BALANS-OPRUIMING
tot en met Zaterdag.
IVO ROL
Koopjes-Etalage!
A. VAN ROON
L 1
.a
mucotu
MIEUWE KOOPJES
J. HOOFTMAN Jr.
Tuinnetten |Dt NIJS, liilJB Delft.
Kicyrr, s,ïo™'
,n„Mi.inhardtjeM
ADVERTENTIEBLAD VOOR
EN DE DORPEN OP WALCHEREN
Soetb met ukxt go&clö
Dampo bij Hoofd- Neus-Keel-en Borstverkoudheid
UITGEVERS: LITTOOIJ OLTHOFF, POSTREKENING 42280, TELEF. 238
B Brandwonden
Hoofdpijn 9
Kiespijn
n
Zeer chique Gabardin
Jassen en Mantels
Kledingmagazijn
heeft de nieuwste.
BEHANGSELPAPIER tegen
extra lage prijzen.
VERSCHIJNT
DES WOENSDAGSMIDDAGS
No. 18
25 JANUARI 1939
43e JAARGANG
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
F. J. VAN AARTSEN
OP
„MA RETRAITE"
De Nederlandsche tandpasta
„Dokter Hartje" adviseert
Cho-Sui-Slagroomwafels
Banketbakkerij P. v. Giezen,
KERNLEDER
G* TH. ROOVERS,
v. Oosten, Nieuwstraat.
NIEUW BRANDHOUT!
Firma J. Goedbloed Zn.
Keukenkachels. Haardkachels l 32.90.
Stofzuigers, Gasfornuizen.
Wasmachines f 28.75. Wringers.
Noordsingel 46
Middelburg.
SCHILDER, BEHANGER EN GLAZENMAKER.
Bericht de ontvangst van de
Ttlh. en ÏHevH. (&^lcon
gaan vlot en chic
gekleed, dank zij
PRACHT-COLLECTIE
RUIME KEUS.
Ziet de pracht
collectie bij:
J. HOOFTMAN Jr.. Vlasmarkt
Ontvangen een groote partij
Zoutpotten 9
Crème Beker m. oor 10
Kleefpasta10
3 vel Schuurlinnen 10
Drooglijn en Wasch-
pennen10
2 rol Gordijnkoord 10
Handdoekplankjes 10
Zakkammen 10
Bordenkwast en
Kopjeskwast 10
Waschborstel en
Werkborstel 10
Dweilen 10
6 stuks Waschzeep 10
Groentenemmers 39
Werkemmers 39
Fluitketels54
6 Messen 59
Verbandwatten 6
Stof blikken 12
Cocostasschen 25
Werkdoeken 10
Aschzeven 25
Wekkers 98
Tafelmatjes 10
4 stuks Keperband 10
1 doos Correspond
dentiekaarten 25
Waschstellen 198
2 crème Kop en
Schotels 29
Emaille Soeplepels 15
Mattenkloppers 25
Poetsdoeken 9
Ruime BOVENWONING
ZIE ETALAGE
ZIE ETALAGE
ADVERTENTIËN KUNNEN TOT
UITERLIJK 12 UUR AANGE
NOMEN WORDEN AAN HET
BUREAU SPANJAARDSTRAAT
VAN 1-3 REGELS 45 CT., IEDERE
REGEL MEER 15 CENT, 3 MAAL
PLAATSING WORDT SLECHTS 2
MAAL BEREKEND. BIJ CONTRACT
VOORDEELIGE VOORWAARDEN
SPANJAARDSTRAAT 17 - Middelburg
Snijwonden, Ontvellingen
ROL. geneest zonder litteekeaa
Doos 30 en 60 ct. Bij Apothekers en Drogisten.
DOOR Q JACOBSZ
EERSTE DEEL
I.
Een hoofdstuk, waaruit blijkt, dat onze
voorvaderen wel eens minder degelijk han
delden, dan algemeen gedacht wordt.
Ge hebt wel eens van onzen glorietijd,
„de Gouden Eeuw" gehoord, niet waar
Van den tijd, waarin de handelsschepen
van de Republiek der Zeven vereenigde
Nederlanden alle zeeën van den aardbol
doorkruisten, en haar oorlogsvloot zóó
machtig en zóó gevreesd was, dat haar
vlootvoogden, zooals Potgieter zei, „den
bezem op den mast mogten voeren, omdat
zij de zee hadden schoongeveegd van ge
spuis".
Natuurlijk hebt ge wel eens van dien
bloeitijd gehoord. Maar al is het misschien
ook al héél lang geleden, sinds ge er van
laast, of sinds ge er uw onderwijzer van
hoordet spreken ge weet toch nog wel,
hoe er, dank zij onzen wereldhandel en
dank zij ons pas verworven koloniaal be
zit, verbazende winsten werden gemaakt,
zóó groot, dat velen van onze energieke
kooplieden zich al heel spoedig „burger
koningen" meenden te moeten noemen.
In den beginne leefden die kooplieden
zeer eenvoudig, ondanks het feit, dat hun
kapitaalbezit van dag tot dag steeg. Het
was toen nog de tijd der „deege deeglijck-
heijd". Maar dit zou al spoedig veranderen.
De eenvoudige, ik zou haast zeggen, so
bere levenswijze der kooplieden, werd hun
kinderen al spoedig een gruwel. Zij erger
den zich er aan, ja vonden haar zelfs
belachelijk. Waarom zoo overdreven zui
nig te zijn, als men het goud voor het op
rapen heeft Geld is rond, en daarom be
hoort het ook te rollen.
Zoo kwam het dan ook, dat een vol
gend geslacht zich statige huizen en heer
lijke zomerverblijven liet bouwen en zich
aan een buitensporige weelde te buiten
ging. Meubelen, sieraden, kleeding, spijzen
en dranken alles moest uitgezocht en
voortreffelijk zijn, en menig koopman,
daarbij trouw door vrouw en kinderen ge
holpen poogde maar al te vaak een an
der in pracht en praal en allerlei dwaze
beuzelarijen te overtreffen.
Over één van die zotte neen, erger
lijke wijzen, waarop men in de eerste
helft der zeventiende eeuw meende, zijn
kostelijk geld te moeten verspillen, wil ik
U wat meer vertellen. Ge zult er misschien
wel om lachen, als ge het leest, daar ge
het natuurlijk onbegrijpelijk vindt, dat men-
schen met gezond verstand zóó belachelijk
en dwaas konden zijn.
Misschien, dat ge vraagt, waarom ik U
ditmaal een inleiding geef, die vrij lang
dreigt te worden. Ik doe dit, omdat ik U
iets vertellen wil, dat niet algemeen bekend
is, en ook, om U te doen weten, hoe een
maal Hendrick Jansz. Piek zijn fortuin ver
wierf. Want het is zijn kleindochter, die
in dit verhaal nog al eens onze aandacht
zal vragen.
Een tulp is een bijzonder fraaie bloem,
die om haar schoonheid zeer geliefd is, en
dan ook overal gevonden wordt. Toch is
er een tijd geweest, dat men hier te lande
de tulp niet kende.
i poets dus met g
DOOS 20CT. TUBE 40 EN 60CT.
Wonderlijk zooals dat helpt zoowel bij kinderen als volwassenen. Pot 50 ct. Tube 40 ct. Doos 30 ct. Bij Apothek. en Drogisten
Waarschijnlijk is Perzië het vaderland
van de tulp en omstreeks 1620 kwamen de
eerste bollen via Duitschland binnen onze
grenzen. Al spoedig begon men zich hier
en daar op het kweeken ervan toe te leg
gen, enhet duurde maar een korten
tijd, of de vraag naar tulpen werd groot,
verbazend groot zelfs. Wilde men de
fraaie, uitheemsche bloemen zóó graag be
zitten
Het ging er mee, als met zooveel mode
snufjes. Wat nieuw is, wordt maar al te
vaak bewonderd, en wekt veler begeerig-
heid. Wie over voldoende middelen be
schikt, aarzelt dan ook meestal niet lang,
het zoo vurig begeerde tot zijn eigendom
te maken.
Hoe de voorliefde voor tulpen nu eigen
lijk ontstond, is niet te zeggen, maar zij
bood den rijken kooplieden een welkome
gelegenheid, om alle pogingen in het werk
te stellen, elkander te overtreffen. En had
den de kooplieden zélf misschien een en
kele maal geen interesse voor de tulp, dan
toonden hun meer mondaine vrouwen en
kinderen die belangstelling wèl.
Op geld kwam het bij hen niet aan, en
daar de kooplieden vrijwel allen aan
deelhouders van de Oost- en West-Indi
sche Compagnie verbazend naijverig en
jaloersch op eikaars voorspoed waren, za
gen zij in de tulpen een prachtig middel,
om te trachten, elkaar te overtreffen. Had
Sinjeur A. al vroeg in het voorjaar prach
tig bloeiende en zeldzame tulpen staan, dan
deed Sinjeur B. alles, wat hij kon, om het
volgend jaar met tulpen te pronken, die
nóg vroeger in bloei stonden, veel mooier
en bovendien veel, veel duurder waren.
Vreemd is het, dat die kooplieden niet
verstandiger waren, en zich met stelligheid
tegen een zóó grove geldverspilling kant
ten. Maar de welvaart scheen hun. hoofd
op hol gebracht te hebben, en daar zij
geen oogenblik aarzelden, voor een bol
een ongelooflijk hoogen prijs te betalen,
lachten handelaars en kweekers in hun
vuistje. Zij werden rijk, schatrijk door die
dwaze liefhebberij.
Want zoodra de vraag naar tulpenbollen
toenam, haastte iedere kweeker zich, zijn
productie zoo groot mogelijk te doen wor
den. Velen, die zelfs maar over een klein
stukje geschikten grond beschikten, begon
nen zich op de zoo voordeelige kweekerij
Rh«umatiek, Zenuwpijnen,
Gevatte koude, Griep
Bij 6 stuks 30 ct. 1 2 stuks 50 ct.
toe te leggen. Ambachtslieden lieten vaak
baas en winkel in den steek en verkochten
of verpandden hun gereedschap, om wat
geld te bekomen, ten einde zóó in staat te
zijn, met het kweeken van tulpen te be
ginnen. Wie zoo gelukkig was, iets bijzon
ders te kweeken, zag zich in enkele jaren
een man in bonis worden.
Ge denkt nu misschien, dat ik een beetje
overdrijf, maar dat is toch heusch het ge
val niet. Ik wil U van enkele van de tal
rijke soorten den prijs noemen.
Admiraal van Enkhuizen 5400 gld. per bol.
Admiraal Liefkenshoek 4400 gld. per bol.
Andere soorten, die, alhoewel minder
duur, toch nog tamelijk prijzig waren, heet
ten
Audenaerden
Centen
Witte Kronen
Gele Kronen
5700 gulden per pond.
4300 gulden per pond.
3600 gulden per pond.
1200 gulden per pond.
De duurste van alle tulpenbollen was
echter de Semper Augustus, waarvan de
prijs soms twaalf a dertienduizend gulden
per bol bedroeg.
De duurste bollen werden uitsluitend per
stuk en bij het gewicht verkocht. Maar men
woog ze niet op gewone schalen, o neen
Men bezigde weegwerktuigen, zooals een
goudsmid en een apotheker ze gebruiken.
De eenheid voor het wegen was het z.g.
aas, een uiterst klein gewichtje 0,043 g.
Geen wonder, dat de weegschaal zeer, zeer
gevoelig moest zijn.
Zoo brachten de duurste bollen vaak
een prijs op, die gelijk was aan achttien
honderd maal haar gewicht in goud, zoo
dat zij dus parelen en diamanten in waarde
te boven gingen.
Bevreemdt het U thans nog, indien ik
U vertel, dat men voor twee of drie bollen
een aanzienlijk heerenhuis kon koopen
Ik wil dit hoofdstuk besluiten met wat
de Vlissingsche predikant Mattheus Gar-
gon in het begin der achttiende eeuw van
den dwazen en ergerlijken tulpenhandel
schreef.
„In 't Jaar 1636 was hier te
Lande voor al te Haarlem als
eene besmettelijke Tulp-ziekte, die
nog bij veelen niet geheel genezen
is alle handwerken stonden stil,
en de Ambachts-Gezellen pasten
nergens op, dan op Tulpkopen,
totdat de Magistraat daartegen
een besluit nam, en alle Tulpen
schulden verklaarde nietig en van
geener waarde. Men kocht toen
voor een Tulp 2 Lasten Tarw, 4
Lasten Rogge, 4 vette Ossen, 8
vette Verkens, 12 vette Schapen,
2 Oxhoofden Wijn, 4 Tonnen
achtgulden Bier, 2 Tonnen Boter,
100 ponden Kaas, een Bed en toe
behoren, een pak Klederen, een
Zilvere Beker, een schip om dit
weg te voeren waard 500. gulden,
bedragende dit alles wel 3000. gul
den, waarvoor de beste Tulp-bol
niet te kopen is. In een lijste van
verkopinge te Alkmaar op den 5.
Febr. 1637 staat onder anderen
een Vise-roy1) van 410. azen ge
plant 3000 gulden, dezelve, van
658. azen 4203. gulden, een
Sjery-Catelijn beste soorte van
619. azen2610. gulden, ma
kende de geheele verkoopinge t'
zamen aan Tulpen 900.000 gul
den."
Valt het U tegen, te hooren, dat onze
zeventiende-eeuwsche koopman en arbei
der over wier noeste vlijt, arbeidslust
en spaarzaamheid ge zoo héél veel gelezen
en gehoord hebt aan zulke dwaashe
den zooveel ten offer brachtende
eerste uit louter lust tot praalvertoon de
tweede uit steeds feller wordend winstbe
jag Het is zoo heerlijk, familie of vrien
den te kunnen overbluffen het is zoo
prettig, snel en gemakkelijk rijk te worden!
Toen hier en daar de plaatselijke, en
later ook 's Lands overheid ingreep en de
„Tulp-schulden" waardeloos maakte, ja,
toén vervielen heel wat handelaars tot bit
tere armoede. Maar elk speculatief ge
doe sleept zijn risico mee, niet waar
Trouwens, onze zeventiende en achttiende-
eeuwsche voorvaderen speculeerden ook
nog wel op andere, misschien nog veel
zotter manieren. Maar dat vertel ik later
wel eens.
Waarom ik dit hoofdstuk uitsluitend aan
den dwazen tulpenhandel wijd
Wel, ik wou U die zotte, liefhebberij uit
onze „Gouden Eeuw" eens voor oogen
stellen. Ge kent dan een sterk staaltje van
menschelijke dwaasheid, maaróók de
wijze, waarop Hendrick Jansz. Piek tot
„fortuijn" geraakte.
(Wordt vervolgd)
1) De hierboven reeds genoemde „Vice-
Roi", d.i. „Onder-Koning".
HEERLIJKE
DE ECHTE 12 CENT.
Langedelft 19, Telefoon 818, Middelburg.
Werkschoenen 2.75 Water Rubberlaar
zen 3.50; Klompsokken (alle maten).
het BESTE van het BESTE.
Ook voor Schoenmakers alle benoodigd-
heden tegen lage prijzen.
AANBEVELEND,
LANGE DELFT 11 - MIDDELBURG
GEMENGDE ROOKTABAK
15 cent per x/2 pond.
ONGESAUSDE PRUIMTABAK
6, 7 en 10 cent.
Blokken per 100 K.G. 1.04
Bossen, 10 voor 0.80
Plankjes op maat gezaagd, per
100 K.G2.08
Kist Afval, per zak 0.26
Eiken Haardblokken per 100 K.G, 1.50
Deze prijzen NIET FRANCO.
Houthandel - Telefoon 277 - Middelburg
TEGEN HOEST EN VERKOUDHEID
Zoute Griotten 20 ct. per ons, Staafdrop
10 ct. per stuk. Katjes- en Knoopjes 15 ct.
per ons. Hoesttabletten 15 ct. en Anijsblok
jes in doosje van 12 stuks 10 cent.
Aanbev., J. P, BAAN, Bierkade 7, M'burg
Wij leveren U steeds het BETERE tegen VOORDELIGER PRIJZEN, maar NU
moet U eens komen vragen
EERSTE KWALITEIT WRINGERS, IMPERATOR vanaf 7.95.
HARDHOUTEN WASBORDEN vanaf 48 cent.
WRINGERBOKKEN 2.—, 2.40, 2.80.
ZWAAR EMAILLE KOLENKITTEN 68 cent. FLUITKETELS 59 cent,
LANGEVIELE 62 MIDDELBURG
BELEEFD AANBEVELEND.
s
1
;V'r
V"
'L.r-'
WEATHERPROOF
Alle prijzen
m
FALCON Mantels en Jassen
hebben een keurige pasvorm
5*- LEER -ÜQ
in plaatjes van 25, 30, 35,
40, 45, 50 cent enz.
H. C O Z IJ N
Ijzerhandel - LANGEDELFT - M'burg.
CENT
CENT
6 CENT PER VIERKANTE METER.
IN ALLE MATEN VERKRIJGBAAR.
C. INGELSE, Palinghandel Bree,
Telefoon 620, Middelburg,
Zeer verlaagde prijzen in FLANELLEN
KINDER PYAMA'S, MEISJES NACHT
HEMDJES, DAMES NACHTHEMDEN,
HEEREN PYAMA'S enz.
M. KLAVER, Nieuwe Haven 47,
schuin over het Badhuis, Middelburg
TE HUUR NETTE
3 Kamers en Keuken, Electrisch, Water
leiding en vrije W.C., Bellinkstraat 26,
M'burg. Te bevrag. Korte Heerengracht 29
HEDEN goedkoop Kalfsvleesch. Dikke rauwe Reuzel 55 ct. per Kilo.
Versche Varkensruggen 15 cent per Kilo. Boterhamworst 20 ct. per y/i
pond. Tongeworst 20 ct, per x/2 pond. Bloedworst 15 ct. per x/2 pond.
Leverworst 20 ct. per pond. J» HOOGESTEGER, St. Janstr,, M'burg.