T. 6.0,-tonde „Draagt Elkanders Lasten"
onderatd. van hst Chr. Nat. Vakverbond.
Officieel Programma
Morgen verschijnt:
ADVERTENTIEBLAD VOOR MIDDELBURG EN DE DORPEN OP WALCHEREN
van de Feestelijkheden op 31 Augustus.
Prijs 10 ct.
De Uitgevers LITT00IJ OLTHOFF.
UITGEVERS: LSTTOOIJ OLTHOFF, POSTREKENING 42280, TELEF. 238
No» 49
28 AUGUSTUS 1935
39e JAARGANG!
'Koffie en
De droom van den Meester-
Kleermaker
SNIP EN SNAP.
Groot sportmodel Izi Kampeerstellen, Ned. Fabr. f 5»25»
Primusstellen vanaf 3»25»
Stereliseerglazen „Premier" 1 L. glas 23 cent»
Bonenmolens 2 gaats vanaf 79 cent»
A» VAN ROON Langeviele 219 - Middelburg»
Zo goed als nieuwe Handwasmachine m. Wringer f 22»50
Als nieuwe Mangel f 23.50»
Gasfornuizen, Stofzuigers, Koelkasten, Huish. Art. enz.
De PI. Commissie MIDDELBURG uan dit fonds hoopt D. V.
op WOENSDAG 28 AUGUSTUS in de gemeenten KOUDEKERKE
('t Zand) en ST. LAURENS en op DONDERDAG 29 AUGUSTUS
in MIDDELBURG een SPELDJESDAG te organiseeren
ter uersterking uan haar kas.
-
\Kk'Y
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
VAN 1-3 REGELS 45 CT., IEDERE
REGEL MEER 15 CENT, 3 MAAL
PLAATSING WORDT SLECHTS 2
MAAL BEREKEND. BIJ CONTRACT
VOORDEELIGE VOORWAARDEN
VERSCHIJNT
DES WOENSDAGSMIDDAGS
ADVERTENTIËN KUNNEN TOT
UITERLIJK 12 UUR AANGE
NOMEN WORDEN AAN HET
BUREAU SPANJAARDSTRAAT
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
Praai me niei van de liefde,
zegi Dora, ik ben al gelukkig
mei
K-Nj
bJ
8
U~\S2J2.
(EEN VERHAAL UIT DE TWEEDE
HELFT DER ACHTTIENDE EEUW)
DOOR
C. JACOBSZ.
EERSTE DEEL.
I.
Een woordje vooraf.
Na het sluiten van den vrede met Spanje
in 1648, die het einde van den tachtig
jarigen oorlog beteekende, gingen onze
handel en scheepvaart al heel spoedig met
zulke reuzenschreden vooruit, dat de mees
te Europeesche mogendheden dien bloei
met afgunstige oogen moesten aanschou
wen. Met opzet zeg ik, dat zij gedwóngen
waren, dien ongekenden voorspoed aan te
zien, want zij hadden hem graag ten eigen
bate gekeerd maar geen enkel land ver
mocht voorloopig die snel toenemende wel
vaart te fnuiken.
Natuurlijk werden onzen handel wel
zooveel moeilijkheden in den weg gelegd,
als maar mogelijk was. Engeland en Frank
rijk belemmerden onzen vooruitgang op
allerlei manieren, en bij elke gelegenheid,
en het was ook beider naijver, die eenige
malen een verwoeden krijg ontbranden
deed.
Maar ondanks deze schier onoverkome
lijke moeilijkheden versaagde men niet
men worstelde, vaak heel hard, maar
men ontzwom. Het devies van het Zeeuw-
sche wapen had ook door de andere ge
westen kunnen zijn gevoerd
De handel op de beide Indiën begon ai
spoedig groote, soms zelfs ongehoord groo-
te winsten af te werpen. En daar onze
kooplieden uit de zeventiende eeuw man
nen waren, wien nog het echte geuzen
bloed door de aderen vloeide, omdat zij
nog wisten, wat ouders en grootouders van
de Spaansche dwinglandij hadden moeten
doorstaan, zoo leefden zij heel sober en
buitengewoon eenvoudig. Maar ondanks
dat en het strekt hun misschien niet
heelemaal tot eer verdienden zij geld
als water, zooveel zij maar konden óók
wel eens op wijzen, die thans de onze niet
meer zouden zijn.
Maar hoe dit ook zij de eenvoud
onzer kooplieden, hun „deege deeglyck-
heyd" bleef niet duren. Hoe kon het ook
anders Wel gaf de steeds voortdurende
welvaart duizenden en nog eens duizenden
nijveren handen brood, maar de immer
vloeiende winsten deed de levenswijze der
schatrijke kooplieden weelderiger worden.
En dit niet alleen. Want bij het vermeer
deren van hun behoeften, stegen óók die
der minder gefortuneerden.
De in de zeventiende eeuw zoo nauw
lettend vergaarde kapitalen namen in de
volgende eeuw nog onophoudelijke toe.
„Het geld is rond, en het moet rollen
begon men te denken. Brengt men die leus
op een verstandige manier in toepassing,
dan doet men een goed werk er moét
nu eenmaal geld onder de menschen zijn.
De goede Dr. Heije schreef
„Geld, 't zij 't zilver of goud,
Is niet meer dan steen of hout,
Als ge het verborgen houdt."
Men meene nu echter niet, dat de
menschlievende geneesheer met deze rege
len den raad gaf, het geld maar weg te
smijten. O, neen Ik wil nóg iets van hem
aanhalen
„Het zwavelstokkenbakje
Winn' geld voor 't kerkezakje".
Iemand, die zijn geld verkwist, spreekt
zoo niet, niet waar Geen gierigheid
wél zuinigheid
Juist het verspillen der ontzaglijke for
tuinen begon in de achttiende eeuw mode
te worden, of, misschien juister gezegd
het werd een voortwoekerende kanker, die
onze volkswelvaart langzaam, maar zeker,
vernietigen zou.
De weelde bereikte haar toppunt en ont
aardde in overdaad. In woningen, huisraad,
kleeding en maaltijden heerschten een bui
tensporige pracht. Zonder een groot aantal
knechts en meiden, paarden en karossen
meende geen koopman het meer te kunnen
stellen de een overtrof de ander in spil
zucht en roekelooze verkwisting.
Toen reeds gaf Frankrijk den toon op
het gebied der mode aan, en men volgde
slaafs. De dames droegen bijzonder hooge
kapsels, met allerlei kostbare snuisterijen,
soms zelfs met opgezette, uitheemsche vo
geltjes versierd, terwijl de heeren hun eigen
haar onder een allonge- of staartpruik ver
borgen. Pruikmakers en kappers, die hun
vak verstonden, verdienden grof geld in
dien tijd zij werden om hun vaardig
heid door de aanzienlijken geacht en soms
zeer gevierd. Over die pruiken hoop ik U
in een volgend hoofdstuk méér te vertellen.
Voor de kleeding gebruikte men de fijn
ste en kostbaarste stoffen, kwistig met
borduurwerk voorzien, en in 't oog vallend
door allerlei kostbare sieraden. Bonte kleu
ren, grillige vormen en overmatig aange
bracht verguldsel trof men aan in wonin
gen en aan huisraad. Alles was mooi, wat
slechts duur was en vreemd.
De rijke kooplieden bewoonden 's zo
mers hun uitgestrekte buitenverblijven
die der Amsterdamsche „burgerkoningen"
trof men aan langs de oevers van Amstel
en Vecht de lusthoven der Middelburg-
sche kooplieden bevonden zich in groot
aantal in Walcheren.
Wie veel geld bezit, ziet zijn vermogen
maar al te graag nog een beetje vermeer
deren. Dit was met de voorname heeren,
van wie ik U thans vertel, ook het geval.
Vrijwel overal bekleedden zij in de steden
de hoogste ambten in waardigheden en bij
onderlinge contracten en afspraken zorg
den zij dan ook, dat alle winstgevende en
goed gesalariëerde functies uitsluitend in
het bezit hunner familiën bleven. Zoo kon
het bijv. gebeuren, dat een pasgeboren
jongske een postje ten geschenke kreeg,
dat jaarlijks een paar duizend gulden gaf.
De kleine wereldburger was er natuurlijk
onkundig van, maar dit was ook niet erg
zijn machtige vader apprecieerde het
buitenkansje wél. Voor een paar gulden
in de week zocht hij iemand, die de aan
het baantje verbonden werkzaamheden
verrichten wou, terwijl de rest der bezol
diging in eigen zak verdween. Vele van
die z.g. ambten waren heel zonderling.
Ik zei al, dat de voornaamste kooplieden
in de stadsregeeringen zitting hadden. Elke
stad hief naar willekeur allerlei eigen
dus plaatselijke belastingen, en het
heffen der aldus verschuldigde gelden werd
verpacht, m.a.w. verkocht aan hem, die er
het meeste geld voor bood. De betrekking
van postmeester bijv. werd op dezelfde
wijze begeven. Ik behoef U niet te vertel
len, dat dit alles onophoudelijk tot intriges
en kuiperij, en later zelfs tot onlusten aan
leiding gaf.
Het bezoeken van feesten, schouwbur
gen en bals kostte den genotlievenden
ouders zooveel tijd, dat zij zich met de
opvoeding hunner kinderen weinig of niet
konden bemoeien, en de arme kleinen daar
om maar aan de zorg van dienstboden en
Fransche gouverneurs of gouvernantes
overlieten. Welk een gezinsleven
Het is geen wonder, dat voor velen de
gevolgen van hun ergerlijke verkwisting
niet uitbleven. De inkomsten, hoe aanzien
lijk ook, waren vaak ontoereikend, om de
uitgaven te dekken, en menigeen verloor
dan "ook, mede door allerlei dolzinnige en
gewaagde speculatiën, zijn gansche ver
mogen.
Waar de meeste aanzienlijken vóór gin
gen, trachtten vele burgers te volgen. En
zoo leidde men in de 18e eeuw, en vooral
in de tweede helft, een leven van plezie
ren, terend op het door de vaderen ver
worven geld en naapend alles wat grillig
was en uitheemsch, maar zonder eenige
durf en energie onbewust van de zwa
re, dreigende wolken, die na luttel jaren
het land van het eene onheil in het andere
zouden voeren.
Het is een lange inleiding geweest, die
ik U echter niet onthouden mocht. In het
volgend hoofdstuk hoop ik U met de
hoofdpersonen van deze nieuwe vertelling
kennis te doen maken. Nog een weekje
geduld dus
(Wordt vervolgd)
Wilt ge een voorbeeld? In de acht
tiende eeuw werd een dochtertje van een
der voornaamste leden der stadsregeering
van Amsterdam bij haar geboorte begif
tigd met het zeer ruim betaalde baantje
vanopperstovenzetster in de Nieuwe
Kerk
Ik denk, dat het meisje op lateren leef
tijd, behalve haar eigen stoof, nimmer die
van een ander zal hebben aangeraakt, maar
óók, dat de vrouwen, die met de waarne
ming van het stovenzetstersambt belast
waren, slechts een klein deel van de aan
die betrekking verbonden bezoldiging de
hunne mochten noemen
SnipDe groote nood, waarin ons land
verkeert, wordt goed gedemon
streerd door de cijfers uitgegeven
voor de werkloozenzorg. Ik heb
hier de uitgaven van de laatste zes
jaar. De totale uitgaven hiervoor
bedroegen voor Rijk en Gemeen
ten in
1929 ongeveer 10.000.000.-
1930 10.000.000.—,
1931 60.500.000.—,
1932 121.275.000.—,
1933 146.600.000.—,
1934 130.000.000.—.
Dit laatste bedrag is nog niet zeker.
Snap En dat geld moet door belastingen
worden bijeengebracht. Al het roe
pen om hulp van Overheidswege
beteekent een sterker aandraaien
van de belastingschroef.
Snip Was het nu zoo, dat inkomens en
vermogens waren gebleven op het
peil van omstreeks 1930, dan zou
den deze uitgaven waarschijnlijk
wel voor langen tijd te dragen ge
weest zijn.
Snap Ja, dan was het niet erg. Het pijn
lijke is echter, dat de vermogens
en inkomens sinds 1930 ontzaglijk
zijn verminderd.
SnipHet totaal der vermogens is van
1929/30 op 1933/34 met bijna 4.2
millioen gulden verminderd.
SnapHet is erg én voor de bezitters én
voor de belastingopbrengst. De
groote vermogens hebben de zwaar
ste slagen ontvangen.
SnipDit is de moeilijkheid. Veel meer
uitgaven door de abnormale tijden
en veel minder inkomsten door de
abnormale tijden. Dat is de harde
werkelijkheid een werkelijkheid,
die dwingt tot het nemen van op
zich zelf zeer onaangename maat
regelen, maar die toch moeten ge
nomen worden tot behoud van ons
land en volk.
Snap Bedacht moet worden, dat de ach
teruitgang nog lang niet tot staan
is gekomen. De vermindering van
de rente, de vele exploitatie
moeilijkheden voor de huizenbezit
ters, de moeilijkheden bij het han
delsverkeer met het buitenland, dat
alles wijst er op dat het einde van
de vermogens- en inkomens-vermin
dering nog lang niet is bereikt.
SnipDie werkelijkheid mag ons volk
niet verborgen worden gehouden.
Ons volk moet weten hoe het er
met ons land voor staat.
SnapJuist. En dan komt het er vooral
op aan de zorgen samen te dragen.
TELEFOON 330.
Wij bevelen deze dagen in de belangstelling van het publiek aan, temeer
wanneer wij U zeggen, dat ons fonds in 1934 over geheel ons land ruim
f 73.000 heeft uitgekeerd aan hulp voor T. B. C -patiënten, terwijl in Mid
delburg voor hetzelfde doel over de laatste 10 jaar in 37 gevallen ruim
f 10 OOO is uitgekeerd.
Dit zijn cijfers, die U een beeld geven, van de hulp, die ons fcmds tot
nog toe heeft kunnen geven, aan U de daad om dit bij voortduur mogelijk
te maken. Koopt dus ons speldje op 28 en 29 Augustus.
Dames, die dit speldje ten verkoop willen aanbieden, kunnen zich, wat
wij zeer op prijs zullen stellen, vervoegen aan de zaal Den Boer, Giststraat,
op bovengenoemde dagen. HET BESTUUR.
Een ieder naar hetgeen hij bezit of
ontvangt.
Snip Samen dragen, dat moet thans zeer
zeker in practijk gebracht. Daarom
durf ik ook overbrengen een ver
zoek van he£ T.B.C. fonds „Draagt
elkander lasten" om morgen
Donderdag dit fonds te wil
len steunen door het koopen van
een bloempje.
SnapZoo, hebben we dan weer een
bloempjesdag Het moet gezegd,
het voor dit doel uitgegeven dub
beltje het mag ook meer zijn
is wel besteed.
SnipHet bestuur van de afd. Middel
burg meldt ons, dat over 1934 over
geheel ons land aan leden, die steun
noodig hadden, is uitgekeerd een
bedrag van ruim 73.000.In de
laatste 10 jaar werd in onze stad
voor 37 ziektegevallen uitgegeven
0 tot een bedrag van ruim 10.000.
SnapLaten deze cijfers ons aansporen
om mee te helpen de kas dier Ver-
eeniging op peil te houden, opdat
dit zeer nuttige liefdewerk kan blij
ven geschieden.
Snip Niet alleen vele zaken lijden onder
de huidige tijdsomstandigheden,
maar ook vele liefdadige instellin
gen.
SnapDaarom niet gemopperd over de
vele bloempjesdagen, maar met een
blijmoedig hart een steentje bijdra
gen.
SnipEn de zakenmenschen moeten
trachten nieuwe bronnen aan te
boren.
Snap In den vorm van Tentoonstellingen
zeker
SnipZeer zeker ook dat werkt mee
aan een opleving. Kijk maar naar
Brussel. Hoeveel bezoekers zouden
daar de Tentoonstelling al bezocht
hebben Gelooft, dat zij den ne
ringdoenden in België's hoofdstad
ten goede komt.
Snap; Ook de Tentoonstelling, de Zeto,
die binnen onze veste gehouden
wordt, werkt er krachtig toe mee
om deze voor den middenstand bij
uitstek stille maand wat leven in te
blazen.
Snip Het is te hopen, dat zij voor velen
een ongedacht voordeel oplevert.
Hebt je er al een kijkje genomen?
SnapNeen, nog niet. In Vlissingen is gis
teren ook een Tentoonstelling ge
opend. Ik zou bijna vergeten heb
ben te zeggen, dat we 'n uitnoodi-
ging ontvingen de opening bij te
wonen.
Snip Zoo, zoo. Wat beoogt zij
SnapZiehier de introductie „Eerste
West-Zeeuwsche Tentoonstelling
„Luctor et Emergo" op het gebied
van Handel, Industrie, Land- en
Tuinbouw, van 27 Augustus tot en
met 7 September, op het terrein
Nieuwe Markt te Vlissingen".
SnipDat „Eerste" wekt de veronderstel
ling, dat zij door meerdere wordt
gevolgd. Ik had eerst het resultaat
van deze Tentoonstelling maar af
gewacht en dan bij welslagen haar
het volgende jaar de Tweede ge
noemd.
SnapDat was voorzichtiger geweest.
Succes, Vlissingsche Tentoonstel
ling
Snip s Succes Zeto^ Middelburg
SnapZeg, denk er aan, dat je je vlag
al voor den dag haalt.
Snip Dat is waar ook, Zaterdag moeten
we haar uitsteken. Vooral nu onze
Koningin een kroonjaar heeft moet
de vlag wapperen.
SnapSpijtig, dat onze Landsvrouwe op
haar jaardag niet in eigen land is.
Dat is wel zoo aangenaam.
SnipDaar hebt je volkomen gelijk in,
maar daarom mag dat ons niet
weerhouden te vlaggen en feest te
In den druk van deze dagen
Zitten velen hulploos neer.
„Hoe" zoo hooren wij hen vragen
„Doe ik nog eens zaken weer
Laten zij toch eens probeeren,
Wat zoo velen voordeel bracht
Adverteeren, adverteeren
In ons blad» waarop gewacht
