DE UNIE
FIRMA PAUL VAN SLUIJS
TIJDELIJKE AANBIEDING
30% KORTING
ADVERTENTIEBLAD VOOR MIDDELBURG EN DE DORPEN OP WALCHEREN
VERSCHIJNT
DES WOENSDAGSMIDDAGS
PRIJS DER ADVERTENTIÊN:
UITGEVERS: LITTOOIJ OLTHOFF, POSTREKENING 42280, TELEF. 238 I
IETS MOOIS VOOR WEINIG GELD "*2
A. VAN ROON - Langeviele 219 - Middelburg,
Drogisterij „DE STER"
De bekende prima GLANSVERF in alle kleuren
a 60 cent per K.G.
Droge VERVEN, VERNISSEN, LAKKEN, KWASTEN enz.
AMMONIAKWATER voor wasch en schoonmaak.
WITKALK per pakje 12 cent (6 ons inhoud).
Voorts alle Schoonmaakartikelen, solide en goedkoop.
(KASSABON) BEHANGSELPAPIERSTALEN 1935
VlasmarktK157 - Telefoon 641 - Middelburg
REDIKBEURTEN-BRIEFJE
VOOR MIDDELBURG
Kleine advertentiën van 1-6
regels f 0.60.
EEN HART VOL LIEFDE
SNIP EN SNAP.
PUS DUBBELE CASSABONS
Filiaal: MIDDELBURG, Lange Delft 9
Bü 2 pakjes *-7J»**OMApudding GRATIS próefzakje AJP'AMAmilTJES pudding
ADVERTENTIÊN KUNNEN TOT
UITERLIJK 12 UUR AANGE
NOMEN WORDEN AAN HET
BUREAU SPANJAARDSTRAAT
VAN 1-3 REGELS 45 CT., IEDERE
REGEL MEER 15 CENT, 3 MAAL
PLAATSING WORDT SLECHTS 2
MAAL BEREKEND. BIJ CONTRACT
VOORDEELIGE VOORWAARDEN
is het ETNA GASCOMFOOR MET KOPEREN PATENTBRANDER in groen,
rood, blauw en gespikkelde emaille 2.50.
GAS- EN KOLENFORNUIZEN in fijne uitvoering, zeer voordeelig.
ELECTRISCHE WASCHMACHINES vanaf 45.contant.
WRINGERS vanaf 6.75 met 5 jaar garantie.
Koopt nu een PETROLEUMVERGASSER in de nieuwe uitvoering in verschillende
kleuren en chroom uitvoering 3.50 5.7.8.50.
EMAILLE KEUKENUITZETTEN - ALLUM3NIUM.
STOFZUIGERS ENZ.
ABONNEERT U OP HET
VERKRIJGBAAR BIJ DE DRUKKERS
P R IJ S LITTOOIJ OLTHOFF EN VERDER BIJ
2 CENT DE MEESTE BOEKHANDELAREN
DOOR
C. JACOBSZ
Eerste Deel.
IV.
Waarin de hoofdpersoon dezer geschiede
nis eindelijk op den voorgrond treedt.
Netje had dus een waschvrouw in haar
dienst genomen. Het zou eigenlijk juister
zijn te zeggen, dat haar man dit gedaan
had, en nóg juister, dat diens liefde voor
zijn vrouw het haantje van zijn schoon
moeder had doen koning kraaien. Wat in
dit geval nu zoo erg niet was.
We hebben in het vorige hoofdstuk ook
gezien, dat de nieuwe waschvrouw niet
zoo heel klein was. Pieternella Kwakaas
werd door velen altijd ,,de reuzin" ge
noemd, en hoewel er in dien bijnaam na
tuurlijk overdrijving school, hadden zij,
die haar deze nadere aanduiding schon
ken, toch niet heelemaal ongelijk.
Want onze nieuwe kennis bezat een
lengte, die voor een vrouw zeer aanzien
lijk genoemd mocht worden, en daarbij
was zij wel niet dik, maar heel breed en
buitengewoon gespierd. Mooi kon niemand
de twee en veertigjarige noemen, schoon
bepaald leelijk evenmin. Haar groot, breed
gelaat toonde meer vriendelijke goedhar
tigheid, dan men bij een vrouw van haar
postuur zou meenen te mogen verwachten,
en de klare, grijsblauwe oogen stonden
soms verwonderlijk zacht. De kloekge
bouwde vrouw was dus volstrekt geen
„juffrouw Kinderschrik".
Toch liet zij nimmer met zich spotten.
Wel kostte het heel wat moeite, haar boos
te maken, maar was haar toorn eenmaal
gewekt, dan wist zij zich geducht te doen
gelden, en boezemdé zij zelfs mannen, die
voor geen klein gerucht vervaard waren,
ontzag in. En dit was heusch wel eens
noodig.
Pieternella Kwakaas of Pietje, zooals
zij algemeen genoemd wordt woont in
de Nieuwe Oostersche straat, toen vrijwel
door allen, en zelfs nü nog door velen,
de „Nieuwe Huizen" genoemd. Het huis,
dat zij bewoont, bevat vier kamers, over
twee verdiepingen verdeeld.
Eigenlijk druk ik mij niet nauwkeurig
uit. Als ik zeg, dat het huis, dat zij be
woont, vier vertrekken telt, zou men ge
makkelijk kunnen denken, dat zij die alle
tot haar beschikking heeft. Maar dit is het
geval niet. De gewone menschen bezaten
in dien tijd geen woongelegenheid, die zij
met niemand moesten deelen zij mochten
zelfs noch een beneden- noch een boven
woning de hunne noemen zij moesten
met één kamer tevreden zijn.
Zelfs de best geschoolde arbeiders ver
dienden in die dagen en dan nog alleen
gedurende den zomer hoogstens een
weekloon van zes gulden. Deze loonen
waren geen regel, maar een uitzondering,
en werden daarom door velen benijd.
Want de meeste werklieden genoten één,
vaak zelfs twee gulden minder.
Ge begrijpt nü reeds, dat zelfs de meest
bekwame arbeiders met vast werk het alles
behalve breed hadden, om van de anderen
nog maar te zwijgen in dien tijd toch
waren veel van de eerste levensbehoeften
hooger in prijs, dan thans
Voor een boven- of een benedenwoning,
die uit twee vertrekken bestaat, moest in
de meeste gevallen ongeveer een gulden
huur worden betaald, en daar de loonen,
zooals ik reeds zei, van vier tot zes gulden
varieerden, zou een huurprijs van één gul
den 25 a 162/3 van het weekloon heb
ben geëischt. Men moest zich daarom in
de meeste gevallen slechts met één vertrek
behelpen boven- of benedengedeelten van
krotwoningen golden natuurlijk heel wat
minder. En zulke woningen waren er
in onze goede stad heel wat meer dan
men tegenwoordig wel meent. We zullen
in den loop van dit verhaal misschien nog
wel eens in de gelegenheid zijn, zoo'n wo
ning binnen te gaan een woongelegen
heid, waar de éénkamerwoning van den
arbeider een paleis bij was.
Vrouw Kwakaas is dus in de Nieuwe
Oostersche straat gehuisvest, waar zij een
beneden-achterkamer bewoont, die haar
elke week negen stuivers kost. Het is een
groot en hoog vertrek, en heel zonnig, en
daar zij alleen woont, heeft zij ruimte in
overvloed. De schoorsteen is verbazend
groot, springt ver naar voren en wil bij
slecht weer wel eens een leelijk tochtgat
zijn. De vloer van het vertrek is niet met
planken, maar met groote, roode plavuizen
gedekt, terwijl een bedstee slaapgelegen
heid biedt. Zóó is de kamer van vrouw
Kwakaas zóó zijn ook de drie overige
in het huis.
In het begin van dit hoofdstuk zei ik U
reeds, dat onze waschvrouw een enkele
maal heel boos kan zijn, en dat er dan
met haar niet te spotten valt. Ik vestigde
er tevens Uw aandacht op, dat dit laatste
nu en dan noodig kan zijn.
Als een huis door vier gezinnen be
woond wordt, gebeurt het maar heel zel
den, dat er tusschen de bewoners nimmer
oneenigheid heerscht. Een kleinigheid kan
maar al te vaak een verwoeden krijg doen
ontbranden, een strijd, die heel zelden met
open vizier, maar meestal heel geniepig
gestreden wordt. En is er eindelijk een
korte vrede gesloten, dan blijft de vonk
smeulen onder de asch, en de meest on
beduidende nietigheid doet het twistvuur
weer lustig ontvlammen.
Wilt ge een paar van die kleinigheden?
Een vuile voetstap in een pas geschuurde
gang, een scheefliggend matje, het spel der
kinderen, stof, dat bij 't kleedenkloppen
door de open ramen dringt och, ge
kent ze even goed als ik en wellicht nog
eenige honderden meer.
Toch zijn er in het huis in de Nieuwe
Oostersche straat twee leelijke klippen, die
men, zelfs bij de meest vredelievende ge
zindheid, slechts heel moeilijk te ontzeilen
weet wantoestanden, die ónze tijd, naar
ik meen, in het geheel niet meer kent.
De bewoners wie dat zijn, vertel ik
U dadelijk hebben geen eigen privaat.
Er is er maar één, dat voor aller behoef
den dient, en achter het huis op het bleek
veld staat. En als ge dit nu vreeselijk on
gezond, en in strijd met de meest elemen
taire begrippen der gezondheidsleer acht,
dan ben ik het volkomen met U eens,
maar vestig er óók Uw aandacht op, dat
vrouw Kwakaas en haar mede-bewoners
eigenlijk niet mogen klagen, want er
zijn nog tientallen arbeiderswoningen, waar
ge een privaat tevergeefs zoekt.
Een tweede moeilijkheid is deze. De
waterleiding kent men nog niet, zoodat
alleen een regenbak water biedt. Maar die
bak moet voor de behoeften van maar
eventjes vier gezinnen voldoende zijn. Is
de zomer droog, wat dan Wel, dan be
twist men elkaar de laatste akertjes water
zoo verwoed mogelijk en het recht van
den sterkste en brutaalste zegeviert, tenzij
een kordate vrouw elk gezin zijn recht
vaardig deel geeft, en hierin met ijzeren
hand volhardt. Pietje Kwakaas speelt dit
zonder moeite klaar.
En nu haar mede-bewoners.
De voorkamer beneden wordt door den
schoenmaker Ladenberg met zijn vrouw
en zes kinderen bewoond. Acht menschen
in één vertrek maar na alles, wat ik
U in dit hoofdstuk al meedeelde, vindt ge
dit zoo vreemd niet meer.
Op de bovenkamer aan de straat tref
fen wij het echtpaar Planzon aan. Zij heb
ben geen kinderen, en daar de man door
een ongeluk blijvend invalide is, verdient
zijn vrouw als baker voor beiden het
brood.
Het boven-achtervertrek staat op het
oogenblik ledig.
Behalve het echtpaar Ladenberg heeft
dus niemand kinderen, en daar de kleinen
meestal al zoét en rustig zijn, is het in
het huis vrij stil. Maar in sommige van
die huizen wonen vier paren echtelieden,
wier kinde-rtal gezamelijk soms bedenkelijk
dicht de dertig nadert, ja, een enkele maal
wel eens overschrijdt. Wie van een rustig
leventje houdt, doet heel verstandig, zijn
intrek elders te nemen.
Ik begon deze vertelling met een inlei
ding, en goed beschouwd is dit hoofdstuk
er eigenlijk wéér een. Maar mijn schuld
is dit niet.
Want ge weet nu, dat het vrouw
Kwakaas is, die in dit nieuwe verhaal de
hoofdrol vervult. Een waschvrouw slechts,
maar zij valt U tóch misschien wel mee.
Ge moest haar echter natuurlijk al een
beetje leeren kennen, en daarom liet ik U
haar in eigen omgeving zien. Ge weet dus
nu, waar zij woont, en hoe zij er uitziet,
en tevens, dat woningtoestanden, loonen,
enz. van dien tijd een vergelijking met die
van tegenwoordig maar heel moeilijk kun
nen doorstaan.
(Wordt vervolgd)
Snip: Wij hebben het in December 1934
nog niet zoo mis gehad toen wij dat
onderwerp bespraken.
SnapWelk onderwerp bedoel je Wij
hebben in December zooveel ge
zegd.
Snip Ik bedoel, wat wij bespraken over
de Wandelpier te Vlissingen.
SnapDat herinner ik mij. Jij beweerde,
dat wij daar vooreerst geen glas
kwast zouden drinken. De directie
heeft ons toen op de vingers getikt
en geschreven, dat men half Fe
bruari zou beginnen te heien en er
vast van overtuigd te zijn, dat de
pier met Paschen zou worden ge
opend.
Snip Precies en nu ging ik op den Twee
den Paaschdag met een extra kwar
tje in den zak naar Vlissingen voor
een glas kwast op de Pier, maar
ik heb het kwartje nog in mijn bezit.
SnapBewaar het dan maar goed. Hoe
staat het er mee
Snip Dat kan ik natuurlijk niet zoo goed
beoordeelen, maar het lijkt mij toe,
dat het zelfs wel eens de volgende
Paschen kan worden. Het spijt mij,
dat het werk niet vlugger opschiet.
SnapEn je ging nog wel zoo vol ver
trouwen op het schrijven van de
Directie N.V. Wandelhoofd naar
Vlissingen. Een teleurstelling al-
zoo Enfin, ik heb een verrassing
voor je.
SnipEen uitnoodiging voor een diner
misschien
Snap: Het lijkt er op. Wij worden Vrij
dag in het Schuttershof verwacht.
Daar is een feestvergadering ter
gelegenheid van de herdenking van
het 25-jarig bestaan der Chr.
Kweekschool voor Zeeland. Daar
zal de voorzitter Mr. P. Dieleman
een herdenkingsrede uitspreken.
Snip Dat is hem wel toevertrouwd. Wel
bestaat die Kweekschool al weer
25 jaar. Wat herinner ik mij nog
goed, dat deze is opgericht.
SnapVergeet daarom niet Vrijdagmid
dag naar het Schuttershof te gaan.
Na afloop der vergadering wordt
een receptie gehouden voor auto
riteiten, vereenigingen en personen.
Snip Het zal aan mij niet liggen. Ik hoop
present te zijn. Hoeveel leerlingen
zouden er geweest zijn in die 25
jaar
SnapDat kan ik je zeggen. Bijna 600
leerlingen zijn op die Kweekschool
geweest en bijna 500 onderwijzers
en onderwijzeressen zijn er afgele
verd.
SnipEen respectabel getal. Die zullen
wel niet alle in Zeeland gebleven
zijn.
Snap Neen, natuurlijk niet. Zij zijn ver
spreid geraakt over geheel Neder
land en ook naar het buitenland,
Spanje, Indië, Afrika, Z.-Amerika.
Juist deze Paaschdagen ontmoette
ik iemand die een vroegere leerling
van de Kweekschool wel eens
sprak te Maracaibo in Zuid Ame
rika. Maar deze heeft het onderwijs
vaarwel gezegd en is nu teekenaar.
Snip't Zou wel aardig zijn als die
600 oud-leerlingen allen in het
Schuttershof kwamen. Dan was de
zaal mooi gevuld. Tot Vrijdag dus!
In den druk van deze dagen
Zitten velen hulploos neer.
„Hoe" zoo hooren wij hen vragen
In ons blad, waarop gewacht
„Doe ik nog eens zaken weer?"
Laten zij toch eens probeeren,
Wat zoo velen vormdeel bracht
Adverteeren, adverteeren
Cd^€ioisfwUjoUbOaCU(AS 1SOISI,
TOT EN MET ZATERDAG 4 MEI
INPLAATS VAN 15% KORTING OP
Pruimen Californische. 13*22 ct. p. pond
Appelen Stukjes34 ct. p. pond
Appelen Schijfjes35 ct. p. pond
Abrikozen Californische 50-58 ct. p. pond
Peren Californische24 ct. p. pond
Tutti-Frutti 28 ct. p. pond
Krenten22)£ct. p. pond
Rozijnen.,18*22^*30 ct.p.pond
Ananas Echte Hawaïan50 ct. p. blik
Ananas SinQapore, prima kwaliteit 30 ct. p. blik
Rijst5^*8*10*13*18 ct. p. pond
Rijst Java22 ct. p. pak
EN OP:
o
Huishoudzeep16 cent p. pak
Zeeppoeder6 cent p. pak
Zelfwerkend Waschmiddel .22l/2cent p. pak
Schuurpoeder Sirooibus15 cent p. bus
Schuurpoeder Pak 6 cent p. pak
UW 13 -3
en verder filialen door het'gehele land
TIJDELIJKE RECLAME PUDDINGFABRIEK A J. JPOLAK, GRONINGEN