N. COHEN,
k 0. UTTQQIJ hl,
Grootste publieiteit bier ter stede3450 ex. worden wekelijks met zorg verspreid
1. Grootste publiciteit
KORTE DELFT.
KORTE DELFT.
G r o o te Hal f j aarlijksche Op ruiming
een Heeren- en Dames-Rijwiel.
Einde Juli opzending DEKENS,
D. L. CAMMELOT, St. Janstraat.
RECLAMES.
Verschijnt eiken Woensdagavond,
wordt door de geheele stad gratis verspreid.
Spanjaards tra at.
Brij8 der Advertentiën:
van 13 regels 15 cent, iedere regel meer 5 cent.
maal plaatsing wordt slechts 2 maal berekend.
"INDISCHE PENERASSEN.
CX.
De dankbaarheid van een bewoner
van Aagtekerke.
BEDDEN- ea M1TRASSENMAKERIJ enz.
Paardehaar, Wol, Kapok, Zeegras,
Stroo- en Springmatrassen.
SOLIED WERK. BILLIJKE PRIJZEH.
No. 41.
Woensdag 19? Juli 1905.
Negende Jaargang.
IIEÏÏV!'
«lBtELBUBSSCB
ADVEETENTIEELAD
FAAM
UITGEVER:
Groote letters naar plaatsruimte. By abonnement van
1000 of 500 regels voordeelige voorwaarden.
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden,
Ze is nu weer een beetje geluwd, die be
lachelijke vrees voor den prang sabil of heiligen
oorlog hier op Java, doch kort na het betreu
renswaardige bloedbad van Gedangan, was het
bepaald vermakelijk de correspondenties te
lezen in de verschillende Indische bladen.
Zenuwachtige berichtgevers zagen toen plot
seling in allerlei heel gewone godsdienstge
bruiken iets verdachts en de Ambtenaren van
het Binnenlandsch Bestuur hadden een zwaren
dobber om de gemoederen te kalmeeren.
Een van de meest ongepaste ja dolste beurten
gaf wel een correspondent van het Soerabaiasch
Handelsblad. De stumperd lanceerde het onge
vraagd advies om vooral toch den ouden Regent
van Sidoardjo, Raden Adipati Pandji Tjondro
Negoro, niet te vertrouwen, want, sinds zijn
huwelijk met eene zuster van Prins Ario Ma-
taram, zou die Javaansche Hoofdambtenaar
plotseling zeer fanatiek geworden zijnDit
„fanatisme" grondde zich dan daarop, dat de
grijze Gouvernementsambtenaar trouw dagelijks
bad en op de sociëteit geen alcohol gebruikte
Ik heb Prins Ario Mataram geraden om zjjn
zwager een aanklacht bij de Justitie te doen
indienen, doch de Pangaran vond het beter in
die dagen van opwinding bij de Europeanen,
maar liever waardig te zwijgen.
Wy maken ons door zulke enormiteiten wer
kelijk ridicuul in de oogen van de meer ont
wikkelde Inlanders Een hunner voegde mij,
naar aanleiding van het dwaze couranten ge
schrijf, min. of meer ironisch toe: „De Euro
peanen schijnen zich wel erg zwakjes hier te
voelen!" Wat moest ik antwoorden? Ik
schaamde me zoo innig diep over het laf heids-
vertoon mijner landgenooten.
Uw Penkrasser, die steeds in gezelschap van
Inlanders gezien werd, moest ook al gauw 'n
veer laten. Men verdacht plotseling zijne be
doelingen, vond hem toen erg gevaarlijk voor
de „rustige rust", sprak zelfs over uitzetting
en verbanning en in Bandoeng vertelde men
op 'n 'gegeven moment, dat met de racedagen,
door hem een dynamietaanslag op de tribune
der Europeanen zou worden gepleegd
Lach niet, lezers Ik schrijf u de zuivere
idiote waarheid, en hoe vèr de paniek in die
dagen wel ging, moge blijken uit het feit, dat
de Officier van Justitie te Batavia het noodig
vond om de kisten Bintang Hindia door de
Firma N. J. Boon naar Java gezonden, te
laten onderzoeken. Men verdacht mij ernstig
van het binnensmokkelen van Mauserpatronen
voor den heiligen oorlog
We willen het nu heden eens hebben over
het zoo gevreesde fanatisme.
In waarheid is er geen verdraagzamer, ge
moedelijker volkje, dan juist het Javaansche.
Nimmer wordt hier een zendeling of geestelijke
bemoeilijkt. Roomsche liefdezusters, paters of
heilsoldaten bewegen zich in de drukste buurten
onzer grootere steden en zijn er veiliger voor
hoon en spot dan b.v. in Amsterdam
Geen Moslim denkt er over om den „toean
pastoor" of „toean dominé" zelfs maar onge
past aan te kjjken Geen steen zal er 's nachts
de ruiten van 'n kerk verbrijzelen en vele
Inlanders van goeden huize zenden hun kin
deren naar particuliere, Roomsche of Prote-
stantsche scholen, terwijl de onderwijzers van
hun kant zich loffelijk onthouden van het
kwetsen der geloofsmeening hunner leerlingen.
De dochters van Javaansche Prinsen gaan
op de Zusterschool te Jogjakarta en Prins
Achmad van Batjan bezoekt de Bybelschool te
Weltevreden. De laatste krijgt Vrijdags ge
legenheid om in den Missigit te bidden en
luistert in de school met belangstelling naar
de verhalen van het oude en nieuwe Testament.
De vrome Moslim, de man die trouw de
voorschriften van den Qoraan volgt, heeft dui
zendmaal meer respect voor den Europeaan,
die geloovig Christen is, dan voor den vrijgeest
of onverschillige
Vergeet vooral niet, dat de Islam wel dege
lijk ook Jezus hoog vereert en dat de Islamieten
in hun Qoraan lezenSoerah II, Ajah 59
„De geloovigen, het mogen Joden, Chris
tenen of Sabëisten zijn, indien zy slechts aan
God en aan den oordeelsdag gelooven en wel
doen, zullen door hunnen Heer beloond wor
den noch vrees, noch droefheid zal over
hen komen."
Europeanen, die den Inlander en Arabier
echter niet kennen, wantrouwen den vromen
Islamiet.
Ik weet menschen, heusch geen streng recht
zinnige Christenen, die een bediende ontsloe
gen, omdat hy zich aan „de vasten" ofpoeasa
hield
Zjj gaven den man ook geen certificaat,
want men kan die „fanatieke kerels" toch
moeilijk bjj de Europeanen aanbevelen. Ze
zouden je mollen, voor je het wist.
Dom en onrechtvaardig, lezerswant juist
van een vroom Mahomedaan kan eerder trouw
en eerlijkheid verwacht worden, dan van de
voor God en Zjjn gebod onverschilligen.
Men verwart hier in Indië maar al te veel
godsvrucht met fanatisme en meent, dat had-
jie's, goeroe's, Kjaïs, santrie's of Arabieren per
sé met vijandige oogen den Christen aanzien.
Ik wenseh dat beslist tegen te spreken Het
is een van de ellendigste dwaalbegrippen hier
in onze Oost
Als er dan nog van bekrompen onverdraag
zaamheid, van 'n vyandigen geest gesproken
mag worden, dan kan dit alleen slaan op die
onwetende angstige Europeanen, die met alle
geweld in iederen vromen Moslim een bloed-
dorstigen schurk, ja een muiter willen zien
Of er dan geen onruststokers op Java wonen?
Of er geen mannen zyn, die het gezag trachten
te ondermijnen Ik zou hier niet graag ont
kennend op willen antwoorden, doch men vindt
die woelwaters overal op de wereld, ook ten
uwent, zou ik meen en
De Europeesche anarchist van de daad is
intussehen heel wat gevaarlijker dan z'n Oos-
tersche geestverwant, vooral in een land als
ons Java, waar opruiers al zeer weinig invloed
hebben op de ultra-flegmatieke omgeving. Een
desaman wordt heusch niet gauw opgewonden
en als er dan eens locaal 'n opstootje uit
breekt, och dan is niet het fanatisme of de
godsvrucht de stimulans, doch een plaatselijke
haat, langzamerhand aangekweekt door wille
keurige, onrechtvaardige handelingen van den
blanken vreemdeling.
Sinds 1830 hebben we op Java feitelijk nim
mer 'n ernstig verzet van de zijde der bevol
king ondervonden.
Zeker, we hebben locale troebelen gehad in
het Bantamsche en Madioensche, een relletje
ook op Jogjakarta en ten slotte nu het drama
van Gedangan
En telkens werd de ontevredenheid der be
volking door sociaal-economische of politieke
misstanden gevoed, telkens wist dan een ket-
tersche goeroe of godsdienstwaanzinnige zich
van de leiding van den „opstand" meester te
maken en telkens werd ten slotte het verzet
op rekening van den Islam gesteld, op den
Islam, terwijl juist de berustende Muzelman,
de ware vrome, „wiens Rijk niet is van deze
Aarde," er part nog deel aan had!
We willen het hier even hebben over de
Gedangan-kwestie. Aan het hoofd dier bewe
ging stonden drie z.g. goeroe's-ilmoe of secta-
riërs. Het waren de heeren KjaïKasan Moekmin,
Kjaï Bintara en KjaïBotokan, aanhangers van
de Quadarya-leer, 'n school gesticht door 'n
Pers van dien naam.
Behalve de Quadaryanen, zoo iets als onze
wederdoopers, hebben we op Java nog twee
van die geheime sekten of tarèkat's en wel
die der Catarya en Sanoessia.
Ze zyn z.g. pan-islamitisch en worden ge
steund door geestverwanten in Arabië, Tur
kije en Egypte.
De geloovige Moslim moet echter niets van
deze mystieke genootschappen hebben Ook in
Mohammedaansehe Rijken zyn die genootschap
pen het gezag vijandig en de Regeering zou
goed doen vertrouwbare spionnen op de dwaal
leeraren af te zenden en er vooral streng op
te letten, dat geen harer Inlandsche Ambte
naren zich by de sectariërs aansluiten. Als er
op Java een 20,000 ketters zijn, is het veel,
doch hoe gering ook dit aantal lijkt, op eene
bevolking van 30.000.000 zielen, toch kunnen
zy veel kwaad stichten, vooral als door wan
beheer de bruine broeder aan het murmuree-
ren gaat tegen het Bestuur.
Op Gedangan was dit het geval
De heeren van de suikerfabrieken hadden
het volk benadeeld. In 't belang-van de sui
kerrietteelt waren de arme landbouwers ge
dwongen om het tweede gewas, z.g. palawidja,
vóór dat het rijp was, uit te trekken, waardoor
de Inlanders zwaar getroffen werden in de
voeding van de hunnen. Er heerschte verder
groote ontevredenheid over de onwettige wyze
der belastingheffing. De regeering staat beta
ling in termjjnen toe binnen negen maanden,
doch uit gemakzucht of misschien erger nog
hielden de desahoofden het bedrag eenvoudig
in eens van de door de suikerfabrieken betaalde
«■grondhuur in, zoodat dus de ongelukkige go-
gol's (landbouwers) by het verlies van hun
bouwgrond (onder pressie verhuurdook nog
gebrek aan contanten kregen en zoo verplicht
werden zich als daglooners of grobakvoerders
by de fabrikanten te verhuren tegen een
schamel loon.
Ook desadiensten, die uit den aard der zaak
in onbetaalden arbeid geschieden moeten, wer
den noodeloos verzwaard, omdat, tenwille van
de Europeesche industrie, breedere wegen en
sterkere bruggen moesten worden aangelegd
en onderhouden. Die breedere wegen en ster
kere bruggen zijn voor den desaman heusch
niet noodig, wel voor de karrentransporten en
de rijtuigen der fabriek en ze hadden dus
moeten worden aanbesteed voor rekening der
Europeesche fabrikanten. (Geschiedt tegen
woordig
Ook de kwestie der waterverdeeling was een
groote grief, daar vele suikerfabrikanten het
water van de sawah's naar de riettuinen doen
leiden.
Boeren van Nederland, hoe zoudt gy u wel
gevoelen als vreemdelingen u in uw eigen
land op zoo'n manier ringeloorden
Zoudt ge ten slotte misschien ook niet een
beetje „fanatiek", lees oproerig, worden?!
Lt. Clockeneb Bboüsson b.d.
Jogjakarta.
BURGERLIJKE STAND TAN MIDDELBURG.
Van 1117 Juli.
ONDERTROUWD: J. L. Arnoldus, jm. 30
j. met J. J. Dikkenberg, jd. 27 j. A. Wattel,
jm. 20 j. met T. Davidse, jd. 21 j. J. A. L.
Boumans, jm. 27 j. met M. P. Castenmiller,
jd. 21 j.
GETROUWD: P. D. Dekker, jm. 24 j.met
A. A. Boers, jd. 27 j. A. Murk, jm. 25 j. met
A. H. van 't Veer, jd. 27 j. H. van Vlijmen,
jm. 24 j. met M. J. Verhoeff jd. 26 j.
BEVALLENC. Petiet, geb. Grootjans, z.
W. Melis, geb. Coppoolse, d. P. J. E. Eiff,
geb. Knuyt, d. M. van Moolenbroek, geb. de
Wijze, d. M. Rozemond, geb. de Jonge, d. M.
Briel, geb. Willeboer, d. J. Vertregt, geb.
Dekker, d.
Geboren: eene onechte dochter, moeder21 j.
OVERDEDENG. C. de Vries, ongeh. d.
48 j. J. H. van de Kop, man van E. Ponse,
64 j. E. P. M. Snijders, d. 6 d. M. J. Harveij,
van alle voorradige goederen alsHeeren-, Jongens- en Kindercostuums, Demi-&aisons en
Winterjassen tegen ongekende lage prezen. HST* ME ETALAGE!
wed. van B. H. Carp, 83 j. K. Leinse, wed.
van C. F. Diesch, 79 j. 0. Moens, man van
M. Meyers, 79 j. J. Dane, wed. van H. Meü-
senaar 82 j. J. van Bremen, man van C. B.
de Koeyer, 33 j.
Uit dankbaarheid voor de verkregen welda
den en met den wensch dat velen nut mogen
trekken van zyne ondervinding, machtigt ons
een inwoner van Aagtekerke zyn volgende
verklaring te publiceeren.
De heer M. v. d. DRIEST, wonende Hof
stede te Aagtekerke, meldt onsHet is my
aangenaam U te kunnen mededeelen dat Uw
FOSTER'S RUGPIJN NIERENPILLEN
waarvan ik my op aanraden van een mijner
vrienden een doos heb laten komen, het eenige
middel geweest is dat ik met goed gevolg ge
bruikt heb. Sedert ruim drie jaren had ik
verschrikkelijke pyn te doorstaan in de lende
nen en in den rug, onophoudelijk had ik
snijdende en stekende pyn, ik sliep slecht en
gevoelde my meer dan afgemat gedurende den
geheelen dag, doch speciaal 's morgens by het
opstaan. Ik had dikwijls aanvallen van dui
zelingen en zweetingen, welke door plotselinge
huiveringen gevolgd werden. De urine was
erg troebel en kwam met een pynlyk, bran
derig gevoelmyn eetlust was totaal verdwe
nen en het was zelfs zoo erg niet my, dat ik
totaal geen werk meer kon doen. Ten einde
raad maakte ik gebruik van Uw veelbespro
ken pillen en ik moet eerlijk zeggen dat ik
na deze een week te hebben gebruikt, volko
men genezen was van myn ellendige ziekte.
Uit erkentelijkheid zal ik deze gaarne aan
iedereen aanbevelen, die mocht lijden zooals ik
zelf voorheen.
Ik ondergeteekende verklaar dat het boven
staande waar is en machtig U het publiek te
maken op elke wyze die U goeddunkt.
De pijn die gelijkt op een dolksteek in den
rug spruit voort uit de nieren en duidt aan
dat ze erg aangetast zyn. Het urinezuur
heeft zich in de nieren zelf gekristalliseerd en
de bijtende en snijdende oneffenheden der
kristallen veroorzaken hevige pijnen. De be-
standdeelen waaruit FOSTER'S RUGPIJN
NIERENPILLEN samengesteld zyn, lossen
spoedig het urinezuur op en helpen de nieren
in de afvoering uit het lichaam van dit ver
gif, welke afvoering plaats grijpt by het
urineeren.
Verzeker U dat men U de echte FOSTER'S
RUGPIJN NIERENPILLEN geeft, dezelfde
die de heer v. d. DRIEST gehad heeft. Zy
zyn te Middelburg verkrijgbaar by den heer
JOH. DE ROOS, Vlasmarkt K 157. Toezen
ding geschiedt franco na ontvangst van post
wissel a f 1,75 voor één of f 10,voor zes
doozen.
Advertentiën.
De ondergeteekende houdt zich aanbevolen
voor het maken van
all© soorten TUIGEN,
alsmede tot het bekleeden van R jj t u i g e n,
Stoelen en aanverwante Artikelen en alle
soorten Matrassen, tegen billijke prijzen.
W. UOBBE,
Zadelmaker, Lange Geere K 72b.
TE KOOP:
Adres Schoorsteenvegerssingel Q 70a.
Prys f O.IO.
Aanbevelend,
