N. COHEN. Wollen Dekens ter bewassching. A. 0. UTTQ0IJ A Grootste publiciteit bier ter stede3450 ei. worden wekelijks met zorg verspreid Grootste publiciteit KORTE DELFT. KORTE DELFT. Gr o o te Hal fj a ar lij ks c he Op ruiming RECLAMES. JOH. L. CAMMELOT. No. 42. Woensdag 2 6^ Juli 1905. Negende Jaargang. Verschijnt eiken Woensdagavond, wordt door de geheele stad gratis verspreid. Spanjaardstraat. Prijs der Advertentiën van 13 regels 15 cent, iedere regel meer 5 oent. maal plaatsing wordt slechts 2 maal berekend. van alle voorradige goederen als: Heer en-, Jongens- en Kindercostuums, Hemi-Saisons en Winterjassen tegen ongekende lage prezen. ZIE ETALAGE Een merkwaardig geval te Middelburg. Advertentiën. 2de ZENDINft. MIDDELBURGSCH ADVERTENTIEBLAD NIEUWS UITGEVER: Groote letters naar plaatsruimte. By abonnement van 1000 of 500 regels voordeelige voorwaarden. INDISCHE PENKRASSEN. Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden CXI. Het is wel vreemd, dat, waar er in Neder land en ook kier in Indië zoo'n lawaai gemaakt is over de „Delische gruwelen" en de „slach ting" in de Gajoe- en Alaslanden, dat daar bijna geen woord van protrest gehoord werd tegen de bloedige ontknooping van Gedangan. Zeker op Sumatra's Oostkust werd en wordt er wel eens hardhandig opgetreden De planter is, door de eigenaardige toestanden daar, dik wijls gedwongen om zichzelf recht te verschaf fen. Hij staat er alleen en vrjj wel onbeschermd tegenover een massa woeste gevaarlijke kerels En de braven van van Daalen Wel die wa ren tot hun smart verplicht, uit zelfbehoud mogen we wel zeggen, om hun overmachtigen vijand bij honderdtallen neer te vellen, terwijl hun het sparen van vrouwen en kinderen onmogelijk was door de heldhaftige wijze waar op ook die zwakken aan den strijd deelnamen. Op Gedangan echter werd door het onhan dig zenuwachtig optreden èn der civiele en der militaire autoriteiten een bloedbad aange richt, zoo intens afschuwelijk, dat liet zich moeilijk met woorden laat beschrijven. We zeiden in onze vorige Penkras, dat het vooral de grieven tegen de suikerfabrieken waren, die het zoo lijdzame landvolk in beroe ring hadden gebracht. Niemand minder dan de oud-assistent-resi dent P. J. F. van Heutsz, de broeder van den tegenwoordigen Landvoogd, sprak in de Open bare Algemeene Vergadering van de Vereeni- ging Moederland en Koloniën op 15 September 1904 als volgt: „De langzame verarming van den landbou wer door de concurrentie der suikeronderne mingen, het vasthouden van den huurder op ongelegen tijdstippen aan zijne gemakkelijk verkregen rechten slecht geleide proeven van het bestuur op agricultuur en agrono- misch gebied van welke de bevolking onder alle vormen het gelag betaalt te lange huurtermijnen der bouw velden op grond der grondhuurördonnantie toegelaten conniven- tie der desahoofden met de huurders bij den inhuur waardoor partijdigheid ontstaat bij klachten der bevolking het maken van moeielijkheden en het veel voorkomen van af persingen bij de inning der belastingen, vooral van de landrente het verlies der bouw gronden op reeds vergeten tijdstippen bij 41/2 jarige en ötyg jarige contracten net ontstaan van een proletariaat in den omtrek der fa brieken, waar mandoers, hadjie's en chineezen langzamerhand alle goede bewaterbare gronden in handen weten te krijgen, de vele onder scheiden inlandsche belastingen, die door elkan der geïnd worden het onderhoud der vele desawegen en desabruggen, waarlangs Decau- ville-spoor ten behoeve van het riettransport wordt gelegd de partijdige verdeeling van het water tusschen de velden der fabrieken en die van de bevolking, soms van bestuurs- wege, en zoo honderden andere grieven tegen het bestuur, verschillend al naar gelang der streek, waaruit zij voorkomen, zijn oorzakelijk de redenen tot ontevredenheid, wrevel en wraakzucht bij den kleinen man." Ik heb uit een goede bron vernomen, dat de Suikerheeren nu eindelijk eens beginnen in te zien, dat de belangen van den bruinen broeder ook de hunne zjjn. Men wil toch op het a.s. Suiker-Congres te Soerabaia de vele 'misstanden bespreken en middelen beramen om het volk voor verdere inzinking te be hoeden. Als dan werkelijk de kleine man nu een betere toekomst tegemoet gaat, dan heeft het bloed der Gedangansche slachtoffers niet ver geefs gevloeid, dan heeft hun wanhoopsdaad de oogen van den blanke geopend en het betere ik by den vreemdeling doen ontwaken. Het zij zoo Er was bij het relletje, meer mocht de naïeve opzet heuseh niet genoemd worden, geen sprake van fanatisme of den prang sabil 1' Aljah. Het was niet meer of minder dan een sociale woe ling, de op typisch Oostersche wijze gemani festeerde ontevredenheid tegen de oppermacht van het kapitaal. In het Westen organiseert men den arbeid. Men stelt er macht tegenover macht. Men staakt er het werk b.v., houdt dan vergade ringen en komt ook wel eens in botsing met de handhavers van orde. De gewapende vuisten van het gezag, politie en leger, zullen echter in deze mildere tijden geen misbruik maken van de moderne wapens, geen middeleeuwsche menschenslachting be ginnen, geen massamoord, die de verbittering ten top zou voeren. Misschien kan men zoo iets alleen nog in 't minder beschaafde Rusland verwachten. Overal elders echter trachten de autoriteiten door kalm optreden, erger te voorkomen. Het uit elkaar schieten van volksverzame lingen is met de nieuwe geweren al erg ge makkelijk, doch geen aanvoerder zal zoo iets, zonder wettelijke noodzaak, durven of liever willen gelasten Hoe geheel anders geschiedde het op Ge dangan Doch laat ik beginnen met hët begin. Er was dan een bedenkelijke geest van ver zet vaardig geworden in het Sidoardjosche. Het volk begon te mokken en zy die de leer zame romans van Boeka gelezen hebben en met 'n greintje sociaal gevoel zjjn bedeeld, zullen het billijken, dat de bruine slaaf zyn zware ketens moede werd. Vooral op de fabriekchefs van Sroenie en Boedoeran scheen men fel gebeten en de man nen, die zoo graag in troebel water visschen, de anarchisten van den Islam, begonnen het volk op te ruien. Het waren aanhangers van de Quadaria- nagsja-bendiah-secte, onder den hoofdman Kjaï Kasan Moekmin, die een voordeeltje dachten te behalen. Er werden geheime vergaderingen gehou den, waarin men de grieven besprak en overdreef en daar nu eenmaal de oosterling, meer dan de nuchtere Europeaan mystiek is aangelegd, zoo werd er op die bijeenkomsten aan hocus pocus gedaan. De desalieden kregen onkwetsbaar makende djimat's (talismannen), heilige krissen en een heilige vaan, bestaande uit een lange bamboe, waaraan gedroogde suikerrietstengels enz. enz. Natuurlijk werden ook de opwindende dzikir- rans (gebeden met woeste lichaamsbeweging) niet versmaad en zóó kwam 't dus, dat de anders uiterst kalme flegmatieke Javaan lang zamerhand voldoende brani was voor een demonstratie tegen zyn meesters Het „geweldige" resultaat hiervan was nu, dat op zekeren dag een volksoploopje van on geveer 300, zegge driehonderd man, kwam te staan tegenover een vijftigtal met repeteer geweren gewapende Europeesche soldaten De „opstandelingen", zoo zullen we ze maar noemen, waren gedeeltelijk met bamboes, ge deeltelijk met grasmessen en heilige krissen uitgerukt! Zoo'n kris nu is 3 dM. lang! De „heilige oorlog" met zijn „vertakkingen over geheel Java" was dus begonnen Sentot's Vloekzang, uit den Max Havelaar ging bewaarheid wordenNeerlands Opper gezag werd bedreigd Doch laat ons niet spotten Het verder verloop van de zaak is veel te bedroevend Het was dan op een smal paadje langs een kanaal, dat de militairen stonden opgesteld. De Resident van Soerabaia was by hen met nog eenige Ambtenaren en fabrieksemploye's. Op een paar honderd meter kwamen ze toen langzaam aantandakken, de ter dood gewyden, allen in het wit gekleed, als hadden ze met het leven reeds afgerekend. Die maskerade in het wit was zóó gelast door de leiders der beweging. Men was in opmarsch naar de suikerfabrieken Sroenie en Boedoeran. In plaats nu van dadelijk een salvo in de lucht af te schieten en met 'n hoera op de verdwaasden in te loopen, liet men de stum- perds tot op eenige passen van de geweren naderen en vuurde er toen op los, niet met de z.g. oproerkogels van de Nederlandsche In fanterie, doch met de gewone oorlogspatronen van het leger. Het overige begrijpt ge. Snelvuur op een eompacten menschenhoop, die tot vlak by is gelokt! Gy hebt het in de mailberichten kunnen lezen, maar er misschien niet de noodige aan dacht aan gewyd. Het vuren was hier geheel onnoodig Eene attaque met de bajonet, een flink hoerah uit vyftig kelen, had de suggestie onmiddellijk gebroken en in 't uiterste geval, als de lui waren blijven staan, zouden 'n paar van die gekken, met kolf en bajonet bewerkt, de overi gen spoedig overtuigd hebben, dat ze nog niet zoo onkwetsbaar waren, als de Kjaï's hun wel hadden wys gemaakt. Een vlucht, een paniek was dan zeker gevolgd. „Een verduiveld goed voorbeeld", zoo zwetste den volgenden dag een dikbuikig heertje op de soos te Solo. „Zoo'n aderlating frischt ze wat op!" Bah In de Gajoe- en Alaslanden werd eerlijk gevochten in een eerlijken strijd, waaraan helaas ook heldhaftige vrouwen en kinderen deelnamen, by Gedangan werd noodeloos ge moord Er is helaas nog meerMen heeft de ge wonden niet verzorgd, daar bij Gedangan, men heeft ze op een hoop gelegd op het erf van den wedana en langzaam zonder eenige ge neeskundige hulp laten sterven Dit was nu niet bepaald de schuld van de militairen. Hier komt alle verantwoordelijk heid op het civiele bestuur neerop het In- landsche zoowel als het Europeesche Ik sprak te Soerabaia een der soldaten, die de „excursie" tegen Gedangan had meege maakt. De man zeide mij, dat hy van nu af zyn beroep verafschuwde Een sergeant die de slachting had bijge woond, is er tijdelijk krankzinnig door ge worden Die onderofficier was lang op Aijeh, 't lag dus niet aan zwakke zenuwen. Er is van Bestuurswege een geheim onder zoek gehouden naar de oorzaken der Sidoard josche troebelen en de bloedige gevolgen. Men zegt dat de schuld ligt aan den Resi dent, die den Kapitein-Commandant van het Detachement verbood in te grypen, vóór en aleer hy er permissie toe gaf, doch in zoo'n geval moet een goed officier m.i. niet luis teren naar de leekenpraatjes van een burger ambtenaar, doch op eigen verantwoording handelen. Men jaagt in Europa met 'n 50 soldaten gemakkelijk een paar duizend muiters uit elkaarEen bajonetaanval is dan meestal vol doende, en Javanen zyn door de bank ook zulke helden niet, dat ze aan den moreelen indruk van een charge ontkomen zouden. Een dronken marinematroos behoeft maar wat lawaai te maken en vloekend aan te komen zwaaien en heele volksoploopen Inlanders gaan aan den haal Dat weet een ieder, die in Indië geweest is. Zoo juist krijg ik eene invitatie om morgen by den Sultan en Kroonprins op bezoek te komen, terwyl de Regent van Politie, Radhen Toemanggoeng Sasra Negara my uitnoodigt een maandje by hem te komen logeeren, óm zoodoende meer van naby nog met de Vor- stenlandsche Javanen bekend te raken. Mooi zooWe winnen hier veld, al gaat 't zoo vlot niet als indertijd op Solo. Lt. Clockbnbb Bbousson b.d. Jogjakarta. Wy publiceeren het volgende geval omdat wy denken dat het voor vele personen te Mid delburg die aan dezelfde kwaal lijden, van belang kan zyn. Mejuffrouw C. YERMEULE, wonende Leer looierssingel 292 te Middelburg, meldt ons Yijf jaren lang ben ik het slachtoffer geweest van een ziekte der nieren. Myn medische raad gever zeide my, dat ik een losse nier had en ik had hierdoor onophoudelijk een hevige pijn in den rug en lendenen, terwyl ik aangedaan was met hoofdpijn en een afgemat, vermoeid gevoel door het geheele lichaam. Ik sliep slecht en droomde veel terwyl mijn eetlust met den dag minder werd. De urine kwam steeds onge regeld en veroorzaakte mij veel pjjnzy was steeds vuil, donkerrood en liet veel bezinksel na. Nooit heb ik baat gevonden by al de voor geschreven geneesmiddelen, totdat ik ten slotte kennis maakte met Uw FOSTER'S RUGPIJN NIEREN PILLEN. Ofschoon ik daar in het begin niet aan geloofde, moet ik nu toch eerlijk verklaren dat ik reeds in één paar dagen de goede werking hiervan kon gevoelen en thans nadat ik drie weken geregeld met het gebruik ben doorgegaan, heeft er een groote verande ring in myn toestand plaats gegrepen. Ik ben veel sterker en opgewekter en van de pijn kan ik byna niets meer bespeuren, om echter een algeheele genezing te bewerkstelligen, zal ik nog eenigen tyd met Uw medicijn verder gaan en wanneer ik ooit iemand ontmoet, die mocht lyden zooals ik voorheen, zal ik hem gaarne met de goede eigenschappen van Uw pillen bekend maken. Ik ondergeteekende verklaar dat het boven staande waar is en machtig U het publiek te maken op elke wyze die U goeddunkt. Hebt gij ooit getwijfeld dat Uw nieren de oorzaak Uwer ziekte waren? Hebt gy pijn in den rug, in het hoofd of in de leden Lijdt gy aan rheumatiek, zwakte van het hart of waterzucht Is Uw urineloozing te weinig of te veelvuldig en is Uw water vermengd met steen of bezinksel Gevoelt gy U immer ver moeid, terneergeslagen en prikkelbaar. Denk er eens over na. Verzeker U dat men U de echte FOSTER'S RUGPIJN NIEREN PILLEN geeft, dezelfde die Mejuffrouw VERMEULE gehad heeft. Zy zyn te Middelburg verkrijgbaar by den heer JOH. DE ROOS, Vlasmarkt K 157. Toezen ding geschiedt franco na ontvangst van post wissel a f 1.75 voor één of f 10 voor zes dozen. BURGERLIJKE STAND VAN MIDDELBURG. Van 1824 Juli. ONDERTROUWD: I. Ph. I. de Groot, jm. 27 j. met A. Leven, jd. 24 j. J. de Ryke, jm. 21 j. met W. Meliefste, jd. 20 j. GETROUWDG. M. Fey, jm. 26 j. met J. Heuseveldt, jd. 29 j. BEVALLENP. Reynoudt, geb. De Ha mer, d. E. Danielse, geb. Boogaard, d. J. Pat- tenier, geb. Witte, z., N. Vogel, geb. Hui- bregtse, z. OVERLEDEN: J. Davidse, z. 9 m. GORTSTRAAT K 18.

Krantenbank Zeeland

de Faam | 1905 | | pagina 1