Provinciale Almanak voor Zeeland 1969
Prijs f 15B. T. W.
LITTOOIJ OLTHOFF
Binnenkort verschijnt t
Tijdstip van geboorte en intelligentie
Hebt U te hoge bloeddruk?
Zenuwen, maagzweren, darmstoornissen
ONS ONVEILIGE VERKEER
Een onmisbaar gebruiksvoorwerp voor allen, die zowel in de
particuliere sector als in de overheidssfeer een functie vervullen,
haar nodig hebben voor hun contacten met de vele en velerlei
instanties, diensten, instellingen, organisaties, en dergelijke.
U ITG EVE RS
Spanjaardstraat 47-49, Middelburg. Telefoon (01180) 24 38
Donderdag 19 december 1968
„DE FAAM'
Donderdag 19 december 1968
Daslek opsporen
Lekker snoepen
Wanneer donkere
en wanneer
lichte peper?
Kouwelijke mensen
De stroeve lade
Het geheim om
honderd jaar te
worden
Niet steeds zoeken
Krassende
stoelpoten
55 doden per week
Wanneer u een vermoeden hebt, dat er
ergens een gaslek in uw huis is, dan doet
u er uiteraard goed aan, om dadelijk een
vakman te waarschuwen en deze een en
ander te laten controleren. Wilt u echter
om de een of andere reden eerst zelf
zekerheid hebben en persoonlijk consta
teren of er sprake is van een lek, weest
dan nooit zo dom om die controle uit te
voeren met 'n brandende lucifer of zo
iets, want de gevolgen kunnen verschrik
kelijk zijn. In dat geval maakt u gewoon
een kleine hoeveelheid sop, lekker vet
van een synthetisch wasmiddel. Dat sop
strijken we over de verdachte plekken. Is
er inderdaad sprake van een lek, dan zult
u zien, hoe op die plaatsen grote bellen
zeepsop ontstaan, die duidelijk aangeven
waar het lek zich bevindt. Met dit zeep
water kunnen er in elk geval gèen
ongelukken gebeuren.
Kortgeleden nog is bekend geworden,
dat wij N lerlanders behoren tot de
e. ,te sm pers en .tuurlijk spannen
onze kinderen in dat geval de kroon,
want kinderen snoepen nu eenmaal graag.
Het zijn voornamelijk de zoete dingen
die erg in trek zijn, na., al dat zoet
v. dergelijke oepjes betekent een
levensgevaar voor het kindergebit! Er
zijn echter bijvoorbeeld krenten en ro
zijnen die ook lekker zoet zijn, maar
geen gevaar betekenen voor het gebit,
laat de kinderen daar van snoepen, als
ze iets zoets willen hebben.
Overigens woiJt het gevaar voor het
gebit al aanmerkelijk mindei wanneer
ze na het snoepen van gewonu snoep,
een appeltje eten, want daardoor wordt
het gebit op een natuurlijke manier
schoongemaakt.
Besiaai er verbanden tussen
Bent U te
geboren?
vroeg, op tijd, of te laat
Oorzaken en risico's
HOGE BLOEDDRUK is een veel voor-
ko end verschijnsel, dat echter in de
meeste gevallen geen ongerustheid be
hoeft te veroorzaken.
Wanneer de arts een te hoge bloeddruk
constateert zal hij uiteraard dadelijk
maatregelen nemen, om te trachten de
bloeddruk weer tot normaal terug te
brengen en neestal gelukt dat ook en is
er verder niets aan de hand. Het is zelfs
zo, dat een hogere bloeddruk dan normaal
bij oudere personen een heel gewone
zaak is. Belangrijk is echter wel, dat deze
ouderen er voor zorgen niet te zwaar te
worden.
De slagaderen zijn de bloedvaten, waar
door zuurstofrijk bloed van het hart naar
de weefsels in ons gehele lichaam wordt
vervoerd. Wanneer we jong zijn, zijn deze
kanalen soepel en elastisch. Wanneer het
hart perst, tten deze bloedvaten ge
makkelijk uit om even later weer te
krimpen en zo stroomt het bloed zonder
veel moeite naar de plaatsen van bestem
ming. Het hart behoeft dan uiteraard ook
niet zoveel druk te ontwikkelen.
Bij het ouder worden constateren we,
dat we over de hele linie wat stijver
worden. Onze botten willen niet zo best
meer mee, onze spieren worden wat stij
ver en ook onze slagaderen worden stug
ger en minder elastisch. Het gevolg hier
van is, dat het hart wat meer kracht
moet zetten bij het pompen om het bloed
door die stijvere bloedvaten te persen.
Daar komt dan nog bij, dat er zich meest
al aan de binnenkant van onze slag
aderen in de loop der jaren verschillende
stoffen hebben afgezet, die de doorgang
nog nauwer maken. Het gaat hier om
een soort aankoeken, dat te vergelijken
is met dat wat r en ook ziet gebeuren
bij waterleidingbuizen e.d. Er zijn name
lijk stoffen in ons bloed die bezinken en
waarvan delen zich aan de slagaderwand
vastzetten.
Het is logisch dat het hart dan nog meer
kracht moet ontwikkelen, om het bloed
door die nauwe, stüve slagaderen te pom
pen en het zo te stuwen, dat in alle
weefsels van ons lichaam op tijd vol
ei rde zuurstof- en bouwstof fenrijk
bloed komt. Om voldoende hoeveelheden
ter plaatse te brengen door de stijver
en nauwer geworden buizen, zal de snel
heid van het bloed moeten worden op
gevoerd en daarvoor moet een hogere
druk worden uitgeoefend. Dat is de re
den, dat het voorkom.n van hoge bloed
druk bij oudere personen een heel nor
male zaak is, waarover medicus en pa
tiënt zich geen zorgen behoeven te ma
ken, mits die bloeddruk niet al te hoog
gaat worden.
Wanneer men echter op oudere leeftijd
ook nog te zwaar en te dik is, dan krijgt
bet hart nog veel meer te doen. Extra
zwaar betekent extra veel weefsel om te
voeden, dus meer werk om overtollig
weefsel tegen te gaan. Eventueel kan de
arts een dieet voorschrijven om paal en
perk aan het "ewicht te stellen. Bij het
afslanken verdwijnt dan dikwijls ook de
te hoge bloeddruk. Trouwens, er zijn nog
andere middelen die de arts kan toepas
sen om de bloeddruk te beperken.
Verharde slagaderen en een fikse te
hoge bloeddruk 1 unnen uiteraard tot ge
volg hebben, dat zo'n stijf bloedvat onder
dedruk scheurt. Dat heeft dan een klei
nere of grotere bloeduitstorting tot ge
volg. Gebeurt zoiets in een bloedvat in
de hersenen, dan spreekt men van een
beroerte, met alle nare gevolgen van
dien.
Maar niet veel mensen met verharde
bloedvaten krijgen een beroerte. Ten
eerste behoeft een bloedvat dat scheurt
geen groot bloedvat te zijn en ten tweede
behoeft zoiets niet in de hersenen te ge
beuren en ten derde behoeft dit scheuren
niet altijd nare gevolgen te hebben.
Al deze dingen wijzen er op, da t men
zich niet altijd zorgen behoeft te maken
wanneer m..i last heeft van te hoge
bloeddruk. Verstandig is het natuurlijk
wel om precies te doen wat de arts
zegt, opdat men de toestand niet ver
ergert en onnodige risico's loopt.
Er zijn verschillende soorten peper, de
donkere en de lichtere peper.
De donkere peper is scherper van smaak
dan de lichte peper. Wanneer we dus aan
een bepaald gerecht een bijzonder pittige
smaak willen geven, kunnen we het best
de donkere peper gebruiken. Wanneer
het gerecht echter zelf licht van kleur is,
kunnen we beter de lichte peper gebrui
ken, aangezien de donkere peper zwarte
stipjes op het gerecht veroorzaakt, het
geen soms geen smakelijk indruk geeft.
Wanneer men kouwelijk is, dan is het
elke avond weer een verschrikkelijk ge
beuren om tussen de ijskoude lakens te
moeten kruipen in de winter. Het is niet
alleen zo, dat de lakens ijskoud zijn, maar
dikwijls krijgt men ook nog de indruk dat
ze wat vochtig zijn. Wie kouwelijk is, ligt
eerst geruime tijd te kleumen, alvorens
het in bed behaaglijk begint te worden.
Dergelijke mensen doen er goed aan fla
nellen lakens te gebruiken. Die voelen
nooit zo koud en vochtig aan en zij zul
len er werkelijk heerlijk onder slapen.
Een Engelse weenschappelijke onderzoe
ker is tot m intr assante en merkwaar
dige ontdekking gekomen en wel, dat er
verband bestaat tussen de intelligentie
(IQ) en het oboortetijdstip en wel in dié
zin, dat kind die enige weken te
vroeg of op tijd geboren worden over het
algemeen genomen een hogere IQ hebben
dan kinderen die later geboren zijn.
Hij grondt dit op onderzoekingen die bij
daartoe verrichtte voor een speciale on
derwijsinrichting in "ngeland die slechts
kinderen toelaat tot haar onderwijs die
een IQ hebben boven normaal. Uit de
aard der zaak moeten de kandidaten tests
ondergaan om hun IQ vast te stellen en
hieraan heeft de onderzoeker ook een
aantal vragen toe' woegd, waaronder die
over het tijdstip van de geboorte van de
kandidaat namelijk of hij of 'ij te vroeg
geboren werd; hoeveel te vroeg; op tijd;
te laat; hoeveel te laat. Hij maakte twee
groepen. Groep A bestaande uit perso
nen die te vroeg geboren waren en wel
tot maximaal drie weken voordat de
moeder was uitgerekend en een groep B
van personen die tot maximaal drie we
ken te laat geboren werden.
Bij de onderzoekingen kwam vast te
staat, dat 62 pet van die kandidaten uit
de A-groep voldeden, tegen 28 pet uit de
B-groep.
Van diezelfde A-groep bleek niet min
der dan ruim 24 pet een IQ te hebben
die hoger lag dan 120 plus, terwijl men
bij de B-groep er slechts ruim 9 pet
vond.
Hoe men het ook wendt of keert het
blijft een vastgesteld feit, dat er in
groep A een hogere intelligentie heerst
in doorsnee dan in groep B. Dat geeft
uiteraard te denken, want wat kan hier
van de oorzaak zijn?
De Engelse onderzoeker heeft hiervoor
een theorie opgesteld en wel die met
betrekking tot de zuurstoftoevoer.
Bij een normale ontwikkeling van het
ongeboren kind bij de moeder wordt er
voldoende zuurstof aangevoerd en kun
nen de hersenen van het kind zich nor
maal ontwikkelen. Voor of op de bere
kende dag van de bevalling za lhet foetus
een hoogtepunt hebben bereikt van de
potentiële intelligentie.
Vertraging in de geboorte is dikwijls het
gevolg van een onvolkomenheid van de
placenta gepaard gaande aan sen betrek
kelijk zuurstoftekort in het ongeboren
kind en dat heeft zijn terugslag op dat
deel van het kind dat daar het gevoeligst
voor is, de hersenschors met als gevolg
een teruggang in de potentiële intelligen
tie.
Een van de allerbelangrijkste dingen
voor het leven is wel de toevoer van
zuurstof via het bloed aan de diverse
delen 'van het lichaam. Ontstaat er een
zuurstoftekort, dan behoeft dit maar be
trekkelijk kort te duren om de dood tot
gevolg' te hebben. Het eerst wordt door
het zuurstoftekort namelijk de hersen
schor^ aangetast en zelfs bij een zeer
kort tekort aan zuurstof kan er reeds
schade aan deze hersenschors worden
toegebracht. Van de mate en duur van
het tekort hanet de ernst van de schade
af en bij een bepaalde tijdsduur treden
storingen in de functies op. dié tot de
dood leiden.
Het is dus duidelük. dat zelfs een betrek
kelijk bescheiden tekort aan zuurstof al
nare gevolgen kan hebben voor de poten
tiële intelligentie van het nog ongeboren
kind.
Overigens blijkt ook uit de onderzoekin
gen. dat laatgeboorte nog niet behoeft in
te houden dat men niet intelligent zou
zijn, want van de B-groep had altijd nog
ruim 9 pet een IQ van boven 12Ö plus.
Opvallend is echter dat er in groep A
gemiddeld een hogere IQ voorkomt dan
in groep B.
Hebt u ook zo'n la, die verschrikkelijk
stroef loopt? Het is een ellende, want wan
neer een dergelijke lade dichtgeschoven
moet worden, dan kost dat heel wat moeite
en ergenis. Maar maakt u niet kwaad! Er
is een heel eenvoudige oplossing om
prompt een einde te maken aan de weer
barstigheid van de la. We smeren de
randen van de lade die moet glijden in met
wat toiletzeep of met een stompje kaars.
Vanaf dat moment glijdt de la vlot in en
uit, zeker als we hem even een paar
maal heen en weer hebben getrokken.
De invloed van nervositeit
In onze moderne tijd van jachten en ener
verende gebeurtenissen, krijgen onze ze
nuwen het dikwijls zwaar te verduren
en op de een of andere manier krijgen we
daar moeilijkheden mee. Het merkwaar
dige is wel, dat de gevolgen hiervan de
leek niet doen verwachten, dat nervo
siteit de oorzaak zou kunnen zijn.
Wanneer zenuwen een rol spelen, is het
altijd de zwakste schakel in ons lichaam
die het het eerst begeeft, dat betekent,
dat men moeilijkheden krijgt in dat deel
van het lichaam dat naar verhouding het
zwakst is.
Zo zijn er veel mensen die tobben met
spijsverterings- en darmstoornissen, die
echter veroorzaakt worden door nervosi
teit. Natuurlijk houdt dit niet in, dat elke
stoornis op dit gebied die oorzaak heeft,
want er kunnen ook andere oorzaken zijn,
maar wij spreken in dit geval dus over
stoornissen, die door nervositeit worden
veroorzaakt.
Veel patiënten menen bij dergelijke klach
ten zich te kunnen redden door het in
nemen van tabletjes die een en ander
moeten regelen, maar uiteraard is dat
niet de oplossing, want daartoe dient de
oorzaak te worden weggenomen.
De patiënt klaagt meestal over diverse
nare symptomen, zoals pijn in de maag
streek of in de buik. Oprispingen, maag
zuur dat in de mond komt, een onaange
name smaak in de mond, weinig behoefte
aan eten, boeren doordat er een luchtbel
als het ware onder de ribben zit en wat al
niet meer, zoals een moeilijke stoelgang
e.d.
Het blijkt namelijk, dat angst of een of
andere sterke emotie in staat is kram
pen in het darmkanaal te veroorzaken,
waardoor het voedsel soms wel enige uren
kan worden tegengehouden. De spieren
van de darmen moeten het voedsel door
middel van vloeiende ritmische bewegin
gen voortstuwen. Wanneer door nerveuze
invloeden er iets aan die vloeiende be
weging gaat mankeren, da nspreken we
van krampen, dan wordt er schoksgewijs
samengetrokken en ontstaan de moeilijk
heden. i
Van het een komt het ander. Door de
moeilijkheden in het ene deel van dit
circulatiesysteem, ontstaan er weer moei
lijkheden in een ander deel. Zo is er dik
wijls sprake van weinig eetlust. Dat houdt
in, dat de maagsappen weinig of niets te
doen krijgen. Aangezien ze wel aktief
willen zijn, gaan ze de maagwand irrite
ren. Deze maagwand is bijzonder ge
voelig terwijl sommige maagsappen erg
sterk kunnen zijn. Indien hieraan niets
wordt gedaan en deze irritatie duurt voort,
dan kan er een maagslijmvliesontsteking
door ontstaan, die de basis kan zijn voor
een maagzweer. Om dit alles te voor
komen, doet men er goed aan in weer
wil van de geringe behoefte aan voedsel,
toch iets te eten, waardoor de maagsappen
hun normale werk kunnen blijven doen.
Wat de gasvorming betreft, is er in deze
gevallen meestal sprake van een onbewust
luchtslikken. Wanneer er eenmaal sprake
is van een hinderlijke luchtbel in de maag
streek, dan gaat de patiënt boeren, maar
meestal slikt hij dan direkt weer zoveel
lucht, dat de toestand er niet op verbetert
en men blijft voorlopig boeren.
Bij dergelijke klachten doet men er uiter
aard goed aan de huisarts eens te consul
teren, aangezien de leek moeilijk de juiste
diagnose kan stellen. Is er echter inder
daad sprake van nervositeit als oorzaak
dan kan de arts eventueel kalmerende
middelen voorschrijven, doch de patiënt
zelf is in dat geval de beste heelmeester.
Hij of zij zal moeten trachten rüst te
vinden, zich te ontspannen. Dat is vooral
in het begin geen eenvoudige opgave, maar
wanneer men wil meewerken, dan is het
mogelijk om te leren zich bewust te ont
spannen.
Daarnaast zal men moeten tracten de
zaken die tot emotie leiden te ontlopen of
uit te schakelen. Het is dikwijls gemakke
lijker gezegd, dan gedaan, maar dat neemt
niet weg, dat het een besliste nookzaak is
om tot genezing te kunnen komen.
Dr. Lawrie van de universiteit van Not
tingham meent op het spoor te zijn van het
geheim, waardoor er mensen zijn die wel
honderd jaar oud worden. Volgens deze
onderzoeker zou een en ander zijn oor
zaak vinden in het feit, dat deze mensen
gedurende hun gehele leven kans hebben
gezien zich op de juiste wijze te voeden.
Volgens dr. Lawrie is elk menselijk or
ganisme een uniek geheel waarin zich be
paalde biochemische reacties afspelen.
Deze individuele reacties vergen een be
paalde voeding en wanneer het lichaam
deze bepaalde voeding krijgt, dan bestaat
de mogelijkheid om zeer oud te worden.
Het is alleen zo, dat men niet weet welk
menu er nu noodzakelijk is per individu.
Bij de mensen die honderd jaar worden
is er meer sprake van een toevalstreffer.
Dr. Lawrie tracht via zijn studie het ge
heim te ontsluieren. Volgens de onderzoe
ker moet het mogelijk zijn om bij pasge
boren kinderen een onderzoek in te stel
len naar de biochemische reacties in het
lichaam en wanneer men over voldoende
kennis op dit gebied zal beschikken in de
toekomst, zal het mogelijk zijn om na zo'n
onderzoek precies te bepalen welk menu
voor de jonggeborene het juiste is. Wan
neer tijdens het leven zp nu en dan nieuwe
steekproeven worden genomen met be
trekking tot de biochemische reacties in
het lichaam en daar eventueel het menu
aan wordt aangepast, moet het volgens
deze onderzoeker mogelijk zijn om hon
derd jaar, of meer, oud te worden, wanneer
men niet voordien overlijdt als gevolg van
andere oorzaken.
Regelmatig komen er mensen aan de deur
van verzekering, ziekenfonds e.d. die een
kaart moeten afstempelen. In heel veel
gezinnen is het zo, dat dan de huisvrouw
zenuwachtig het hele huis afzoekt naar de
bewuste kaart. Voor de huisvrouw, zowel
als de man aan de deur is dat een nare
toestand. Het is dus voor beide partijen
belangrijk, dat dergelijke papieren voor
de mensen die aan de deur komen, zo voor
het grijpen zijn. Op zich behoeft dat hcle-
maol geen probleem te vormen, want
wanneer we die spulletjes allemaal bij
elkaar in een plastic zak doen en die zak
vastprikken of vastklemmen op een daar
voor geschikte vaste plek bij de voor
deur, dan is alle narigheid voorgoed
verdwenen. Het is gewoon even een
kwestie van organisatie.
Wanneer u een fraaie vloerbedekking hebt
dan kunnen de stoelen uw grootste vij
and zijn. Worden de stoelen voor het gaan
zitten en opstaan voor- en achteruit ge
schoven, dan kunnen ze heel lelijke kras
sen op uw mooie vloerbedekking maken
en dat is iets dat we toch wel erg graag
zullen willen voorkomen. Plak dan onder
die stoelpoten kleine ronde stukjes vilt
en het leed is geleden! Dat vilt kunt u
kopen in een handwerkwinkel of in een
hobbyzaak. U kunt de .stukjes echter ook
knippen uit een oude vilten hoed.
Het is met de veiligheid in ons verkeer
nog steeds droevig gesteld in weerwil
van alle pogingen die worden aangewend
om hierin verbetering te brengen. Vorig
jaar vielen er gemiddeld niet minder
dan 55 verkeersdoden per week in ons
landje. Dat betekent dat het totaal aantal
verkeersslachtoffers met 8% steeg verge
leken met het jaar daarvoor. Dat is een
n e sprong vooruit, wanneer we weten,
dat de gemiddelde jaarlijkse stijging van
het aantal verkeersslachtoffers 6,3°/» be
draagt.
Verdeeld naar de leeftijd, zien we, dat
39 van de slachtoffers jonger was dan
25 jaar, 41 was tussen de 25 en 65
jaar en 20u.'o was ouder dan 65 jaar.
Wanneer we deze cijfers eens goed bekij
ken dan zien we, dat het vooral de jon
geren onder de 25 jaar an de ouderen
boven de 65 jaar zijn die slachtoffer
worden van het verkeer. Naar verhouding
komen zij teveel voor bij de slachtoffers.
Voetgangers zijn nog steeds bijzonder
kwetsbaar, dat wordt duidelijk wanneer
we zien, dat er onder de slachtoffers
601 voetgangers waren, voorts 594 auto
bestuurders, 448 autopassagiers, 560 brom
fietsers, 507 fietsers en 117 motor- en
scooterrijders. Zeer opvallend is ook wel
het hoge aantal slachtoffers bij autoonge
lukken.
Verdelen we de dodelijke ongevallen in
ongevallen die plaats vinden des nachts
tussen 0 en 6 uur in de morgen en onge
vallen die plaatsvinden overdag in de
avond van 6 uur 's middags tot midder
nacht, dan zien we. dat bij de nachtelijke
ongevallen in 42% van de gevallen, dat
is bijna 1 op elke 2, alcohol in het spel
is. Bij dodelijke ongelukken in de avond
speelt de alcohol in 19% van de gevallen
mee.
