RONDOM DE
OUDE VISMARKTEN
AGENDA:
Meer nodig voor
aanleg wegen
bij tweede brug
Kunst in het klein"
Wijkcentrum
Sint Laurens
Ontheffing
betaald parkeren
voor invaliden
3 NUTTIGE WENKEN
Gevonden Voorwerpen
i
Nieuwjaarsrede
Verenigingsgebouw/
Hidden en Kleinbedrijf
in de Branding
Onze lezers schrijven
Middelburgse gemeenteraad
vergadert maandag a.s.
Donderdag 22 januari 1970
„DE FAAM"
Donderdag 22 januari 1970
Voor de eerste maal in het nieuwe jaar
komen de 21 leden van de Middelburgse
gemeenteraad op maandag 26 januari a.s.
(aanvang 14.00 uur) in een openbare ver
gadering bijeen. Plaats van de bijeenkomst:
de raadszaal van het stadhuis, ingang
Markt. Iedereen kan deze vergadering bij
wonen.
De agenda ziet er als volgt uit:
1. Mededelingen en ingekomen stukken.
2. Benoeming leden commissie van toe
zicht lager onderwijs.
3. Ontslag hoofd van de vee- en vlees
keuringsdienst Middelburg, alsmede
titelwijziging direkteur slachthuis.
4. Toepassing artikel 47 van de Kleuter
onderwijswet over 1968.
5. Vaststelling besluit artikel 55 ter. lid 1,
der L,ager-onderwijswet 1920 over
1968 t.b.v. het gewoon en het uitge
breid lager onderwijs en t.b.v. het uit
gebreid lager onderwijs, vaststelling
besluit artikel 55, lid 2, jo. artikel 44
van de Overgangswet W.V.O., over
de jaren 1963 t.e.m. 1968.
6. Aankoop pand Achtersingel 16.
7. Aankoop pand Achtersingel 19.
8. Aankoop pand Baanstraat 4.
9. Aankoop woning, opslagterrein en be
drijfsruimten aan Klein Vlaanderen.
10. Aankoop hofstede „Rozenburg"' (Dau-
wendaele II).
11. Aankoop pand Walensingel 11.
12. Wijziging verordening op de heffing
en invordering van gelden voor het
parkeren van motorvoertuigen op de
Markt.
13. Wijziging naam stichting werkplaatsen
Walcheren in geldleningsbesluiten in
verband met fusie.
14. Tentoonstelling van oude tegels.
15. Beschikbaarstellen aanvullend krediet
t.b.v. aanleg aan- en afvoerwegen
noordzijde 2e. kanaalbrug.
16. Beschikbaarstellen krediet ad f 10.000.-
voor de aankoop en ombouw van
laadkisten.
17. Beschikbaarstellen kred. ad 198.035 -
voor de restauratie van de ambts
woning Dam 50.
18. Garantie geldlening t.b.v. restauratie
(wordt nagezonden).
19. Vernieuwing inventaris verenigings
gebouw Sint Laurens.
20. 109e tot en met 117e wijziging ge-
t'm meentebegroting 1969.
28.
29. Rondvraag.
Nadere bijzonderheden over een aantal
agendapunten vindt U in de buurt.
Zoals U wellicht geconstateerd hebt omvat de agenda
in vergelijking tot de agenda's van vorige vergaderingen
betrekkelijk weinig punten.
Dit houdt verband met het feit, dat nu de raad op de
26e januari voor de eerste keer bijeenkomt in het
nieuwe jaar. de loco-burgemeester overeenkomstig de
traditie een z.g. nieuwjaarsrede zal uitspreken. De
aanvang van de vergadering is dus om 14.00 uur.
Een bedrag van 2.092.000,werd door
de gemeenteraad op 22 april 1968 uitge
trokken voor de aanleg van toeleidende
wegen aan de Noordzijde (stadskant) van
het kanaal door Walcheren in verband
met de aanleg van de 2e brug over dat
kanaal.
De voorbereidingen voor deze ingrijpende
werkzaamheden gaan gestaag door. Een
klein gedeelte van de werken is gereed,
terwijl voorts de aanbesteding van de
wegen en tunnels plaats gevonden heeft.
Aan de hand van deze nadere gegevens
is nu een aangepaste begroting opgesteld.
Er blijkt een bedrag van 760.000,meer
nodig te zijn.
Oorzaken kostenverhoging.
99
„Kunst in het klein, de schoonheid van oude
tegels" is de titel van een tentoonstelling, die
van 4 tot en met 22 februari a.s. in de vleeshal
van het Middelburgse stadhuis wordt ge
houden.
Deze expositie wordt georganiseerd in samen
werking met het Rijksbureau voor roerende
monumenten te 's-Gravenhage.
Aan de raad wordt nu gevraagd het te ver
wachten tekort van 2150.voor rekening
van de gemeente te nemen.
Het verenigingsgebouw of moeten we nu spreken over
het wijkcentrum aan de Van Citterstraat in Sint Lau
rens wordt verbouwd. Het gebouw wordt helemaal
opgeknapt, terwijl bovendien zodanige voorzieningen
zijn getroffen, dat er in de grote zaal ook gymnastiek
gegeven kan gaan worden.
Niet alleen het gebouw zelf. maar ook de inventaris
was aan vernieuwing toe. Maandag a.s. behandelt de
raad dan ook het voorstel van het college van b. en w.
om een bedrag van 16.5(X).- ter Mschikkir.g te stel
len om stoelen, tafels, gordijnen, vloerbedekking enz.
te kunnen aanschaffen.
a.
aanpassing aan verkeers-
eisen
175.000,—
b.
hogere kosten van sloop
woningen
165.000.—
c.
invoering B.T.W. en
andere prijsverhogingen
240.000,—
d.
verzwaring constructie en
uitbreiding plan
50.000
e.
hogere kosten tunnels
130.000,—
760.000,—
In de totale kosten van deze werken
2.850.000.wordt een rijkssubsidie
verwacht van 1.300.000,
Maandag a.s. zal de raad beslissen over
het voorstel een aanvullend krediet be
schikbaar te stellen.
Bij de behandeling van het voorstel om
voor het parkeren op de Markt een ver
goeding te vragen is uit de raad de wens
naar voren gekomen ten behoeve van in
validen een ontheffingsmogelijkheid te
scheppen.
Aan de raad wordt nu voorgesteld in de
vastgestelde verordening de volgende zin
toe te voegen: „Het recht (de parkeergel-
den) is niet verschuldigd door invaliden,
die zijn vrijgesteld van motorrijtuigen
belasting".
Op het moment, dat staatssecretaris van Son van
Economische Zaken zijn, het zij maar direct gezegd
teleurstellende en voor de ondernemers in het midden-
en kleinbedrijf onaanvaardbare nota, publiceert, be
reikt de Middelburgse Centrale van ondernemers in het
midden- en kleinbedrijf het aanbod van de directie van
„De Faam om op gezette tijden gebruik te maken van
enige plaatsruimte om de lezer, niet-ondernemer, wat
meer inzicht te verschaffen over alles wat het wereldje
der ondernemers in het midden- en kleinbedrijf beroert.
Onnodig te zeggen, dat het bestuur van de Centrale,
verder te noemen M.C.O., gaarne en dankbaar van
deze gastvrijheid gebruik maakt.
Wat weet de doorsnee burger van de noden en pro
blemen van de nijvere bevolkingsgroep van kleine zelf
standigen, doorgaans aangeduid met de naam midden
stand.
Om te beginnen dekt de naam ..middenstand" geens
zins de groepering welke in het midden- en kleinbedrijf
opereert. De middenstand of middengroep in ons maat
schappelijk bestel is veel groter dan alleen die van
winkeliers, klein-industriëlen en ambachtslieden.
Daarom hebben de bonden, waarin de ondernemers in
het midden- en kleinbedrijf georganiseerd zijn, althans
moesten zijn. want een veei te groot aantal van hen
houdt zich nog afzijdig van de organisaties, het woord
middenstand uit hun namen geschrapt.
Protestants-christelijke en R. Katholieke bonden hebben
zich verenigd in een Federatie van christelijke bonden
van ondernemers in het midden- en kleinbedrijf.
De Kon. Ned. Middenst. Bond en het Ned. Verb, van
ondernemers in het midden- en kleinbedrijf zijn volledig
gefuseerd in de nieuwe organisatie, die de naam van
Kon. Verb, van ondernemers (K.V.O.) draagt.
Plaatselijk hebben deze drie organisaties ieder hun
eigen afdeling. In Middelburg werken deze drie af
delingen zeer nauw samen in de boven reeds aangeduide
M.C.O.
Deze M.C.O. onderhoudt weer nuttige en goede con
tacten met het gemeentebestuur er. allerlei andere in
stanties, heeft vertegenwoordigers in verschillende
lichamen en verheugt zich reeds jaren in, wat men met
een modern woord aanduidt als „inspraak" in talrijke
overheids-organen. Wat als nieuw en modern allerwege
tegenwoordig nog „bevochten" wordt is voor de
M.C.O. dus al lang een niet meer weg te denken zaak.
Activiteiten, door het gemeentebestuur gesteund en
aangemoedigd, die een goede belangenbehartiging voor
de plaatselijke ondernemers waarborgen en een grotere
belangstelling van ondernemers in het midden- en klein
bedrijf verdienen. De besturen van de plaatselijke
afdelingen stellen actieve medewerking op prijs, vragen
die niet direct, maar menen wel, dat de belangeloze,
inspannende en veel tijd vergende activiteiten, welke
zij zelf ontplooien tenminste beloond zouden kunnen
worden met een lidmaatschap, iedere ondernemer naar
zijn principes, van één van deze afdelingen.
Uw rapporteur, wie het een eer was de M.C.O. in de
kolommen van „De Faamaan u te mogen voor
stellen, hoopt een voigenae maaï war nader in te gaan
op bet boven reeds eerder genoemde rapport van Son.
Beste lezeressen en lezers van ..De Faam". Ik hoop dat
u prettige kerstdagen gehad heeft en ik wens u. ik
geloof dat het goed is namens alle bezorgers, een
gelukkig nieuwjaar toe
Geachte dames en heren Houdt de krantenbezorgsters
en bezorgers in ere. Vooral ook degenen die in de
vroegte de Provinciale Zeeuwse Courant en De Tele
graaf even bezorgen. Al is het nog zo koud en nat
of glad, ze zijn op hun post. Ik heb daar persoonlijk
veel respect voor. Want het valt niet mee, zo van uit
je warm nestje in de koude lucht. Je bent wel ineens
goed wakker hoor. Ik heb dat ook wel eens gedaan
in de vroegte voor iemand die vakantie had.
Wat jammer dat er zo veel ellende en honger en oorlog
is in de wereld hé 1 Ik geloof als die astronauten zo
rustig rond de Maan vlogen en landden op de Maan,
dat ze zich dan niet kunnen voorstellen, hoe vreselijk
het op de aarde is.
We hopen dat er nog eens vrede mag komen.
Onze poes „Mimi" was in goede kerststemming. Hij
heeft een hele tijd voor het raam naar buiten zitten
kijken en hij keek iedereen vriendelijk aan. Hij heeft
zelf wel eens een vogel gepakt, maar nu neemt hij zich
voor om het niet meer te doen. Hij of zij, want het is
Fraulein, heeft er zelf spijt van. Zij kan met haar
poesenverstand niet begrijpen dat de mensen zo idioot
zijn om ruzie te maken en oorlog te maken en elkander
te vernietigen. Laten we hopen op spoedige beterschap.
Laat ik hiermede eindigen en ik geloof namens alle
krantenbezorgers.
Wij wensen u toe van ganser harte: Dat niets ont
breekt aan uw geluk: dat God u altijd moog bewaren
voor tegenspoeden, zorg en druk.
Met vriendelijke groeten; u allen het beste toewensende,
C Sinke, Middelburg.
Bijna alles wat nodig is voor het onderhoud van
de auto kost geld. Maar iets wat geheel gratis
is, LUCHT wordt nog door veel automobi
listen over het hoofd gezien, aldus Goodyear
bandenexperts. Onvoldoende aandacht voor het
handhaven van de juiste spanning in de band
betekent extra bandenslijtage, slippen op een nat
wegdek, moeilijk sturen en in het algemeen minder
rijcomfort.
De meeste mensen denken dat de autoband uit
sluitend van rubber wordt gemaakt. Maar als dit
werkelijk het geval was. dus zonder koordweefsel.
dan zou die band waardeloos zijn. De autoband
zou nooit z'n huidige prestatievermogen en levens
duur hebben kunnen bereiken als daar niet de
ontwikkeling was geweest van nieuwe koord-
materialen met hun enorme sterkte, levensduur en
hittebestendigheid. De nieuwste ontwikkeling op
het gebied van koordweefsel is polyester. Een
kunststof die Goodyear als eerste bandenmaat
schappij heeft weten toe te passen voor het kar
kas var. autobanden.
De autoband van de toekomst zal sterk verschillen
met het huidige produkt. volgens Goodyear ban
dentechnici. De grootste verschillen, aldus deze
experts, zullen optreden in de bestanddelen, pres
tatie en de wijze waarop de band zijn taak zal
moeten verrichten.
Goodyear voorspelt verder dat alle ingrediënten
voor de „band van de toekomst" uit reageerbuizen
zullen komen.
In het tijdvak van 2 tot en met 31 december 1969 zijn
onderstaande voorwerpen als gevonden aangegeven
op het Bureau van Politic in Middelburg.
Diverse soorten handschoenen en wanten: speelgoed
konijn: donkerrode sjaal; wit popje; wit met geel plastic
mandje; rubber popje; blauwe portemonnee; geelachtige
portemonnee; gebloemde hoofddoek; zwarte das met
fraanje; gehaakte witte blouse; paar bruine kinder
schoenen met spekzolen; zonnebril; blauw tasje met
inh.; fietspompje; gebloemde tas; pieppaardje; goud
kleurig collier met medaillon; sleutel; kinderschoentje;
kontaktsleutel van V.W.; zilveren speldje hoefijzer;
blauw zwarte tas; paarse trui; zwart etui inh. potloden;
bruine hond; sleutel: zwart beursje inh. buskaartje;
zwart witte kinderportemonnee; witte das; rekenliniaal;
zwarte plastic regenbroek; huissleutel; groene paraplu;
sleutels; gouden hanger met zwart steentje; zwarte
hond; zwarte rechter motorwant; schooletui; 4-kleuren
ballpoint; linker damespantoffel; aansteker; rood zwarte
das; groene pet; donkerblauwe kinderjurk; ring met 4
sleutels; double damesketting; regencape; stoel met
biezenzitting; gouden ring; wieldop van auto; bruin
langharige hond; pakje inh. kerststukje en pakje inh.
bloembollen; zwart bruine langharige hond; zwarte
terrierhond; zeer kleine zwarte hond; kentekenplaat
HA-93-44; blauwe kinderfiets merk „Gruno"; sjaal;
zwarte hond spaniel met gele halsband; lipsslcutel;
rechter zwarte damesschoen; bruin lederen aktetas
zonder inh.; blauwe koffer inhoudende kinderkleding;
groene régenbroek; bril met donker montuur; geel
knipperlicht van wégafzetting z.g.n, vuurtoren; gouden
ring met zwarte steen; haarkam; groene koffer inh.
kinderkleding; bankbiljetten: blauw damestasje inh.
portemon: met inh.; hondeketting; zwarte jonge hond;
verzekering .bewijs van bromfiets t.n.v. Meulmeester,
Segeerssïpgcl 82: twee portemonneetjes: zwarte porte
monnee inh. geld en verzekeringsbewijs van brommer
t.n.v. S. de Nooijer. Glacisstraat 76. Vlissingen; bruine
swtowuu* iu*t inh.; beige bontmuts.
In de aanbiedingsbrief van de ontwerp-begroting van de gemeente voor
liet jaar 1970 heb ik tot mijn genoegen gelezen, dat. indien de gemeente
raad daartoe het besluit zal nemen, binnenkort ook de restauratie
van de Vismarkthallen ter hand zal worden genomen.
Voor wie wel eens aandacht heeft geschonken aan de vervallen staat
van het gebouw en op het behoud daarvan als historisch monument
prijs stelt wekt het gebruik van het woord „hallen" dc verwachting
dat de restauratie zal omvatten liet herstel van de oude toestand, zoals
die in de bekende Kroniek van Smallegange is afgebeeld: met kolommen-
galerijen aan drie zijden van het pleintje. Bij informatie is mij echter
gebleken, dat slechts de nog bestaande éne kolommengalerij (of zo men
wil hal) zal worden gerestaureerd en de lelijke blinde muur aan de
overzijde, die nog duidelijk laat zien hoe de balklagen van een vroegere
tweede hal in die muur waren verankerd, getuigenis zal blijven af
leggen van wat omstreeks 1830 door sloping verloren ging.
Het is waar. en hier moet reeds dadelijk er aan herinnerd worden, dat
na de sloping een andere vismarkthal, hoewel in de geest van de oude,
daarvoor in de plaats in gesteld en dat het restauratievoorstel dat nu aan
de Raad is aangeboden. op de vismarkt van 1830. met één galerij, be
trekking heeft.
Om de historiciteit van het geheel aan te tonen wil ik gaarne onze lezers,
inzonderheid de velen die de laatste jaren inwoner van Middelburg zijn
geworden, iets meer over wat zich rondom de oude vismarkten af
speelde. vertellen.
Toen in 1452 een aanvang werd gemaakt met de bouw van het nieuwe
stadhuis op de hoek van de Lange Noordstraat en de Markt, stond het
oude „Stedehuijs" niet ver daarvan daan; zo ongeveer waar nu de
winkelpanden van Witkam's Geschenkenhuis en van de Gruijter staan:
op de hoek van de Burg en de Lange Delft. Recht daartegenover, op de
hoek van de Lange Delft waar tevens de Gravenstraat op de Markt
uitmondde, dus ter plaatse waar nu de firma Rivière haar winkelpand
heeft, bevond zich sinds 1402 de eerste, niet overdekte vismarkt en zij
bleef daar tot 1556.
De grote Markt was toen nog geen plein, zoals wij het vóór 1940
kenden, omdat het voor een groot deel in het midden in beslag ge
nomen werd door de omvangrijke St. Maarten of Westmonsterkerk. die
pas in 1575 mét de daar omheen gebouwde huisjes op aandrang van Prins
Willem van Oranje werd afgebroken. Nog voor die afbraak was echter
de Vismarkt in 1559 verplaatst naar de huidige plaats.
Het nieuwe stadhuis en het daarnaast opgetrokken „vleeshuijs" waren
toen in eerste aanleg voltooid en het oude „Stedehuijs" vervangen door
de bouw van woonhuizen.
De landsheer, Karei V, die Middelburg goed gezind was en onder
wiens bewind de stad haar hoogste bloei als middeleeuwse handelsstad
bereikte, stond haar in 1532 toe een nieuw open havenkanaal van Wel-
zinge naar de binnenhaven (het huidige droogdok) te graven, omdat haar
bloei bedreigd werd door de voor de scheepvaart te kronkelige en
nauwe Arne. Wat men echter niet voorzag: reeds weinige jaren na de
voltooiing van het nieuwe Welzinge-kanaal deden zich nieuwe be
zwaren gelden. Als veel schepen tegelijk aankwamen raakte n.l. de haven
mond binnen en nabij de stad zo verstopt dat de schepen niet konden
in of uitvaren en hevige gevechten ontstonden, mede omdat er ook on
voldoende kade en opslagruimte voor het laden en lossen der schepen
was. -
De Keizer (Karei V) stond daarom alsnog toe 23 of 24 roeden - d.i. on
geveer 85 meter - uit de Zuiddampoort, (die toen nog een onderdeel
uitmaakte van de oude stadsmuur en aanving bij de huidige Kuipers
poort) een „canael of diep" te mogen maken ter breedte van 36 meter
(10 roeden).
Die oude muur liep vanaf de Zuiddampoort tot aan de brug over de
Arne. die déar fungeerde als de, de muur omringende, stadsgracht en
later, verbreed, het vaarwater van de Rouaansekaai werd.
De stadsmuur zette zich van daar voort in de richting van wat nu de
Kousteznse dijk heet. De genoemde brug over de Arne (de tegen
woordige Beüinkbrug) sloot daar met een sluis en met de aan de
andere zijce van het water staande „Duivelstoren", de door de stad
stromende Arne af. Déér nu, maar achter die twee muurtorens, werd
dóór vele onbebouwde plaatsen, zoals de beide schuttershoven (van de
Busse en van de Voetboog), en de brouwerij met het St. Jansklooster
en de St. Janskerk, een aanvang gemaakt met het graven van de nieuwe
binnenhaven (dc tegenwoordige kaaien).
Het octrooi tot het graven van „het canael" bepaalde dat aan de
oostzijde langs haar ganse lengte, landwaarts een behoorlijke dijk (de
tegenwoordige Kinderdijk en Korendijk) moest worden gelegd en stad
waarts aan de overzijde daarvan, een opslag of kade moest worden
gemaakt. Het kanaal zou verder door het schuttershof van de Busse en
andere erven moeten worden verlengd tot aan de Segeerstraat, waar een
z.g. „leugenbrugge" (d.i. een brug meet „logiën en winkeltjes" moest
worden geslagen (waar nu ongeveer de Koningsbrug is), terwijl de
monding onder de brug met steenwerk bekaaid moest worden. Het
nieuwe kanaal moest eindigen aan de Gortstraatpoort (die zich toen in
de buurt van de Varkensmarkt bevond) nabij de stadsgracht rond de
daar weer aanwezige stadsgracht, om daar, door middel van een sluis
of sas, het (zoute) water van de nieuwe haven door de muur en door de
stadsgracht te leiden.
De reeds aanwezige nauwe straatjes, die van uit de Lnnae Delft meestal
als voetpaden gediend hadden naar de tuinen en erven langs de stadsmuur,
waarin slechts bij de Segeerstraat een poort was, mochten tot het nieuwe
kanaal worden verlengd en verbreed, zoals nu nog aan de zijstraten
van de kaden duidelijk is te zien.
Heel die graverij heeft in letterlijke zin nog al wat voeten in dc aarde
gehad. Het zou te ver voeren daarover uitvoerige mededelingen te
doen. In elk geval blijkt, dat in 1556 het werk zover voltooid was, dat
allerwege aan de kaden cn de zijstraten werd gebouwd en blijkens de
stadsrekening van dat jaar „steengruiswerd aangevoerd op de nieuwe
vischmarkt". al lezen we in diezeifde stadsrekeningen dat in de jaren daar
na nog allerlei activiteiten met betrekking tot de vismarkt plaats hadden
In 1564 werd „een cupe tot de bornput van de nijeuwe concipveerde
vismarkt" gemaakt. In hetzelfde jaar werd een ordonnatie op de Zeevis
markt. ter vervanging van die op de Grote Markt gemaakt. Evenzo dat
8 Vlaams werd betaald „over twee jaeren renten ghespróoten uijt den
coop van de brouwerie staende in Sint Jans-straete. dewelcke de quartyr-
meesters van den voerleden jaere, tot behouf van der stadt. van mijn
beerc den commandeur ghecocht hebben, om te amplieeren (uitbreiden)
de nieuwe gheconsipyeerde vysmart". Hieruit blijkt dat de vismarkt
aanvankelijk bescheidener was opgezet. Wellicht houdt dit verband met
de mededeling dat in 1565 in de St. Janstraat een huis werd gekocht ten
behoeve van de vismarkt. In 1666 werd op de nieuwe vismarkt 77 roeden
(277 meter) straat gemaakt en nog eens voor het maken van de nieuwe
straat van de vismarkt aan de noordzijde, lang 48 roeden of 170 meter,
een niet genoemd bedrag betaald. Wel blijkt uit dezelfde rekening dat
toen 28 stenen pilaren werden gekocht tegen 2 per stuk. Wellicht zijn
deze pilaren gebruikt voor de later gebouwde derde galerij aan de zijde
van de Vismarktstraat, die uitkomt op de kade. Hoe dat ook zij. vast
staat nu wel dat van heel die nieuwe vismarkt gedaante noch heerlijk
heid is overgebleven.
J. S. Hoek.
