S. 0. LITT00U fa.
Grootste publiciteit hier ter stede3S00 ex. worden wekelijks met zorg verspreid
Grootste publiciteit
RECLAMES.
Behoort Middelburg te helpen.
No. 17.
Wooiisdag 31 Januari 1906.
Tiende Jaargang.
Verschijnt eiken Woensdag a/vond,
wordt door de geheele stad gratis verspreid.
Span j aar ds.tr a at.
Prijs der AdvertenUèh:
van 18 regels 15 cent, iedere regel meer 5 cent.
3 maal plaatsing wordt slechts 2 maal berekend.
INDISCHE PENKRASSEN.
cxxx.
mm
■III1LIIIIIC1
ADVÜTEIIIIBLAD
FAAM
A
UITGEVER:
Groote letters naar plaatsruimte. By abonnement van
1000 of 500 regels voordeelige voorwaarden.
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
In de vorige Penkras zagen we 't dan weer,
hoe gemakkelijk het domme volk zich hier laat
warm maken door wat hocus pocus, hoe ge
vaarlijk die domheid wezen kan en hoe urgent
het dus genoemd mag worden, heel veel geld
te besteden aan het onderwijs der Inlanders.
Ik heb het reeds vroeger betoogd en 't kan
niet genoeg worden herhaald onderwijs, onder
wijs en nog eens onderwijs, dat hebben onze
bruine broeders noodig
Ik kreeg dezer dagen een zeer interessanten
brief over deze kwestie en wel van een heel
gewoon niet adellijk Javaan uit Semarang.
't Is met toestemming van den schrijver,
dat ik dien brief onder uwe oogen breng, in
de hoop, dat dan misschien een of ander Kamer
lid naar deze stem uit het bruine volk luisteren
zal en der Regéering er op zal willen wijzen.
Onze Javaan schrijft onder meer als volgt
Het tegenwoordige inlandsche onderwijs is
onvoldoende. Tot dusverre heeft het nog weinig
resultaten opgeleverd. De bewering van den
Amerikaan Dr. Victor S. Clark, dat wij Javanen
nog geheel gelijk zijn gebleven aan onze voor
ouders, wijkt niet veel van de waarheid af.
Iedereen kan waarnemen, hoe onbeholpen wij
nog zyn. Het wordt als eene bijzonderheid be
schouwd, wanneer een inlander iets kan, wat
gewoonlijk slechts Europeanen of Chineezen
vermogen. Wij hebben thans wel meer be
hoeften dan vroeger, maar ons productie-ver
mogen is niet vermeerderd, ja zelfs minder
dan b.v. drie eeuwen geleden.
Bij alle bedrijven zijn wij niets anders dan
willooze werktuigen.
Het is daarom noodig, dat het onderwijs
wordt uitgebreid en hervormd, en wel in de
eerste plaats voor het lagere volk.
Overal is gebleken, dat onderwijs een krachtig
middel is tot verhooging van de welvaart
eener natie.
Op eene bevolking van pl.m. 29 millioen
zielen zijn er thans op Java en Madoera onge
veer 40 eerste klasse, 230 tweede klasse en 500
subsidie-scholen. Alleen de tweede klasse- en
subsidie-scholen kan men beschouwen als voor
het gewone volk bestemd te zijn. Wij hebben
dus één school op ruim 40000 menschen.
Tot de volksscholen zou men ook nog kun
nen rekenen de vele desa-pesantrens, maar
daar leert men slechts het lezen van den Qoran
en de eerste plichten als Moslim.
Nu is het wel waar, dat alle oefening van
den geest, hoe gering ook, beter is dan in het
geheel geene, maar aan te bevelen zou het
toch zijn, wanneer er wat meer volksscholen
werden opgericht, volksscholen waar het onder
wijs beantwoordt aan de eisehen van het prak
tische leven.
Voorloopig zou dat onderwijs zich kunnen
bepalen tot het lezen en schrijven van de
landstaal met eigen karakters en de vier hoofd
bewerkingen van de rekenkunst.
De tweede klasse scholen zouden kunnen
vervallen.
Het volksonderwijs is voor den inlander niet
alleen noodig om hem meer geschikt te maken
voor den strijd om het bestaan, om hen te
leeren denken en zich behoorlijk rekenschap
te geven van hun handelingen, maar ook om
ze op te voeden voor hoogere ontwikkeling,
opdat langzamerhand van die millioenen de
meest geschikte elementen tot hun recht zullen
komen, in het belang dus van den intellee-
tueelen vooruitgang van de inlandsche maat
schappij. ^ij andere volken is dat ook zoo
gegaan.
Waarom zouden wij, inboorlingen van Neder-
landsch-Indië, eene uitzondering op den regel
maken? Onder onze landgenooten vindt men
jammer genoeg nog tegenstanders van het
volksonderwijs, omdat zij vreezen, dat de kleine
man onwillig zal worden voor handenarbeid.
Maar als men nagaat, dat bijna alle Chi-
neesche Singkek's kunnen lezen en schrijven
en toch, wat handenarbeid betreft, meerpres-
teeren dan inlandsche koelies, dan blijkt daaruit
hoe ongegrond hun vrees is. Trouwens het is
een overal erkende waarheid, dat de geschre
ven taal veel bijdraagt tot verdere geestelijke
ontwikkeling.
Dat wij Javanen in vele opzichten nog zoo
achterlijk zjjn, is dus voor een groot deel aan
het onvoldoende onderwijs toe te schrijven. De
volkscholen behoeven elk per jaar niet meer
dan f 600 te kosten. De onderwijzers zouden
een salaris van f 15 tot f 30 's maands kunnen
krijgen. Zij, die de lessen op de eerste klasse
scholen met vrucht hebben gevolgd-, zouden
tot onderwijzer benoemd kunnen worden.
Ook is het niet noodig kostbare gebouwen
op te richten, want gewone desahuizen zyn
zeer voldoende.-
Op verschillende plaatsen dienen verder
ambachtscholen te worden opgericht, waar in
landers moeten worden opgeleid tot metse
laars, timmerlieden, smeden, schrijnwerkers,
enz. Alles moet zoo eenvoudig mogelijk zijn,
opdat geen finantieele bezwaren het plan in
den weg staan.
Tegenwoordig kunnen verscheidene, die als
gewone koelies in dienst treden op suikerfa
brieken, bij spoorwegen, enz., zich vormen tot
geschikte werklieden en machinedrijvers. Zij
hebben dus getoond daartoe aanleg te bezit
ten. Wanneer ze eenigszins stelselmatig onder
richt ontvingen, zouden zij, binnen afzienbaren
tijd, hoogst waarschijnlijk geheel kunnen vol
doen aan de behoefte van bekwame ambachts
lieden, zoowel bij het Gouvernement, als bij
particuliere inrichtingen.
De ambachtscholen kunnen zoo noodig aan
Gouvernements-ateliers worden verbonden, ter
wijl particuliere ondernemingen, die in deze
richting werkzaam zijn, subsidie's zouden moe-.,
ten ontvangen.
Verder zijn ook scholen voor practisehen
landbouw urgent.
Om geen fiasco te maken moet de inland
sche landbouw nauwkeurig worden bestudeerd.
Bfi het toepassen van verbeteringen dient
rekening te worden gehouden met de factoren,
die van invloed zijn op de thans door de be
volking gevolgde werkwijze en de middelen
waarover zij te beschikken heeft.
Op de volksscholen leere men gaandeweg
de jeugd, dat de tegenwoordige landbouw voor
verbetering vatbaar is.
Eenvoudige werken over agricultuur moeten
aan de onderwijzers worden versterkt.
Ten behoeve der meer-ontwikkelden moet op
elke afdeelingshoofdplaats één eerste klasse
inlandsche school komen, met het Hollandsch
als voertaal.
Bij de hoogere standen is thans toch het
Nederlandseh in trek gekomen.
Hoewel in den laatsten tijd ten opzichte
daarvan mildere beginselen by de Regeering
hebben baan gebroken, is de gelegenheid tot
het aanleeren dier taal nog onvoldoende en
wel van wege de beperkingen by het toelaten
van inlandsche kinderen op de Europeesche
scholen.
Enkele onderwijzers hebben artikelen in de
couranten geschreven, om te betooogen dat
het inlandsche element van nadeeligen invloed
zou zyn op het Europeesche onderwijs. De zaak
is, dat vele Europeesche ouders het nu een
maal niet gaarne zien, dat hunne kinderen
samen op school gaan met de onze.
Het is daarom wenschelyk, dat voor inlan
ders afzonderlijke scholen met Europeesch on
derwijs worden opgericht.
Ook Fröbelscholen zyn voor onze inlandsche
kinderen zeer noodig.
Onze financieele zwakte in aanmerking ge
nomen, moeten deze van Staatswege worden
bekostigd.
Op de Kweekscholen voor inlandsche Onder
wijzers dient weer onderricht in het Neder
landseh te worden gegeven, opdat de onder
wijzers die taal later op de 1ste klasse scholen
kunnen invoeren.
Het moet ons streven zyn, om onze kinderen
door het Nederlandseh tot ontwikkeling te
laten komen. Zonder Europeesche taal is voor
hen de beoefening der wetenschappen onmo
gelijk. MenscheD, die krachtig medewerken tot
verspreiding van de Nederlandsche taal onder
de inlanders, dienen gewaardeerd te worden,
zooals' b.v.de Heer Humelgens, gepension-
neerd onderwijzer te Poerworedjo, die sedert
jaren heeft gearbeid om de taal ingang te
doen vinden.
Dat de meeste, inlandsche ambtenaren in de
Residentie Kedoe het Hollandsch machtig zijn,
is voor een groot deel aan hem te danken. Hy
heeft den eersten stoot gegeven tot de beoefe
ning van die taal, terwijl hy nog steeds voort
gaat met ze aan inlandsche kinderen te onder
wijzen. Zoo iemand verdient daarvoor eene
onderscheiding te krijgen. Hy toch heeft daad
werkelijk bijgedragen tot de ontwikkeling en
beschaving van den Javaan.
"Voor den aanzienlijken Inlander is het drin
gend noodzakelijk zich te vormen naar de
tegenwoordige tijdsomstandigheden. Daarom is
er ook behoefte aan een School voor Middel
baar Onderwijs met de vakken Nederlandseh,
wis-, natuur- en scheikunde, warenkennis,
natuurlijke historie, mechanica, cosmographie,
boekhouden, handelsrekenen, aardrijkskunde,
hand- en lynteekenen en Engelsch.
Het leeren van meer dan twee vreemde talen
is overbodig. Met Hollandsch en Engelsch zou
men kunnen volstaan, daar deze talen het meest
in Nederlandsch-Indië en aangrenzende landen
worden gesproken.
Als men dan deze school met goed succes
doorjoopen had, zou men zich verder voor ver
schillende betrekkingen kunnen bekwamen.
Langzamerhand moet er dan naar gestreefd
wofden om alleen personen, die het eindexamen
van deze school aflegden, op te leiden tot In
landsch ambtenaar.
Ook voor de Landbouw- en Dokterdjawa-
scholen zouden de leerlingen van deze onder
wijsinrichting moeten worden betrokken.
De aldus gevormde geneeskundigen zouden
van veel beter gehalte zyn dan de tegenwoor
dige, vooral wanneer het onderwijs op genoemde
geneeskundige school werd verbeterd en het
peil daarvan werd opgevoerd, tot nagenoeg
dezelfde hoogte als van de Hooge scholen in
het buitenland.
By de Inspectie van het Inlandsch Onder
wijs moeten personen worden aangesteld, die
daartoe de noodige bekwaamheid en ervaring
bezitten en werkelijk overtuigde voorstanders
zijn van de geestelijke ontwikkeling der In
landers.
Behalve de Inspecteurs dienen er School
opzieners te zyn, op elke 100 volksscholen één
en wel te kiezen uit de koofonderwijzers van
de 1ste klasse Inlandsche scholen (tractement
van f 150 tot f 250.)
De kosten van het Inlandsch onderwijs zou
den alsdan bedragen
2000 volksscholen a f 600 f 1,200,000
50 landbouwscholen a f 3000 - 150,000
25 ambachtscholen a f 6000 - 150,000
100 eerste klasse scholen a f4000 - 400,000
50 scholen met Europeesche on-
wyzers a f 12.000 - 600,000
50 fröbelscholen a f6000 - 300,000
1 school v. middelb. onderwijs a - 150,000
Kweekscholen v. Inl Onderw. a - 160,000
Opleidingscholen voor Inl.
ambtenaren a - 100,000
Inspectie - 130,000
20 Schoolopzieners a f 3000 - 60,000
Geneeskundige school na
reorganisatie - 200,000
Landbouwschool Buitenzorg - 70,000
Diverse andere uitgaven - 100,000
Totaal f 3,770,000
Dus byna twee millioen meer dan thans voor
het Inlandsch onderwijs wordt uitgetrokken
Dit is zoo'n groot bedrag niet op een be
grooting van honderd een en zestig millioen
Er zyn wel is waar in de laatste jaren steeds
tekorten, maar Nederlandsch-Indië heeft hulp
bronnen genoeg!
Naar myn bescheiden meening zal het niet
onmogelijk zijn door krachtig doorgezette be
zuiniging op verschillende diensten, en ver
mijding ook van minder noodige uitgaven, ge
paard dan aan versterking en vermeerdering
der middelen, om fondsen te vinden, noodig
voor de bevordering van de geestelijke en stof
felijke welvaart van ons volk.
Tot zoover onze Javaan en al zyn er ook
enkele zwakke punten in zyn betoog, ik vond
het te typisch, dan dat ik U dezen brief uit
het volk zou hebben willen onthouden.
Naar ik uit betrouwbare bron verneem is de
Minister Fock van plan om meer geld aan
onderwijs te besteden en hoop ik, dat Zyne
Excellentie daarom dan ook kennis zal willen
nemen van dit schrijven uit Semarang.
Lt. Clockbnbe Bbousson b.d.
Buitenzorg.
Dit kleine artikeltje afkomstig van Vlissin-
gen kan een groot aantal lijdenden hjer te
Middelburg helpen en wy moeten den edel-
moedigen geest van onzen buurman bewonde
ren voor de bereidwilligheid, waarmede hy
spreekt om het goede nieuws voor ons welzijn
te verkondigen.
De heer A. BENEE, wonende Breewater-
straat 132 te Vlissingen, meldt onsAlvorens
ik gebruik maakte van Uw FOSTER'S RUG
PIJN NIEREN PILLEN beklaagde ik my
sedert geruimen tyd immer over de nieren en
blaas. Ik had steeds erg veel pijn by het
urineeren, het water was immer dik, vuil en
drabbig en 's morgens bevond zich een dikke
laag bezinksel op den bodem. Ik had ook veel
last van duizelingen in het hoofd en hoofdpijn
en was st&éas vermoeid en loom. 's Morgens
by het opstaan openbaarde zich reeds dat af
gematte gevoel en scheen het my toe alsof ik
niet op de been kon blyven, zoo zwak gevoelde
ik my dan. Afgaande op de gunstige berichten
omtrent Uw Pillen liet ik dadelijk een doosje
komen en ik was ten zeerste verwonderd toen
ik reeds na vier dagen de Pillen te hebben
ingenomen, de pyn voelde verminderen Nadat
ik de behandeling twee weken had voortgezet,
kon ik weinig of niets meer van de vroegere
kenteekenen mijner ziekte waarnemen. Om den
wortel van het kwaad geheel uit te roeien, zal
ik nog eenigen tijd met Uw voortreffelijk ge
neesmiddel verder gaan, doch ik gevoel my
verplicht U nu reeds dank te zeggen voor de
gunstige uitwerking. By voorkomende gelegen
heid zal ik Uw geneesmiddel gaarne aanbevelen.
Ik ondergeteekende verklaar dat het boven
staande waar is en machtig u het publiek te
maken op elke wyze die U goeddunkt.
Indien gij op de een of andere wyze lydt
aan de nieren, loopt gij gevaar een ontsteking
aan de nieren te bekomen, steenen in de blaas,
waterzucht, suikerziekte enz., want aangetaste
'nieren genezen nooit van zelfindien men ze
verwaarloost en zonder hulp laat, is het einde
noodlottig.
Verzeker U dat men U de echte FOSTER'S
RUGPIJN NIEREN PILLEN geeft, dezelfde
die de heer BENEE gehad heeft. Zy zyn te
Middelburg verkrijgbaar by den heer JOH.
DE ROOS, Vlasmarkt K 157. Toezending
geschiedt franco na ontvangst van postwissel
a f 1,75 voor één of f10 voor zes doozen.
BURGERLIJKE STAND TAN MIDDELBURG.
Van 2529 Jan.
ONDERTROUWD P. Hendrikse, jm. 31
j. met P. Kwekkeboom jd. 24 j. C. van Bremen,
jm. 36 j. met J. van Zweden jd. 32 j. L. de
Ronde, wednr. 66 j. met S. Elias, wed. 45 j.
GETROUWD G. Bakker, jm. 30 j. met H.
P. Compter, jd. 31 j. M. Pluymers, jm. 21 j.
met M. J. Jansen, jd. 23 j. F. J. Murk, jm.
21 j. met J. P. Pouleyn, jd. 25 j.
BEVALLEN: A. Minck, geb. Smit, z. J.
Griep, geb. Tolhoek, z. J. Holthuyzen, geb.
Boone, d. A. C. de Korte, geb. Siegers, z. C.
Huibregtsen, geb. Vogel, z. M. H. C. Israël,
geb. Krijger, d. F. Leenhouts, geb. Hesselink,
d. J. P. Boone, geb. Ingelse, d. L. Bravenboer,
geb. Louwerse, d. P. Wisse, geb. Van Slooten, d.
Geboren: een buitenechtelijke zoon, moeder
18 jaar.
OVERLEDEN P. Marys, z. 2 mnd. J. de
Hamer, wed. van J. Walraven, 41 j. D. A.
Dronkers, wednr. van J. A. van der Horsberlé,
78 j. P. van de Putte, wedn. van C. Minder
hout, 95 j. H. J. Paulus, wed. yan C. P. Lens
hoek van Zwake, 79 j.
