UITVERKOOP a CONTANT
I 313Gravenstraat 1 313
8, J. FONTEI JN.
1 k 0= UTT00IJ Az.
Grootste publiciteit hier ter stede3450 ex. worden wekelijks met zorg verspreid
L
Grootste publiciteit
34.
Woeusdag 1 Juni 1004.
Achtste Jaargang;.
Verschijnt eiken Woensdagavond,
wordt door de géheele stad gratis venprMA-,
Spanjaards tr aai.
Prijs der Advertentiën:
van 13 regels 15 cent, iedere regel meer 5 cent.
maal plaatsing wordt slechts 2 maal berekend.
H. H. Adverteerders worden
in herinnering gebracht dat
Advertentiën voor dit blad niet
later dan 12 uur 's morgens
op den dag der uitgave kun
nen worden aangenomen. Door
te late inzending kunnen tel
kens advertentiën niet geplaatst
worden.
DE UITGEVER
INDISCHE PENKKASSEN.
van alle voorradige Heeren^ en Kinderkleeding, verre beneden de reeds gewone goedkoope prijzen.
ZIE ETALAGE.
BURGERLIJKE STAND VAK MIDDELBURG.
HID9BLBDBGSGB
ABfEEIEITIEBLiJ
DE FAAM
ÜITÖEYBR
Groote letters naar plaatsruimte. Bjj abonnement van
1000 of 500 regels voordeelige voorwaarden.
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden,
LIX.
Ik heb 't in den laatsten tijd nog al druk
gehad over Europeesche en Inlandsebe Ambte
naren. Ik heb u by herhaling gesproken van
Residenten, Assistent-Residenten en Contro
leurs, vooral ook van Regenten, Patih's en
Djaksa's. Ik deed dit en toch verzuimde ik
tot nog toe u een helderen kyk te geven op
de hier zoo typische werking onzer regeer-
machine.
Die fout moet worden hersteld.
't Is anders wel moeilyk schrijven, lezers
voor een publiek, bestaande uit voor een dui
zendste misschien aan deskundigen en halfwe-
ters, terwyl de rest, de verpletterende meer
derheid van niets afweet, zoodra het Indische
zaken geldt!
De halfweters zyn nog 't moeilijkst te be
vredigen.
Onder hen rangschik ik in de eerste plaats
tal van oudgasten, die zoo gaarne zich be
roepen op hun veeljarig verblijf in de tropen
leesop Batavia of op Soerabaja en
daarom meenen, ik neem gaarne aan te goe
der trouw, dat ze volkomen op de hoogte zyn
Hoe zouden die heeren 'n Amerikaan betite
len, die na twintig jaar of langer op 'n Am-
sterdamsche handelskantoor werkzaam te zyn
geweest, de Yankee's ging wys maken daar
door een veel beter begrip dan zij te hebben
verkregen van de toestanden in Hongarije,
Spanje of het Balkanschiereiland
De vergelijking is volstrekt niet gezocht,
lezers, integendeelOnze Amerikaan zou ten
minste heel aardig kunnen meepraten over
Groot-Mokum, terwyl daarentegen negentig
percent van H. H. Europeanen op Batavia
b.v., geen flauw besef hebben van de locale
nooden en behoeften.
Ik heb op Padang indertyd een Kolonel ge
kend, die bijna veertien jaren, met tusschen-
poozen, op de Westkust van Sumatra diende
en daarom erg boo3 werd, toen ondergetee-
kende, na vyf maanden verblijf, een andere
meening had over 't karakter der Maleiers dan
hy. Bedoelde Hoofdofficier was een uitstekend
mensch, een aangenaam chef en een kranig
soldaat, maar van Sumatranen had hy nu
eenmaal geen verstand.
Men begrype mij wel, die onkunde is hem
volstrekt niet kwalijk te nemen Niet ieder
een hier in Indië heeft de noodige roeping
en ook voor ethnographische studie. De meeste
Europeanen voelen zich daarenboven niet bijs
ter aangetrokken tot den Inboorling, zelfs de
Indo's worden met den nek aangezien, ook al
zijn ze beschaafde ontwikkelde menschen, om
gekeerd haten de kleurlingen natuurlijk de
totok's (volbloed Nederlanders,) wat men die
Indo's niet kwalyk nemen kan, maar deze
zyn op hun beurt weer trotsch, ongenaakbaar
ja hondsch tegenover hun neefjes, de Inlan
ders, wat echter wel heel dwaas en verkeerd
van die kleurlingen is.
De Inlanders eindelijk, tenminste hier op
Java in de binnenlanden, zyn erg schuw en
vreesachtig voor den blanke en minachten
van den weeromstuit hun bloedverwant, den
blauda idjoe Ohineezen, door de bank zeer
flinke nijvery burgers, staan bij niemand hoog
aangeschreven behalve natuurlijk als ze heel
rijk zijn, wat nu juist voor hun moraliteit kan
pleiten. Aan het gros der Arabieren heb zelfs
ik het land, doch dat heeft nu niets met den
bangsa (laudaard) te maken, want'k heb onder
die natie ook enkele vrienden, degelijke koop
lieden, die volstrekt niet solidair zyn met 't
zoodje schijnheilige avonturiers, datuitArabië
naar hier kwan. De domme bygeloovige kleine
man is zeer bang voor die kerels, ziet ze liever
gaan- dan komen, doch durft ze geen trap
geven, omdat ze de landgenooten zijn van den
Profeet. Waar ik maar kan, tracht ik die
suggestie te breken en vertel den Inlander, hoe
juist de Arabieren het Mohammed in zijn le
ven zoo moeilijk hebben gemaakt. Peranakan's,
dat zyn lui, die hier reeds geslachten lang
in Indië wonen, de taal van het land spreken
en meestal ook Inlandsch bloed in hun aderen
hebben, maken dikwyls een gunstige uitzon
dering,
Te Buitenzorg was. ik zeer bevriend met twee
van de betere soort.
Yeel broederschap tusschen de verschillende
rassen onderling bestaat er dus nietHoe dat
zal moeten bij een eventueele prang (oorlog)
met den B. V. (Buitenlandschen Vijand,) zou
ik heusch niet kunnen zeggen. We zullen het
moeten afwachten en mochten de donkere wol
ken, die thans den politieken gezichteinder
verduisteren, nog voorbijdrijven, mochten we
er ditmaal weer eens zonder kleerscheuren
afkomen, welnu dan ook van stonde af aan
den slag, om veel misverstand over en weer,
veel niet-begrijpen op te ruimen, om een toe
stand van meer onderlinge waardeering, van
sympathie, van broederschap te vestigen.
Laat ons hopen dat 't thans nog niet te 'laat
zal blijken
Men is hier op 't oogenblik zeer in inspan
ning over de politieke gevolgen van den oor
log in Oost-Azië, over den geweldigen stryd,
die uitgebroken is tusschen het kleine dappere
doch wel wat al te arrogante Japaneesje tegen
den dommen loggen Rus.
Zullen wy uit het gedrang kunnen blijven
Onze Marine is zwak, het Leger klein en
de orergroote massa der bevolking hebben
wij helaas niet warm weten te maken voor
Hollands belangen. Als die millioenen neu
traal zouden blyven toezien, ware al veel ge
wonnen, doch anders we moeten er
maar niet aan denken En aan wie de schuld
Als ieder Nederlander hier steeds gedaan had
zyn plicht zou thans het gevaar niet dreigen
Rus noch Japanner noch Brit zouden het wa
gen op te treden tegen ons Leger, als zij dat
Leger wisten gesteund door de sympathie der
volksmassa.
Hoe sterk zouden wij geweest zijn, als onze
voorvaderen reeds waren begonnen met de
opheffing van den Inlander, als onze bruine
landgenooten zich thans en massa één ge
voelden met het broedervolk in het Westen,
als in stede van een Leger huurlingen, hier
nationale Bataljons konden mobiliseeren, Ba
taljons gedeeltelyk aangevoerd door den adel
des lands en gerecruteerd uit Inlandsche en
Indo-Europeesche militieWe hadden dan
hier niet zulke dure vrijwilligers van noode
en de gelden, uitgegeven aan hooge handgel
den, passage en gagementen, hadden kunnen
worden besteed aan een krachtige Torpedo-
vloot.
Zal ons thans nog een kans gelaten wor
den om het verzuimde te herstellen, of wel is
het beschikt, dat een Wereldoorlog uitbreekt,
een reuzenworsteling tusschen de verschillende
ryken, waarbij Insulinde voor ons land kan
verloren gaan en als noodzakelijk gevolg ook
't kleine dan onbeduidende staatje Nederland
„blanda idjoe" blauwe Hollander, een
scheldnaam, die Inlanders en vreemde Ooster
lingen (onder elkaar) aan den Indo-Europe
aan geven.
van de wereldkaart zou verdwijnen 't Is u al
meer gezegd door de wetenschappelijke man
nen, dat onze onafhankelijkheid niet beslist
zal worden in Uw Amsterdamsche Stelling,
maar hier in Azië, op Java, op de hoogvlakte
van Bandoeng
Ik mag 't u niet ontveinzen lezers, dat de
toekomst van ons vaderland vry donker is.
De lange vrede heeft ons doen inslapen. Het
„Er komt immers toch geen oorlog" was de
domme phrase waarmede men patriotten meende
dood te slaan. Onze weermacht hier en in
Holland is niet, wat ze had kunnen, wat ze
had moeten zyn.
Nu zit men in duizend angsten, evenals de
nalatige huisheer, die voor een veel te lage
premie zich verzekerde en een geweldigen
brand vlak bij zyn eigendommen ziet woeden.
Men nam het waarlyk in het vorige jaar
den Nederlandschen Minister van Oorlog nog
kwalijk, dat Zyne Exc. op zeer handige wijze
de snelvuurkanonnen er wist door te krygen
en nu, wie weet hoe spoedig ze noodig zul
len zyn
O moge de stryd in Oost-Azië geen aan
leiding geven tot een wereldoorlog
Maar laat ons dan in vredesnaam niet weer
inslapen, we weten immers nu, er kan brand
komen, laat ons dan voortaan beter zorg dra
gen voor de assurantie Une nation avertie
en vaut deux
Mocht het echter te laat zyn, valt de vonk
in het buskruit, dan rest ons, zonen van oud-
Holland, zoo hier als in patria, niets dan de
wapens op te nemen en te vechten, te worste
len, zoolang als wij kunnen. Moeten wy on
dergaan, zij dan toch met eere Onze over
winnaars mogen ons niet verachten, ook niet
na onzen val
De Atjehers zeiden vroeger: „deHollanders
zyn dapper en dom." De Geschiedenis moet
kunnen getuigen„Nederland was misschien
dom en kortzichtig, maar heldhaftig tot het
laatsteWe zijn dat verschuldigd aan de
schimmen onzer voorvaderen
Ik ben wel erg afgedwaald van 't oorspron
kelijk doel dezer Penkras. Vergeef me, er
wordt hier in den laatsten tyd in de Hol-
landsche en Maleische Pers zooveel ov#r den
oorlog gesproken, er staan voor ons zulke
groote belangen op het spel, dat ik niet an
ders kon dan mijn gemoed eens luchten.
Nu het overmoedige Japan den lichtschu-
wen Russischen Beer den oorlog verklaard
heeft, nu is het waarlyk te hopen, dat de be
schaafde, verlichte volken van Europa en Ame
rika hunne Regeeringen zullen dwingen, dwin
gen des noods met geweld, tot strikte neutra
liteit.
Laat die twee vrijwel nog barbaarsche ras
sen elkaar plukhareu zooveel als ze willen, la
ten ze financieel uitputten, eikaars vloten ver
nietigen, eikaars legers havenen tot den laat
sten man, doch Engelschen, Franschen Duit-
schers, Amerikanen, zij moeten blyven toe
zien, tot dat de juiste tyd gekomen zal zijn,
waarop een interventie tot de mogelijkheden
behoort, om een einde aan den stryd te maken.
De eerste vorst, die het waagt de wereld
vrede in gevaar te brengen, die zijn zwaard op
de weegschaal werpt en zoo opofferen wil het
geluk van vele volkeren, verdient te worden
gestooten van den troon en verbannen uit zyn
Ryk. Zou één man het recht hebben om het
doodvonnis te teekenen van honderdduizenden
Dat kan niet wezenKoningin der Aarde,
machtige Leidster der Publieke Opinie, verhef
toch uw stem in alle talen en waarschuw de
volkeren en souvereinen
Er bestaat toch maar één soort van recht
vaardigen, heiligen oorlog, en dat is de oorlog
voor vrijheid en recht, tot bescherming van
Land en Volk!
Roept Wilhelmina ons ten strjjde, als 'n vy-
and langs den grenspaal rukt, het zou laag
en laf zyn thuis te blyven. Tracht vreemde
macht ons rood-wit-blauw hier neer te halen
elk burger grype dan naar 't geweerTot
onzen laatsten snik zouden wy moeten trach
ten te handhaven ons vrye Koninkryk, zoo
binnen als buiten Europa, maar overigens zeg
gen wy het Bertha von Suttner vol geestdrift
na: „die Waffen nieder
Een wereldstryd tusschen de beschaafde vol
ken, beteekent algeheelen ondergang onzer
cultuur, revolutie en eindelijk ook nog de
zegepraal van het gele rasWy dansen op
een vulkaan, lezers
Laat ons hopen, dat het gezond verstand
van natiën en regeerders zal zegevieren, dat
noch diplomatiek geknoei, noch 'n omgekochte
Pers, noch de oorlogszucht van enkele kasten,
ons voeren zullen naar den afgrond dan zal er
wel gevochten worden in Korea of Japan, dan
zullen er noodwendig eenige tienduizenden
domme Russische boeren en gele Japansche
dwergen worden ter neer geveld, wat voor die
arme kerels zeer zeker is te betreuren, doch
de Westersche beschaving, onze cultuur zal
niet vernietigd worden, wetenschap en kunst
zullen niet ondergaan, de stryd zal blyven zoo
als 't behoortgelocaliseerd.
En waarom ook niet? Eene worsteling tus
schen Russen en Japanners moet het ver
lichten Westen al even koel laten als 't vech
ten van twee Kafferstammen. Voor wie zou
men in hemelsnaam party kiezen Laat de
volkeren bij referendum stemmen voor oorlog
of vrede, voor Rusland of JapanSlechts en
kele gekken zouden strijd verlangen, misschien
wel uitzucht naar avontuur en een handjevol
Fransche en Engelsche dwazen kozen allicht
partij voor het donkere Rijk van den knoet
of voor de zich heel wat inbeeldende Jappie's.
Vrede zou zeker 't algemeene verlangen
blijken en de honderdduizenden blanco-briefjes
zouden getuigen van 't moeilyk plaatsen der
sympathie.
De Russen kennen wy alleen uit boeken en
couranten-artikels, uit hun dom fanatisme, uit
hun vrees voor wat licht en de Japanners, die
ik hier in Indië mocht ontmoetten, by elkaar
een kleine honderd, gaven my den indruk van
een vry verwaand onmogelijk ras van men
schen, echte parvenu's op intellectueel gebied.
Nog onlangs moest ik me geweld aandoen
om zoo'n vlegelachtig dwergje niet een oorvyg
toe te dienen.
't Was in het Hotel op Soekaboemi, waar
een Japanuer van Batavia op meer dan hond-
sche, echt sinjoachtige wyze, den gedienstigen,
beleefden Soendaneesehe mandoor (ober kell-
ner) behandelde. OchRus of Japannees, 't is
lood om oud yzer
Sindanglaja.
Lt. Clockener Broüssoït, b. d.
Van 21—30 Mei.
ONDERTROUWDB. Meijers, jm. 23 j.
met M. Sturm, jd. 23 j.D. C. Hendrikse, jm.
26 j. met T. J. Vogel, jd. 26 j.K. den Hol
lander, jm. 28 j. met M. W. Pelle, jd. 27 j.
B. Janse, jm. 26 j. met J. de Ryke. jd. 27 j.;
J. A. J. Mesu, jm. 25 j. met H. W. S. Kryger,
jd. 25 j.A. van Dalen, jm. 19 j. met C.
G er nier, jd. 18 j.L. M. M. van Hove, jm.
24 j. met J. A. M. Broekman, jd. 26 j.
GETROUWD: J. P. J. Arnoldus, jm. 24j.
met S. Bosschaart, jd. 23 j.J. Meyers, jm.
22 j. met J. J. Poortvliet, jd. 25 j.L. van
Halen, wedr. 40 j. met F. Minet, jd. 26 j.
BEVALLENC. M. van de Velde, geb. Van
der Reest, z.M. M. Adriaanse, geb. Tazelaar,
d.C. P. Broeksma, geb. De Jager, z.K. van
de Weghe, geb. Polvliet, z.L. Barentsen,
geb. Philipse, z. N. Vogel, geb. Huibregtse,
d.M. C. Arendse, geb. Gideonse, d.C. Roest,
geb. De Klerck, z.0. de Klerk, geb. Geelhoed,
d.M. A. C. van der Weel, geb. Jansen, d.
B. A. Roth, geb. Suurland, z.
OVERLEDENE. Goris, ongeh. z. 62 j.
J. W. Barbier, vrouw van P. Bosschaart, 63 j.
J. C. van Varik, z. 11 m.J. Dommisse, wedr.
van S. Ebley, 80 j.C. J. Marsie, man van A.
E. de Jonge, 55 j.E. Joosse, 19 m.M. J.
Rijnhoudt, 15 d.G. Valk, wedr. van P. W.
In 't Hout, 89 j.J. C. van Poeljen, 62 j.
ongeh. d.
