
op de markt in Middelburg, en bij slecht
«eer «ijkt men uit naar de Graanbeurs
op de Dam. Medewerking verleent de
groep The Burning Candles uit Zwolle,
die 's avonds om half acht ook weer te
horen is in de Klarenbeck LTS, Gen. Ei-
senhowerlaan 25, Middelburg. Zondag
avond 12 november om dezelfde tijd: het
Ankloeng Bamboe-orkest "Hidup Ba-
roe" uit Den Haag, en de laatste avond,
ook weer dezelfde tijd en plaats: de Zi
geunerzending "Licht en Leven", met
het optreden van een zigeunerorkest.
Ook aan hen die nu eenmaal verstande
lijk minder begiftigd zijn, wordt vanuit
de kerk aandacht geschonken. Speciaal
voor deze mensen organiseert de com
missie bijzonder kerkewerk op zondag
12 november om 14.30 uur een bijzon
dere kerkdienst. De dienst is interker
kelijk. dus dat houdt in, dat elke ge
zindte van harte welkom is. Deze dienst
wordt gehouden in de Getuigeniskerk te
Middelburg. De voorganger is dominee
De Bakker. Na afloop is er een koffie-
kontakt. waar men elkaar kan ontmoe
ten. of waar men met elkaar een bab
beltje kan maken.
Zaterd-ag 11 november komt het man
nenkoor Rehoboth uit Tholen op bezoek
in de kerk van de Geref. Gemeente in
Oostkapelle. Natuurlijk wordt er ook
gezongen door het koor, en dat gebeurt
ook door het kinderkoor Klein Gloria uit
Oostkapelle. Een medewerker van Bar-
timeus (het Chr. Blindeninstituut uit
Zeist) zal iets over het werk vertellen en
dominee Bac opent en sluit de avond.
Aanvang: 20.00 uur.
De werkgroep carnaval van de wijkver-
eniging Zuid te Middelburg is weer met de
voorbereiding voor het carnavalsfeest be
gonnen. Binnenkort wordt weer gestart
met de repetities voor de traditionele
LacH-In-Show.
Als eerste activiteit staat een carnaval-
soos op het programma. Deze uitgebreide
soos, tijdens welke o.a. de nieuwe prins en
de raad van elf in nieuwe samenstelling
zich zullen presenteren, wordt vrijdag 10
november in het Wijkcentrum Zuiderba
ken gehouden.
Twaalf en een half jaar geleden adop
teerde het Nederlandse volk een tot dan
toe volkomen onbekend dorp, Agua de
Dios. in het Zuid-Amerikaanse land
Columbia. Het bleek het grootste lepro-
zendorp van de wereld te zijn, waar
meer dan 4000 leprozen en 12.000 ge
zonden bij elkaar woonden.
Die eerste jaren dat er hulp op gang
kwam, wist men nog niet, dat Agua de
Dios. hetgeen "Water van God" bete
kent, bijna honderd jaar bestond, want
in 1870 woonden er in Tocaima, dichtbij
geneeskrachtige bronnen, zo'n zeventig
leprozen in hun eigen huisjes en op hun
eigen stukje grond. Ze werden door de
bevolking geduld tot aan de fatale da
tum van 6 april 1870, toen zich het ge
rucht verspreidde, dat er vanuit BogotA,
de hoofdstad, zo'n honderd leprozen
onderweg waren om zich ook in Tocai
ma te vestigen.
Er ontstond paniek en de gezonden be
sloten de zeventig leprozen met geweld
te verdrijven. Er werden geheime bij
eenkomsten gehouden en tenslotte ging
men tot de aanval over. Dat was voor de
zeventig reden voldoende om naar een
ander dorp LA MESA te verhuizen,
maar daar joeg de prefect hen met be
hulp van het leger weer terug naar To
caima. waar ze enkele maanden later
weer met geweld verdreven werden, zo
dat ze zich eindelijk vestigden in Agua
de Dios. een verlaten stuk grond.
Ze bouwden er dertig hutten en toen la
ter de provinciale autoriteiten van het
departement Cundinamarca er zich mee
gingen bemoeien, werden er nog eens
veertig huisjes bij gebouwd. De eerste
leprozen, en zij die daarna kwamen, be
hoefden geen huur te betalen, ontvingen
van de Dienst Algemeen Welzijn subsidie
en het recht om 1 HA. land te behouwen.
LA ALDEA -Het gehucht-, zoals Agua
de Dios in de volksmond heette, werd
bestuurd door een administrateur bijge
staan door een sekretaris en een adju
dant. In 1880 woonden er 300 leprozen.
In 1887 begon .e met de bouw van het
eerste ziekenhuis met twee n/ grote za
len, één voor mannen en één voor vrou
wen.
In 1896 nam men proeven met een
nieuw soort leprabehandeling. De re
sultaten van deze therapie wekten aan
vankelijk grote verwachtingen. Van el
ders stroomden de zieken in grote getale
toe. zodat het aantal patiënten opliep tot
1000. De nieuwe behandeling gaf echter
niet de resultaten, die men ervan ver
wachtte. Integendeel. Bij veel zieken
verergerde ze de toestand.
Het eerste jaar kwam er één of tweemaal
per maand een arts. daarna één of
tweemaal per week. Door het feit dat de
leprozen weinig bezoek ontvingen, werd
hun saamhorigheidsgevoel gestimuleerd
en kwam het verenigingsleven binnen
de gemeenschap tot grote bloei.
Eigenlijk zou je kunnen zeggen, dat
Agua de Dios in de laatste tien jaar van
de vorige eeuw in zekere zin een geluk
kig dorp was. al deed dat natuurlijk niets
af aan de ernst van de ziekte.
Het drama begon op 26 januari 1905,
toen de toenmalige president Reyes een
einde maakte aan de autonomie van de
departementen. Voortaan zou Agua de
Dios niet meer bestuurd worden door de
Dienst Algemeen Welzijn van het de
partement Cundinamarca. maar voor
taan rechtstreeks vallen onder de cen
trale regering in de hoofdstad BogotA.
De gevolgen voor de bewoners waren
rampzalig. Het hele dorp werd afgeras
terd met een zware prikkeldraadomhei
ning. Geen leproos mocht er meer uit en
iedereen die gezond was, werd de toe
gang ontzegd. Ter kontroles werden zes
wachtposten gebouwd, konstant be
waakt door speciale politie.
Elke zieke die trachtte te ontsnappen,
werd in de gevangenis gegooid. Een
agent, die er in slaagde een voorvluchti-
ge te pakken, kreeg twee dagen vrij af.
Voortaan kon men Agua de Dios alleen
nog maar binnen over de "brug der
zuchten".
Omdat men -overigens zeer ten onrech
te- dacht, dat de ziekte zeer besmettelijk
was, begon de regering over het hele land
leprozen te arresteren. Ze werden naar
een speciaal centrum in BogotA ge
bracht, dat LOS ALISIOS heette en
vandaar begon het vervoer naar Agua de
Dios. Dat geschiedde in een houten kar
met aan weerskanten kleine raampjes. In
één kar konden vijftien mensen en de
tocht naar Tocaima, onder bewaking van
politiemensen, duurde tien uur. In To
caima werden ze overgeladen in een an
dere kar en zo arriveerde men dan bij de
BRUG DER ZUCHTEN. Daar vond een
korte inspectie plaats en werden de pa
pieren in orde gemaakt. Aan de andere
kant van de brug stond weer een wagen
klaar om de nieuwe bewoners naar de
twee hospitalen te brengen.
Intussen werden in de woonplaatsen,
waar de zieken vandaan kwamen, hun
huizen verbrand, omdat er, zoals gezegd
ouder worden
.9
1
I
Zaterdag 11 november houdt Jeügdso-
ciëteit "Silver Nighlhome", Middel
burgsestraat 113 te Oost-Souburg, een
feestavond in haar accommodatie ter
gelegenheid van het tienjarig bestaan
van de soos. Het is dan namelijk precies
tien jaar geleden dat de jeugdsoos haar
eerste soosavond hield in de consistorie
naast de Hervormde kerk te Ritthem.
Op deze feestavond zal de muziek ver
zorgd worden door verschillende disc-
jockeys uit de "Silver Nighthome" ge
schiedenis en zal een diaserie met geluid
over de soos worden vertoond. Naast
leden en bezoekers van 16 jaar en ouder,
zijn ook oud-leden van harte welkom op
deze avond. De avond begint om half
acht en de toega'hg is gratis.
werd, "een vloek op rustte". Voor de
familieleden zat er niets anders op dan
te verhuizen naar elders, omdat ze vanaf
dat ogenblik door iedereen werden uit
gestoten.
Pas in 1948 kwam er enige verandering
in dit barbaarse regime. Met speciale
permissie mochten de zieken af en toe
het dorp verlaten.
Maar de gemeenschap "buiten" was niet
bepaald gediend van hun aanwezigheid,
en iedereen sloeg op de vlucht zo gauw-
bij een leproos zag aankomen. Wanneer
een zieke ergens heen moest buiten het
dorp. werd hij altijd begeleid door een
jongetje, dat een kaartje voor de bus
moest kopen, omdat niemand een be
woner van Agua de Dios ook maar enige
dienst wilde bewijzen. Ook hier was men
bang voor besmetting en zag men de
ziekte als een straf van God.
In 1950 werden alle zieken van het le-
prozendorp Cafio de Loro aan dc kust
naar Agua de Dios overgebracht en niet
lang daarna verdwenen, hoofdzakelijk
door de bemoeienissen van een Neder
landse missionaris, Frans van Galen, de
prikkeldraadomheining rondom het
dorp. In 1961 werd Agua de Dios een
gemeente en verkregen de bewoners
burgerrechten. In 1966 "ontdekte" Ne
derland het dorp en kwam er een grootse
hulpactie op gang, die -na een korte on
derbreking- "door de STICHTING
VRIENDEN- VAN AGUA DE DIOS
werd voortgezet.
Het dorp, dat gezien zijn dramatisch
verleden HET DORP VAN DE WAN
HOOP werd genoemd, is dank zij Ne
derland HET DORP VAN DE HOOP
geworden. Dat moet zo blijven. Maar
daar is veel geld voor nodig, voor hos
pitalen. woningbouw, voedselprogram
ma. het opsporen van nieuwe leprapa
tiënten. verpleging, het Tehuis voor Be
jaarden. voor zieke ouders en hun ge
zonde kinderen en voor de laatstcn wel
het meest. De STICHTING VRIEN
DEN VAN AGUA DE DIOS staat er
borg voor dat het werk voortgaat en uw
giften eens per jaar in het openbaar
verantwoord zullen worden.
Langeviele 1,
Middelburg
tel. 13234
