BOTER en MARGARINE (Melange)
De uitvinding der margarine is te danken aan het ini
tiatief van keizer Napoleon III. In de dagen die aan het
veel bewogen jaar 1870 voorafgingen, waren de prijzen
van de zuivelproducten en in het bijzonder van boter zeer
hoog gestegen. Keizer Napoleon nu wenschte voor het
leger en de marine eene soort boter, smakelijk, voedzaam,
onschadelijk en duurzaam en die tevens lager in prijs zou
zijn dan de natuurboter. Hij droeg toen aan den bekenden
scheikundige Mège-Mouriés op, te zoeken naar een eet
baar vet, dat met goed gevolg de boter zou kunnen ver
vangen.
Toegerust met de wetenschap, dat door de koemelk het
dierlijk vet wordt geleverd, waarvan boter wordt gemaakt,
kwam hij op het idee het vet van het geslachte rund op
dezelfde wijze te doen bewerken, te doen karnen als boter
en dus de natuur na te volgen. Dit bleek goed gezien, het
versche rundvet werd hydraulisch geperst, waardoor er
zich de hardere gedeelten van afscheidden, de zooge
naamde stearine stoffen het resteerende, de zoogenaamde
oleo-margarine, werd daarop verder gekneed en met melk
gekarnd en werd aldus een surrogaat verkregen, dat, vooral
wanneer het gewone boterkleursel erbij was gevoegd, noch
voor het oog, noch voor den smaak, noch voor het ge
bruik verschilde met echte, zuivere natuurboter en wegens
den lageren prijs van de voornaamste grondstof, daarmede
uitstekend concurreeren kon.
Amerika begon zich toe te leggen op de bereiding van
oleo-margarine en dat ging natuurlijk op z'n Amerikaansch.
Uit de Vereenigde Staten werden dan ook voor Holland
groote hoeveelheden oleo-margarine betrokken
De handel in oleo-margarine was tot 1884, toen de
stoombooten der Nederlandsch-Amerikaansche Stoom
vaart-Maatschappij om de andere week Amsterdam aan
deden, in de hoofdstad zeer aanzienlijkdaarna is hij
echter bijna geheel te Rotterdam geconcentreerd.
In de latere jaren is de invoer van oleo-margarine in
Nederland afgenomen, doordat sedert 1909 het verbruik van plant
aardige vetten en oliën de dierlijke vetten voor een groot gedeelte
heeft vervangen. Het spreekt van zelf, dat er een lange weg is af
gelegd tusschen de uitvinding van den Franschen scheikundige en
de exploitatie der margarine als volksvoedsel, zooals onze tijd die
kent. Talrijke verbeteringen zijn er noodig geweest eer die Fransche
margarine gekomen is tot de »melange« van onzen tijd. De grootste
en volmaakste verbeteringen zijn nu alle toegepast in het U wel
bekende merk allerfijnste »de AbdijDoor de moderne bereiding,
die op sommige punten geheim is, en dus op allerfijnste »de Abdij«
wordt toegepast, staat allerfijnste »de Abdij« aan de spits van alle
merken en behoeft ze voor de dure Natuurboter geen stap uit den
weg te gaan
Er waren bovendien zeer vele vooroordeelen te overwinnen. Her
duurde geruimen tijd eer de middenstand en de gegoede burgerij
het denkbeeld lieten varen, dat de margarine een minderwaardig
surrogaat moest zijn. Het was dan ook opmerkelijk, hoevelen tot
vóór den oorlog hun neus optrokken voor margarine en planten
boter. Zelfs onder financieel weinig sterken werden velen aange
troffen, die meenden, dat margarine en plantenboter minderwaardig
zijn tegenover natuurboter en dat plantenvet het moet afleggen
tegen rundvet en reuzel. Toch is niets minder waar dan dit. De
scheikundige onderzoeken, die aan ieder van U, lezers en lezeressen,
vrijstaan, hebben klaar bewezen dat allerfijnste »de Abdijdank
zij de moderne bereiding, precies dezelfde voedingswaarde heeft
als Natuurboter. Nu weten trouwens de meeste menschen dat wel
al, voor den oorlog was dat anders.
De oorlog echter heeft velen gedwongen hun toevlucht te nemen
tot melange, plantenboter en plantenveten tot hun voordeel,
want deze fabrikaten zijn belangrijk goedkooper dan natuurboter
en zullen dit ook wel blijven. De vorderingen die de organische
scheikunde in de laatste jaren gemaakt heeft, de »ontdekking« der
groote beteekenis van katalysators heeft in de bereiding van spijs-
vetten uit oliën en plantaardige vetten, wij zouden haast zeggen
een algeheelen ommekeer teweeg gebracht. Het fabriceeren wordt
daardoor niet alleen vereenvoudigd, maar tal van oliën en vetten,
die vroeger voor de bereiding van margarine en plantenboter niet
in aanmerking konden komen, hebbén daarvoor thans groote waarde.
De fabricatie van margarine en plantenboter heeft voor den leek
geen geheimen. Hoe meer de gewone sterveling, de consument,
van die fabricatie weet, des te gereeder zal hij tot het gebruik der
genoemde fabrikaten overgaan. Het is dan ook speciaal voor die
huismoeders, die nog vooroordeel hebben tegen het gebruik van
allerfijnste »de Abdijdat we dit artikel schrijven, en we vertrou
wen, dat U na lezing een warm voorstandster van allerfijnste »de
Abdijwordt.
Wat is nu het kenmerkend verschil in de samenstelling van boter
en margarine Boter bevat eenige vetstoffen, die in geen enkel
ander natuurlijk vet of natuurlijke olie voorkomen. Deze verhoogen
echter de voedingswaarde der boter niet. Wel kunnen zij de kwa
liteit der boter benadeelen. Als zij ontleden en in ranzige boter
is dit het geval of het geval geweest verleenen zij deze een on-
aangenamen smaak.
Alvorens men uit melk of room boter maakt, laat men de eerste
altijd en de laatste bijna altijd zuren. Bij dat zuren ontstaan onder
den invloed der levenswerkzaamheden van de melkzuurbacterieën
stoffen, die de boter, als het zuringsproces goed verloopen is, een
voor de meeste menschen aangenamen geur en bij de meeste boter-
gebruikers geliefden smaak verleenen. Dien geur en dien smaak
krijgt men ook aan de margarine door bij de bereiding melk te
gebruiken. Speciale model-boerderijen zorgen voor de melktoevoer,
daar er voor de bereiding van allerfijnste »de Abdijalleen duizen
den liters melk worden verbruikt.
Als men dus aan de dure boter de voorkeur geeft boven de
goedkoopere melange of plantenboter, doet men dit alleen, omdat
men de eerste lekkerder meent te vinden. De eigenlijke vetten
lossen niet in water en dus ook niet in ons mondvocht op en wat
niet opgelost is, kunnen wij niet proeven. Bevatten de vetten op
losbare vrije vetzuren, dan zijn die het, welke wij in de vetten
proeven of aan de vetten ruiken. Daar plantenvetten ook vrije vet
zuren bevatten, hebben ze allen een kenmerkenden reuk, en een
typischen smaak. De techniek verstaat evenwel de kunst, ze dezen
reuk en smaak te ontnemen.
Wij resumeeren, dat natuurboter in hoofdzaak uit dezelfde drie
voorname vetstoffen bestaat als melange en plantenboter maar dat
overigens de laatste twee in voedingswaarde niet voor boter be
hoeven onder te doen, omdat de voedingswaarde niet bepaald wordt
door den aard, doch door de hoeveelheid der samenstellende vet
stoffen. Daarom kunnen en mogen we allerfijnste »de Abdijop
één lijn zetten met Natuurboter. Daarom mogen we U, huismoeder,
die dit leest aanraden de boterhammen van uw kinderen eens lekker
te smeren met allerfijnste »de Abdijinplaats van met een dun
laagje dure natuurboter. Daarom kunnen en mogen we U aanraden
gebruik ze voor alles, op uw brood en bij het bakken van uw
vleesch, visch en de nieuwe aardappelen.
De vetten spelen bij de menschelijke voeding een groote rol.
Van de organische stoffen, welke wij hierom behoeven, treden de
eiwitstoffen, de vetten en de koolhydraten op den voorgrond. Uit
alle drie kan in het menschelijke lichaam vet ontstaan. Dit ge
schiedt evenwel alleen als meer voedsel wordt verteerd dan voor
lichaamsonderhoud, groei (bij kinderen) en arbeidsverrichting noodig
is. Dan wordt het gevormde vet als reservestof op bepaalde plaat
sen in het lichaam opgehoopt. Wanneer de voeding te wenschen
overlaat wordt het reserve-vet weer in omloop gebracht om het
lichaamsonderhoud te dienen en den mensch tot arbeidsverrichting
in staat te stellen. (Arbeidsverrichting hier genomen in de meest
ruime beteekenis van het woord, niet in de enge betee
kenis, die een werkgever daaraan hecht).
Bij een voeding, die juist voldoende is voor lichaams
onderhoud, groei en arbeidsverrichting, dienen het vet en
de koolhydraten uitsluitend om de verbranding in het
lichaam te onderhouden. Deze verbranding maakt het
mogelijk, dat ons lichaam, niettegenstaande het door uit
straling, geleiding en met de stoffen die het lichaam door
de huid, de longen en op andere wijze verlaten, voort
durend warmte verliest, de gemiddelde temperatuur van
37 gr. C. behoudt en dat wij tot arbeidsverrichting in staat
blijven. Voor alles heeft een kilo verteerd vet bijna twee
en een half maal zooveel waarde als 1 kilo verteerde kool
hydraten. Dit geldt natuurlijk speciaal voor het in aller
fijnste »de Abdijgebruikte vet, dat voortdurend onder
controle staat, in tegenstelling met de meeste andere
merken en soorten.
Er is wel beweerd, dat het botervet beter verteerbaar
zou zijn dan de door de industrie geleverde spijsvetten,
d.w. z. dat van de eerste een grooter deel aan de voeding
ten goede zou komen dan van de laatste. Een kilo water-
vrij botervet echter staat in verteerbaarheid niet of niet
noemenswaard boven 1 kilo watervrij industrie-spijsvet.
De vergelijkende proeven, die in dit opzicht met menschen
genomen zijn, hebben dit bewezen.
Hoewel wij in onze voeding met minder vet dan eiwit
en koolhydraten kunnen volstaan, speelt het vet daarbij
toch een groote rol. Een tekort aan of het ontbreken
van vet in onze voeding wreekt zich steeds en doet zich
spoedig gevoelen. Vooral in tijden met lage temperatuur
is dit het geval.
Dat wij nu boter zouden moeten gebruiken, is een be
wering zonder eenigen grond. De Zuid-Europeesche lan
den gebruiken geen of weinig boter, doch steeds planten
vetten, vooral olie. De bewoners der Poolstreken gebruiken
traan, de natuurvolken tusschen de keerkringen planten
vetten in vetvrije vruchten op primitieve wijze hieruit gewonnen.
Daar plantenboter en plantenvet uit planten gewonnen, boter,
reuzel en rundvet van dieren verkregen worden, kan men vragen
of de eerste misschen ook een indirecten gunstigen invloed uit
oefenen, dien de laatste niet bezitten. De ervaring heeft dit niet
geleerd, althans niet voor menschen, die zich in andere opzichten
normaal voeden. Geheel zonder dierlijk vet doet wel niemand het,
daar iedereen ook melk, kaas, minder of meer vleesch, spek en
eieren gebruikt. Al deze voedingsmiddelen bevatten ook een
kleinere of grootere hoeveelheid vet van dierlijken aard.
Bij gebruik van margarine, melange, plantenboter of (en) planten
vet ter geheele of gedeeltelijke vervanging van boter en als zoo
danig anders aan de spijzen toegevoegd rund- of varkensvet bestaat
dus geen gevaar voor eenzijdigheid in de voeding, ook niet voor
hen, die zich op het standpunt stellen, dat de mensch van nature
geen vegetariër, doch een alleseter is.
Het niet willen gebruiken van margarine, melange, planten
boter en plantenvet heeft geen enkelen gerechtvaardigden
wetenschappelijken grond en berust louter op vooroordeel.
Velen hebben margarine op hun brood en met margarine, planten
boter of plantenvet bereide spijzen gebruikt zonder dat zij het weten.
De bereiding van de industrie-spijsvetten geschiedt tegenwoordig
zoo hygiënisch, dat die van boter op de meeste boerderijen en in
tal van zuivelfabrieken het hiertegen moet afleggen. Vooral nu, nu
op vele plaatsen veeziekten heerschen, staat allerfijnste „De Abdij"
uit hygiënisch oogpunt bekeken ver boven Natuurboter I
Geheel of gedeeltelijke vervanging van boter en slachtvet door
margarine, plantenboter en plantenvet leidt tot een belangrijke be
sparing aan geld, terwijl het algemeen welzijn van den consument
er niet door geschaad wordt, doch gebaat, omdat voor het bespaarde
geld meer van andere levens- en genotmiddelen kunnen worden
gekocht.
Men moet werken om te verdienen, maar men kan ook verdienen
door economisch te eten.
Als slot kunnen we niet nalaten, die huismoeder, die nog geen
verbruikster van allerfijnste „De Abdij" is, nog eens op te wekken
„probeer U ze eens". Vraag U eens een pakje bij uw winkelier
en zoo die ze niet heeft let dan eens op de kleine advertenties die
geregeld in dit blad staan.
Maar let op het merk „De Abdij" op ieder pakie, daar er na
maak In den handel is, van mindere kwaliteit.
Probeer U dus de echte allerfijnste „De Abdij'bak er uw nieuwe
aardappelen eens in, proef ze eens en onderzoek ze, wij weten zeker
dat U een vaste klant blijft!
We hopen dat velen aan onzen raad en wensch gehoor zullen
geven' F. MALJERS ZOON,
Vlissingschestraat 58, Middelburg.
Een der Verpakkingszalen.
Een der Verpakkingszalen.
De Melkbereiding.
