N. COHEN,
1, II. LITTÖOU 1
Iz.
Grootste publiciteit bier ter stede3450 ei. worden wekelijks met zorg verspreid
Grootste publiciteit
KORTE DELFT.
KORTE DELFT.
RECLAMES.
De dankbaarheid van een
bewoner van Middelburg.
No. 35.
Woensdag 7 Juni 1905.
Negende Jaargang.
Verschijnt eiken Woensdagavond,
wordt door de geheele stad gratis verspreid.
Spanjaards tra a
Prijs der Advertentièn
van 13 regels 15 cent, iedere regel meer 5 cent.
maal plaatsing wordt slechts 2 maal berekend.
INDISCHE PENKRA8SEN.
Steeds voorradig ©en zeer groote sorteering eigengemaakte Heeren- en Kinderconfectie,
welke uitmunt door elegante en passende coupe. Speciale inrichting voor Ooederen naar maat,
Orootste voorraad in prachtige lleerendassen, Handschoenen, Fronts, Manchetten, Caclienez.
enz. IMF- ZIE ËTALAhË
Advertentiën.
MIDDELBUR6SC
ADVERTENTIE
UITGEVER:
t.
Groote letters naar plaatsruimte. By abonnement van
1000 of 500 regels voordeelige voorwaarden.
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden
CV.
En nu een en ander over de z.g. hormatcircu-
laire van Gouverneur-Generaal van Heutsz, een
zeer belangrijk rondschrijven aan deAmbtenaren
van het Binnenlandsch Bestuur, dat schrik, ja
ontsteltenis heeft veroorzaakt bij alle ouder-
wetsche en adatlievende overheersehersDeze
meenen, dat 't met het bekende prestige der
Hollanders nu finaal uit is, dat de „beelden
stormer" van Heutsz met ruwe soldatenhand
neerhaalt, wat eeuwenlang als goed, als prac-
tisch was beschouwd en dat we nu wel heel
gauw in zee zullen worden gedrongen
„Pajoengs zijn goedkooper dan bajonetten"
brulde zelfs de Javanenkenner" van het Indi
sche „Nieuws van den Dag" en ook de redac
teuren van andere Indische bladen, uitgezon
derd enkelen, zooals b.v. de heer van Geuns
van het „Soerabajasch Handelsblad", hebben
gejammerd en geweeklaagd, zonder dat dit
natuurlijk ook maar eenig effect had by den
ijzeren Landvoogd te Buitenzorg.
Zy, die denken den heer van Heutsz te
kunnen intimideeren met afbrekende critiek,
die kennen Zijne Excellentie niet! Ik ben
overtuigd, dat hij ze grappig vindt die Indische
beunhaasjes, die mee willen spreken over zaken,
die ze niet begrijpen, dat hy denkt„ja schrijf
jullie maar hoor! ik ben heer en meester en
zal doen wat my goed dunktEr hat recht.
Doch laat ons eerst eens het bewuste rond
schrijven aan heeren Residenten en bestemd
ook voor de lagere ambtenaren, hier in deze
Penkras afdrukken. Wy zullen er uit zien, hoe
de Gouverneur-Generaal openlijk partij kiest
voor de jongeren in Indië, voor de jongeren,
die zoo lang al 't moesten verkroppen, dat
stelselmatig slaafs en dom houden van den
Inlander.
Onderstaande circulaire, door den Algemee-
nen Secretaris, namens den Landvoogd, uitge
vaardigd, wordt blijkbaar beschouwd als een
vervolg op die van 20 Aug. jl., welke ook reeds
door my werd overgenomen en besproken.
Dit rondschrijven luidt
„Bleek het noodig om by mijn in no. 6061
van het Bijblad opgenomen circulaire van 20
Augustus jl. no. 3222, uw aandacht te vestigen
op het afkeurenswaardige van de minder heu-
sche behandeling, waaraan inlanders en vreemde
oosterlingen dikwyls van de zyde der lands
dienaren bloot staan, ook de hormatgebruiken,
waaraan door velen streng de hand wordt
gehouden, verdienen naar de meening van den
Gouverneur-Generaal uw bijzondere belang
stelling.
De beleefdheidsvormen, welke de inlandsche
bewoners van Java jegens hun meerderen in
acht nemen, onderscheiden zich toch van de
westersehe door een aantal eigenaardigheden,
die by vermeerderende deelname aan het alge
meen verkeer zullen moeten verdwijnen, gelyk
zy nu reeds in de groote verkeerscentra aan
merkelijk gewijzigd en verminderd zyn. De
getrouwe naleving der strengere adat op het
gebied van eerbiedsbetoon geeft aanleiding tot
veel tijdverlies, is voor hen, wier besef van
eigenwaarde ontwaakt is, vernederend en be
lemmert het tot stand komen der vertrouwe
lijkheid, die vooral ook in het ambtelijke ver
keer zoo gewenscht is.
„Had men alleen te doen met inlandsche
minderen van ongeveer dezelfde klasse en Eu-
ropeesche meerderen, dan zouden wellicht de
tot een vroeger tijdperk van politiek en sociaal
leven behoorende hormatvormen wel spoedig
kunnen worden afgeschaft.
„Er moet hier echter worden gerekend met
de klasse der inlandsche bestuursambtenaren,
die nog lang niet allen tot het bewustzijn van
de overtolligheid dier vormen gekomen zyn,
en die allicht een van hooger hand bevolen
afschaffing van het overgeleverde eerbiedsbe
toon als een vermindering van het aan hun
rang verbonden aanzien zouden beschouwen.
Zoolang een dergelijke opvatting bestaat,
zullen inlandsche minderen ook hun Europee
sehe meerderen van zelf met die verouderde
vormen naderen, daar van hen niet verlangd
kan worden dat zy zich nu eens naar inland
sche, dan weer naar westersehe adat zullen
gedragen, naar mate van den landaard hunner
verschillende chefs, te minder, waar zy die Eu-
ropeesche en inlandsche hooger geplaatsten
vaak gezamenlijk ontmoeten.
Is het dus naar het oordeel van Zyn Excel
lentie, niet gewenscht dat de Europeesehe be
stuurder in deze hormatgebruiken op voor het
inlandsche bestuur hinderlijke wijze ingrype,
hy waehte zich aan den anderen kant voor al
wat den indruk zou kunnen maken, alsof hy
zelf prys stelde op de handhaving dier traditie.
„Immers het is een wanbegrip te denken,
dat het gezag, by vereenvoudiging der in
landsche beleefdheidsvormen, gevaar zou loopen
en dat met de instandhouding van gebruiken
als het ongeschoeid by meerderen verschijnen,
het nederhurken van voorbijgangers aan den
kant van den weg, het zitten op den grond,
het begeleiden der rede met sembahs enz. een
staatsbelang gemoeid zou zyn. Wat daarvan
in onbruik geraakt, worde allerminst door den
Europeeschen bestuurder opnieuw ingescherpt.
„De Gouverneur-Generaal is van oordeel, dat
zelfs een stap verder behoort te worden gegaan
en by elke gepaste gelegenheid de inlandsche
ambtenaren, vooral de regenten, op het veelzins
nadeelige der hormatgebruiken wordén gewezen
en aangespoord om tot vereenvoudiging daar
aan ernstig mede te werken, .een vermaning,
die te meer zal uitwerken, naarmate de Euro
peesehe bestuurder het voorbeeld geeft van
zijnerzijds geen specifieke eischen op het gebied
der hormat te stellen en vooral met de in
landsche ambtenaren, die een min of meer
Europeesehe opvoeding genoten hebben, op
een daarvan geëvenredigde wijze te verkeeren.
Sommige gebruiken van inlandsche meerderen
jegens hun minderen, die wegens hun nadee-
ligen invloed op de behandeling van zaken
niet anders dan misbruiken verdienen te heeten,
moeten met kracht bestreden worden, zoo byv.
de onder inlandsche ambtenaren vry algemeene
gewoonte om minderen, die gehoor by hen
vragen of zelfs door hen ontboden zyn, noode-
loos te laten wachten.
„Ook hierin, meent Zyn Excellentie, zyn
voorbeelden de vruchtbaarste lessen.
„De Gouverneur-Generaal wenschtderhalve,
dat ieder Europeesehe bestuursambtenaar door
drongen worde van het beginsel, dat de speci-
fiek-inlandsche hormatgebruiken bestemd zyn
om voor de meer eenvoudige, internationale
plaats te maken, dat dit proces het spoedigst,
moet afloopen daar waar de bevolking zich
het gunstigst ontwikkelt, en dat dus die adat
wel aanspraak heeft op tolerantie maar niet
op bescherming of bevordering door het Euro
peesehe^ bestuur.
„Op last van Zyne Excellentie heb ik de eer
het vorenstaande mede te deelen met verzoek
om, voor zooveel uw gewest betreft, in den
daarin aangegeven zin werkzaam te willen zyn."
Wy nemen deze circulaire in haar geheel
over, omdat zeer waarschijnlijk ze in Holland
niet bekend werd en in alle geval slechts op
pervlakkig werd besproken. Ze geeft er zoo
heerlijk juist weer de phase van durven, thans
ingetreden, en nu er van alle kanten zich,
hier in Indië, stemmen verheffen tegen het
autocratisch optreden van den nieuwen Gou
verneur-Generaal, nu die stemmen allicht weer
klank zouden kunnen vinden by een deel der
natie in patria, nu moeten ook de jengeren
hun stem tot in Holland doen hooren, nu moet
ons volk doordrongen worden van 't urgente,
dat er gelegen is in het ingrijpen met vaste
hand. 'n Verlicht despotisme hebben we hier
noodig en juichen we toe, nu te Buitenzorg
zetelt the right man on the right place.
Im Anfang war die That, die woorden van
Faust zyn zoo geheel van toepassing op Gou
verneur-Generaal van Heutsz.
Hy, de bedwinger van Atjeh, gaat thans
Indië hervormen met denzelfden ijzeren wil,
en al kan Zyne Excellentie, een man van snel
handelen als hy is, wel eens nu en dan mis
tasten, errare humanum est, de nieuw gevolgde
koers, de atoeran baroe zooals de Inlanders
hem noemen, kan niet genoeg toegejuicht
worden
Beter nu en dan eens 'n fout, dan het eeuwig
volgen der sleur, jaar in jaar uit, dan 't aar
zelend wachten op de bergen van adviezen,
dan het zenuwachtig doorlezen der stapels pa
pier, rapporten, verslagen en raadgevingen,
wel is waar zwellende van wijsheid, doch die
't zoo noodige ingrypen tegenhielden en den
Buitenzorgschen Troon dikwerf maakte tot
martelstoel voor die mannen, die zoo gaarne
't goede wilden, doch niet wisten hoe
De nieuwe Landvoogd zal gedacht hebben;
Er is reeds veel te veel en veel te lang gewikt-
en gewogen, geadviseerd en geaarzeld, 'tmoet
nu maar uit zyn„Ik eisch".
Als hy directe belastingen wil invoeren op
Sumatra's Westkust, omdat het schreeuwend
onbillijk is, dat dit gewest byna geheel door
arm Java onderhouden wordt, dan telegrafeert
hy eenvoudig den Gouverneur op naar Bui
tenzorg en blykt die dan angstig en aarzelend,
zoo ontslaat hy den man en belast desnoods
een Kolonel met het Civiele Bestuur. Als het
niet goed marcheert daar ginds in Celebes of
Boni, wel dan moet ook de Gouverneur van
dat Gewest maar eens op de boot en naar
Bogor, om er met eigen ooren te hooren, hoe
de Landvoogd het voortaan wil.
Als er bezuinigd moet worden omdat Indië
op den duur bankroet zou gaan, dan wordt
door Zijne Excellentie, tegen de publieke opinie
in, gedecreteerd, dat 't maar uit moet wezen,
dat grootscheepsche van onze huishouding, dat
kleine ambtenaren byv. best 2e klas kunnen
reizen op de booten en dat financieele mis
bruiken ten strengste moeten worden tegen
gegaan, dat 't eindigen moet, 't uitbuiten van
ons Insulinde
Als de Oostzeevloot nadert en Japansche
schepen zich in onze wateren vertoonen, dan
doet van Heutz den wankelmoedigen opleven
door zijn kort en streng verbod om de havens
open te stellen voor oorlogschepen van beide
krijgvoerende naties, terwijl onmiddellijk alle
maatregelen genomen worden, om eventueel
geweld zoo krachtig mogelijk te keeren.
„Laat ze maar opkomen zeggen nu ook
vele burgers, geinspireerd als ze zyn door den
Landvoogd, en de Inlanders roepen: „Brani
betoel!" en krijgen nog meer respect voor
den nieuwen Wakil van de Maharadja Olanda.
Ternauwernood is de gigantesque Refor
mator aan het bewind ot er valt voor den
kroniekschrijver een lange reeks van daden te
boekstaven, een lange reeks waaruit we hier
boven maar enkele grepen deden, ter illustratie
van ons betoog.
Wy zyn op dit oogenblik in het hartje van
Java, in het conservative Ngajogyakarta en
we hebben u een blik gegund op het ver
steende Hofleven in den Kraton, welnu in dat
zelfde Ngajogyakarta hebben we over de hor-
matcirculaire gesproken met Prinsen van den
bloede, met zeer aanzienlijke edellieden, met
kleine Pryaji's, met schoolgaande Vorstentelgen
en met gewone Javanen, en in mijn volgende
Penkras zal ik u een en ander zeggen over
de stemming, die hier in dit ultra-behoudende
gewest door de atoeran baroe van den „Djin-
deral Atjeh" (Generaal van Atjeh) gewekt is.
Lt. Clockeneb Bbousson b.d.
Jogjakarta.
BURGERLIJKE STAND VAN MIDDELBURG.
Van 30 Mei5 Juni.
ONDERTROUWDA. Willems, jm. 24 j.
met M. Cooman, jd. 24 j. J. Daalhuyzen, jm.
30 j. met D. I. H. Kuypers, jd. 30 j. D. Janse,
jm. 34 j. met T. Otte, jd. 45 j. J. de Vlieger,
wednr. 50 j. met G. J. Moorman, jd. 44 j.
GETROUWDJ. C. Gruson, jm. 22 j. met
J. P. Leijnse, jd. 22 j.
BEVALLENP. Rykse, geb. De Bree, d.
D. Kooyman, geb. Van Harreveld, z. J. C.
Brakman, geb. Snoep, d. S. de Bruyne, geb.
Danielse, d. J. P. J. Julianus, geb. Van Dyk,
z; J. L. A. Klemkerk, geb. Groenendaal, d. A.
Visser, geb. De Beer, z. C. Meeuwse, geb.
Sturm, z.
OVERLEDENS. de Vogel, man van M.
Haak, 63 j. J. Hengstmengel, vrouw van D.
Viergever, 54 j. W. Joziasse, d. 56 j. J. Geers,
mau van E. J. Legemaate, 47 j. M. Francooys,
d. 27 j. W. van Gemert, d. 2 j. W. van Uye,
man van J. G. Jansen, 76 j.
GEBORENEen buitenechtelijke zoon, moe
der 20 j.
Uit dankbaarheid voor de verkregen welda
den en met den wensch dat velen nut mogen
trekken van hare ondervinding, machtigt ons
een inwoner van Middelburg hare volgende
verklaring te publiceeren.
Mejuffrouw de Wed. MARIJS DE KLERK,
wonende Seisweg R 148 te Middelburg, meldt
onsVoordat ik gebruik maakte van Uw FOS
TER's RUGPIJN NIEREN PILLEN heb ik
ongeveer twee jaar gesukkeld met een Nier
ziekte, waardoor ik zeer veel pyn te doorstaan
had in den rug en in de zijden. Ik leed ook
veel aan zware hoofdpijn en gevoelde my steeds
erg vermoeid en afgemat; het ergste myner
ziekte was echter de verschrikkelijke pyn die
ik had by het urineeren. Elk oogenblik moest
ik aan den sterken drang hiervoor toegeven
en menigmaal bevond zich bloed in het water.
De medische hulp die ik hiervoor ondergaan
had, had my weinig of geen beterschap be
zorgd en ik wist niet hoe ik het had toen ik
begon met FOSTER'S RUGPIJN NIEREN
PILLEN, deze hebben my wonderlijk veel ge
holpen. Na een paar dagen bekwam ik reeds
een groote verlichting en nu ik één doosje
geledigd had, kende ik mijzelf niet meer, want
in langen tyd had ik my niet zoo wel gevoeld.
Myn blijdschap was des te grooter daar men
my gezegd had, dat er niets aan mijn kwaal
te doen was en ik geheel mismoedig geworden
was. Voor alle zekerheid zal ik thans nog
eenigen tyd met Uw geneesmiddel verder gaan
en ik hoop U spoedig myn volkomen herstel
te kunnen mededeelen.
Ik ondergeteekende verklaar dat het boven
staande waar is en machtig U het aan het
publiek bekend te maken op elke wijze die
U goeddunkt.
Rugpijn duidt aan dat er een overmatige
hoeveelheid urinezuur in het lichaam is. Dit
vergif veroorzaakt de urine-ongesteldheden,
want het verstopt niet alleen de nieren, doch
belemmert tevens de kanalen welke van de
nieren naar de blaas gaan en tegelijkertijd
brengt het de prikkeling en ontsteking der
blaas met zich mede. Het urinezuur is de
hoofdoorzaak der blaasontsteking, van stoornis
der urine, van het verlies van eiwitstoffen enz.
FOSTER'S RUGPIJN NIEREN PILLEN los
sen het urinezuur op en helpen de nieren om
het op natuurlijke wyze af te voeren.
Verzeker U dat men U de echte FOSTER'S
RUGPIJN NIEREN PILLEN geeft, dezelfde
die Mejuffrouw MARIJS DE KLERK gehad
heeft. Zy zyn te Middelburg verkrijgbaar by
den Heer JOHAN DE ROOS, Vlasmarkt K 157.
Toezendig geschiedt franco na ontvangst van
postwissel a f 1,75 voor eén, of f 10 voor
zes doozen.
Meisjes boven de 12 jaar, die met September
dagelijks een cursus wenschen te volgen in
Huishoudelijke werkzaamheden zooals Koken,
behandeling der wasch, Kamers doen enz., kun
nen zich Vrijdag- en Zaterdagavond, 9 en 10
Juni, van 71/29 uur voor verdere inlichtingen
aanmelden in „Ons Huis", Molstraat.
HET BESTUUR.
