11 I Van Alphen, kind van 18de eeuw 7f KRABBELS .Zuidwesters' viert 20-jarig bestaan DE FAAM KLEINE GEMCI-iTEN ■•ff/ m UIERONJMUS VAN AlPIIEN. Poppen Speelgoed schaars Aap- noot -miet Autoshow De Muvnck's iutohuis Vlissingen DONDERDAG 17 JUNI 1971' Herinneringen aan oude leesboekjes V O O jc x w x>:-je? n m m I) O O Kj TV AMSTERDAM, Mf b W O R Wat las de jeugd meer dan 100 jaren geleden op de scholen? In de oude school van Gouka te Middelburg bijv.? ,In de eerste plaats de .Kleine gedichten voor Kinderen' van mr Hieronymus van Alphen. Hij was in ons land een van de eersten, die begreep, dat een kind niet alleen behoefte aan speelgoed heeft, maar ook aan voor hem bevattelijke lektuur. Het liefst in dichtvorm. Van Al phen hij overleed in 1803 was dus geheel een kind van de achttiende eeuw de tijd van de dichtgenootschappen. Iedereen meende toen, dat hij .vaerzen' kon knutselen. Niets is immers moeilijk voor hen, die willen? Maar Van Alphen was in de dicht kunst géén amateur misschien wel een begenadigde. Hij was een zeer ernstig en godsdienstig man, van een diep, zelfs kinder lijk vertrouwend geloof. Geen wonder, dat zijn poëzie een sterk j moraliserend karakter droeg. Wat Van Alphen de kinderen voor ogen hield? In de eerste plaats de liefde tot God. Die vormt in zijn gedichtjes het Leitmotiv. De liefde tot de ouders sluit daar natuurlijk onmid- deellijk bij aan. En dan een nooit verflauwende lust tot dienen en tot leren, tot durende ijver en hulp aan wie leed och, voeg er maar tiental len deugden bij. Van Alphen schonk ze in menigte. Het berijmde vertellinkje van de; waarheidslievende Cornelis, die een j glas had gebroken vóór aan de straat, j kent u waarschijnlijk. Ook dat van; het gehoorzame Jantje, die pruimen, zag hangen, als eieren zo groot j maar er niet één van plukte, want) vader had het immers verboden? En u herinnert zich ook Dorisje wel, die bij Saartje, de goede, oude bakker zat en van haar chocolade en dikke wa fels genoot? Ik voeg hier een tweetal gedichtjes van mr Hieronymus bij. Ze zijn m.i. minder bekend, maar doen hem nog wat beter kennen. Aan het slot kom ik nog op hem terug. DE SPIEGEL Die te\kens in den spiegel ziet En zich met schoonheid vleit. Beseft de ware schoonheid niet. Maar jaagt naar ijdelheid. Dit glas maakt trotsch, of geeft ons pijn: Wil ik weten, wie ik ben. Dan moet Gods woord de spiegel zijn, Waar ik mijn hart uit ken. GODS GOEDHEID God is goed, daar valt de regen Op het uitgedroogde land; Vader bad om zulk een zegen! Zonder regen'. Zegt hij, groeit nog kruid, nog plant'. Lieve droppels, valt op aarde. Valt in grooten overvloed. 't Goud is niet van zulk een waarde Voor onze aarde. God verhoort ons. God is goed! ,De kleine gedichten' werden op de scholen gelezen en nóg eens gelezen in de kleine, allergoedkoopste uit gave, zonder een enkel .printje' van J. G. van Terveen en Zn. te Utrecht en voor een groot deel uit het hoofd geleerd. In de eerste helft van de negentiende eeuw verschijnen de eerste echte lees boekjes. Zij ademen nog volkomen Van Alphens geest. Ik wil er u een paar van doen kennen, maar ik be perk mij tot enige boekjes, die op de oude school in de Langedelft gebruikt werden. Daar was in de eerste plaats ,De brave Hendrik' van N. Anslijn NZ. Het boekje voor de middelklassen geschreven is tot. op heden bekend gebleven. De titel werd eeen gevleugel de uitdrukking! Hendrik, ,die altijd zo beleefd zijnen hoed afnam', was in alle deugden méér dan volmaakt. Een jongen uit honderdduizenden Weet u, wat Hildebrand in zijn .Kin derrampen' u kent de Camera Obscura toch nog? tot de jongetjes van zijn dagen zei? .Eerst (d.w.z. op school )hebt gij een uur gelezen van het model van een braven jongen, zoo zoet, zoo gehoor zaam, zoo knap en zoo goedleersch, dat gij hem met pleizier een paar' blauwe oogen zoudt slaan, als gij hem'! op straat ontmoette'. Daar kon vriend Hendrik het mee doen! Het boekje, dat nu vrij zeldzaam is, werd meer dan zestig malen herdrukt. Maar evenals het bundeltje van Van Alphen was het heel bescheiden van formaat 16 bij 10 cm en op grauwachtig papier gedrukt. En wéér bevatte het geen enkele illustratie. Het is minder bekend, maar Hen drik had een vriendinnetje. Een meis je, schatrijk, d.w.z. aan alle denkbare, vrouwelijke deugden. Een voorbeeld voor alle Jonge' jufvrouwtjes'. Want bij zijn Hendrik liet Anslijn het niet. Hij schreef ook ,De brave Maria'. Zij stonda óók bij alle weldenkende ouders en onderwijzers in blakende gunst. Het kleine boekje begint aldus: Denkt gij nog wel eens aan den j braven Hendrik? Zeker doet gij dit, want brave Idnde-; ren willen altijd wijzer en beter wor- j den, en daarom zult gij onzen goeden I Hendrik niet vergeten. Maar er zijn ook vele brave meisjes, zoo wel als brave jongens. Kom, ik zal u eens iets van een braaf meisje vertellen. Dit meisje heet Ma ria. Maria is een vriendin van Hendrik. Brave kinderen zijn altijd gaarne bij brave kinderen, omdat zij van elkan der veel goeds leeren. Daarom houden Hendrik en Maria veel van elkander. Gij kent zeker deze Maria wel. Het is dat meisje, hetwelk altijd zoo zinde lijk in de kleeren is. Zij is altijd zoo vriendelijk en beleefd. v In 1821 verscheen óók weer voor de middelklassen een leesboek van M. van Heijningen Bosch: .Vader Ja kob en zijne kindertjes.' In het jaar van zijn uitgifte beleefde het boekje al drie drukken een bewijs, dat het spoedig grote vermaardheid verwierf. GEEN WONDER OOK Zeker de inhoud draagt hoe kan het anders! óók een sterk opvoed kundig karakter. Maar de lesjes en gedichtjes zullen de kinderen méér geboeid hebben, dan duizenden brave Hendrikjes en aanminnige Mariaatjes bij elkaar. Als vader Jakob 's zomers op mooie avonden in zijn prieeltje zit, is hij daar nooit alleen. Zijn kinderen hou den hem trouw gezelschap. De brave man heeft er zes: Frederik, Maria. Hendrik, Naatje. Willem en Betje. 1-Iet is heel prettig in het zomerhuisje. Het is er gezellig. Het is er knus. Want Jakob en de kleinen doen bij beurten een verhaaltje zij zeggen een versje of geven een raadseltje. Aan ernstige lesjes ontbreekt het weer niet, maar sommige vertellinkjes zullen de kinderen toch vrolijk heb ben doen lachen. Als voorbeelden drie van de kleine verhaaltjes. Het eerste van Hendrik, het tweede van Frederik en tot slot een van Willem. Ik geef ze u in de oorspronkelijke spelling die van Weiland. FOEI, MEISJE! EET GIJ KOFFIEDIK? ..oosje was een allerliefst kind. Zij werd bemind van ieder, die haar zag, want zij was enkel vreugde en vrien delijkheid. Zij heette Rc sje, en zij geleek ook net een roosje, zoo bloeij- nd zag zij er uit. Vlaar opeens werd het meisje stil en erdrietig. Hare helder blaauwe oog- es werden donker en stuursch; hare •oode wangen al bleeker en bleeker; •are ronde poezele armpjes slap en lun. Zij kreeg eene kleur als een aken. Hare vlugheid is veranderd in ■raagheid; knorrende begint zij den lag, knorrende gaat zij naar bed. 3ehoef ik u wel te zeggen, dat Roosje en heel ellendig leven heeft? ü-n dit lieve meisje, weet gij, wel. mijne liefjes! hoe zij zoo leelijk en aaar geworden is? Zij eet koffij- dik! Al koos heeft zij koffijboonen in den zak. die zij eerst hare moeder ontsteelt, en dan in stilte opknabbelt. Foei, die dief! Als Roosje dat koffijdik eten niet laat, zal zij heel ziek worden en er nog van sterven. Niet waar, Vader? Ik eet nooit geen koffijdik: gij wel? IIET BOTERDIEFJE Jakob! gij moet zoo veel boter niet eten'; zeide zijne moeder dikwijls te gen hem. .Waarom niet, Moeder'? vroeg Jakob dan. ,De boter is duur', antwoordde zijne moeder, ,en, behalve dat: al te veel is ongezond'. Maar Jakob kon niet gelooven, dat zijne moeder gelijk had, en at, als moeder het niet zag, nog meer boter. Op zekeren middag, zat hij met zijnen vader en zijne moeder aan tafel. Vlak voor hem stond een kopje vol gesmol ten boter. Zoo als zij zouden beginnen met eten, werden zijn vader en zijne moeder uit de kamer geroepen en Jakob bleef alleen zitten. .Wacht!' zeide hij toen in zich zeiven, ,nu zal ik eens smullen'. Aanstonds had hij het boterkopje aan den mond en half leeg. Toen zijn vader en zijne moeder weer binnen kwamen, behoefden zij niet te vragen waar de boter gebleven was. Jakob glom om zijn geheel aangezicht en des avonds kreeg hij zulk eene felle koorts, dat hij bijna gestorven ware. Daar ziet men toch, dat kindertjes hun eigen best niet weten. HOE MEN ZICH ZELVEN LEVEN DE VERBRANDEN KAN Terwijl Lukas op eenen avond, alleen in zijn kamertje zat te lezen, viel hij ongevoelig in slaap. Toen hij een ljalf uur- daarna wakker werd, was het rondom hem zoo licht alsof er wel drie kaarsten stonden te branden. ,Hoe is het mogelijk', riep hij, ,dat het hier zoo licht is. daar mijne kaars zoo donker brandt?' Vervolgens stond hij op, en liep de kamer rond; maar overal, waar hij kwam werd het aan stonds heel licht. .Dat gaat boven! mijn begrip!' zeide hij ten laatste. Maar denkt eens, hoe hij ontstelde, toen hij in den spiegel zag! De top| van zijn slaapmuts stond in volle, vlam. Schielijk rukte hij de muts van het hoofd en kwam nog met den schrik vrij. Hoe raakte de muts van Lukas in den brand? Lukas mogt graag de kaars digt bij zich hebben, terwijl hij sliep, had de top van zijne muts in de vlam van de kaars gehangen. Hadden zijne haren vuur gevat, eer hij wakker geworden was, hij zou levend verbrand zijn. Na dien tijd zette Lukas nooit -het licht weêr zoo digt bij zich. ,Men kan zich ligt ongelukkig maken', zeide hij dan. En had Lukas ongelijk? Van Heijningen Bosch vergat natuur lijk Anna, de vrouw van vader Jakob niet. Hij schreef dan ook. Moeder Anna en hare kindertjes. Want. de goede vrouw zat ook wel eens met haar zestal in het prieeltje en dan werd er natuurlijk ook weer om beur ten verteld. Bij beide boekjes had de schrijver .dezelfde jongen hartjes in het oog'. (Wordt vervolgd) Middelburg C. J. G. ANTIEK KINDERSPEELGOED IN EEN VREEMD KELDERTJE Links een stoommachine, rechts een oude stereo-viewer. Elke middag omstreeks één uur gaat Nelly Rovers in Den Haag op ietwat ongebruikelijke wijze haar werk- en hobby-ruimte voor de middaguren binnen. Ze stapt daartoe een kelderraam van nog geen meter in het vier kant, op straathoogte geleger aan de Haagse Maliestraat (zij straat van de Dennenweg, be kend terrein voor fervente an tiekjagers). Wie haar voorbeeld met enige moeite volgt komt via een klein stenen trapje in een kelderruimte vol intrigerende hoeken en nissen terecht. Dat keldertje is gevuld met wonderlij ke, speelse en vooral oude zaken. Glazen stolpjes en oude strijkijzers, antieke prenten en ouderwetse leren citybags. Ergens staat een sierlijk paar houten .zondagsklompjes' uit Bretagne. En verder staat en ligt overal antiek kinderspeelgoed. Want dat is de grote hobby van Nelly Rovers, zij het dan dat die hobby sinds kort in deze expositie- en ver koopruimte wat commerciële aspec ten erbij heeft gekregen. Er staat een pracht van een vliegende hollander die waarschijnlijk wel een halve eeuw oud is. Er liggen oude blokkendozen en griffeldoosjes. Door de spijlen van ijzeren en houten pop- peledikanten staren de wonderlijk gaaf gebleven koppen van oude pop pen met grote ronde ogen het kelder tje in. Poppen zoals ze allang niet meer worden gemaakt: met porselei nen hoofdjes en echt haar. ,Met pop pen ben ik eigenlijk begonnen', zegt Nelly Rovers. Staande voor een klein oud schippers- kacheltje dat (met moderner brand stof dan weleer) op kille dagen deze bizarre expositieruimte moet verwar men, vertelt ze over haar passie voor antiek speelgoed en in het bijzonder voor oude poppen. Ze bezit onder meer een exemplaar uit omstreeks 1830 en dat is dan wel iets bijzonders. Want. er is niet zoveel speelgoed dat de kans krijgt orn, betrekkelijk gaaf, meer dan een mensenleeftijd mee te gaan. ,Op den duur zou ik graag helemaal op antiek speelgoed overgaan', zeg. Nelly (26) die in de ochtenduren als secretaresse werkt. Of die totale om schakeling gerealiseerd kan worden is nog de vraag, want de markt van het antieke speelgoed is al behoorlijk uit gedund. Zeker in Nederland, waar het oude zuinig beheerd wordt in enkele speelgoedmusea en in een aantal par- particuliere verzamelingen. Daarom is Nelly Rovers menig week end op speurtocht buiten de Neder iandse grenzen. Samen met broer Ben van Tartwijk (etaleur van professie,, maar ook al tamelijk bezeten van: deze hobby) zoekt ze de rommelmark ten van Parijs en het platteland van Frankrijk en België af. Daar is, zo lang het duurt, nog wel antiek kinder speelgoed te vinden. Ook in Londen is nGg vrij veel te koop maar tegen zeer pittige prijzen: blijkbaar jagen de! Britten zelf verwoed op speelgoed uit vroeger jaren. Nelly laat ouderwetse, met plakplaat-j jes versierde griffeldozen zien en ver-l telt dat ze op haar speurtocht nogl wel veel antieke leermiddelen tegen komt. ,Soms loop je opeens tegen I stapels leesplankjes aan, of tegen ou de ganzebordspellen. Oude kinderboe-1 ken zijn, jammer genoeg, moeilijk tej vinden'. In haar keldertje (een voormalige We hebben het tijdens de toeris tische drukke dagen met Pink steren ivel kunnen merken dat men geen centje pijn meer heeft om Middelburg binnen te komen van de kant van Goes of rijdend in de richting Koudeker- lce de stad weer te verlaten. Sinds jaar en dag was de stati- onsbrug op zulke dagen het gro te knelpunt in de doorstroming van het verkeer. Maar nu is er keus uit twee bruggen. Dat pro bleem is dus weer uit de we reld. Wel is het een opvallend verschijnsel dat nog niet ieder een weg weet met de nieuwe verkeerssituatie. Zo is het wel duidelijk dat het uitgaande ver keer méér gebruik maakt van de nieuwe route via Schroe- brug en Schroeweg dan het inkomend verkeer. Vakantie gangers die bijvoorbeeld ge wend zijn naar de Walcherse kust te komen, blijven rustig de Nieuwlandseweg volgen in plaats van te reageren op de borden die aangeven dat auto mobilisten met als bestemming de richtingen Zoutelande en Domburg op de Nieuw Iandse- weg een afrit kunnen benutten om zo onder het viaduct Arne poort) door en de route door zuid via de nieuwe brug snel op de goede weg richting kust zit ten. Zij zijn er zo mee ver trouwd een bepaalde route te rijden dat ze gewoon niet meer letten op die borden. Buiten de ingewijde Walcherenaren komen alleen degenen die in deze streek niet bekend zijn via de nieuwe route Middelburg bin nen, want zij letten wel op de borden. Komt men terug van de kust dan valt de keuze die men heeft uit twee uitvalswegen al gauw in het voordeel uit van de Schroeweg. Want die ligt zo voor de hand, dat men daar nooit hoeft te aarzelen. Die route ligt gewoon beter. En nu we het toch over dat verkeer op deze nieuwe weg hebben, het is nog een veel voorkomend verschijnsel dat het verkeer dat via de Schroe- brug uit de richting .zuid' komt en naar de Poelendaelekruising rijdt, nogal gemakkelijk geneigd is om wanneer de verkeerslich ten niet in werking zijn voor rang te verlenen aan het ver keer dat van de kant van de Blauwedijk komt. En dat hoeft niet.. Want men rijdt immers op een voorrangsweg. Het is maar dat u het zoeet. Wat we verder ook weten is dat de welstands- commissie in Middelburg soepe- '°.r is dan die in Vlissingen. Want wat lezen we? Dat hoewel er geen toestemming was ver leend om. een pand aan het Domburgs Scliuitvlot paars te mogen verven er toch geen aan leiding bestaat om de bewoners te verplichten er met de kwast over te gaan. In dit geval vol doet de paarse kleur ,aan rede lijke eisen van welstand', zo zegt de welstandscommissie. In ^lissingen is men. strenger! Daar woont, een winkelier aan ie Nieuwedijk, die zijn gevel onder politietoezicht moest la ten overschilderen omdat de kleur de welstandscommissie niet aan stond. En dat is jam mer. Want, een kleurtje kan hei best aardig doen. Zo'n bewijs hebben we nu in Middelburg voor het grijpen: namelijk aan het Domburgs Schuitvlot Het straatbeeld wordt er alleen maar mee opgevrolijkt. Je 202/ eigenlijk als welstandscommis sie ook eens moeten letten op al die verveloze gevels. Er zijn er in Middelburg nog genoeg te vinden die nu niet bepaald vol doen aan .redelijke eisen van welstand.' opslagplaats voor wijnvaten) staat wel een zeer oud toverlantaarritjej waarmee naar schatting zo'n honderd; jaar geleden kindertjes zoet werden! gehouden. Af en toe leveren haar speurtochten ook mooie kinderservies-; jes op, maar ook hier doet de tand] des tijds zich gelden: ze zijn vaakj incompleet of beschadigd. De aloude stoommachine is een ty-: Op een grootse autoshow van ,De Muynck's Autohuis' in Vlissingen, die donderdag 10 juni geopend werd. was de gehele Britse Leyland-lijn te be wonderen. Er stond een twintigtal wagens opgesteld in de meest uiteen lopende modellen en prijsklassen. Het pronkjuweel van de show was een Jaguar XJ6 - 4,2 met overdrive en elektrisch verwarmde achterruit. Het spreekt vanzelf, dat een dergelijke klassewagen ook een klasseprijs heeft: een respectabel bedrag van 36.000,-! Voor liet geval dat iedereen zo'n wagen zou willen kopen: het is geen massaprodukt en heeft dus een vrij lange leveringstijd...! Hiertegenover staat dat er ook goed kopere auto's te zien waren. Er is bijvoorbeeld al een Austin Seven voor 57000,-. Een visitekaartje voor de mi ni's is wel de Austin 1300 GT, uitge rust met een 1300 cc motor met dubbele carburateur, radiaalbanden en slaapstoelen. Topsnelheid 160 km per uur. In de met bloemen versierde garage stonden ook een serie Tri umph-model len. Een van de mooiste was hiér de Triumph - Stag, een sportwagen uit de betere klasse. Een bijzonderheid hier is de valbeugel, die de inzittenden bij eventueel over de kop gaan moet beschermen. Deze wagen is uitgegist met elektrisch be diende ramen. Bovendien is als extra accessoire in elk portier een rood lampje ingebouwd, dat gaat branden bij het openen van dat portier. Prijs: 28.700,-. Zeer geliefd is momenteel de Mini Clubman. Een luxe mini-uitVoering met lederen kuipstoeltjes voor 6700.- Midden in de garage staat een heftruck met een hoog opgetilde mini. Deze heftruck werd welwillend ter beschikking gesteld door dealer Van- denende uit Borssele. De driedaagse show trok veel belangstelling. pisch .mannen-speelgoedje' waar ver zamelaars op het' ogenblik en bloc voor door de knieën blijken te gaan. En om even van het antieke speel goed af te stappen: Nelly Rovers heeft ontdekt dat bij de curiosa in haa- keldertje vooral de oude leren citybags ,in' zijn. Ze worden door veel jonge vrouwen als modetas be schouwd en vliegen weg. evenals ande re gekke oude leren tassen en riemen. Dat geldt ook voor allerlei glazen'! stolpjes die oorspronkelijk waar-j schijnlijk als beschutting dienden i Nelly Rovers met wat poppen. voor heiligenbeeldjes, maar nu vaak gevuld worden met droogboeketjes. ,Oud keukengerei is ook heel erg populair,' zegt Nelly. ,Dat wordt vaak als decoratie in moderne keukens ge hangen.' Vrijdag juli is liet precies 20 jaarl geleden dat de Souburgse christelijke sportvereniging .Zuidwesters' werd op gericht. De naam .Zuidwesters' heelt! totaal niets te maken met regenkle-; ding of iets in die geest, maar duidt: alleen op de geografische ligging van Souburg op de kaart van Nederland. Oorspronkelijk bestond de vereniging uit vier afdelingen. De afdeling wan delsport is helaas langzaam doodge bloed, zodat er nu nog drie over zijn. Drie is eigenlijk ook niet helemaal juist: de gymnastiekafdeling is op 1 januari 1986 uit de .Zuidwesters' ge treden en heet sinds die tijd .Dios'. Maar dat is uiteraard niet gekomen door gebrek aan belangstelling! Res ten dus nog de volley en de korfbalafdeling. De volleybalclub begon in de 2e klas maar deed dat dermate goed, dat men direct naar de le klas ging. In 1957 werden ze kampioen van Zeeland af deling heren en in de eerste competi tie voor dames die er in Zeeland gespeeld werd, volgden de dames met een het goede voorbeeld van de he ren. Jammer genoeg werd er de laat ste paar jaar zonder dames volley teams gespeeld door gebrek aan be langstelling hiervoor, in de periode '69- '70 echter waren er toch twee dames zestallen in de competitie. De korfbalvereniging begon in '52 met een adspiranten- en eer seniorenteam. In 1954 al werd het eerste 12 tal kampioen van de 3e klas A, waarna ze promoveerden naar de 2e klas. Na de competitie in '58, gingen ze in de le klas spelen. Na lang wachten tot. 1968! werden ze kampioen van de ZKB, en konden toen promoveren naar de 3e klas KNKB maar door gebrek aan spelers is dit er niet v$n gekomen. Ook hier doet zich een gebrek aan belangstelling van de zijde van de dames voor... Nu is dit eerste team van .Zuidwesters' voor de 4e achter eenvolgende maal kampioen van de le klas geworden, hetgeen bewijst dat deze ploeg van hoog gehalte moet zijn. Ter gelegenheid van dit jubileum zijn er wat feestelijke activiteiten georga niseerd: vrijdag 11, en zaterdag 12 jimi waren er feestavondjes voor pu pillen, welpen en adspiranten. Vrijdag 18 juni wordt een volleybalwedstrijd gespeeld tussen .Zuidwesters' en een team samengesteld uit dames van de PZEM en heren van EVVC. Zaterdag 19 juni begint om 14.00 uur een korfbaltoernoi van de KNKB. Teams: Animo I, Swift I. Tjoba I en Zuidwesters I. Ook worden er vol leybalwedstrijden georganiseerd voor oudleden in de zaal aan de J. de Priesterstraat. Tevens korfbalwedstrij den in twee 12 tallen voor oudleden. In het gebouw van RCS vindt verder om 19.00 uur een koffiemaaltijd plaats en om 21.00 uur begint daar een feestavond met medewerking van Ko Kemeling en Paula Koster.

Krantenbank Zeeland

de Faam | 1971 | | pagina 11