f 498,-
5.
32,"
21,"
16,
6,
7,
Radio combinaties van West Duits fabrikaat,
I Kïi'F]
1
Weekend tassen
Rijbewijs-etui
Een Portemonee
Roovers Sport
De Geschiedenis
van de Oostkerk
mngsiepr
NU GOEDKOPER
l|S
IiMWiTT
mW
autoplaid
hoezen
autodak
hoezen
kim auto-
kgfc banden
pompen
km start-
pilot
sleep
kabels
KEM
Donderdag 25 september 1969
„DE FAAM"
Speciale aanbieding
met tien platen wisselaar volledig stereo
(incl Decoder) mi voor slechts T" SEGEERSSTRAAT 27, MIDDELBURG Telefoon 30 60
HET LEDERHUIS
Littooij 8 Olthoff
Mi'Hj'iüi»!
Net winkelmeisje
gevraagd
fa Van Dorf
30 en 31 oktober
gratis behandeling
Parfumerie Ketelaars
kem
kem
kem
kem
75
kem
75
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
25
BENZINESTATION
kanaalweg 10
middelburg
kem
kem
KEM
kem
kem
kem
kem
kem
kem
KEM
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kem
kek
Voor smaakvol uitgevoerd drukwei
naar
Fa. LITTOOIJ OLTHOFF
spaar bij de N.M.S.
P. SEITS
MAATKORSFTTEN
nederlandsche
middenstands spaarbank
J. A. MIMET
Gemaakt van Skai en Helia
9.95, 12.95, 14.50, 14.95 enz.
BIJOU
vanaf 1.95, 2.95* 4.50 enz.
BIJOU
van fraai en soepel leer
met rits vanaf 3.95 tof 22.50
met knip vanaf 2,95
BIJOU
BIJOU
LANGE DELFT 44
TEL. 3172, MIDDELBURG
DE zaak met de
GROOTSTE sortering
ZONDAGDIENST
H.H. DOKTOREN
27 september:
Dr. Mevr. PEL,
Telefoon 25 85.
28 september:
Dr. PEL,
Telefoon 25 85.
DIERENARTSEN
27 en 28 september:
Dr. KLOK,
Oostkapelle,
Tel. 01188-14 43.
APOTHEKEN
Zaterdag 27 september tot
zaterdag 4 oktober:
W. K. HUMMELEN,
Markt 69, Middelburg.
TANDARTSEN
27 september:
C. H. v. BERGEN,
Lange Giststraat 37,
Middelburg,
Tel. 01180-29 36.
WIJKVERPLEEGSTERS:
27 en 28 september:
Zr. N. SCHOUT,
Verlengde Oudestraat 1,
Veere, Tel. 01181-208.
Iedere zondag geopend
Taxibedrijf v. Strien,
Pottenbakkerssingel 2,
Tel. 2158, Middelburg
ALLE WERKZAAM
HEDEN BETREFFENDE
BEGRAFENISSEN
I. N. VERHULST
Singelstraat 15, Middelburg
Telef. 01180 - 38 02
(des nachts 3312)
Spanjaardstraat 47
Middelburg
ZONDAG 28 SEPT.
HERVORMDE KERK
Nieuwe Kerk:
10 uur Ds. Rinkema.
Uitzending Gasthuis.
19 uur Ds. Kwakkestein
te Goes.
Oostkerk:
10.15 uur dhr. De Lugt
te Koudekerke.
Koorkerk:
10 uur Ds. van Santen,
H. Avondmaa
19 uur Ds. Kronenburg,
jeugddienst.
Engelse Kerk:
Geen Jeugdkerk wegens
Jeugddienst.
19 uur Ds. Ko-evaar te
Rotterdam.
Ontmoetingskerk:
10 uur Ds. Kronenburg,
bed. H. Doop.
19 uur Ds. Geurssen te
Goes.
Zuidedaken:
10.15 uur Ds. van Emb-
den, bed. H. Doop m.m.v.
Blijde Stemmen.
LUTHERSE
GEMEENTE
10.30 uur Ds. Stol te
Gioeue.
WAALSE GEMEENTE
Geen dienst.
DOOPSGEZINDE KERK
11 uur Mej. Dr. Bakker.
SINT LAURENS
HERVORMDE KERK
10 uur Ds. Ruys.
NW. EN ST. JOOSLAND
9 en 10 30 uur
Ds. Siderius.
ZEVENDE DAGS
ADVENTISTEN:
Zaterdag 27 september:
In Doopsgezinde Kerk.
10 uur Bijbelstudie.
11 uur dhr. v. Kerkvoort.
GEREF. KERK
Oostkerk:
9 uur Ds. van Benthem,
bed. H. Avondmaal.
17 uur Ds. van Benthem,
Dankzegging.
Hofpleinkerk:
9.30 uur Ds. de Boer,
voorber. H. Avondmaal.
14.30 uur Ds. Joosse.
17 uur Dienst in de
Oostkerk.
Getuigeniskerk:
9.30 uur Ds. Joosse,
voorber. H. Avondmaal.
17 uur Ds. de Boer.
ZUID („Zuiderbaken"):
9 uur Ds. van Til, bed.
H. Avondmaal.
17 uur Ds. van Til, bed.
H. Avondmaal en Dank
zegging.
GEREF. KERK
(Vrijgemaakt)
8.30 uur Ds. Wielenga te
Rotterdam (bev. Ds.
Schelling
16.30 uur Ds. Schelling,
Intrede.
CHR. GEREF. KERK
9.30 en 17 uur Ds. van
Amstel.
GEREF. GEMEENTE
9.30, 14 er 18.30 uur
Ds. Zijdervcld.
GEREF. GEM. IN
NEDERLAND
Hoogstraat 29:
10, 14.30 en 19 uur
Leesdienst.
ROOMS KATH. KERK
PAROCHIEKERK
Zaterdagavond 19 uur H.
Mis.
Zondag 10. 12 en 19 uur
H. Mis.
ZUID („Zuiderhaken";:
Zondag 11.30 uur H. Mis
Stromen wijk:
8.30 uur H. Mis.
LEGER DES HEILS:
10 uur Samenkomst.
17 uur Openluchtsamen-
i.wmst.
17.30 uur Samenkomst
o.l.v. Majoor Dijkstra.
voor een
modieuze vrouw
biedt dit vest
vele mogelijkheden
voor elegante
combinaties
VERKRIJGBAAR BIJ:
Segeersstraat 24
Middelburg
Telefoon 01180-4210
5-daagse werkweek.
Segeersstr. 35, Middelburg
Speciaal voor klederdracht
heeft T JANTJE VAN AL
LES: De nieuwste Wildebras
poppen met lang, donker kam-
baar haar en slaapogen, 9.25,
11.95 en 14.95 Lang snoer
im. bloedkoralen 2.98, voet
steunen 1.10 1 Gratis Zilver
zegels I Korte Noordstr. 11-
15. M'burg. Tel. 3733.
•fr TE KOOP:
1 Vouwfiets z.g.a.n. 165.
1 Minifiets, z.g.a.n. 150.
1 dames sportfiets, 3 versn.
125.—.
1 heren toerfiets 125.
1 heren toerfiets, hoog model
ƒ125.—.
1 Kaptein Mobylette 225.
1 Sparta automatiek 325.
1 Sparta automatiek (voor- en
achtervering) 375.
1 Sparta Sport ƒ475.
1 Sparta Grand Sport 525.
Alles met 3 maanden garantie!
JOH. VADER. Noordpoort
straat 5-6-7, Middelburg.
-fc Bij ons geen wisselprijzen,
steeds dezelfde lage prijzen.
Pluche apen ƒ2.10 en ƒ3.40.
Beren vanaf 1.35. Stevig
houten hobbelpaard 8.50.
Houten kinderpoppenstoel
4.25. Prachtige poppen. 30
cm. lang met slaapogen, af-
wasbaar en ingeplant haar
3.75. „GERJA", Korte Delft
3, Middelburg.
•jüf TE KOOP: Nieuwe bank
stellen vanaf 235.275.
300,350.als nieuw
eethoek, eiken cylinderbureau,
skaileer voor zelfbekleding,
voetbankjes, stapelbed enz. enz.
VAN HALEN, Gravenstraat
94. Middelburg, Tel. 01180-
3976.
Bij T JANTJE VAN
ALLES vindt LI steeds weer
de nieuwste omlijsting voor uw
foto, plaat, ets, tegel, schilder
stuk of borduurwerk 1 Vraagt
vrijblijvend prijsopgaaf
Korte Noordstr. 11-15, M'burg
Tel. 3733.
Een greep uit onze ruime
sortering puzzles: Frisse land
schappen, 240 stukjes 1.50:
320 stukjes 2.25: 550 stukjes
ƒ4.75; 1000 stukjes ƒ7.35:
1500 stukjes 10.95. Houten
legpuzzles vanaf 2.25
'T JANTJE VAN ALLES.
Korte Noordstr. 11-15, M'burg
Tel. 3733.
■fa Over voordeel gesproken
Vele maten fotolijstjes. Brief
kaartformaat vanaf 1.25.
Grote maten vanaf 1.70.
Leuke pitriet bloemenhangers
(ongelooflijk lage prijs) ƒ2.40.
Bloemengieters (met bloem
motief) 1.70. „GERJA"
Korte Delft 3, Middelburg.
if Voor BETERE KAAS
SOÜR l'EN naar
L. MAR1N1SSEN,
WAGENAARS l'RAAT 13-15
MIDDELBURG
•fr U weet 't MAARTENSE
heeft 't. In het magazijn Blin-
denhoek 9. Middelburg, zater
dag van 8 tot 12; van 1 tot
3 uu koopjes halen. Nylon
tapijt 400 Dr. 39.p. ratr
Vinyl op vilt 200 br. ƒ12.90
p. mtr. Over- en vitragegor
dijnen 10 tot 40 goed
koper.
■fc T JANTJE VAN ALLES
heeft prima naadloze zemen
vanaf 2.50, grote maten van
af ƒ4.75 tot 9.25! Genaaide
zemen ƒ2.101! Gratis Zilver
zegels Korte Noordstr. 11 -
15, M'burg. Tel. 3733.
■Sir TE KOOP: I.g.st.z. BMW
1800, met schuifdak en radio
Kleur wit. Te bevragen na 6
uur. Bree 4, Middelburg.
•sir TE KOOP GEVRAAGD:
Jongensfiets, leeftijd 9 tot 14
jaar. Nieuwe Vlissingseweg
40, Middelburg.
■sir TE KOOP: Simca Aronde.
4-deurs. Moet weg. Koopje.
Na 6 uur. Noordweg 349.
Middelburg.
■fr Enorme sortering speel
goed voor weinig geld 1
Garages vanaf ƒ3.55. Pracht
hijskraan 7.95. Zeer sterke
hijskraan, plaatwerk, gewicht
2300 gr., slechts 9.50. Auto
hijskraan vanaf 2.40. Doos
houten constructieset, 99-delig,
slechts ƒ1.98. „GERJA",
Korte Delft 3, Middelburg.
TE KOOP: Compleet
huiskamerameublement
slaapbankstel, samen 400.
Tel. 01180-3936.
-fc TE KOOP: Ipr.st.z. Peu
geot 404. Te bevr. Troelstra-
weg 348. Vlissingen. Na 18.00
■fr TE KOOP: 1 Lambretta
scooter, 125 c.c. in bijzonder
mooie staat 425.--. Noord
poortstraat 5-7, Middelburg.
•S?r TE KOOP: 1 Polyester
vis- of roeiboot, 3 m. lang
ƒ425.1 3 p.k. buitenboord
motor 325.Noordpoort
straat 5-7, Middelburg,
si? Hoge BI VER DIENSTE
aangeboden voor Iedereen, ook
rhuiswerk Inlichtingen: „Suc
ces". Postbus 21. Meerveld-
hoveD anfwoordzegel 2 x 12
cent insluiten
ONZICHTBAAR
STOPPEN
STOMER11 MAARTENSE
MAAST POSTKANTOOR
MIDDELBURG
■fc Wij hebben de nieuwste
Fabeltjeskrant puzzles 3.70.
Leuke plastic dieren op wielen
35 ct. - 85 ct. - 2.45 enz. enz.
Monti bouwstenen per zak
5.80 - ƒ7.95 en 9.95. Monti
aanvullingszakjes 1.- 1.20
en 2.25. Monti grondplaten
in vele kleuren ƒ1.15. Pracht
tafeltennisspel 4.60. Prenten-
lotto ƒ1.60. „GERJA", Korte
Delft 3, Middelburg.
VISITEKAART1ES
LITTOOI1 OLTHOFF
door Dr. C. A. van Swigchem
V.
BEOORDELING VAN HET UITWENDIGE
Het valt te betreuren, dat het oorspronkelijke ont
werp niet is uitgevoerd. De wijziging in de plannen
tot tweemaal toe heeft stellig verlies in kwaliteit
ten gevolge gehad. Desalniettemin valt ook in het
gebouw zoals het tot ons is gekomen veel te waar
deren.
Wie er de boeken op naleest kan constateren, dat
er nogal verschillend wordt geoordeeld over de
kerk. In de oudere topografische werken kan men
loftuitingen vernemen, maar weinig bouwkundig-
kritische geluiden. Sedert de kunstgeschiedenis op
dreef kwam is er nogal wat kritiek losgekomen,
maar daar staat toch ook bewondering tegenover.
Als bezwaar wordt veelal aangevoerd, dat de
onderlinge verhoudingen tussen de hoofddelen, te
weten de benedenbouw, de belcoepeling en de
lantaren, niet feilloos zijn. Dat de koepel als halve
bolvorm zonder tussenlid op de onderbouw is ge
plaatst veroorzaakt een wat gedrukte vorm. Het
vertikale accent van de lantaren, waardoor dit be
zwaar voor een deel wordt opgeheven, is volgens
de beoordelaars weer juist iets te zwaar ten op
zichte van de koepel. Een ander bezwaar is de
weinig samenhangende compositie van de naar de
Breestraat toegekeerde voorgevel. Zoals hiervoor
ter sprake is gekomen, kan men hiervan de archi
tecten van het eerste ontwerp geen verwijt maken.
Zij hadden juist een indrukwekkende portiek ont
worpen die in schaal en idee waarschijnlijk uit
stekend bij het gebouw zou hebben gepast.
Ook Aart van 's-Gravesande is slechts ten dele
voor de huidige gevel verantwoordelijk. Tenslotte
weten wij ook niet, in hoeverre door de overheid
zelve aandrang zal zijn uitgeoefend om de com
positie te wijzigen, met name b.v. in verband met
de tresoriersvensters. Waarschijnlijk zal de bouw
kundige zo'n verandering geen verbetering hebben
gevonden.
De combinatie van de grote toegangspoort met de
zijdeurtjes zou stellig beter uitkomen in een lager,
beter beheerst gevelveld. De grote deur is bedoeld,
voor statieus gebruik en voor het uitgaan van de
kerk, maar met het oog op koude en tocht waren
daarnaast kleine deurtjes als toegang noodzakelijk.
Het is overigens de vraag of de afwerking van de
toegangstrappen in de 17de eeuw klaar is ge
komen zoals men zich die had voorgesteld. Mis
schien heeft men gedacht op dit onderdeel nog
eens terug te komen. Het is tenminste opmerkelijkl
dat de blauwstenen stoeptreden eerst in 1759 zijn
aangebracht, en de obelisken, die oorspronkelijk
dienst deden als lantarenpalen, in 1782.
Minstens zo boeiend als het vooraanzicht van de
kerk is de kijk erop aan de noordzijde, waar het
silhouet wordt verlevendigd door een aanbouw,
waarin de consistorie en bergruimten zijn onder
gebracht, en waarin de kerkklok is opgehangen.
De architect heeft op knappe wijze het probleem
opgelost, hoe hiervoor aan de kerk een element
toe te voegen dat de hoofdvorm niet zou schaden.
Hij koos voor een tegen het hoofdgebouw aan-
geplaatste octogone klokketoren, op gelijke wijzej
als de hoofdbouw bekroond met een koepel en een
tantaren, beide ditmaal in verkleinde uitvoering.
Hij introduceerde hiermee een speels element, dat
de hoofdmassa des te duidelijker tot haar recht
doet komen.
De constructiewij ze van de koepel heeft steeds'
onverdeelde bewondering gevonden. Het vakman
schap, hieraan te pas gebracht, moeten wij niet
onderschatten. Het koepelgewelf is in wezen een
voor uitvoering in steen bedoelde bouwvorm. De
Nederlandse ontwerpers en constructeurs hebben
als het ware deze partituur voor het eigen in
strument herschreven en ^en vertaling in houtbouw
geleverd; zoals dit trouwens in onze bouwge
schiedenis ook bij andere vormen van gewelfcon
structie het geval is geweest. De koepel, waarvan
een maquette bewaard is gebleven, is tweeschalig,
d.w.z. zij bestaat uit een balken-constructie, die
van buiten en van binnen met houten planken is
beschoten.
Ondanks de bezwaren die met enig recht op som
mige punten naar voren kunnen worden gebracht
mag de Middelburgse Oostkerk zeker gelden- als
een meesterstuk van Nederlandse bouwkunst uit
het midden van de 17de eeuw.
DE KERK INWENDIG
Inwendig vormt de kerk een onverdeelde ruimte,
waaraan luister wordt bijgezet door de in de hoeken
van de octogoon opgestelde forse Ionische kolom
men, die het zware hoofdgestel dragen waarop
de binnenste schaal van de bekoepeling rust. De
muren zullen van meet af aan bepleisterd bedoeld
zijn geweest, hetgeen aan de werking van de
ruimtevorm zeer ten goede komt.
De verbinding van de koepel met de lantaren levert
een belangrijke aanwinst op voor de ruimtelijke
beleving en voor de belichting.
Het belangrijkste interrieur-onderdeel vormde de
preekstoel. In 1666 werd deze vervaardigd door
een zekere Wouwe. Zij was voorzien van beeld
houwwerk aan de hemel en aan de kuip. Zij is
niet bewaard gebleven, en eveneens zijn de meeste
van de 17de eeuwse bochten (bocht is het woord
voor vaste kerkbanken, veelal tegen de muren en
kolommen geplaatst, vaak voorzien van luifels en
deurtjes, zodat het echte „boxen" worden) ver
dwenen. Gedeeltelijk zijn zij in enigszins vertim
merde vorm nog aanwezig, met name de v.m.
„professorenbank". Wel is de tuin nog goeddeels
aanwezig die de ruimte afzondert waarbinnen ge
doopt werd. Door het doophek wordt afstand ge
schapen, tussen de kerkzaal en de plaats waar
gepreekt wordt; behalve een praktische verdeling
vormt zij ook stellig een soort van reverentie
drempel.
De bochten waren zoals men weet speciaal be
stemd voor de manspersonen. Voor het overige
zat, zoals een 19de eeuwse beschrijver opmerkt,
„in het enceinte van de kerk het gehoor pêle-mêle
op stoelen". In totaal waren er 1008 zitplaatsen.
Een inconvenient was stellig, dat er in het gebouw
niet gestookt kon worden. Om aan dit bezwaar
enigszins tegemoet te komen werd de stenen vloer
met hout belegd. Desalniettemin werd er geklaagd,
dat de kerk met haar vele vensters 's zomers erg
warm en 's winters erg koud was.
In de wand tegenover de preekstoel bevindt zich
de ingangspartij. Zij correspondeert met de preek-
stoelwand in compositie. Dit kwam nog duidelijker
uit toen het orgel nog niet boven de preekstoel was
aangebracht. Tot nader begrip van het uit- en in
wendige van de kerk zullen wij thans nog een ogen
blik stil dienen te staan bij het iconologische (icono
logisch: de betekenis van er te pas gebrachte sym
bolen en zinnebeelden) aspect.
in onze salon
door de schoonheidsspecialiste
van het huis Dr. N. G. Payot.
Geeft U tijdig op.
Segeersstraat 10, Tel. 01180-3401, Middelburg
De zaak waar U prettig winkelt en Zilverzegels
krijgt (uitgezonderd Bomee-artikelen).
KEM Universele
van ƒ39.75, nu
van ƒ28.50, nu
(wordt vervolgd)
van 21.50, nu
voor het direkt starten
van koude motoren van
9.50, nu
10 mm. Enkalon, in luxe
koffer, van 9.25, nu
BELANGRIJKE
MEDEDELING
Wij
ook
L. Noordstraat 31
Middelburg
teL (01180) 35 63
vervaardigen nu
NORMALE
BUIKBANDEN
(alles onder garantie).
I )amesbediening
aanwezig,
en
UW ADRES voor
kunstledematen, orth. korsetten en apparaten,
steunzolen volgens gipsafdruk, en meerdere
soorten medische bandages.
informeer bij uw N.M.S.-agent te
Amemuiden, P. W. v. Leerdam, Nieuwlandseweg 19.
Koudekerke: J. Dingemanse, Brouwerijstraat 20.
Oostkapelle: Jac. Kooman Jzn., Dorpsstraat 18.
Oost-Souburg: P. Dellebeke. Haaksbergenstraat 10.
Serooskerke: Adm. knt. v. d. Broeke, Burg. Dregman-
straat 8-10.
Westkapelle: Joh. Hendrikse, Rookstraat 10.
