Schoenmagazijn
H. I. PENN1NGS.
N. COHEN.
J. van tij ze ren,
k 0. UTTQ0U Az.
grootste pnMieiteit hier ter stede3450 ex. wordei wekelijks met zorg verspreid. Grootste publiciteit.
KORTE DELFT.
KORTE DELFT.
Finale Opruiming fan de zeer groote foorraad Heeren- en Kinder-Costumes, Winterjassen en
Demi-Saisons, tegen nooit gekende lage prüzen. ZIE ETALAGE.
DE CONCURRENT.
Heeren-, Dames- en Kinderwerk,
No. 15
Woensdag 18 Januari 1005.
Negende Jaargang.
Verseh&nt eiken Woensdagavond,
wordt door do gohrele stad gratis verspreid.
Afschrift.
Advertentiën.
Lange Geere K 313.
Smederij en Kachelmaker!].
RUIM GESORTEERD IN
Haarden, Kachels, Fornuizen en ln
yuurgelakte Kachels. Ook in Rail.
Korte Noordstraat li 87.
HEUS
■ID1EL1D16SCH
miETEITlEBLAl
FAAM
UITGEVER
Spanjaardstraat.
dor AdvertenUën
van 13 regels 15 cent, iedere regel meer 5 eent.
maal plaatsing wordt slechts 2 maal berekend.
Groote letters naar plaatsruimte. Bij abonnement van
1000 of 500 regels voordelige voorwaarden.
INDISCHE PENSRASSEN.
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
LX XXVII.
Inlanders en vreemde Oosterlingen worden
hier in Indië door blanke en bruine Europeanen
dikwijls op zeer onheusche wijze bejegend.
Wanneer nu zoo'n min of meer donkere
broeder nog niet tot het juiste besef zjjner
menschenwaarde is gekomen, wanneer hij
j 't zelf nog maar goedig belieft te erkennen,
dat hy een heel erg inferieur schepsel is, och
1 8oedah dan, dan is het zoo heel erg nog niet
Ik wees er reeds vroeger op, in m'n Max
Havelaarsbeschouwingen, dat recht ..en onrecht
op slot van rekening al zeer betrekkelijke
begrippen zyn en dat het van het standpunt
eens individus feitelijk afhangt, of hij zich
onrechtvaardig, dan wel geheel comme il faut
behandeld weet.
Daarom is het per se veel onbillijker en veel
slechter en ook veel onpolitieker om bv.
een beschaafd, ontwikkeld niet-Europeaan door
trotsche minachtende behandeling en woorden
te grieven, dan dat men een dommen Chinee-
schen koeli op Deli of een luien huisjongen
hier op Java eens een fermen draai om z'n
ooren geeft. Wie het 'r niet mee eens is,
heelt geen flauwen kyk op de zaken hier!
Alvorens nu de richting aan te wijzen, die
m. i. moet worden ingeslagen, wil ik u tot
goed begrip ran de kwestie eerst eens 'n paar
slaaltjes schetsen, zooals ik die ze if bijwoonde,
i of wel opteekende uit den mond van vertrouwde
personen.
r-..
Tqen ik het vorige jaar by den Directeur
van Onderwijs, Eeredienst en Nijverheid op be
zoek was, vertelde die hoofdambtenaar my het
volgende
Een fiegentenzoon van vorstelyken bloede
had met goeden uitslag het eindexamen aan
de Hoogere Burgerschool afgelegd, was daarna
als Inlandsch Ambtenaar by het Binnenlandsch
Bestuur geplaatst en bekleedde voorloopig
ergens in de binnenlanden van Java de functie
van Assistent Wedono. Het jonge mensch
wacht natuurlijk later een veel hoogeren rang.
Nu wilde het toeval, dat één zijner vroegere
klasgenooten van de H. B. S. als Controleur
in dezelfde afdeeling geplaatst werd. Diens
vader, een eenvoudig commiesje van zeer bur
gerlijke afkomst, had hem by eene Javaansche
huishoudster verwekt en ook op de school
banken was de donkerbruine controleur steeds
de mindere van dien lichtgelen Javaan geweest.
Zonder nu, jammer genoeg, eerst eens 'n paar
s jaar in Holland aan 'n Universiteit wat meer
I moderne begrippen in zich op te nemen, had
onze Indo te Batavia verder gestudeerd en met
succes het Groot-Ambtenaarsexamen afgelegd.
5 Deze jeugdige titularis nu liet door niets den
Assistent Wedono merken, dat hy in hem den
ouden schoolkameraad herkende, maar hy sprak
hem koud en trotsch in het laag-Javaansch
toe en liet hem als een mindere sila (op den
grond hurken).
Zoo iets is volgens myne meening duizend
maal erger, dan dat er op Deli eens een twin
tigtal luie, brutale koelies wat hardhandig
worden aangepakt. Zoo'n Controleur moest,
wanneer hy dan al niet volgens de wet kan
vervolgd worden, onmiddellijk uit het corps
worden ontslagen, ais totaal ongeschikt voor
zyn gewichtig en kiesch ambt.
Een myner Chineesche vrienden van Ban
doeng, een jongmensch, dat zeer vloeiend Hol-
landsch en vry aardig Engelsch spreekt, wilde
aan het Post- en Telegraafkantoor te Welte
vreden een telegram verzenden, een handels
telegram, waar haast bij was. De Indo-Euro-
peesche ambtenaar nam er niet de minste
notitie van, toen onze gestaarte broeder op het
loket, „afdeeling telegrafie", trommelde en
klopte om zyn aandacht te trekken. De com
mies stond heel gezellig een boom op te zetten
met zijn collega's en toen de Chinees, eindelijk
ongeduldig geworden, hem in goed Hollandsch
toeriep„Maar, Meneer, word ik nu eindelyk
eens geholpen. Ik heb hier een dringend
telegramtoen riep de Europeaan, vertoornd
over zooveel „brutaliteit" hem in het platste
passer-Mal eisch toe: Wil jij je mond wel èens
houden, bangsat(schoft). „Je hèbt maar te
wachten, totdat ik by je kom, verstaan? Stel
u nu zóó iets eens in Bolland voor, lezer?!
De Chinees was gelukkig verstandig en flink
genoeg, om zich dadelijk bij de hoogste auto
riteit te beklagen.
In den trein van Bandoeng naar Tjiandjoer
reisde een dokter djawa, derde klasse natuur-
lyk, want de tarieven eerste en tweede zyn
hier schreeuwend duurOnze Inl. Arts had
een hoekplaatsje veroverd en was ernstig ver
diept in de lectuur van een Duitsch medisch
tijdschrift, toen een groote, zwaargebouwde
Europeaan te Tjimahi instapte. Het was blik
baar een gegageerd militair uit het land der
Germanen afkomstig. Met echt Pruissische
kazerneonbescholtheid gelastte de bullebak,
dat de dokter djawa verhuizen zou. Hy, als
Europeaan, m< est de gemakkelijke hoekplaats
hebbenZyn onbeschoft „bevel" in plat
,passer-Maleisch gegeven, werd gelukkig door
den Inlandschen Arts niet opgevolgd, terwyl
één der Europeesche passagiers en ook onder-
geteekende hem onmiddellyk bysprongen en
den brutalen vlegel aan het verstand brachten,
dat hy hier niets niemendal te commandeeren
had. De conducteur, ook een gegageerd mili
tair, wilde eerst nog den dokter djawa naar
een koeliewagen jagen, doch toen ik hem myn
visitekaartje liet zien en dreigde met een klacht
by den Chef der exploitatie te Bandoeng, toen
krabbelde de beambte wat achteruit en de dok
ter djawa bleef in zyn hoekplaats gehandhaafd.
Aan elk stationsloket-kaartjes-derde klasse,
alsmede aan elk postkantoor hier in Indie, kan
men dagelijks getuige zyn van het brutale
optreden van sommige Europeanen en Indo's.
Stel u het volgende voor
Een twintig Inlanders, Chineezen en Ara
bieren, waaronder ook een paar oud-leerlingen
Hoogere Burgerschool, staan aan zoo'n loket
geduldig op hun beurt te wachten. Met veel
bombari komt er plotseling een haveloos ge-
kleede blanke of bruine representant van het
overheerschende ras aangestapt, jaagt met een
paar vloeken en scheldwoorden de wachtenden
op zy en wordt dan het eerst door den
ambte'naar geholpen
En zóó zou ik nu voort kunnen gaan en
een dozyn penkrassen vullen met verschillende
staaltjes als hierboven.
Ik geloof, dat nu alle lezers in Holland het
met my eens zullen zyn, dat op de een of
andere wyze verhinderd moet worden, dat niet-
Europeesche intellectuels aan dergelyke be
handelingen blootstaan.
't Is een kwestie van nationaal, politiek
belang
De Chineezen hier hebben er eindelijk iets
op gevonden. Zij snyden hun „staart" een
voudig af, trekken Europeesche kleeding aan
en zyn dan uiterlijk volkomen gelijk aan den
overheerscher. Heden 23 November is h t
juist de groote dag, dat een paar duizend
Chineezen hier op Java, volgens afspraak, zich
van hun thowtjang of „staart" zullen ontdoen
om daardoor, want dat is dan feitelijk de be
doeling, geen last meer te hebben van Euro
peesche onbeschofheid. Er heerscht bij vele
ambtenaren en particulieren hier in Indië een
typisch misverstand. Omdat het hier in Indië
natuurlyk, als overal in de beschaafde wereld,
ten strengste' verboden is zich te vermommen
of onkenbaar te maken, daarom meenen velen,
dat bv. de Javaan niet op schoenen zou mogen
loopen, dat een Inlander zonder „sarong om
de lendenen" strafbaar is en een Chinees fei
telijk z'n „staart" moet laten groeien.
Ten bewijze, dat deze dwaze opvatting in
het geheel niet door de Regeering gedeeld
wordt, laten we hier een afschrift volgen van
een officieel schryven aan den Resident van
Semarang. Dit luidt dan als volgt:
No. 11601/43.
Semarang16 December 1902.
Gezonden aan den Majoor-titul ir der Chinee
zen te Semarang tot informatie.
De Assistent- Resident,
wg.) Hogbnxaid.
No. 4186.
Bylagen 3. Buitenzorgden 8n Dec. 1902.
Blijkens het hiernevensgaand voor Uw ar
chief bestemd extract uit het besluit ran heden
No. 26 is op het verzoek van Mr. C. W. baron
•van Heeckeren, ten deze handelende als ge
machtigde voor en namens den Majoor-titulair
te Semarang Oei Tiong Ham, om dezen te
vergunnen zich zonder haarstaart en met Euro
peesche kleeding in het openbaar te vertoonen,
aan den adressant te kennen gegeven, dat zyn
principaal zich tot UHEd.G. zal hebben te
wenden.
In verband met deze beschikking heb ik de
eer op last van den Gouverneur-Generaal,
UHEd.G. het volgende mede te deelen.
Naar aanleiding van berichten omtrent eene
onder de Chineezen in verschillende deelen
van den Archipel, veldwinnende beweging om
zich van hun haarstaart te ontdoen, werd ter
zake een onderzoek ingesteld, hetwelk tot de
conclusie leidde, dat bij de beweging geens
zins de bedoeling heeft voorgezeteu om beper
kende bepalingen te ontduiken of met Euro
peanen te worden gelijk gesteld, en dat daar
aan geen politieke beteekenis behoeft te wor
den gehecht. De Regeering wenscht dan ook
Hare onderdanen ten opzichte van hun haar
dracht en haartooi, zoomede ten aanzien van
hun kleederdracht geheel vry te laten, zoolang
de bedoeling om wettelyke bepalingen te ont
duiken of te overtreden niet duidelijk bljjkt.
UHEdG. gelieve bovengenoemden Majoor
titulair der Chineezen, als hy zich daartoe by
U aanmeldt, in vorenstaande gevallen belang
hebbenden daarmede te willen in kennis
stellen."
De le Gouvernements-Secretaris,
{w. g.) Cohbn Stuart,
Voor eensluidend afschrift,
De Commies
{w. g.) E. v. d. Gbugtbn."
„Aan den Resident van Semarang."
De eerste Chinees, die er zoo brani was, om
reeds in 1900 het initiatief te nemen, is de
heer Tjoa Tjeng Yang te Soekaboemi, terwyl
thans byua alle Hollandsch sprekende Chinee
zen, en dat zyn er tegenwoordig zoowat! zyn
voorbeeld hebben gevolgd.
Jammer genoeg is van de eigenlyke Inlan
ders, ik bedoel hier de Javanen en Soenda-
neezen, voorl opig zooveel „durf" niet te ver
wachten. Ook zij worden gesuggereerd door
de legende, dat het dragen van Europeesche
kleeren streng verboden zou zijn en het ware
zeker niet kwaad, als de Regeering eens dui
delijk algemeen bekend wilde maken, dat het
haar volkomen koud laat, op w*dke wijze de
niet-Eurppeesche onderdanen zieh wenschen
te kleeden. In dat geval zouden all ontwik
kelde Inlanders het voorbeeld der Chineezen
volgen en dan voortaan zeker tegen onaange
name bejegening gevrijwaard zijn. Amboinee-
zen, Menadoueezen en vele Maleiers hier op
Java doen dit reeds, zijn daardoor van de
Indo's in niets te onderscheiden en staan dan
ook niet meer bloot aan eenige krenkende be
handeling.
Wanneer verder de Regeering eens niet
verzocht, maar ten strengste gelas te, dat hare
ambtenaren en beambten in den omgang met
Hollandsch sprekende Inlanders en vreemde
Oosterlingen verplicht waren de Hollandsche
en niet de Maleische of 'n an ere Inlandsche
taal te gebruiken, terwyl ongehoorzaamheid
in dezen met eenvoudig ontslag zou moeten
worden bedreigd, dan waren wij zeker weer
een heel eind verder op streek.
Het officieel erkennen ook, dat Inlanders in
alle takken van Gouvernementsdienst naast,
onder en zelfs boven Europeanen kunnen wor
den gesteld, hunne toelating dus bjj rechter
lijke macht, het Binnenlandsch Bestuur, het
officierskorps enz. enz. zou den laatsten stoot
geven aan het zich superieur gevoelen van
dikwyls zoo inferieure Westerlingen of Indo's.
Niet het ras mag in onze verlichte 20e eeuw
als maatstaf gelden, doch de door kennis ver
kregen positie van het individu. Een Inlandsch
Arts is per sé de intellectueele meerdere van
een Europeesch treinconducteur b. v. en de
laatste mag gerust beleefd aan zyn pet tikken,
wanneer hy zoo'n Javaansch passagier in
dienst aanspreekt.
Het Gouvernement moet maar eens begin
nen met hierin voort te gaan en het
deed dit reeds door mijn vriend Radhen Mas
Ario Koesoema Joedha Boemiada, zoon van den
overleden Prins Pakoe Alam V, dit jaar uit
Nederland teruggekeerd met het diploma voor
Groot-Ambtenaar in z'n zak, tegen de indische
courantenadviezen in, te benoemen by het
Binnenlandsch Bestuur, zoodat wy dus spoe
dig onzen eersten Javaanschen controleur zul
len hebben. Bravo!
Dien weg moet het uit, wil Indië op den
duur voor Holland behouden blyvenl
En hiermede stappen wy van het belang
rijke onderwerp af, in de hoop, dat onze
woorden weerklank zullen vinden by hen, die
veel, zeer veel nog ten goede kunnen keeren.
Lt. Clockbnkr Broussoh, b. d.
Tjilatjap.
BURGERLIJKE STAND VAN MIDDELBURG.
Yan 1016 Januari.
ONDERTROUWD: C. A. Compeer, jm. 21
j. met M. de Wolff, jd. 20 j., G. Bchaalje jm.
27 j. met A Francke, jd. 23 j., L. P. Good,
jm. 24 j met A. F. Somers, jd. 25 j.
GETROUWDH. van Embden, s. 42 j.
met R. Frank, jd. 30 j.
BEVALLENA. Wielemaker, geb. Lorier,
d., M. E. Cornu, geb. Kryger, d. W. S Paar-
dekooper, geb. Bays, d., F. Bassie, geb. Yan
Leerzem, z., C. Ileuseveldt, geb. Sinke, d., J.
Wirtz, geb. van Weele. z., C. M. Moens, geb.
Koster, z., C. Vermeulen, geb. Caljouw, d., E.
J. van der Burgt, geb. Guttëlink, d.
OVERLEDENM. S. Moens, d. 21 maan
den, B. C. Th. Rivière, ongeh. d. 35 j., C. M.
Du hem wedr. van K. Willeboordse, 77 j. M.
A. Mervel, ongeh. d. 18 j., E. Onderdyk wed.
van J. Marinissen, 77 j„ M. J. Vogelsang wed.
van J. Vos, 72 j., M. B. de Zeeuw, wednr. van
K. A. Loenje, 62 j., K. Kambier wed. van M.
Carol, 65 j., J. La Brujeere, d. 1 j.
Sekerp cencurreerende Prijzen.
Vet Leder Haak- en Rygbottines, Vet Leder
Haak- en Rygmoliéres, Vet Leder Laarzen- en
Schoenklompen, Wmterpantoffels vanaf 60 cent
tot zeer fijne. Verder ruime keuze in:
van de ordinaire tot de fijnste Ledersoorten
en Modellen. Ons streven isgroote omzet
met kleine winst.
Beleefd aanbevelend,
