k 0. LITT00IJ Az.
Ze moeten weg!
ï- en
Grootste publiciteit bier ter stede3450 ex. worden wekelijks met zorg verspreid
Grootste publiciteit
Uit de Praktijk voor de Praktijk.
KORTE DELFT.
N. COHEN.
KORTE DELFT.
Wasch- en Wringmachines.
A. A. DE TROIJE,
(jlazenwasscher.
B. J. GOEDHART,
Woensdag 22 febrnitri 190&.
Vegende tfaargmag.
Verschijnt eiken Woensdagavond,
wordt door de geheele stad gratis verspreid.
Spanjaardstraat.
Jt*rjjs der AdvertenHèn
van 13 regels 15 cent, iedere regel meer 5 cent.
maal plaatsing wordt slechts 2 maal berekend.
INDISCHE PENKBASSEN.
XCI.
Steeds voorradig een zeer groote sorteering eigengemaakte Heeren- en Kinderconfectie,
welke uitmunt door elegante en passende coupe. Speciale inrichting voor Goederen naar maat.
Grootste voorraad in prachtige Ueerendassen, Handschoenen» Fronts, Manchetten, Cachenez,
ZIE ETALAGE
BURGERLIJKE STAND TAN MIDDELBURG
Advertentiën.
Sft* 20
I1EÏÏWS'
HIDBBLBD16SGH
AimiIITIEBLAl
DE FI^lAJME
UITGEVER:
Groote letters naar plaatsrnimte. By abonnement van
1000 of 500 regels voordeelige voorwaarden.
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
In de nachten van den 21sten, 23sten, 25sten,
27sten en 29sten der Vastenmaand -wordt de
laila 't'oel Kadar gevierd.
Ge moet n.l. weten, dat volgens Qoraan
11:181, de maand Ramadhan hare bijzondere
heiligheid ontleent aan het feit, dat in die
maand de openbaring Gods uit den Hemel
zou zijn nedergedaald en wel in den z.g. nacht
van het goddelijk raadsbesluit (laila' t'oel'
Kadar), een nacht welke volgens Qoraan XLIV
2 bijzonder „gezegend" is.
Natuurlijk dat de laila' t'oel Kadar op plech
tige wijze moet worden herdacht, doch, en nu
doet zich 'n typische moeilijkheid voor, de sa
menstellers van den Qoraan verzuimden, vrij
nonchalant nog al, ons den juisten datum van
dien nacht der nachten op te geven
Toen hebben de moslimsche wetgeleerden
maar uitgemaakt, op welke gronden weet nog
niemand, dat de laila 't'oel Kadar zeker een
der laatste vijf oneven nachten van Ramadhan
moet geweest zijn en de bekende Imam asj-
Sjafei beweert zelfs stokstijf, dat het den 21sten
was, terwijl anderen daarentegen weer vol
houden den 27sten Ramadhan. (Dit laatste
wordt o.a. algemeen door de Maleiers op Su
matra's Westkust aangenomen, zooals ik me
nog zeer goed van 1899 herinner.)
Op grond nu van deze grappige onzeker
heid, is het den nauwgezetten vromen moslim
wel het secuurst, om eenvoudig maar alle vijf
die oneven nachten te gedenken en daar de
Inlanders, wat de pretjes betreft, zich steeds
ijverige Mohammedanen toonen, zoo worden
de z.g. maleman's (afgeleid van het Maleische
malem of nacht) altijd met de meeste opge
wektheid gevierd, ook door hen, die overdag
niet mede vasten.
De bewoners van Java behooren, bewust of
onbewust tot de school der Sjaféieten, gesticht
door Mohammad ibn Indrïs asj- Sjafei, gebo
ren te Ghazzat in Palestina in het jaar 150
en overleden te al-Qahirat (Caïro) in 204. (Mos
limsche tijdrekening.)
Men heeft bij de Mohammedanen n.l. vier
sekten, die der Hanafieten, der Malekieten,
der Sjaféieten en der Hanbalieten, elk gesticht
door een beroemd Imam en slechts in kleinig
heden van elkaar afwijkende.
Omdat de Javanen nu tot de derde sekte
behooren, wordt dus de 21ste nacht in de
Poeasa als de voornaamste beschouwd en als
zoodanig malem seli-koer genoemd.
De maleman's worden overigens gevierd in
den avond van den 20sten, 22sten, 21sten,
26sten en 28sten, omdat volgens de moslimsche
opvatting ieder nieuw ttmaal na zonsonder
gang begint. Zoo vangt b.v. de heilige Malem
Djoemahat, letterlijk vertaald „nacht Vrijdag",
des Donderdagsavonds om 6 uur aan.
Vooral hier in de Vorstenlanden worden de
maleman's luisterrijk herdacht, te Jogjakarta
zelfs in het openbaar door offermalen op den
Aloen Aloen Lor.
Dit laatste is iets zeer bijzonders, overal
elders toch, op Java, op Sumatra en ook in
Soerakarta, worden de selamatons of godsdien
stige maaltijden meer intiem in den familie-
of vriendenkring gegeven, hier te Ngajogya-
karta echter op het Noordelijke Voorplein van
den Kraton.
Het waarom zal ik u zeggen.
Toen de latere eerste Sultan van dit Rijk,
omstreeks de helft van de achttiende eeuw,
als Pangeran Mangkoe Boemi van het vroegere
Rijk Mataram tegen zyn wettigen Vorst en
ouderen broeder, Pakoe Roewana II, den Soe-
soehoenan of Keizer van Mataram, in opstand
was, bracht hij de maand Ramadhan in het
open veld door. Nu vechten de moslim's ge
durende Poeasa liever niet, zoo als zij, die op
Atjeh geweest zijn, zich wel zullen herinneren,
en daarom bleef de oproerige Prins toen wer
keloos in de vlakte en vierde er met z'n troe
pen de maleman's.
Toen de party van den opstand nu later
zegevierde en door bemiddeling van de Oost-
Indische Compagnie het Rijk Ngajogyakarta
gesticht was, werd het historische feit der ver
van huis gevierde maleman's, jaarlijks zeer
plechtig herdacht op den Aloen Aloen Lor.
Overal elders, zoo schreef ik, wordt de sela-
matan thuis gegeven. Er nemen alleen man
nen en meerderjarige knapen (d.w.z. „jongelui"
boven de tien jaar), aan deel en ze worden
door een orang alim met een gebed ingezegend
('t bekende doa).
Een orang alim is meestal een hadji of, zoo
als ze hier zeggen, een kadji, ('n man, die in
Mekka geweest is, welke, volgens zijne mede
burgers, beter met de theologie op de hoogte
is dan zy. Nu dit laatste zegt nu juist niet
veel
Bepaalde priesters, beroepsgeestelijken, zoo
als de Christenen en Joden hebben, kent de
Islam hier niet.
Wordt men als alim erkend, dan kan men
in z'n vryen tyd, gratis of tegen een kleine
vergoeding, als leider, als voorganger in gods
dienstige bijeenkomsten, ja zelfs als goeroe
(leeraar) een clubje moerids of santri's (leer
lingen) aannemen.
Hierin nu schuilt een groot gevaar. Het zou
zeker in 't belang van het Gouvernement we
zen, als aan dien tóestand van kerkelijke anar
chie een einde kwam.
We hebben hier in Ind e 'n Centrale Imam-
school noodig, aan het hoofd waarvan een be
trouwbaar Moeftie (Professor) als b.v. Dr.
Snouck Hurgronje, by den Inlander meer be
kend en beroemd onder den naam van Hadji
Abdul Gaffar.
Wanneer op die Centrale Imamschool slechts
Hollandsch sprekende jongelui van goeden
huize werden toegelaten en ze daar behoorlijk
onderwijs kregen in de Arabische taal, de vijf
graden van den Islam, het Moslimsch recht,
en er den Qoraan leerden begrijpen, wanneer
hen verlichte Westersche denkbeelden werden
bijgebracht, wanneer ze ook andere religie's
als ons Christendom, het Jodendom, het Boed
dhisme en de Theosofie bestudeerden en leerden
waardeeren, dan zouden die jongelui later de
door het Gouvernement bezoldigde gediplo
meerde goeroe's der z.g. Godsdienstscholen
kunnen worden en 't prediken en onderwijzen
door onbevoegden, door niet-geschoolden, met
verbanning naar de Molukken of Menado moe
ten worden gestraft.
Op die Godsdienstscholen, de bekende pesan-
trèn's, de plaatsen dus waar de santri's worden
opgeleid, zou dan geen gevaarlijke fanatieke
leer worden verkondigd, doch een verdraag
zaam verlicht Mohammedanisme.
De Imam's zouden dan tevens stof leveren
voor behoorlijk onderlegde adviseurs by de
Landraden en dus uitsluitend in aanmerking
mogen komen voor eene benoeming tot Pen-
goeloe en Hoofd-Pengoeloe. Het wordt wer
kelijk eens tyd, dat de Regeering deze belang
rijke kwestie onder de oogen ziet.
Is het niet 'n beetje onbillijk, dat de Mo
hammedanen, de meerderheid hier vormende,
het leeuwenaandeel bijdragen tot de trakte
menten en pensioenen, van Predikanten,
Roomsch Katholieke geestelijken, Hulppredi
kers enz De Christeluke voorgangers hier zyn
Ambtenaren van het Gouvernement en worden
hier zeer hoog gesalarieerd.
De Moslim bekostigt hier feitelijk den eere-
dienst van 'n zeer kleine minderheid, terwijl
aan zijn godsdienst geen halve cent wordt be
steed.
De oprichting van een Centrale Tmamschool
in Indië zou nuttig wezen, omdat daardoor de
Regeering, evenals in de Moslimsch bestuurde
landen, meer controle zou kunnen uitoefenen
en dan het verspreiden van kettersche, meestal
tegelyke fanatieke begrippen door leeken, ten
strengste zou kunnen tegengaan.
Ik heb zoo'n klein beetje studie van den In-
dischen Islam gemaakt en erger me soms dood
aan den gevaarlijken onzin, dien de goê ge
meente hier dikwijls te slikken krygt.
Ik weet wel, dat honderdduizenden in patria
liever zouden willen, dat de Inlanders alle
maal Christenen werden, maar heusch dat ge
beurt toch nooit. Alleen heidensche stammen
kunnen en masse worden bekeerd, by de Mos
lim's zal 't altyd hooge uitzondering blijven,
terwijl openlijke bevoorrechting van Christen
boven Moslim, door gelijkstelling met Euro
peanen b.v. de ernstigste gevolgen zou kunnen
hebben.
Lt. Clockknbe Beoussoh, b. d.
Jogjakarta.
HET OPSNOEIEN VAN LAANBOOMEN.
Over de schade, veroorzaakt door het onoor
deelkundig opsnoeien van laanboomen, is meer
malen geschreven. Beter dan woorden spreken
echter cijfers. Daarom deelen wy hier kortelyk
mede, wat de heer A. H. Berkhout, te Wage-
ningen dienaangaande ondervond. In 1894
verzocht men hem voor het opsnoeien van een
lindenlaan op Duivendaal by Wageningen te
willen zorgen, wijl de kronen der op 3 M. van
'elkaar staande boom en in elkaar begonnen te
groeien. De heer B. besloot echter niet tot
sterk opsnoeien over te gaan, maar de boomen
om den andere te vellen. Daarmee wilde hy
evenwel een 10-tal jaren wachten, om niet de
verontwaardiging der wandelaars te verwekken,
en inmiddels elk jaar de kronen der te ver
wijderen boomen sterk snoeien. Thans, na 10
jaar, zijn de boomen geveld en ziet de laan
er geheel ongeschonden uit. Alzoo is het doel
bereikt zonder de boomen te mishandelen,
welke zich in dien tyd krachtig hebben ont
wikkeld. Door nauwkeurige opmetingen heeft
de heer B. den invloed van het snoeien op
den groei der lindeboomen kunnen nagaan en
onder cijfers gebracht. De lengtegroei was
van 1900 tot 1904 door het opsnoeien iets
bevorderd. De dikte-aanwas was echter by de
opgesnoeide boomen aanzienlijk minder: op
borsthoogte was de cirkelvlakte by de gesnoeide
boomen 1,30 °/o, by niet-opgesnoeide 6,21
toegenomen. De aanwas in massa was even
eens verschillend. Terwijl by de opgesnoeide
boomen de houtmassa per jaar met nog geen
31/* procent toenam, bedroeg zulks by de on-
opgesnoeide boomen per jaar 8V4%' Daar het
verschil, wat kub. inhoud betr ft, over de
laatste 4 jaar gemiddeld nagenoeg 10 maal
zoo groot was als over de eerste 6 jaar, mag
besloten worden, dat het onderscheid, waren
de boomen blijven bestaan, op den duur nog
steeds grooter®zou zyn geworden.
WENKEN, RAADGEVINGEN, ENZ.
Wat is voor land- en tuinbouw, met het oog
op schadelyke insecten en hun larven, beter
een strenge winter of een z.g. kwakkelwinter
Algemeen is men van meening, dat een zeer
koude winter voor de insecten het verderfe
lijkst is. Proeven hebben echter bewezen, dat
een winter met afwisselenden vorst en dooi
ze veeleer doen sterven. Read te Washington
stelde larven van den kever Attagenus piceus
en van de mot Fincola biseliella langen tyd
aan een temperatuur van 8 graden onder 't
vriespunt bloot; het scheen de diertjes niet
te deren. Kwamen ze in een hoogere tempe
ratuur van 4,5 tot 10 gr. Celsius boven het
vriespunt, dan werden ze zeer monter, maar
toen ze daarna nogmaals aan de vorst werden
blootgesteld, stierven ze. Hieruit valt af te
leiden, dat de kwakkelwinter met zyn afwis
selenden warmtegraad voor het schadelijk ge
dierte het kwaadst is.
Van 1320 Februari.
ONDERTROUWD: K. Wisse, jm. 22j.met
J. Dommisse, jd. 20 j. C. P. Snijders, jm. 22
j. met E. Joosse, jd. 19 j. J. Dyke, jm. 25 j.
met J. P. Steutel, jd. 32 j.
GETROUWD: A. P. Geelhoed, wednr. 46j.
met S. M. van Gelder, jd. 38 j. C. Boogerd,
jm. 24 j. met J. H. E. Goethals, jd. 31j.H. J.
Woldendorp, jm. 29 j. met J. Wielemaker, jd.
22 j
BEVALLEN: M. Meurs, geb. Boone, d.M.
A. Boshoff, geb. van Baaien, d. C. B. van
Bremen, geb. De Koeyer, z. A. W. C. A. Viseur,
geb. Meuskens, z. A. J. Gillissen, geb. Ver-
meule, d. J. J. Meyers, geb. Poortvliet, d.
GEBOREN: Een onechte zoon, moeder22j.
OVERLEDENG. Bassi, man van P. de
Bree, 66 j. L. de Wolf, wed. van A. Minder
hout, 65 j. G. H. Mullié, z. 16 j. C. C. Mos-
terman, vrouw van P. Martha, 66 j. J. Spierens,
wed. J. K Hegberg, 67 j. R. Meertens, wedr.
van J. P. Ingelse, 71 j.
Ondergeteekende beveelt ten zeerste aan,
nanmns eenige huismoeders van Middelburg,
de BAKKERIJ
eigenaar J. H. EINGMANS,
alwaar men 10 ontvangt niet alleen, maar
ingeval van ziekte nog drie weken brood kos
teloos ontvangt, waar ik en meer andere huis
moeders ondervinding van hebben en daarom
in 't belang van ons, werklieden, genoemde
inrichting ten zeerste aanbevelen.
Qualiteit is puik, pry zen buiten de voor-
deelige conditie concurreerend.
Aanbevelend, namens eenige huismoeders
Vrouw SCHETZ,
Arnemuidsche voetpad.
Al de in voorraad zjjnde
worden tegen spotprijs opgeruimd.
Ook te verkrygen
Denkt met de schoonmaak om
(R1BIA) Kunstkalk,
gaat niet af en is helder wit.
Levert le kwal. KINDERWAGENBANDJES,
tegen lage prijzen.
in Rywielen en Naaimachines,
't Zand by Middelburg.
Ondergeteekende beveelt zich beleefd aan b#
het geachte publiek als
Belovende eene nette bediening.
Aanbevelend,
Gravenstraat I 288.
