,,'t zoeklicht"
3 af /schei /dingen
IX
"triumph
f 255.-
Van, voor, over vrouwen
y| ROSKAM
recsptioniste-
telefoniste-typiste iK. 15)
typiste [K. 171
BURGPROMENADE
POSTERS EN AFFICHES
MIDDELBURG
DE N.V. PROVINCIALE ZEEUWSE
ENERGIEMAATSCHAPPIJ
Donderdag 20 april 1972
DE FAAM
BOEKHANDEL
U hebt nog lang niet alles gezien, dus komt U gerust nog een keer terug. Juist onze geweldige uitzoek is onze grootste verkoopkracht.
middelburgdomb.schuitvlot 23/tel (01180) 2510/3486
vlissingen lange zelke 22 tel. (01184) 3588/2691
Laat U eens vrijblijvend
voorlichten in onze showroom.
KRISTALEEUWENOUDE TRADITIE
Hoogste en laagste
Tien jaar
Zowel binnen voor afscheidings-
wanden en steunen voor boeken
kasten, als buiten voor afschei
dingsmuurtjes bieden ze door hun
dekoratieve vormen een vrolijke
aanblik en zijn ze uiterst prak
tisch.
Formaat: 30 x 30 x 10 cm.
Prijs: f 3,95 per blok.
Lux Ursus gaas rs gaas dat tegen
een stootje kan. Het is gaas met
een dubbele boog en uitgevoerd
in geel en groen plastic met een
verzinkte ijzeren kern.
De hoogte kunt u zelf bij ons
komen uitkiezen.
Formaat: 40 cm hoog. 25 meter
lang.
Prijs: f 48,75.
NIEUW: De iets zwaardere uit
voeringen in de prachtige kleur
beukenrood.
Al geruime tijd blijkt plastic
golfplaat onmisbaar voor over
kappingen, windschermen etc
Een prettige eigenschap is dat het
gemakkelijk te verwerken is en
wat u niet moet vergeten:
Het is bijzonder goedkoop.
66 x 153 cm
66 x 183 cm
66 x 214 cm
66 x 244 cm
66 x 275 cm
5,90
6,95
8,10
9,25
10,80
Bevestigingsmateriaal
O/j^. Per zakje f 0,20
konraad
OMDAT wij per jaar,
honderden schrijfmachines
leveren.
OMDAT wij weten aan
welke eisen 'n schrijfmachine
moet voldoen.
DAAROM koopt ook U bij ons
veilig Uw portable schrijfmachine.
'n oerdegelijke kwaliteit
garantie en eigen service afdeling
bovendien nog laag in prijs
zaterdag na 12 uur gesloten
Tippa
Dit is slechts één van
de 6 modellen waaruit
U kunt kiezen.
mm MIDDELBURG
CENTRUM VOOR KANTOOREFFICIENCY
Stationsstraat 17
te Middelburg heeft voor haar Kernenergiecentrale
te Borssele, vacatures voor de functies van
Haar taak zal bestaan uit
het ontvangen van bezoekers
het telefonisch tot stand brengen van interlocale
en internationale verbindingen binnen Europa
het verrichten van uiteenlopende soorten van
typewerk in het Nederlands of één der moderne
talen.
Voor deze gevarieerde functie denken wij aan een
jongedame die in het bezit is van de diploma's
Mulo/Mavo en typen.
Haar taak zal o.a. bestaan uit
het verrichten van de correspondentie in de
Nederlandse en Duitse taal
het verzorgen van type- en stencilwerk
het maken van fotokopieën en lichtdrukken.
Gewenste opleiding
Mulo/Mavo, typen en het diploma Duitse
Handelscorrespondentie of vergevorderde studie
hiervoor, terwijl een diploma stenografie tot
aanbeveling strekt.
In verband met het internationale karakter van deze
functies wordt beheersing van één der moderne
talen noodzakelijk geacht.
Leeftijd bij voorkeur 18 jaar en ouder.
Naast een
afwisselende
werkkring met
een aantrekke
lijk salaris
bieden wij
uitstekende
secundaire
arbeidsvoor
waarden.
Schriftelijke
sollicitaties
worden gaarne
ingewachtdoor
onze afdeling
Personeels
zaken,
Postbus 48
te Middelburg,
onder
vermelding van
functienaam
en functie
nummer.
BELGISCHE STAAT REDDE
BEFAAMDE GLASBLAZERIJ
Wanneer men bij een bezoek
aan de bedrijven van de 'Cristal-
leries du Val Saint Lambert'
even stilstaat om geboeid toe te
kijken hoe, langzaam maar ze
ker, een rank wijnglas ontstaat
uit het onvermoeibaar blazen,
zwaaien en rollen met de blaas
pijp door de kunstenaar die de
hedendaagse glasblazer nog is.
Wanneer men, op dezelfde wij
ze, een unieke, kleurrijke bloe-
menvaas geboren ziet worden,
dan begrijpt men onmiddellijk
waarom de Belgische staat dit
bedrijf heeft gered door er, via
een van zijn instellingen, een
zeer grote meerderheidspartici
patie in te nemen.
Het eerste kunstglas, ook holle voor
werpen, werd zoals bekend, door
Egyptenaren gemaakt. Maar het wa
ren de Feniciërs die de blaaspijp
uitvonden en het eerste kleurloos glas
leverden. Alexandrië, Rome, Konstanti-
nopel en Venetië werden achtereenvol
gens de grote centra van de glasblaze
rijen. Venetië is vele eeuwen lang
tot omstreeks 1600 de grootmees
ter van deze nijverheid geweest maar
toen, ondanks de strenge straffen
waarmee ze werden bedreigd, de Vene-
tiaanse glasblazers begonnen weg te
trekken, werd deze kunst over heel
Europa verspreid en kwam ze in
enkele landen zoals Engeland," Duits
land maar vooral Bohemen, evenals
in België tot grote bloei.
Men weet weinig af van het ontstaan
van de eerste glasblazerijen in België.
Wel vermelden oude geschriften dat
in 1421. in Namen, de eerste glasoven
werd aangestoken door adellijke glas
blazers die uit Venetië en Altare bij
Savona, waren gekomen. Het succes
bleef niet uit en steeds meer en meer
verleenden de souvereinen machtigin
gen om nieuwe glasblazerijen te stich
ten. In die tijd reeds verwierf de
streek rond Luik zich op dat gebied
een grote faam. De glasblazerijen van
Avroy, Fragnée en Outremeuse kenden
in de 17e en de 18e eeuw een grote
welvaart. Dit is begrijpelijk wanneer
men weet dat de toenmalige ovens
met hout werden gestookt, een brand
stof die uit de grote Ardense wouden
gemakkelijk langs de Maas kon wor
den aangevoerd. Om onbekende reden,
alhoewel verondersteld wordt dat de
steeds hpger wordende kosten van het
houtvervoer er de oorzaak van waren,
ging die nijverheid in de loop van de
18e eeuw verloren.
Om die bedrijfstak van de ondergang
te redden, besloten een paar onver
schrokken zakenlui een glasblazerij in
het hartje van de Ardense wouden
zelf op te richten. Dit gebeurde in
1778 in Vonèche bij Namen. Geduren
de een tiental jaren ging het goed
maar. in de troebele tijden van 1789
tot 1300 werd ook haar bestaan ern
stig bedreigd. In 1802 werd ze opge
kocht door Aimé Gabriel d'Artigues,
gewezen directeur van de Cristalleries
St-Louis in Lotharingen die ze. samen
met twee bekwame medewerkers,
Francois Kemlin en Auguste Lelièvre
opnieuw tot grote bloei wist te bren
gen. Door het Verdrag van Wenen in
1815 kwamen de Belgische provinciën
onder Hollands bewind en de 'Cristal-
lerie de Vonèche' werd aldus van haar
traditionele markt, Frankrijk, afgesne
den. Aimë Gabriel d'Artigues keerde
in 1822 naar Lotharingen terug waar
hij de 'Verrerie Sainte-Anne' opkocht
die later de befaamde 'Cristallerie de
Baccarat' werd, terwijl Francois Kem
lin en Auguste Lelièvre, nu het tijd
perk van het hout als brandstof voor
bij was en dit van de kolen was
aangevangen, naar de kolenstreek
rond Luik uitweken, daar in 1825 de
grote, verlaten Cistenciënserabdij van
Val St-Lambert in Seraing opkochten
en er met nieuwe moed een glasblaze
rij installeerden waarvan prins Wil
lem van Oranje een van de voornaam
ste aandeelhouders werd. De wereld
beroemde 'Cristalleries du Val St-
Lambert' waarvan het kristal thans
vele koningshoven, presidentiële en di
plomatieke residenties siert, waren ge
boren.
Er werd gestart met de eerste elf
arbeiders, wier namen nu nog in het
guldenboek staan opgetekend, die uit
de glasblazerij van Vonèche waren
UIT DE DROOGKAP GEKLAPT
„Er is iemand die de waarheid over
een vrouw beter kent dan haar man,
haar arts of haar biechtvader: dat is
haar kapper. En als kappers eens
zouden willen praten..." Deze naar ge
heimzinnigdoenerij zwemende praat
staat in weekblad Elle, naar aanlei
ding van het feit dat er eindelijk een
kapper heeft gesproken, of liever ge
schreven. De grote Alexandre, die
naar verluidt als kind al de schaar
zwaaide boven de lokken van de con
ciërges in zijn straat en nu lijfkap
per is van miljardaires, prinsessen en
filmsterren, heeft zijn memoires ge
schreven.
Zijn boekje 'Sous le casque d'A-
lexandre' (vrij vertaald: bij Alexandre
onder de droogkap) is zojuist bij een
Franse uitgever verschenen. In zijn
boekje praat hij op een opgewekte en
aardige manier over meer dan drie
honderd beroemdheden, die regelma
tig in zijn kapsalon verschijnen, zoals
Elizabeth Taylor („ze grijpt, koopt,
spaart en verzamelt alles en ieder
een"), mevrouw Rose Kennedy („ze
zat onder de kap te bidden dat haar
zoon president mocht worden, stelde
zich altijd voor als 'mevrouw Kenne
dy, moeder van de president"), Jackie
Onassis („de eenvoudigste onder
alle koninginnen en presidentsvrou
wen die ik ooit heb benaderd") en
nog een hele reeks al dan niet vorste
lijke cliënten.
STAD ONTMOET DORP
Weet de ene helft van Engeland eigen
lijk wel hoe de andere helft leeft?
De nationale federatie van vrou
wenverenigingen in Engeland betwij
felt het en is daarom met. een lande
lijk project begonnen. Doel: mensen
die in de stad en op het platteland
wonen, te helpen bij het leren begrij
pen van eikaars levenswijze en proble
men.
Volgens Woman's Own verloopt het
enkele weken geleden gestarte project
tot nu toe bemoedigend. Gezinnen uit
betonnen nieuwbouwsteden hebben
een dorp in Sussex bezocht., vna alles
over bossen en bomen geleerd en
ontdekt dat onkruid diverse namen
kan hebben. Plattelandsvrouwen heb
ben op hun beurt de nieuwe stad
bezocht, Romeinse munten bewonderd
die tijdens de afbraak van oude ge
bouwen te voorschijn kwamen, en
supermarkten gezien die aanzienlijk
groter waren dan hun dorpswinkel en
hun dorpsschool. Of ze van dat laat
ste erg onder de indruk zijn geraakt,
wordt niet vermeld.
•SOLDAAT DIETRICH'
„Haar legende is bij haar benen
begonnen. Die waren volmaakt en de
hele wereld zou ervan dromen. Als
grootmoeder kan ze die benen nog
steeds laten zien". Paris Match over
(wie anders) Marlène Dietrich, die de
versierselen van het Franse 'Lëgion
d'honneur' mag dragen voor de dien
sten die ze tijdens de Tweede Wereld
oorlog aan de geallieerde zaak heeft
bewezen.
'Soldaat Dietrich' woont in een
appartement aan de Avenue Montaig
ne waar de piano een ereplaats in
neemt, zoals vroegr in haar ouderlijk
huis in Berlijn waar ze leerde wat
muziek was. Als er vrienden komen
eten besteedt ze uren aan het koken
van (naar men zegt onvergetelijke)
'pots-a-feu' die ze, in spijkerbroek en
trui, volgens zeer strikte receptuur
bereidt. Haar vrienden van tegenwoor
dig heten Cassel, Chabrol en Bé-
caud.
Maar Marlène zegt dat ze meestal
alleen is en dat haaT beste vrienden
gestorven zrfjn: „Hemingway, Cocteau.'
Piaf en de anderen, ze zijn allemaal
dood. Ik heb niemand meer die ik om
vier uur in de ochtend kan opbellen
als ik daar behoefte aan heb. Ik heb
altijd het publiek gehad, maar dege
nen die je om vier uur in de ochtend
kunt opbellen: die betekenen
iets".
(VROUWTJES IN LAPPENDEKENT
JES
De sobere jaren '40-'45 lijken soms
teruggekeerd in de mode. Toen flan
sten handige (en onhandige) huismoe
ders van allerlei lappen en lapjes nog
iets in elkaar dat op een jurk moest
lijken. Nu is het hoogmode om een
gewaadje te dragen waarin twee. drie
dessins en nog veel meer kleuren
elkaar ontmoeten. Deze vrouwtjes-in-
lappendekentjes dragen katoenen zo
merjurken, afkomstig van het Britse
modehuis Clobber dat zich speciali
seert op 'jonge mode'. De bonte mo
dellen worden ook in Nederlandse
modehuizen verkocht, in prijzen tus
sen vijftig en zeventig gulden.
meegekomen. Het bedrijf breidde zich
snel uit en zal, op een bepaald ogen
blik, tot 4500 arbeiders tellen. In haar
bijna honderdvijftigjarig bestaan ken
de deze onderneming van luxe-artike
len grote voorspoed maar ook zware
tegenslagen zoals de twee wereldoor
logen en de crisisjaren 1920-1930. Dit
nam echter niet weg dat ze, dank zij
de zuiverheid van haar kristal, de
uiterste vakbekwaamheid van haar
kunstenaars ontwerpers, glasbla
zers, slijpers en graveerders de
originaliteit en de kunstwaarde van
haar stukken, over de hele wereld
bekend werd en haar kunstprodukten
naar landen in de vijf continenten
uitvoerde.
Hoe paradoxaal dit in onze moderne
tijd ook mag klinken, een kristallen
wijnglas, een kristallen vaas wordt in
onze dagen nog steeds volledig met
de hand gemaakt.
Naast talrijke andere grondstoffen,
bestaat het kristal hoofdzakelijk uit
silicum, kalium en loodoxyde (van 25
tot 35 procent naargelang de kwaliteit
van het kristal). Door toevoeging van
verschillende, zorgvuldig bestudeerde
reagentia, worden de stoffen die de
zuiverheid van het kristal in gevaar
kunnen brengen, geneutraliseerd. De
grondstoffen worden dan in grote
smeltkroezen in de ovens verhit tot
ongeveer 1400 8 Celsius, waarin ze, in
twee dagen tijd, tot een plastische
vloeistof worden gesmolten. De glas
blazer steekt zijn holle blaaspijp in de
oven en trekt deze draaiend terug. HU
blaast het vloeiend kristal tot een bol.
Door verder blazen en draaien wordt
een langwerpige holle bol bekomen.
Deze wordt in de vorm geplaatst en
de arbeider blaast dan uit alle kracht
zodat de kelk van het wijnglas ge
vormd wordt. De glasblazer gaat dan
in de zogenaamde glasmakersstoel
met. twee ijzeren zijleuningen zitten
waarover de pijp vrij kan rollen.
Tijdens de diverse vonngevings- en
blaasverrichtingen, moet het kristal
voortdurend worden opgewarmd om
het plastisch en kneedbaar te houden.
Een helper reikt dan aan de blazer,
aan het eind van een lange stok, een
druppel vloeibaar kristal dat door de
glasblazer, met meesterlijke blik
wordt afgemeten, met zekere hand
wordt afgeknipt en op de kelk aange
bracht. Met behulp van houten gereed
schap wordt de steel van het glas
gedraaid, een nieuwe druppel kristal
wordt aangebracht, en eveneens mef.
behulp van houten instrumenten,
wordt hieruit de voet gedraaid.
Het glas gaat nu in een oven, de
zogenaamde 'train d'arches' waar het
opnieuw wordt opgewarmd en dan
langzaam afgekoeld wordt. Het gaat
vervolgens naar de slijpers- en gra-
veerafdeling. Het slijpen is een zeer
precies werk. Na langs een eersle
slijpsteen van carborundum te zijn
gepasseerd, geschiedt de afwerking
met slijpstenen in zandsteen. Voor het
graveerwerk worden zeer preciese
slijpsteentjes gebruikt. Hetzelfde pro
cédé wordt ook toegepast voor het
vervaardigen van alle andere stukken
zoals bloemenvazen. schalen, schotels,
bekers en tal van andere kunstvoor
werpen.
Er zijn verscheidene manier om al
die kunststukken te versieren met
geïncrusteerd goud, met ingebrande of
ingewerkte kleuren enz. maar het i<
onbegonnen werk ze alle ten beschrij
ven. Ze hebben echter een zaak ge
meen: het is en het blijft steeds
handwerk.
De hele fabriek is één boeiend
schouwspel. Men kan uren slaan kij
ken op het ontstaan van een halve
meter hoge, gesloten vaas die uitslui
tend door blazen, draaien en zwaaien
en met behulp van een paar houten
instrumenten wordt gefatsoeneerd tot
een zuiver kunststuk. Men blijft uren
gefascineerd staren naar de slijper en
de graveerder die, niet of zonder
tekening in de tekenkamer ontworpen,
het meesterwerk voltooit. Men be
grijpt dan ook dadelijk de enorme
moeilijkheden waarmede zo'n bedrijf
te kampen heeft in deze tijd van
mechanisering en automatisering.
Vooral als men weet dat in de prijs
van een afgewerkt produkt. nog
steeds 70 procent handenarbeid zit.
De arbeid van uiterst gespecialiseerde
vaklui, want het duurt bv. niet minder
dan tien jaar om het tot volwaai
dig glasblazer te brengen! En hier
geldt dan nog het bijbelse woord
'velen zijn geroepen maar weinigen
uitverkoren;! Daarenboven kan zelfs
de handigste glasblazer nooit meer
dan 300 tol 400 glazen per dag afwer
ken.
De produkt ie van de 'Cristalleries du
Val Saint-Lamb: rt' bestaat voor 55
procent uit tafelserviezen, waaraan de
fabriek grotendeels haar wereldfaam
heeft, te danken, en 45 procent uit
fantasiestukken en ornamenteel kris
tal. De afzet kan als volgt worden
onderverdeeld: l/3e wordt in België
zelf verkocht. l/3e in de landen van
de Gemeenschappelijke Markt en l/3e
gaat naar de overige landen, hetzij 72
in totaal, over de hele wereld ver
spreid.
De smaak van het publiek is ook zeer
uiteenlopend. Worden tafelserviezen
bijna uitsluitend in kleurloos kristal
vervaardigd, dit ligt heel anders voor
de fantasiestukken waarin, op Ameri
ka en Frankrijk na, alle landen ge
kleurd kristal vragen. Kristalwerk is
dan ook een edel produkt en betrek
kelijk duur.
De glasblazer krijgt hier vloeibaar
kristal op een stok aangereikt en
knipt, met vaste hand. de juiste
hoeveelheid at om de steel en de
voet te draaien.
„Wat de Rolls Royce voor Engeland is
is het kristal van de 'Cristalleries
du Val Saint-Lambert' voor België. Zo
schreef onlangs een groot Belgisch
blad. En niet alleen wat de afwerking
en de vermaardheid van het produkt
betreft. Zoals de Engelse Rolls Royce-
fabrieken, heeft ook de Belgische kris-
talfabriek met bijna onoverkomelijke
financiële moeilijkheden te kampen.
Sedert 25 jaar'keren de 'Cristalleries
du Val Saint-Lambert', waarin nog
steeds ongeveer 1250 vaklui werken,
geen dividend meer uit en blijft het
jaarlijks verlies hoog. De onderne
ming fabricieert nu ook o.m. allerlei
soorten van gekleurde of kleurloze
glastegels en prachtige, ornamentele,
in cement gevatte klèurglasramen.
