8.
F ON N,
KOEK BAKKERIJ,
eeo net oééiéd Kiaderwagen,
H. J. PENNINGS.
J. van Eijzeren,
k 11 LITTOOIJ Az.
Gravenstraat.
Grootste publiciteit hier ter stede3450 ex. worden wekelijks met zorg verspreid
Grootste publiciteil
Scherp
concurreeroride P r ij z e n.
van W. MiRCUSSE, v.h. J. DE PLU,
GORTSTRAAT K 11,
TI KOOP:
WEGENS
OPHEFFING EN VERHUIZING
Nederstraat 0 198,
Steeds voorhanden:
In „DE VOORUIT".
STo. 43.
Woensdag 3 Augustus 1904.
Aelitste «Jaargang
INDISCHE PENKRA88EN.
Ad verten tien.
alle soorten van Tuigen,
Bytuigeu, Stoelen, Canapé9»
alle soorten Matrassen,
W. COBBÉ, Zadelmaker.
LIJKDIENAAR
Steeds voorradig:
Heeren^ en Hindercostunms,
Pantalons enz. in alle
Maten en nieuwste modellen.
Groote sorteering
WERSGOEDEREN,
in efen en gestreept Eng.
Leer en Manchester.
In de onde Zeeuwsche
OPGERUUD.
LAKO'S Hoesttabletten 10 ct. per ons.
Eatjesdrop 13 ct. per ons.
Korte Noordatraat L 87, Middelburg.
ZIE DE ETALAGE.
Ananas-, Citroen-, Frambozen-, Kersen
en Grenadine-Likeuren,
VRIJ VAN ALCOHOL.
A 35 cent per Flesch.
Lange Geere E 313.
Smederij en Kachelmakerij.
Ruim gesorteerd in Haarden,
Kachels en Fornuizen. Ook in Ruil.
Scherp coucurreerende Prflzen.
KIEUW!}
IIIIILIIIISCH
UVERTEIWBLA!
DE FAAM
Verschijnt eiken Woensdagarendt
wordt door de geheels stad gratie verspreid*
Ü1TS:*?ER
8 p a n i a a r tr a a I*
Prijs der Advertentiën
van 13 regels 15 cent, iedere regel meer 5 cent.
maal plaatsing wordt slechts 2 maal berekend.
Groote letters naar plaatsruimte. By abonnement van
1000 of 500 regels voordeelige voorwaarden.
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
LXIX.
Na eene lekkere echt Indische rijsttafel by
myn vriend den Djaksa, vertrekken .wijsheden
om 3 uur 30 min. met den boemeltrein naar
Bandoeng. Mijn gastheer was toevallig in
feeststemming en wel omdat hij van morgen
uit Buitenzorg een telegram ontving, waarin
zijne overplaatsing naar het heerlijke Soeka-
boemi gemeld werd.
De lezers, die zich nog wel herinneren zul
len uit vroegere Penkrassen, hoeveel aange
namer dit plaatsje is dan 't stille Tjiandjoér,
kunnen zich dus wel begrijpen, dat genoemde
verplaatsing tevens als eene welverdiende
onderscheiding mag worden aangemerkt.
Wij wenschten den Djaksa dan ook veel
geluk en een aangenaam verblijf ginds, over
tuigd, dat hy er spoedig zeer goede vrienden
zal zijn met den zoo veelzijdig ontwikkelden
Patih, u ook reeds bekend.
Aan het station Tjiandjoér ontmoetten wij
'n paar officieren van den Generalen Staf, die
terugkwamen van eene verkenning in 't ge
bergte. Zij vertelden, dat er bij het Departe
ment van Oorlog verschillende maatregelen
werden genomen tot handhaving onzer neu
traliteit en dat vooral het bekende kolenstation
Sabang op Poeloe Weh, ten noorden van Atjeh
gelegen, als 'n uiterst gevaarlijk punt beschouwd
werd. De heeren geloofden echter niet, dat,
mocht de oorlog tusschen Rusland en Japan
gelocaliseerd blijven, d. w. z. als de overige
mogendheden zich strict neutraal houden, dat
dan een der beide oorlogvoerende staten door
schending onzer onzijdigheid zich het gevaar
van krijg °°k me^ ons en misschien met nog
anderen, op den hals zouden willen halen.
Van Tjiandjoér, dat op 439 meter hoogte
gelegen is, gaat de spoorlijn in Oostelijke
richting en daalt men v^prtdurend tot de halte
Tjirandjang, op de vlakt an Tjihea.
Vóór men bij deze halte komt, wordt de
viaduct over de Tjisokkan gepasseerd, bestaande
uit een middenspanning van 54 meter lengte
en aan beide zijden twee spanningen van 8
meter. Het is een griezelig gezicht, wanneer
men uit het coupéraam het riviertje, een zij
tak van den Tjitaroem, op 36 meter beneden
zich ziet stroom en, terwijl rechts en links van
de spoorstaven bijna geen ruimte is, zoodat
een déraillement de noodlottigste gevolgen
zou hebben. De toch al niet snel rijdende
boemeltrein passeert natuurlijk dit gevaarlijke
punt uiterst langzaam. Men is hier op 250
meter boven de oppervlakte der zee.
Na vervolgens de halten Tjirandjang en
Tjipeujeum voorbijgestoomd te zijn, passeeren
we een nog ijzingwekkender punt, n.l. de via
duct over den Tjitaroem, een der belangrijkste
werken op 't gebied van bruggenbouw op
Java. Deze bestaat uit drie openingen, ieder
wijd 54 meter, terwijl de spoorstaven liefst
op 60 meter boven de rivier zijn gelegen. Om
u een juist begrip van deze ontzettende diepte
te geven, herinneren wy ook in deze Penkras
aan den 80 meter hoogen Haagschen kerktoren
Voor den bouw van dit reusachtig viaduct
werd een millioen kilogram ijzer en staal ge
bruikt. Deze bijzonderheden werden mij wel
willend verstrekt door een zeer spraakzamen
lijnopzichter der Staatsspoorwegen.
We zijn hier gedaald tot de hoogte van
Buitenzorg, 247 meter boven de oppervlakte
der zee, doch beginnen thans weer te stijgen,
wat o. a. dadelijk aan het nog langzamer rijden
merkbaar wordt. Te Tjipattat krijgt de trein
zelfs twee locomotieven, één vóór en één achter,
de laatste dus om te duwen.
Het uitzicht Noord en Zuid is indrukwek
kend mooi, doch wij kunnen er niet al te veel
naar kijken, omdat onze vriend de opzichter,
nadat hij gehoord heeft, dat ik van „de pers"
ben, my verder niet met rust laat en zooveel
technische bijzonderheden meedeelt, dat ik er
wel twee lange Penkrassen mee zou kunnen
vullen. Voor myn fatsoen schrijf ik maar alles
trouw in het reporterboekje op, met het vaste
voornemen echter, er maar heel weinig gebruik
van te maken.
Het baanvak Tjipattat-Padalarang is volgens
mijn koffiekleurigen zegsman het moeilijkste
gedeelte, dat nog op Java werd .r ngelegd;
het traject is 16v kilometer lang en bestaat
uit 56 rechte stukken en 55 bogen, waarvan
er 25 met 150 meter straal. Wie het soms niet
gelooven wil, kome het hier dan maar nameten
Ook moesten er op dit gedeelte der lijn
hellingen van 1 op 25 gebruikt wordenmen
doet er net een half uur over en stijgt gedu
rende dien tijd weer tot 696 meter.
De halte Padalarang zal zeker een zeer
belangrijk station worden, zoodra de lijn Pa
dalarangPoerwakarta, thans in aanleg, ge
opend zal zijn, Dan toch wordt Bandoeng over
Poerwakarta verbonden met Batavia en, daar
men deze nieuwe lijn als de hypothenusa kan
beschouwen van een rechthoekigen driehoek
met de lijnen BataviaSoekaboemi in Zuide
lijke richting en SoekaboemiBandoeng in
Oostelijke richting tot rechthoekszijden, be
grijpt men zeker wel, dat zeer veel tijd ge
wonnen zal worden en dat de Nederland'.ch-
Indische Spoorweg Maatschappij, die de lyn
BataviaBuitenzorg exploiteert, hierdoor ge
voelig wordt getroffen.
We zullen te Bandoeng aan den Chef der
Exploitatie van de Staatsspoorwegen permissie
vragen, om met 'n werktrein, den nieuw aan-
gelegden weg nader in oogenschouw te mogen
nemen en dan misschien meteen een tochtje
maken door het Krawangseh e naar Batavia
om vandaar Rangkas bitoeng, Serang en Tji-
legon in 't Bantamsche te bezoeken en ook
op Tangerang in de bekende stroohoedenfa-
briek van Petitjeon een kijkje te nemen, doch
dat is. voorloopig nog niet aan de orde. We
zullen te Bandoeng zooveel te zien en te be
schrijven hebben, dat ik blij ben er goedkoop
onder dak te komen.
Daar is n. 1. het administratiekantoor van
de „Bintang Hindia" gevestigd en de admi
nistrateur, een Menadonees schreef reeds naar
Sindanglaja, dat er een kamer voor my gereed
was.
Op de halte Padalaraug worden wij verwel
komt door een geweldig geschreeuw van
„Tjoklaadtjoklaad(chocolade) die hier in
tabletten van 3 cents verkocht wordt. De
opzichter had mij verteld, dat eene onderne
mende Indo-Europeesche dame, mevrouw v.
d. Worm, er hier - een chocoladefabriek op
nahield, heel primitief ingericht, maar uitste
kende en goedkoope waar afleverend. Zij moet
er aan een tal van inlanders werk geven en
dair de cacao hier in Indië zelf groeit en er
dus geen dure vrachten en invoerrechten op
komen, wordt hier vooral voor de inlandsche
markt, eene weinig kostbare versnapering
gefabriceerd. Door gebrek aan werkkapitaal
echter kan mevrouw v. d. Worm niet uitbrei
den, zij zou anders geheel Indië kunnen voor
zien. Natuurlijk koopen we 'n tabletje en het
product is zóó smakelijk, dat ook een bezoek
aan deze „fabriek" op mijn toekomstprogram
komt te staan.
Van af Padalarang stygt men weer tot de
halte Tjimahi, op 738 meter gelegen. De vele
militairen op 't perron herinneren er ons aan,
dat we bij 'n zeer groote garnizoensplaats zyn.
In 1896 geleidde ik tot hier ongeveer 300
militaire gevangenen, die wij met een Com
pagnie Koloniale Reserve van Semarang over
zee naar Batavia hadden gebracht, om ze van
daar verder naar de nieuwe Militaire Straf
gevangenis te Tjimahi te transporteeren.
Het is reeds te donker om nog iets van de
plaats te zien, doch natuurlijk zal ik als oud
officier niet kunnen nalaten er de kampemen
ten eens te gaan bezoeken.
Wij hunkeren nu echter naar 't einde der
reis. Myn spraakzame opzichter heeft ons te
Padalarang verlaten en daar er door de snel
ingevallen duisternis niets meer van 't natuur
schoon te genieten valt, zijn we bly als we
om 6 uur 11 min. het ruime stationsemplace
ment te Bandoeng binnenstoomen. Erheerscht
een drukte van belang en wij krijgen daardoor
al dadelijk een zeer prettigen indruk van deze
plaats.
Op 't perron worden we verwelkomd door
den administrateur van het Kantoor „Bintang
Hindia", den heer L. A. Enoeh, een oud
„hoekoem toea" (onderdistrictshoofd) van de
Minahassa en Raden Wangsadiradja, den onder-
administrateur.
Ook de verschillende magangs (schrijvers)
en kantoorbedienden hebben de beleefdheid
ons hier op te wachten, zoodat we geen zorg
verder voor bagage hebbeo, en na een voor-
loopige kennismaking met allen, in een dos-
a-dos stappen en naar de Chineesche wijk
rijden.
In deze drukke wyk toch ligt op het drukste
punt het Kantoor van de „Bintang Hindia",
het tijdschrift waarover we het nog onlangs
in Penkras LX Vil hebben gehad.
Sinds 1 December j.l. is het hier gevestigd
en dat het op Badoeng vele vrienden verwierf,
mocht ik den eersten avond van mijn verblijf
reeds bemerkeu. Het was een gaan en komen
van abonné's ter plaatseErg gezellig
Bandoeng wordt wel eens het „Parijs van
Java" genoemd en zeker heeft het al dadelyk
drie punten van overeenkomst met de groote
wereldstad1°. dat het vrouwelijke geslacht
door vele schoone exemplaren wordt vertegen
woordigd, 2°. dat de dames er zeer wereldsche
neigingen hebben en 3°. dat men er véle
vreemdelingen aantreft. Ik maakte dien eersten
avond kennis met Inlanders uit Palembang,
Singapore, Padang, Riouw, Bandjermasin,
Ambon, Menado, Soerabaja, Solo, Djokja, ja
zelfs uit Atjeh.
De plaats bevalt mij uitstekend, ik voel me
hier lekker. In een volgende Penkras meer.
Lt. Clockeuee Bbousson, b. d.
Bandoeng.
BURGERLIJKE STAND VAN MIDDELBURG.
Van 26 Juli1 Augustus.
ONDERTROUWDA. H. Andriessen, jm.
28 j. met W. C. van der Jagt, jd. 29 j. A. de
Munck, jm. 29 j. met J. Groenenberg, jd. 27 j.
C. Christiaansen, jm. 28 j. met E. C. Meul-
meester, jd. 27 j. A. Meeuse, jm. 27 j. met J.
de Man, jd. 27 j. W. A. de Visser, jm. 25 j.
met A. de Beer, jd. 26 j. J. Poortvliet, wedr.
30 j. met M. Klap, jd. 45 j.
BEVALLEN: M. P. van Wezel, geb. Van
den Berge, z. W. J. Jongepier, geb. Verhage,
z. J. Schuijs, geb. Zuydwegt, z. F. Crucq, geb.
Roozemond, z. E. C. Huysman, geb. Minet, z.
OVERLEDENJ. Davidse, 4 weken z. E.
A. Adriaanse, 3 mud. d. C. C. Grijspaard, 3
w. d. P. Wouterse, wed. van W. C. Goeman,
71 j. K. J. Kraamer, man van J. A. Petersen,
67 j.
De ondergeteekende beveelt zich minzaam
aan by zijnen stad- en landgenooten tot het
vervaardigen en repareeren van
alsmede tot het bekleeden van
en tot het vervaardigen van
tegen scherp concur re erende prijzen.
Het zal steeds zijn streven zijn het vertrou
wen in hem geschonken waardig te maken.
Lange Geere, K 72b., Middelburg.
De ondergeteekende belast zich als
met het uitvoeren van Begrafenissen.
J. P. KUIJPERS, Heerengracht M. 19a.
is wederom ruim voorzien van SUCADE-,
CANDIJ-, GEMBER- en ONTBIJTKOEK,
eigen fabrikaat zuivere Honingkoek, alsmede
LEKKERS vanaf 8, 10 en 12 cent. CHOCO-
LAAD en SUIKERWERKEN.
met twee Duwers en voorzien van nieuwe
banden.
Adres Bureau van dit blad.
worden alle nog aanwezige MANUFACTUREN,
GAREN, BAND en SAJET, alsook een party
prima kwaliteit KARPETTEN, totaal
Alle goederen worden voor de helft der
waarde uitverkochtnog te Koop een nieuw
puik best VEERENBED met toebekooren voor
30 Gulden en een zoo goed als nieuw SINGER-
NAAIMACHINE (Hoogarm) met Kast, voor
21 Gulden.
P.S. De Zaak is ook ineens over te nemen.
nabü de PUNT.
Het Schoenmagazyn „de Concurrent", Is
zeker het beste adres, voor allen die gesteld
zyn op net, fijn en sterk Schoen wek. Ruime
voorraad in de netste ledersoorten en modellen
voor Heeren, Dames en Kinderen. Ook zeer
sterke Sehoollaarzen en Werkschoenen. Salon-,
Reis- en Werkpantoffels, ook zomerwerk in
bruin, grys, zwart enz. in ruime keuze.
Door zeer grooten aankoop in vorige pryzen,
ben ik in staat toch goedkoop te kunnen ver-
koopen.
Beleefd aanbevelend,
LOUWERSESNOUCK by de Watertoren.
Steeds voorradig geel katoenen Mans-, Vrou
wen- en Kinderhemden, Boezeroens, Werkkie
len, Sehildershemden, Tricot Ondergoederen,
Hand-, Thee- en Zakdoeken, Tafellakens en
Servetten, Sponzen, Zeemen, Dweilen, Matjes
enz. Opruiming van Jongenspakjes.
Laagste Pryzen.