N. COHEN,
grootste publiciteit hier ter stede3450 ex. worden wekelijks met zorg verspreid. Grootste publiciteit.
KORTE DELFT.
KORTE DELFT.
Finale Opruiming van de zeer groote voorraad Heeren- en Kinder-Costumes, Winterjassen en
Demi-Saisons, tegen nooit gekende lage prijzen. samiiwiirr* ZIE ETALAGE.
SN». II
Verschijnt eiken Woensdagavond
wordt door de geheele stad gratis verspreid.
Spanjaardstraat.
±*rijs der ALdvertenti&n
van 13 regels 15 cent, iedere regel meer 5 cent.
maal plaatsing wordt slechts 2 maal berekend.
pay- Met het oog op de Nieuwjaars-
wenschen wordt dit blad de volgende
week inplaats van Woensdagavond
ZATERDAGAVOND verspreid
Advertenties gelieve men echter vóór
Woensdagmorgen 12 unr in te zenden,
wijl het blad als gewoon Woensdag
wordt afgedrukt.
DE UITGEVER.
Woensdag 21 Dtaeeuiber 1004.
Megende Jaargang.
IEÏÏWS
MIDDELBDRGSCH
ADVERTENTIEBLAD
DE FAA
UITGEVER
Groote letters naar plaatsruimte. By abonnement van
1000 of 500 regels voordeelige voorwaarden.
INDISCHE PENKRASSEN.
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
LXXXIV.
Da indolente Oosterling ontwaakt uit z'n
slapen van eeuwen, hy ligt er geketend door
't beschaafde verlichte Westen, zeker! maar
rukt toch reeds heftig aan de zware boeien
van domheid en onmacht, van slavernij naar
den geest.
Stoutmoedig Japan blies ginds de reveille....
We zien dit verschijnsel niet alleen in China
en het Voor-Indië der Britten, ook bij ons in
Insulinde wordt men wakker, begint men te
begrijpen, wordt mede gereageerd op dien be
zielenden inductiestroom van evolutie, die er
uitgaat van het land der „gele dwergen", dat
geheel Azië thans electriseert. Ook in Oost-
Indië gehoorzaamt de kaoem moeda (het jonge
volk) instictmatig aan dien drang naar meer
ontwikkeling, dien drang naar meer weten,
naar kennis, naar macht
Bekrompen, wat zeg ik, aanmatigend laag
egoïsme van blank overheerschersras vervult
dit ontwaken met vrees, natuurlijk dat kan
niet anders
De Europeer is in de laatste drie, vier eeuwen
zóó intens overtuigd geworden van zijn goed,
bijna goddelijk recht van superioriteit over al
wat zwart, bruin of geel gekleurd is, heeft
bovendien zoo brutaal wreed steeds misbruik
gemaakt van de onmacht der donkere rassen,
dat emancipatie van the black people, zooals
de trotsche Brit ze minachtend noemt, hem
per sé tegen de borst stuit.
Ik spreek hier van den doorsnee-Europeaan
en vooral van den ouderwetschen, want de
jongeren in Europa denken gelukkig ruimer,
minder hebzuchtig, idealer en op hen hebben
we hier dan ook hoopvol het oog gevestigd
We hebben onze lezers reeds meermalen ge
wezen op liet o.i. zoo heugelijke feit, dat de
Nederlandsche taal thans met ijver bestudeerd
wordt door duizenden der Jong-Indiërs, door
Amboineezen, Menadoneezen, Tiraoreezen, Java
nen, Soendaneezen, Maleiers, Batakkers, Chi
li eezen en Arabieren
En toch gold hier zoo heel lang niet geleden
nog algemeen onder de Moslims het gezegde,
dat Hollandsch spreken, dat de kennis dier
taal „menoetoep pintoe sorga dan memboeka
pintoe naraka" of wel de poorten van het Pa
radijs deed dichtvallen, om die van de Hel
liefst zoo wagenwijd mogelijk te openen
En thans?
Geen enkel hooggeplaatst Inlander, geen en
kel gegoede aarzelt langer om zijn kinderen
van den door rechtzinnigen nog steeds verboden
„boom der kennis" te doen eten, te doen smullen
naar hartelust.
Er zijn er onder de blanda's, die 't gevaar
lijk vinden, ik ben het met dezulken niet eens
Kennis is nooit gevaarlijk, domheid wel
Hollandsch sprekende Inlanders zijn b.v.
nimmer fanatiek als Mohammedaan. Door het
lezen van Hollandsche werken waardeeren ze
ook het goede by de Christenen en door hun
overwicht op de massa, door hun zedelijk over
wicht meen ik, vormen ze een hecht bolwerk
tegen het drijven en stoken van enkele goeroe's
en santri's (goeroe is geestelijk leeraar, meestal
een hadji, die een groep volgelingen, „moerid's"
om zich verzamelt. Een bepaalde klasse van
zeer ijverige moerid's vormen de santri's. Ze
zijn by lange na niet allen fanatiek, dat niet,
doch in alle geval is er geen enkele Hollandsch
sprekend© bijCommentaar overbodig
V
Ik geloof niet, dat er veel Europeanen hier
in Indië zy'n, die zóó intiem met den Inlander
omgaan als uw Penkrasser.
De heer K. Wybrands, u allen waarschijnlijk
wel bekend, beweerde zelfs in zij n dagblad dat
dif, mijn „eneainalleeren" niet wenschelijk was
voor het prestige van den Europeeschen naam,
doch die journalist is op 't gebied van Indische
aangelegenheden nu eenmaal onbevoegd tot
meespreken, zooals ik straks wel even aan-
toonen zal
De kwestie is deze, dat ik als Redacteur van
een voor Inlanders bestemd tijdschrift en ook
naar ik hoop als voorlichter van het publiek in
patria, de menschen hier bestudeeren moeten
dat gaat nu eenmaal niet van op 'n afstand
De heer J. H. F. van de Wall, hier in In-<
dië geboren, schreef in het Weekblad voor
Indië van 23 October j.l. zoo volkomen juist
„Menigeen die in Indië woont, meent dat
hy vanzelf ook Indië, de Indo's en de inlan
ders kent. Welk een dwaling! Ongetwijfeld
hebben veel Hollanders zich met de zeden en
gewoonten der verschillende volksstammen van
dezen archipel in theorie vertrouwd gemaakt;
het karakter en de neigingen der inlanders
zyn hun in hoofdtrekken bekend geworden
de inrichting der koloniale samenleving en
de verhouding van den Europeaan tot den Ja
vaan is hun zelfs volkomen duidelijk geworden.
En toch, met dat al staan zy tegenover den
bruinen broeder dagelijks als tegenover een
levend raadsel, omdat zy niet genoegzaam zyn
doorgedrongen tot zyn zieleleven.
„Het is niet waar, dat de Nederlandsche ko
lonisten het aan hen onderworpen volk goed
kennen. Zy doen daartoe geen moeite (met
uitzondering van de ambtenaren die er quali-
tate qua toe verplicht zyn) en worden terug
gehouden door valsche schaamte, door vrees
of door de „soesah" die een nadere kennisma
king wellicht medebrengt. In de Europeesche
samenleving yan elke Indische hoofdplaats
denkt niemand er aan, tot een inlander iets
meer te zeggen dan een opdracht of een bevel,
's Morgens zit men verdiept in zyn werk op
kantoor, school of bureau's middags drinkt
men thee in den kring der familie 's avonds
gaat men op visite of receptie, naar sociëteit
of schouwburg. Van een wezenlijke voeling
met de iulandsche wereld is geen sprake. En
toch durft men zich zoo vaak met hooge borst
beroemen op zjjn kennis van Indië en het
Indische volk!"
Ik heb er vroeger al reeds op gewezen en
ben verheugd hier eindelyk eens de woorden
te kunnen aanhalen van een in Indië geboren
auteur.
En nu de heer K. Wybrands
Deze voorlichter der publieke opinie schreef
eenige dagen geleden in zijn gelukkig niet veel
beteekenend blad, dat 'n Inlander heuseh geen
Hollandsch behoefde te kennen, om in 's llee-
ren Wybrands overhemd knoopjes te steken
De Indiërs dus en bloc in de wereld geschopt
om huisjongen te spelen by Wij brands en
consorten.
't Zou schreeuwend brutaal en aanmatigend
wezen, als hier niet de zeer verzachtende om
standigheid gold, dat onze journalist niets
niemendal van Indië en de Inlanders afweet
en werkelijk te goeder trouw verneemt, dat de
Bataviasche dos a dos koetsiers, de loopjongens
de huisbedienden, de koelie's en de „jongens"
in sociëteit en café, dat dat nu de Indiërs
zynEn toch maar Redacteur van 'n Indische
krant
Intusschen, de heer K. Wybrands wordt hier
in Indië niet geheel voor vol aangezien. Zyn
blaadje wordt alleen gelezen door minder-ont-
wikkelden en door hen die er van hou
den om eens lekker lui, zoo in den naavond
op 'n langen stoel wat pikants, iets Asmodée-
achtigs te verorberen, al neemt men daarbij
't opgedischte voorzichtigheidshalve onderzeer
groote reserve aan
Anders wordt het echter, heel anders, waa
neer in een toonaangevend groot Nederlandsch
Dagblad als de Telegraaf, woorden te lezen
staan als ik hieronder citeeren zal
„Nu ik toch over scholen en leerlingen aan
het spreken ben," zoo schreef de Bataviasche
briefschrijver van de Telegraaf van „een
enkel woord over een misstand, die, dank zy
het onbesuisde stokpaardje-ryden van onzen
erentfesten directeur |van onderwijs, den heer
Abendanon, veel kans biedt op het reddeloos
bederven onzer lagere Indische scholen voor
Europeanen.
De Europeesche scholen zyn toegankelijk
voor kinderen van Inlanders, die ik bedoel
de kinderen voldoende onderlegd zyn in de
Nederlandsche taal, om de lessen, die in de
laagste klassen dier scholen gegeven worden,
te kunnen volgen.
Om den toeloop niet te groot te maken,
was in het oude schoolreglement bepaald, dat
voor de kinderen van Chineezen en Arabieren
die in hetzelfde geval verkeerden, volgens het
hoogste tarief van de progressief oploopende
schoolgeldtabel, zou te betalen zyn. Dat was
4us tot zooverre billyk, goed en verstandig.
Maar daar is de heer Abendanon plotseling
op het idee gekomen om het maximum van
te betalen schoolgeld in een minimum te her
scheppen en zelfs voor kinderen van inlandsche
ouders, die minder dan f 75 per maand ver
dienen, vry'dom van schoolgeld toe te staan.
Fluks zyn hierop honderdtallen van kleine
voorbereidingsschooltjes verrezen, waar de in
landsche jeugd zoogenaamd in de Nederland
sche taal wordt onderwezen met het gevolg,
dat een stortvloed van inlandsche leerlingen
op de Europeesche lagere scholen is neerge
daald, met het gevolg, dat het peil van het
onderwys nu reeds bedenkelyk gedaald is, om
van andere nadeelen niet te spreken, en er
plaats dreigt te kort te schieten voor de kin
deren van Europeesche ouders.
Ziehier het gevolg van onberedeneerde Ja-
vanenliefde en van gebrek aan inlandsche
scholen.
Abendanon gaat binnenkort met
verlof of met pensioenhet is te hopen dat
zyn opvolger andere inzichten zal zyn toege
daan, anders verwatert het mooi floreerende
lager onderwys volkomen."
Hier past een woord van profest
In de eerste plaats komen we op tegen den
Seitenhieb aan 't adres van onzen yverigen
vooruitstrevenden Directeur van Onderwys,
Eeredienst en Nyverheid en voor het overige
durven we wedden, dat ook de onbekende cor
respondent van de Telegraaf een vreemdeling
hier in Jeruzalem is
Een ieder, die verder kykt dan zyn neus,
begrypt van hoe groot politiek belang 't is,
dat er weldra een geslacht zich zal doen gel
den, dat onze taal spreekt, leest, en schryft,
dat door banden van vriendschap, gesloten op
de schoolbanken, verbonden is met ons Euro
peanen, een geslacht, dat meer Westersch denkt
en handelt, zich meer één gevoelt met den
Nederlandsch en stam.
De drang naar vooruitgang is nu eenmaal
geboren, leidt men die politiek in Nederland
sche banen, dan zal dit aan Grooter-Neder-
land ten goede komen, verzet men zich, dan
loopt het mis
Ik schrjjf nu eens niet uit „onberedeneerde
Javanenliefde" maar als redeneerend practicus
en patriot!
Gooi voor myn part den heelen z.g. ethischen
koers overboord, maar begryp het belang van
Nederland
De zich ontwikkelende jonge generatie moet
in ons niet den gehaten overheerscher, den
brutalen vreemdeling zien, doch 'n onbaat
zuchtig voogd, 'n vriend, 'n opvoeder, die haar
met volle sympathie tegemoet treedt en de
broederhand reiktzy mag niet gaan meenen,
dat wy hare evolutie en emancipatie vyandig
gezind zyn, want anders werpt zy zich
binnen een kwart eeuw in de armen van
Japan
Men zy gewaarschuwd
V
De Nederlandsche taal is voor den Indiër
nu eenmaal de sleutel tot de schatkamers der
wetenschap. Zjjn dorst naar kennis dringt hem
dus onze taal te bestudeeren en is hy die
eenmaal machtig, dan spreekt hy die by voor
keur ook met zyn vrienden, dan leest hy Hol
landsche couranten, tijdschriften en boeken,
dan staat hjj dichter by ons tenminste
als die kennis hem juist niet nog gevoeliger
doet weten, hoe laag hy en zijn rasgenooten
bij den blanda staan aangeschreven.
Zoo'n verwaten uiting als van den heer K.
Wybrands b.v. doet pyn, grieft en moest straf
baar zyn als beleediging van 'n groot deel
onzer landgenooten.
Er bestaat hier een drukpersreglement, dat
goed zou werken, als onze Officieren van justi
tie maar beter voelden wat of er gelezen mag
worden en wat niet
Het moest als politiek gevaarlyk, ten streng
ste verboden zyn iets te drukken, wat noodeloos
den ontwikkelden Indiër prikkelt en we hopen
dat onder Gouverneur-Generaal van Heutsz
journalisten, die dat gevaar niet begrypen,
gemuilband zullen worden Zulke elementen
moesten in een kleine Europeesche kolonie
eigenljjk niet worden geduld en de Landvoogd
heeft immers het recht van verbanning.
Hoe zouden de dompers onder de blanda's
het wel vinden als Engelschen of Japanners
eens zoo slim waren om op groote schaal goed-
koope particuliere scholen op te richten en de
landskinderen dan onze taal verwierpen en
het Engelsch of Japansch als sleutel aannamen!
De Engelschen zijn er al mede begonnen
Vooral vele Chineezen laten tegenwoordig
hun kinderen Engelsch in plaats van Hol
landsch ieeren Algemeen Nederlandsch Ver
bond in 't geweer
Als er geen Europeesche lagere scholen ge
noeg zyn, dan moeten er maar by gebouwd
worden
Ook zou het overweging verdienen om 'n
groot aantal Inlanders voor het Hollandsch
onderwijzersexamen op te leiden, liefst in Eu
ropa, opdat dan langzamerhand ook op de In
landsche scholen de Nederlandsche taal als
leervak zou kunnen worden ingevoerd.
Nog. een vraag even aan den Bataviaschen
Telegraafcorrespondent
Zeg, waarde collega, weet ge wel wie of er
op slot van rekening al die dure Europeesche
scholen, die dure onderwyzers, die verlofstrak
tementen en pensioenen, die passagekosten enz.
betalen
Niet?
Welnu de Inlanders, als betalende voor 999/'iooo
onze Indische Staathuishouding Me dunkt, dat
de Heer Abendanon een daad van politiek be
leid, een daad ook van rechtvaardigheid heeft
verricht
En als er dan van die verwaande Europe
anen zjjn, die hun kindertjes te goed achten
voor den omgang met de Inlandsche kleuters,
(er zyn er heusch zoowelnu dan moeten
die bekrompen wezens maar op eigen kosten
particuliere scholen gaan oprichten, zooals ook
de Chineezen immers doen. Ze hebben echter
geen recht hoegenaamd om de landskinderen
uit te sluiten van de door de Indiërs betaalde
nationale school
Nogmaals hulde aan den Heer Abendanon
en ook aan den afgetreden Landvoogd, zoowel
als aan het Ministerie in Holland voor het wys
beleid in deze zaak betracht!
Garoet.
Lt. Clockbnbe Brousson, b. d.
BIJRGERLÏJKË STAND VAN MIDDELBURG.
Van 1319 December.
GETROUWD: C. J. J. Tuynman, jm. 27j.
met J. P. Stappers, jd. 25 j.
ONDERTROUW!)J. de Jonge, jm. 23 j.
met H. N. Duinkerke, jd. 25 j.
^BEVALLEN C. J. Janse, geb. Sinke, d.
C. van Westen, geb. Kryger, z. C. Scheybeler,
geb. Haay, z. P. Flipse, geb. Koster, d. P.
Koole geb. Bommeljé, d. F. Snyders geb. Zee
vaart, d. D. M. Minderhoud, geb. Timmerman,
d. C. Simpelaar, geb. Fransooi, z. E. Littooy,'
geb. Hanse, d.
OVERLEDENA. Moens, z. 3 jaar, A. Ar-
noldus, d. 3 jaar, A. Nieuwdorp, z. 2 weken,
J. Burgs, d. 18 maanden, M. J. F. Kuys, d.
2l/2 j. C. F. Poppe, z. 21 2 j. J. C. van der
Hejjde, vrouw van F. Machenoud, 83 j. H.
Meulblok, 21 j., ongeh. z. F. C. Moorman, man
van C. A. Gillissen, 34 j. A. M. Burgs 3 j. d.
